Ngaahi Tokoni Ako
Nāvū, ʻIlinoisi (USA)


Nāvū, ʻIlinoisi (USA)

Ko ha kolo ia naʻe langa hake ʻe he Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní ʻi he 1839 ʻi he siteiti ʻo ʻIlinoisí. ʻOku tuʻu ia ʻi he Vaitafe Misisipí, ʻi ha maile nai ʻe uangeau mei Sā Luisi ʻi he tafaʻaki ki ʻolunga ʻo e vaitafé.

Naʻe hiki ʻa e Kāingalotú ʻi ha maile ʻe uangeau nai ki he tokelau hahaké, tupu mei he ngaahi fakatanga ʻi he siteiti ʻo Mīsulí, ʻo nau kolosi atu ʻi he Vaitafe Misisipí ki ʻIlinoisi, pea naʻe fakafiemālie ange ʻa e ngaahi tuʻunga naʻe ʻi ai ʻa e feituʻu ko iá. Naʻe faifai pea hanga ʻe he Kāingalotú ʻo fakatau ʻa e kelekele naʻe ofi ki he kolo langalanga foʻou ko Komēsí. Ko e feituʻu fonua ʻeni ia naʻe anoano mo maomaonganoa ʻaupito, tuku kehe ha ngaahi fale siʻisiʻi pē naʻe ʻikai lelei naʻe tuʻu ai. Naʻe hanga leva ʻe he Kāingalotú ʻo fakatafe ʻa e vaí mei he feituʻu ko iá pea nau langa ai honau ngaahi fale. Naʻe hiki mai ʻe Siosefa Sāmita hono fāmilí ki ha kiʻi fale ʻakau. Naʻe liliu leva ʻa e hingoa ʻo e koló mei he Komēsí ʻo ui ia ko Nāvū, ʻa ia ko e foʻi lea faka-Hepelū ko hono ʻuhingá “ko e fakaʻofoʻofa.”

ʻOku ʻi ai ha ngaahi vahe lahi ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá naʻe hiki ia ʻi Nāvū (T&F 124–129, 132, 135). Naʻe fekau ki he Kāingalotú ke nau langa ha temipale ʻi Nāvū (T&F 124:26–27). Naʻa nau langa ʻa e temipalé pea fokotuʻu ʻa e ngaahi siteiki ʻo Saione ki muʻa pea toki tuli kinautolu mei honau ngaahi ʻapí ʻi he 1846. Naʻe tupu mei he fakatanga ko iá ʻa e ʻalu ʻa e Kāingalotú mei he feituʻu ko iá ʻo nau fononga mai ki he hihifo.