Ngaahi Tokoni Ako
Tohi Tapú


Tohi Tapú

Ko hano fakatahatahaʻi ia ʻo e ngaahi tohi faka-Hepelū mo Faka-Kalisitiane ʻa ia ʻoku ʻi ai ha ngaahi fakahā fakalangi. Ko hono ʻuhinga ʻo e foʻi lea faka-Pilitānia ko e bible “ko e ngaahi tohi.” Ko e Tohi Tapú ko e ngāue ia ʻa ha kau palōfita tokolahi mo e kau tangata tohi naʻe ueʻi fakalaumālie ʻo nau ngāue ʻo fakatatau ki he mālohi ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní (2 Pita 1:21).

ʻOku vahe ua ʻa e Tohi Tapu Faka-Kalisitiané, ʻa ia ʻoku ʻiloa ko e Fuakava Motuʻá mo e Fuakava Foʻoú. ʻOku kau ʻi he Fuakava Motuʻá ʻa e ngaahi tohi ʻo e folofola naʻe ngāue ʻaki ʻi he kau Siu ʻo Palesitainé lolotonga ʻa e taimi naʻe ngāue fakafaifekau ai ʻa e ʻEikí ʻi he māmaní. ʻOku kau ʻi he Fuakava Foʻoú ʻa e ngaahi tohi ʻi he kuonga ʻo e kau ʻAposetoló pea ʻoku lau ʻoku haohaoa mo maʻu ʻa e mafai tatau mo e ngaahi tohi folofola ʻa e kau Siú. Naʻe maʻu ʻa e ngaahi tohi ʻi he Fuakava Motuʻá mei ha ngaahi tohi fakafonua ʻoku kau ki ai ha ngaahi senituli lahi pea naʻe tohi hono meimei kotoa ʻi he lea faka-Hepeluú, ka ko e ngaahi tohi ʻo e Fuakava Foʻoú ko e ngāue ia ʻi he senituli pē ʻe taha pea naʻe tohi pē ia ʻi he lea faka-Kilikí.

ʻOku hanga ʻe he foʻi lea ko e testament ʻi he Fuakava Motuʻá ʻo fakafofongaʻi ha foʻi lea faka-Hepeluú ʻa ia ko hono ʻuhingá ko e “fuakava.” Ko e Fuakava (Covenant) Motuʻá ko e fono ia naʻe tuku kia Mōsese ʻi he taimi naʻe fakafisinga ai ʻe ʻIsileli ʻa hono kakato ʻo e ongoongoleleí ʻa ia naʻe maʻu ʻe he kakai ʻo e ʻOtuá talu mei he kamataʻanga ʻo e moʻui fakamatelié. Ko e Fuakava (Covenant) Foʻoú ʻa e ongoongolelei naʻe akoʻi ʻe Sīsū Kalaisí.

Naʻe vahevahe ki ha konga ʻe tolu ʻa e ngaahi tohi ʻi he Tohi Tapu faka-Hepeluú (ko e Fuakava Motuʻá): ko e Fonó, ko e Kau Palōfitá, mo e Ngaahi Tohí. ʻOku hanga ʻe he Tohi Tapu ʻoku ngāue ʻaki ʻe he māmani Kalisitiané ʻo vahevahe ʻa e ngaahi tohí ʻo fakatatau ki hono kaveingá, hangē ko e ngaahi meʻa fakahisitōlia, fakapunake, mo fakakikite (fakapalōfita).

ʻOku fakahokohoko peheni ʻa e ngaahi tohi ia ʻo e Fuakava Foʻoú: ko e Kōsipeli ʻe faá mo e Ngaahi Ngāué; ko e ngaahi tohi ʻa Paulá; ko e ngaahi tohi fakakātoa ʻa Sēmisi, Pita, Sione, mo Suté; mo e Fakahā ʻa Sioné.

ʻOku fakaʻapaʻapaʻi ʻe he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní ʻa e Tohi Tapú pea ʻokú ne fakamoʻoniʻi ʻoku kei hokohoko atu ʻa e fai mai ʻe he ʻEikí ha ngaahi fakahā kehe ʻo fakafou mai ʻi heʻene kau palōfita ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí ʻa ia ʻokú ne poupouʻi mo fakamoʻoniʻi ʻa e fakamatala fakatohitapu ki he ngaahi ngāue mai ʻa e ʻOtuá ki he faʻahinga ʻo e tangatá.