Ngaahi Tokoni Ako
ʻAlamā, Foha ʻo ʻAlamaá


ʻAlamā, Foha ʻo ʻAlamaá

Ko e ʻuluaki fakamaau lahi mo e palōfita ia ʻi he puleʻanga ʻo e kau Nīfaí ʻi he Tohi ʻa Molomoná. Naʻá ne feinga ʻi he ngaahi ʻuluaki taʻu ʻo ʻene tupu haké ke fakaʻauha ʻa e Siasí (Mōsaia 27:8–10). Neongo iá, naʻe hā mai ha ʻāngelo kiate ia pea naʻe fakaului ia ki he ongoongoleleí (Mōsaia 27:8–24; ʻAlamā 36:6–27). Naʻá ne toki tukuange ki mui ʻa hono lakanga ko e fakamaau lahí koeʻuhí ke ne akoʻi ʻa e kakaí (ʻAlamā 4:11–20).

Ko e tohi ʻa ʻAlamaá

Ko ha tohi mavahe pē ia ʻi he Tohi ʻa Molomoná, ʻa ia ʻoku kau ai hano fakanounouʻi ʻo e ngaahi lekooti ʻa e ongo palōfita ko ʻAlamā, ko e foha ʻo ʻAlamaá, mo hono foha ko Hilamaní. Naʻe hoko ʻa e ngaahi meʻa ko ia ʻoku fakamatalaʻi ʻi he tohí ʻi he taʻu 91 ki he 52 K.M. nai. ʻOku ʻi ai ha vahe ʻe 63 ʻi he tohí. ʻOku fakamatala ʻa e vahe 1–4 ki he angatuʻu ki he kau Nīfaí ʻa e kakai naʻa nau muimui kia Nēhoa mo ʻAmelikaí. Naʻe hoko ʻa e ngaahi tau naʻe hoko aí ko e taha ʻo e ngaahi tau fakaʻauha lahi taha ʻo aʻu mai ki he taimi ko ia ʻo e hisitōlia ʻo e kau Nīfaí. ʻOku kau ʻi he vahe 5–16 ʻa e fakamatala ki he ngaahi ʻuluaki fononga fakafaifekau ʻa ʻAlamaá, pea kau ai mo ʻene malanga ʻo kau ki he Tauhi-sipi Leleí (ʻAlamā vahe 5) mo ʻene malanga mo ʻAmuleki ʻi he kolo ko ʻAmonaihaá. ʻOku ʻi he vahe 17–27 ha lekooti ʻo e ngaahi foha ʻo Mōsaia mo ʻenau ngāue fakafaifekau ʻi he kau Leimaná. ʻOku ʻi he vahe 28–44 ha niʻihi ʻo e ngaahi malanga mahuʻinga taha ʻa ʻAlamaá. Naʻe hanga ʻe ʻAlamā ʻo fakafehoanaki ʻi he vahe 32 ʻa e folofolá ki ha tengaʻi ʻakau; naʻá ne toe fakamatalaʻi ʻi he vahe 36 ʻa e talanoa ki hono fakaului iá ki hono foha ko Hilamaní. ʻOku tohi ʻi he vahe 39–42 ʻa e faleʻi ʻa ʻAlamā ki hono foha ko Kolianitoní, ʻa ia naʻá ne kau ʻi ha maumau-fono fakaeangamaʻa; pea ʻoku hanga ʻe he malanga mahuʻinga ko ʻení ʻo fakamatalaʻi ʻa e fakamaau totonú, ʻaloʻofá, toetuʻú mo e Fakaleleí. ʻOku hanga ʻe he vahe 45–63 ʻo fakamatalaʻi ʻa e ngaahi tau ʻa e kau Nīfaí ʻi he vahaʻataimi ko iá mo e kumi fonua foʻou naʻe fai ʻe Heikotí. Naʻe tokoni ʻa e kau takimuʻa maʻongoʻonga hangē ko e ʻeikitau ko Molonaí, Teanikumi, mo Līhaí ki hono fakatolonga ʻo e kau Nīfaí tuʻunga ʻi heʻenau ngaahi feinga loto-toʻa mo taimi totonú.