Ngaahi Tokoni Ako
ʻĒpalahame


ʻĒpalahame

Ko ha foha ʻo Tela, naʻe fanauʻi ʻi ʻUa ʻi Kalitia, (Sēnesi 11:26, 31; 17:5). Ko ha palōfita ʻa e ʻEikí ʻa ia naʻe fai ʻe he ʻEikí ha ngaahi fuakava taʻengata mo ia, ʻa ia ʻoku tāpuekina ai ʻa e ngaahi puleʻanga kotoa ʻo e māmaní. Naʻe ʻuluaki ui ʻa ʻĒpalahame ko ʻEpalame.

Ko e tohi ʻa ʻĒpalahamé

Ko e ngaahi lekooti fakakuongamuʻa naʻe hiki ʻe ʻĒpalahame ʻa ia naʻe maʻu ʻe he Siasí ʻi he 1835. Naʻe maʻu ʻa e ngaahi lekōtí mo ha ngaahi sino naʻe fakatolonga ʻi he ngaahi fonualoto ʻIsipité ʻe ʻAnitoniō Lepolo (Antonio Lebolo), ʻa ia naʻá ne tohi tuku ia kia Maikeli Senitelā (Michael Chandler). Naʻe fakaʻaliʻali holo ia ʻe Senitelā ʻi he ʻIunaiteti Siteití ʻi he 1835. Naʻe fakatau mai ia ʻe ha ngaahi kaumeʻa ʻo Siosefa Sāmita meia Senitelā ʻo foaki ki he Palōfitá, ʻa ia naʻá ne liliu ia. ʻOku maʻu ha niʻihi ʻo e ngaahi lekooti ko ʻení ʻi he Mataʻitofe Mahuʻingá.

ʻOku hiki ʻi he vahe 1 ʻa e ngaahi meʻa naʻe hoko kia ʻĒpalahame ʻi ʻUa ʻi Kalitiá, ʻa ia naʻe feinga ai ʻa e kau taulaʻeiki fai angahalá ke nau feilaulau ʻaki ia. ʻOku fakamatala ʻa e vahe 2 ki heʻene fononga ki Kēnaní. Naʻe hā mai ʻa e ʻEikí kiate ia ʻo fai ha ngaahi fuakava mo ia. ʻOku tohi ʻi he vahe 3 ʻa e mamata ʻa ʻĒpalahame ki he ʻunivēsí peá ne mamata ki he fetuʻutaki ʻa e ngaahi sino fakalangí. Ko e vahe 4–5 ko ha fakamatala ia ʻe taha ʻo e Fakatupú.

Ko e hako ʻo ʻĒpalahamé

Ko e kakai, naʻe tupu ʻi heʻenau talangofua ki he ngaahi fono mo e ngaahi ouau ʻo e ongoongolelei ʻa Sīsū Kalaisí, ʻa ʻenau maʻu ʻa e ngaahi talaʻofa mo e ngaahi fuakava ko ia naʻe fai ʻe he ʻOtuá kia ʻĒpalahamé. ʻOku lava ʻe he tangata mo e fefine kotoa pē ʻo maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki ko ʻení kapau ko e hako moʻoni ʻa kinautolu ʻo ʻĒpalahame pe naʻe ohi mai ʻa kinautolu ki hono fāmilí ʻi heʻenau tali ʻa e ongoongoleleí pea nau papitaiso (Kalētia 3:26–29; 4:1–7; T&F 84:33–34; 103:17; 132:30–32; ʻĒpa. 2:9–11). ʻE lava ʻo mole mei he hako totonu ʻo ʻĒpalahamé ʻa honau ngaahi tāpuakí ʻi heʻenau talangataʻa (Loma 4:13; 9:6–8).