Seminelí
Lēsoni Ako ʻi ʻApí: Ko e Uhouhonga ʻo Saioné; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 57–59 (ʻIuniti 13)


Lēsoni Ako ʻi ʻApí

Ko e Uhouhonga ʻo Saioné; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 57–59 (ʻIuniti 13)

Nāunau ʻOku Teuteu maʻá e Faiako Ako ʻi ʻApí

Fakanounou ʻo e Lēsoni Ako ʻi ʻApi Fakaʻahó

ʻOku ʻikai fakataumuʻa ʻa e fakamatala fakanounou ko ʻeni ʻo e ngaahi tokāteliné mo e tefitoʻi moʻoni ne ako ʻe he kau akó ʻi heʻenau ako ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 57–59 (ʻiuniti 13) ke akoʻi ko ha konga hoʻo lēsoní. ʻOku nofotaha e lēsoni ʻokú ke akoʻí ʻi he niʻihi pē ʻo e ngaahi tokāteline mo e tefitoʻi moʻoni ko ʻení. Muimui ki he ueʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ʻi hoʻo fakakaukauʻi ʻa e fie maʻu hoʻo kau akó.

ʻAho 1 (Ko e Uhouhonga ʻo Saioné)

Naʻe maʻu ʻe he kau akó ʻi he lēsoni ko ʻení ha vakai fakalukufua ki he foʻi lea Saioné. Naʻa nau ʻilo ʻoku ʻuhinga ʻa e Saioné ki ha fonua mo ha kolo pea ki ha falukunga kakai ʻoku maʻa honau lotó. Naʻe ako e kau akó fekauʻaki mo e tuʻuʻanga ʻo e kolo ko Saioné pea kuo pau ke langa ʻa Saione ʻi he ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e māʻoniʻoní. Naʻe ako foki e kau akó fekauʻaki mo e ngaahi faingataʻa naʻe aʻusia ʻe he Kāingalotú ʻi heʻenau feinga ke fokotuʻu ʻa Saione ʻi he Vahefonua Siakisoni, Mīsulí.

ʻAho 2 (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 57)

Naʻe ako ʻe he kau akó ko ha konga ʻo e lēsoni ko ʻení, ʻe tuʻu e kolo ko Saioné ʻi Tauʻatāina, Vahefonua Siakisoní, Mīsuli, pea ʻe langa ai ha temipale. Naʻe foaki mai ʻe he ʻEikí ha ngaahi fakahinohino ki he niʻihi fakafoʻituitui naʻe ui ke nau tokoni ʻi hono fokotuʻu ʻo Saioné. Naʻe ʻilo ʻe he kau akó ʻi heʻenau ako fekauʻaki mo e niʻihi fakafoʻituitui ko ʻení, ʻoku totonu ke tau fakaʻaongaʻi ʻetau totonu fakafoʻituituí ke tokoni ki hono langa hake e puleʻanga ʻo e ʻEikí ʻi Heʻene ui kitautolu ke fai iá.

ʻAho 3 (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 58)

ʻI hono ako ʻe he kau akó e faleʻi ʻa e ʻEikí ki he kau tangata ne nau fehangahangai mo e mafatukituki ʻo e ngāue hono langa ʻo Saioné, ne nau ʻilo ai e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení: ʻE faitāpuekina kitautolu kapau te tau tauhi e ngaahi fekau ʻa e ʻEikí, ʻe maʻongoʻonga ange hotau pale taʻengatá kapau te tau faivelenga maʻu ai pē ʻi he ʻahiʻahí, pea kapau te tau fakaʻaongaʻi ʻetau tauʻatāina ke fai e ngaahi meʻa ʻe iku ki he māʻoniʻoní, ʻe fakapaleʻi kitautolu. Naʻe fakakaukau foki e kau akó ki he talaʻofa ʻa e ʻEikí kapau te tau fakatomalaʻi ʻetau ngaahi angahalá, te Ne fakamolemoleʻi kitautolu pea ʻikai toe manatuʻi ʻetau ngaahi angahalá.

ʻAho 4 (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 59)

Naʻe ʻilo ʻe he kau akó ʻi heʻenau ako ki he ngaahi fakahinohino ʻa e ʻEikí ki he Kāingalotu naʻe fononga ki Mīsulí, kuo pau ke tau ʻofa ki he ʻOtuá ʻaki hotau lotó, iví, ʻatamaí, mo e mālohí kotoa pea kapau te tau tauhi ʻa e ʻaho Sāpaté ke māʻoniʻoni, ʻe tokoni ia ke tau fakaʻehiʻehi mei he filí pea ikunaʻi ʻa e angahalá. Naʻa nau ako foki ʻoku tau fakatupu houhau ki he ʻOtuá ʻi he ʻikai ke tau fakahā ʻetau loto houngaʻiá kiate Iá mo tauhi ʻEne ngaahi fekaú. Naʻe ʻiloʻi foki ʻe he kau akó e ngaahi tāpuaki te nau lava ʻo maʻu kapau te nau tauhi e ngaahi fekau ʻa e ʻEikí.

Talateú

ʻE lava ke tokoni e lēsoni ko ʻení ki he kau akó ke mahino ange kiate kinautolu ʻa e tefitoʻi moʻoni ʻo e fakatomalá. ʻI he ako ʻa e kau akó ki he tefitoʻi mooni ko ʻení, te nau lava ai ʻo fakakaukau ki he meʻa ʻoku fie maʻu ke nau fai ke fakatomalá pea mo e founga ʻe lava ke tāpuekina ai ʻenau moʻuí ʻe he talaʻofa ʻa e ʻEikí ki he fakamolemolé. Neongo naʻe fai ha niʻihi ʻo e naunau ko ʻení ʻi he ngaahi lēsoni fakaʻahó, ʻoku ʻomi ʻe he lēsoni ko ʻení ha faingamālie kiate koe ke ke tokoni ki he kau akó ke mahino ange kiate kinautolu e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e fakatomalá pea mo e founga ke moʻui ʻaki ai kinautolú.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 58:34–43

ʻOku ʻomi ʻe he ʻEikí ʻa e ngaahi fakahinohino ʻo kau ki Saioné mo akoʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e fakatomalá

Kimuʻa pea kamata e kalasí, hiki e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi he palakipoé: ʻOku ʻuhinga ki he hā ke fakatomalá? Te u ʻiloʻi fēfē kuó u fakatomala kakató? ʻI he kamataʻanga ʻo e kalasí, ʻeke ki he kau akó pe te nau tali fēfē e ngaahi fehuʻí.

Hiki ʻa e ngaahi hingoa ko ʻení ʻi he palakipoé: Māteni Hālisi, Uiliami W. Felipisi, mo Saipa Pitasoni.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 58:38–41, 60 Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo fekumi ki he faleʻi naʻe fai ʻe he ʻEikí ki he kau tangata ko iá ʻi heʻenau teuteu ke langa ʻa Saioné. ʻI he tali ʻa e kau akó ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení, hiki ʻenau ngaahi talí ʻi lalo ʻi he hingoa totonú ʻi he palakipoé.

  • Ko e hā ʻa e angahala naʻe folofola ʻa e ʻEikí naʻe halaia ai ʻa Māteni Hālisí? Ko e hā naʻe fekau ʻe he ʻEikí ke ne faí?

  • Ko e hā e ngaahi angahala naʻe pehē ʻe he ʻEikí naʻe halaia ai ʻa Uiliami W. Felipisí? Ko e hā naʻe fekau ʻe he ʻEikí ke ne faí? (Mahalo te ke fie maʻu ke fakamatalaʻi ange ʻoku ʻikai ʻuhinga e kupuʻi lea “feinga ke lakasi” [veesi 41] ki hono fai hotau lelei tahá pe feinga ke toe lelei angé. Ka, ʻoku ʻuhinga ʻa e kupuʻi lea ko ʻení ki ha holi taʻe-māʻoniʻoni, loto hīkisia ke hā lelei ange pe mahuʻinga ange ʻi he kakai kehé.)

  • Ko e hā naʻe feinga ʻa Saipa Pitasoni ke fai ʻaki ʻene ngaahi angahalá?

Fakamahinoʻi ange naʻe tuʻu fakatuʻutāmaki ʻa e ngaahi angahala ʻa e kau tangatá ni ke taʻofi kinautolu mei he tokoni ke langa ʻa Saioné.

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻe ala fakangatangata ai ʻe heʻetau ngaahi angahalá ʻetau malava ko ia ke tauhi ki he ʻEikí?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 58:42. Kole ange ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo kumi pe ko e hā naʻe akoʻi ʻe he ʻEikí fekauʻaki mo e fakatomalá.

  • Fakatatau ki he veesi ko ʻení, ko e hā ʻoku talaʻofa mai ʻe he ʻEikí kiate kitautolu kapau te tau fakatomala mei heʻetau ngaahi angahalá? (ʻOku totonu ke ʻiloʻi ʻe he kau akó ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: Kapau te tau fakatomala mei heʻetau ngaahi angahalá, ʻe fakamolemoleʻi kitautolu ʻe he ʻEikí pea ʻikai ke Ne toe manatu ki heʻetau ngaahi angahalá. Tohi ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé. Mahalo te ke fie fokotuʻu ange ke fakaʻilongaʻi ʻe he kau akó e ngaahi lea ʻoku nau akoʻi ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he veesi 42.)

  • Ko e fē ʻi heʻetau ngaahi angahalá ʻoku kaunga ki ai ʻa e talaʻofa ko ʻení? (Kotoa pē kinautolu.)

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e lea ko ʻeni ʻa Palesiteni Poiti K. Peeka ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá. Kole ki he kalasí ke nau fakafanongo ki he ngaahi foʻi lea pe kupuʻi lea ʻoku fekauʻaki mo e tefitoʻi moʻoni kuo hiki he palakipoé.

ʻĪmisi
Palesiteni Boyd K. Packer

“Neongo pe ko e hā ʻetau maumaufonó, mo e lahi haʻatau fakalaveaʻi ha niʻihi kehe ʻi heʻetau tōʻonga moʻuí, ʻe lava ke toʻo atu kotoa e ongoʻi halaia ko iá. Te u pehē, ko e kupuʻi lea fakaʻofoʻofa taha ʻi he ngaahi folofolá kotoa ko e taimi ne pehē ai ʻe he ʻEikí, ‘Vakai, ko ia ia kuó ne fakatomala mei heʻene ngaahi angahalá, ʻoku fakamolemoleʻi ia, pea ko au ko e ʻEikí, ʻoku ʻikai te u toe manatu ki ai.’ [T&F 58:42.]

“Ko e talaʻofa ia ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí mo e Fakaleleí” (“Ko e Fakaleleí,” Ensign pe Liahona, Nōv. 2012, 77).

  • Kuo tāpuekina fēfē hoʻo moʻuí ʻi hono ʻiloʻi ʻe lava ke fakamolemoleʻi kotoa hoʻo ngaahi angahalá?

Fakamatalaʻi ange ʻoku fakakaukau hala ha kakai ʻe niʻihi kapau te nau kei manatuʻi pē ʻenau ngaahi angahalá tā kuo teʻeki ai ke nau fakatomala kakato. Fakapapauʻi ange ʻe lava ke tokoniʻi kinautolu ʻe heʻenau manatuʻi ʻenau ngaahi angahalá ke nau fakaʻehiʻehi mei hono toe fai ʻa e fehalaaki tatau.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau e lea ko ʻeni ʻa Palesiteni Hāloti B. Lī. Kole ki he kalasí ke nau fanongo ki he meʻa naʻá ne akoʻi fekauʻaki mo e melino ʻe lava ke maʻu ʻe he fakakaukaú mei he fakatomalá.

ʻĪmisi
Palesiteni Harold B. Lee

“Ka hokosia e taimi kuó ke ʻosi fakahoko kotoa ai e meʻa ke fakatomala mei hoʻo ngaahi angahalá, tatau ai pē pe ko hai koe, pe ko e fē ha feituʻu pē ʻokú ke ʻi ai, pea kuó ke ʻosi fai ha ngaahi fakalelei mo ha totongi huhuʻi ki he lelei taha ʻokú ke lavá; kapau ko ha meʻa ia te ne uesia ho tuʻunga ʻi he Siasí pea kuó ke ʻosi ʻalu ki he kau maʻu mafai totonú, te ke fie maʻu leva ʻa e tali fakamahino pe kuo tali ia ʻe he ʻEikí pe ʻikai. ʻI hoʻo fekumi fakamātoató, kapau te ke kumi peá ke maʻu ʻa e nonga ko ia ʻo e konisēnisí, te ke lava ʻo ʻilo ʻi he fakaʻilonga tatau kuo tali ʻe he ʻEikí ʻa hoʻo fakatomalá” (Stand Ye in Holy Places [1974], 185).

Fakamahinoʻi ange ʻoku ʻi ai ʻa e makatuʻunga ʻo e talaʻofa kuo hiki he palakipoé. Te tau lava ʻo maʻu ʻa e fakamolemole ʻa e ʻEikí ʻo kapau te tau fai ʻa e meʻa kotoa pē te tau lavá ke fakatomala kakato mei heʻetau ngaahi angahalá.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e fakamatala ko ʻení mei he kiʻi tohi Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú. Kole ki he kalasí ke nau fakafanongo ki ha ngaahi meʻa ʻe lava ke nau ako fekauʻaki mo hono ʻuhinga ʻo e fakatomalá.

“ʻOku ʻikai ko e fakatomalá ʻa hono fakahā pē ʻo ʻete ngaahi fehalākí. Ko ha liliu ia ʻo e ʻatamaí mo e lotó. ʻOku kau ai ʻa e siʻaki ʻo e angahalá kae tafoki ki he ʻOtuá ke maʻu ha fakamolemolé. ʻOku fakatupu ia ʻe he ʻofa ki he ʻOtuá pea mo e holi moʻoni ke talangofua ki Heʻene ngaahi fekaú” (Ki hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú [tohi, 2011], 28).

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 77:15. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo fekumi ki ha meʻa ʻe ua kuo pau ke tau fai ke fakatomala kakato ai mei heʻetau ngaahi angahalá.

  • Fakatatau ki he veesi ko ʻení, ko e hā ha ongo meʻa kuo pau ke tau fai ke fakatomala kakato ai mei heʻetau ngaahi angahalá? (Hiki e tokāteline ko ʻení ʻi he palakipoé: Kuo pau ke tau vete hia pea siʻaki ʻetau ngaahi angahalá kae lava ke tau fakatomala.)

  • ʻOku tokoni fēfē tokāteline ko ʻení ke tau tali e fehuʻi Te u ʻiloʻi fēfē kuó u fakatomala kakato?” (Tokoni ke mahino ki he kau akó ʻoku mahuʻinga ʻa e vete hiá mo hono siʻaki ʻo e ngaahi angahalá ki he fakatomala kakató.)

  • ʻOku ʻuhinga ki he hā ke vete ʻetau ngaahi angahalá?

Ke tokoni ke mahino lelei ange ki he kau akó e ʻuhinga ke vete ʻetau ngaahi angahalá, fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā D. Toti Kulisitofasoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻĪmisi
ʻEletā D. Todd Christofferson

“Ko ha ongo fakakaukau mālohi ʻa e vete hiá mo e liʻakí. ʻOku mahulu atu ia ʻi he lea pē ʻo pehē ‘ʻOku ou fakahā atu ia; ʻOku ou kole fakamolemole atu.’ Ko e vetehiá ko ha meʻa ʻoku ongo moʻoni, pea fakamamahi he taimi ʻe niʻihi ʻa hono fakahā ʻo e fehalaaki mo e kovi ki he ʻOtuá pea mo e tangatá” (“Ko e Meʻaʻofa Fakalangi ʻo e Fakatomalá,”Ensign pe Liahona, Nōvema 2011, 40).

  • ʻOku tokoni fēfē hono vete ʻetau ngaahi angahalá ke tau tafoki mei he angahalá pea tafoki ki he ʻOtuá ke maʻu ha fakamolemole?

ʻE ala fifili ʻa e kau akó pe ko e hā ʻa e ngaahi angahala ʻe fie maʻu ke veté pea kia hai, ko ha konga ʻo e fealēleaʻaki ko ʻení. Fakamatalaʻi ange ʻoku fie maʻu ke tau vete kotoa ʻetau ngaahi angahalá ki he Tamai Hēvaní. ʻOku totonu foki ke vete ʻa e ngaahi maumau fono mamafa, hangē ko e maumaufono fakasekisualé (kau ai hono fakaʻaongaʻi ʻo e ponokalafí), ki he pīsopé pe palesiteni fakakoló.

ʻAi ke vakai ʻa e kau akó ki he tokāteline fakamuimuitaha naʻá ke hiki he palakipoé.

  • ʻOku ʻuhinga ki he hā ke siʻaki ʻetau ngaahi angahalá? (Ke tafoki fakaʻaufuli mei heʻetau ngaahi angahalá pea ʻoua toe fai kinautolu.)

Fakamoʻoni ki he Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e fakatomalá mo e fakamolemolé kuo mou aleaʻí. Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau fakalaulauloto pe ʻoku ʻi ai ha ngaahi angahalá ʻoku fie maʻu ke nau fakatomalaʻi, pea poupouʻi kinautolu ke nau fakatomala ʻaki hono ngāueʻi ʻo e ngaahi moʻoni kuo nau akó.

Fakamanatu ki he kau akó ko e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 58:42–43 ko ha veesi fakataukei folofola ia. Fakaafeʻi kinautolu ke lipooti e tuʻunga ʻoku ʻi ai ʻenau feinga ke ako maʻuloto iá.

ʻIuniti Hokó (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 60–64)

Ke teuteuʻi e kau akó ki heʻenau ako e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 60–64, te ke lava ʻo fakaafeʻi kinautolu ke nau fakakaukau ki he ngaahi meʻá ni: Kapau ʻoku ʻikai lava ʻe ha tokotaha ʻo fakamolemoleʻi ha tokotaha ʻe taha ʻi ha fehalaaki naʻá ne fai, ko hai ʻoku halaia ʻi he angahala mamafa angé? Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau pe ko e hā haʻanau tali ʻi he taimi ʻoku nau lotomamahi ai ʻi ha ngāue pe ngaahi lea ʻa ha tokotaha kehe. Ko hai ʻoku fie maʻu ke tau fakamolemoleʻí, ʻo aʻu ki he ngaahi tūkunga fakamamahi tahá? Fakamatalaʻi ange ʻe ako ʻe he kau akó ʻi he ʻiuniti hokó ʻa e meʻa naʻe akoʻi ʻe he ʻEikí fekauʻaki mo e meʻá ni pea mo e tali ke nau fai ʻi he faihala ʻa e niʻihi kehé.