Seminelí
Lēsoni 39: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 33–34


Lēsoni 39

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 33–34

Talateú

ʻI ʻOkatopa ʻo e 1830 ne ui ai ʻe he ʻEikí ʻa ʻĒsela Teia mo Notelopi Suiti ke malanga ʻaki ʻa e ongoongoleleí. ʻOku lekooti ʻa e fakahā ko ʻení, ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 33, ʻoku kau ai e ngaahi fakahinohino ki he founga ne pau ke akoʻi ʻaki ʻe he kau tangata ko ʻení ʻa e ongoongoleleí. Taimi nounou mei ai, ʻi he fakahā ne hiki ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 34, naʻe fakamālōʻiaʻi ʻe he ʻEikí ʻa ʻOasoni Palati ʻi heʻene tuí mo fekau foki ke ne malanga ʻaki ʻa e ongoongoleleí.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 33:1–16

ʻOku ui ʻe he ʻEikí ʻa ʻĒsela Teia mo Notelopi Suiti ke malanga ʻaki ʻa e ongoongoleleí

Kimuʻa e kalasí hiki e ngaahi meʻá ni ʻi he palakipoé: talupite, ngutu, telinga, ko ha ngoue ʻoku mateuteu ke taʻaki. (Kapau ʻe lava, fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo e ngaahi meʻá ni.) Fai e fehuʻi ko ʻení ʻi he kamataʻanga ʻo e kalasí:

  • Ko e hā e fekauʻaki ʻa e ngaahi meʻá ni mo e ngāue fakafaifekaú?

Ke tokoni ke mahino ki he kau akó e ʻuhinga totonu ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 33, fakamatalaʻi ange naʻe nofo ʻa ʻĒsela Teia ofi ki he fāmili ʻo Siosefa Sāmita ko e Lahí. Naʻe kamata ke ne maheni mo e kau mēmipa ʻo e fāmili Sāmitá ʻi he ngāue ne nau fai maʻana ʻi ha ngaahi taimi kehekehe. ʻI ʻOkatopa ʻo e 1830, naʻe papitaiso ai ki he Siasí ʻa ʻĒsela Teia mo ha taha ne nofo ʻi Palemaila, ko Notelopi Suiti. Hili ha taimi nounou mei ai, naʻe maʻu ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ha fakahā ki he ongo tangatá ni, ʻa ia ʻoku lekooti he taimí ni ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 33.

Fakaafeʻi e kau akó ke lau fakalongolongo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 33:1–2, ʻo fekumi ki he ngaahi foʻi lea mo e kupuʻi lea ʻoku fekauʻaki mo e ngaahi tā fakatātā (pe ngaahi lea) ʻi he palakipoé. (ʻE toki fai e fakamatala ki he fakatātā ʻo e ngutú ʻamui ange ʻi he lēsoni ko ʻení.) Hili hono lipooti ʻe he kau akó e meʻa ne nau ʻiló, fai ange e ngaahi fehuʻi ko ʻení:

  • ʻOkú ke pehē ko e hā hono ʻuhinga ke “fakaava … homou telingá pea tokanga ki he leʻo ʻo e … ʻOtuá”? Te tau fakahā fēfē ki he ʻEikí ʻoku fakaava hotau telingá ke fakafongo ki Hono leʻó?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā hono ʻuhinga ke malanga ʻaki ʻa e ongoongoleleí ʻo “hangē ko e leʻo ʻo ha talupite”?

Fakamatalaʻi ange ʻoku faʻa fakaʻaongaʻi ʻe he ʻEikí ha ngaahi meʻa angamaheni, ʻo hangē ko e talupité, ko ha ngaahi fakaʻilonga ke akoʻi ʻEne ongoongoleleí mo tokoniʻi kitautolu ke mahino ʻa e ngaahi moʻoni taʻengatá. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 33:3. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo fekumi ki ha toe ngaahi fakaʻilonga ʻoku ngāue ʻaki ʻe he ʻEikí ʻi he fakahā ko ʻení.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku fakafofongaʻi ʻe he ngoue vaine ʻa e ʻEikí? (Ko e māmaní.)

  • Ko hai ʻoku ala fakafofongaʻi ʻe he kau ngāue ʻi he ngoue vaine ʻa e ʻEikí? (Kāingalotu ʻo e Siasi ʻa e ʻEikí.)

  • ʻOkú ke pehē ko e hā hono ʻuhinga e kupuʻi lea “ko hono hongofulu mā taha ʻeni ʻo e houá”? (Ko e kuonga fakakosipeli fakaʻosi ʻeni ʻo e ongoongoleleí mo e taimi fakamuimuitaha ʻe fokotuʻu ai ʻe he ʻEikí Hono puleʻangá ʻi he māmaní kimuʻa ʻEne Hāʻele ʻAngaua maí.)

Kole ki he kau akó ke nau lau fakalongolongo ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 33:4, ʻo fekumi ki he founga naʻe fakamatalaʻi ai ʻe he ʻEikí e tuʻunga ʻo e māmaní ʻi he 1830.

  • Ko e fē e ngaahi kupuʻi lea ʻi he veesi ko ʻení naʻe hā mahino kiate koé? Ko e hā hono ʻuhingá? Ko e hā te tau lava ʻo fai ke fakamālohia kitautolu ke fakafepakiʻi e ngaahi ivi tākiekina kovi ʻo e māmaní?

Tohi ʻeni ʻi he palakipoé: Kuo fai ʻe he ʻEikí pea ko e .

ʻOange ha kiʻi taimi ki he kau akó ke fakalaulauloto ai ki he meʻa kuo fai pe fai ʻe he ʻEikí ke tokoni ke fakamālohia ʻa kinautolu mei he kovi ʻo e māmaní. Fakamatalaʻi ange naʻe fakahā ʻe he ʻEikí ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 33:5–6, ʻa e meʻa kuó Ne fai mo e meʻa ʻe taha ʻokú Ne fai ke tokoni ke fakamālohia kitautolu mei he kovi ʻo e māmaní. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e ngaahi veesi ko ʻení. Fakaafeʻi e kalasí ke nau muimui ki ai, pea talamai pe ko e hā kuo fai ʻe he ʻEikí pe ʻe fai ke fakamālohia ai kitautolú.

  • Fakatatau ki he ngaahi veesi ko ʻení, ko e hā ha meʻa kuo fai ʻe he ʻOtuá mo ha meʻa ʻokú Ne fai he taimí ni ke tokoni ke fakamālohia kitautolu mei he kovi ʻo e māmaní? (ʻI he tali ʻa e kau akó, fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne fakafonu ʻa e ngaahi ʻatā ʻi he fakamatala ʻi he palakipoé. ʻOku totonu ke fakahaaʻi ʻe he tali ʻa e kau akó e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: Kuo ʻosi fokotuʻu ʻe he ʻEikí Hono Siasí mo tānaki ʻEne kakai filí ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí.)

Ke tokoni ke mahino ki he kau akó ʻa e foʻi moʻoni ko ʻení mo ongoʻi ʻa hono mahuʻingá, vahe ke nau ngāue tautau toko ua pea aleaʻi ʻenau tali ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení. Te ke lava ke lau leʻolahi ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení, hiki kinautolu ʻi he palakipoé, pe tufaki ia ʻi ha laʻipepa tufa. (ʻOua ʻe fakakau ai ʻa e tali ʻi he ngaahi haʻí.)

  1. Fakatatau ki he veesi 6, ko hai ʻa e kakai filí? (Ko kinautolu ʻe tui ki he ʻOtuá mo tokanga ki Hono leʻó.)

  2. Fakakaukau ki he kovi ʻo e māmaní, ko e hā ʻe mahuʻinga ai ke tānaki fakataha e kakai fili ʻa e ʻEikí?

  3. Kuo fakamalohia fēfē koe ʻe hoʻo kau ki he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní mei he kovi ʻi he māmaní?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 33:7–18

ʻOku fai ʻe he ʻEikí ha ngaahi fakahinohino kia ʻĒsela Teia mo Notelopi Suiti ki hono akoʻi ʻo e ongoongoleleí

Vakai ki he fakatātā ʻo ha ngutu (pe ki he foʻi lea ko e ngutu) ʻi he palakipoé. Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau fakalongolongo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 33:7–10 pea fekumi ki he meʻa naʻe akoʻi ʻe he ʻEikí kia ʻĒsela Teia mo Notelopi Suiti ke na faí. Kole ki he kau akó ke lipooti e meʻa naʻa nau akó.

Hiki ʻa e ngaahi fakamatala taʻe kakato ko ʻení ʻi he palakipoé: Kapau te tau fakaava hotau ngutú ke fakahā ʻa e ongoongoleleí …

Kole ki he kau akó ke nau fakaʻaongaʻi ʻa e meʻa kuo nau ako mei he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 33:7–10 ke fakakakato ʻa e lea ko ʻení. Te ke lava ʻo fakaafeʻi ha tokotaha ako ke haʻu ki he palakipoé ke fakaʻosi hono tohi e tefitoʻi moʻoní. ʻE lava ke tohi ia ʻo hangē ko ʻení: Kapau te tau fakaava hotau ngutú ke fakahā ʻa e ongoongoleleí, ʻe ueʻi kitautolu ʻe he ʻEikí ki he meʻa ke lea ʻakí.

  • Ko e hā ha ngaahi tūkunga ʻe niʻihi te tau momou ai ke fakaava hotau ngutú fekauʻaki mo e ongoongoleleí?

  • Ko e fē ha taimi kuó ke fili ai ke fakaava ho ngutú ke lea kau ki he ongoongoleleí pea ongoʻi ne ueʻi koe ʻi he meʻa ke lea ʻakí? Ko e fē ha taimi kuó ke mamata ai ki ha taha kehe ʻokú ne vahevahe ʻa e ongoongoleleí mo ongoʻi naʻe ueʻi fakalaumālie ia ʻi he meʻa naʻá ne lea ʻakí?

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 33:11–15 ʻaki hano fakamatalaʻi ange naʻe fakahinohinoʻi ʻe he ʻEikí ʻa ʻĒsela Teia mo Notelopi Suiti ʻi he ngaahi veesi ko ʻení ke malanga ʻaki ʻa e ngaahi ʻuluaki tefitoʻi moʻoni mo e ngaahi ouau ʻo e ongoongoleleí—ko e tui kia Sīsū Kalaisí, fakatomalá, papitaisó, mo e meʻafoaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní.

Toe tuhu ki he tefitoʻi moʻoni ʻoku hiki ʻi he palakipoé. Kole ki he kau akó ke nau fakalaulauloto ki he meʻa ʻoku fie maʻu ke tau fai, makehe mei hono fakaava hotau ngutú, kae lava ke ueʻi kitautolu ʻe he ʻEikí ke ʻiloʻi e meʻa ke lea ʻaki ʻi heʻetau vahevahe ʻa e ongoongoleleí ki he niʻihi kehé. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 33:16–18. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai pea talamai ʻa e ngaahi faleʻi pau naʻe fai ʻe he ʻEikí kia ʻĒsela mo Notelopí te ne tokoniʻi kinautolu ke ʻilo e meʻa ke lea ʻaki ʻi heʻena hoko ko ha faifekaú.

  • Ko e hā e faleʻi naʻe fai ʻe he ʻEikí kia ʻĒsela mo Notelopi ʻe lava ke tokoniʻi kinautolu ke ʻiloʻi e meʻa ke lea ʻaki ʻi heʻenau hoko ko ha kau faifekau? Fakakaukau ke hiki e ngaahi tali ʻa e kau akó ʻi he palakipoé.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā hono ʻuhinga ke “teuteuʻi mo tutu hoʻomo māmá, pea ke ʻiate kimoua ʻa e loló”? (T&F 33:17). (Ke mateuteu fakalaumālie mo mateuteu he taimi kotoa pē ki he Hāʻele ʻAngaua mai ʻa Sīsū Kalaisí. ʻOku fekauʻaki e veesi ko ʻení mo e talanoa fakatātā ʻo e kau tāupoʻou ʻe toko hongofulú, ʻoku maʻu ʻi he Mātiu 25:1–13 pea fakamatala ki ai e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 45:56–57.)

  • ʻE tokoniʻi fēfē kitautolu ʻe he faleʻi ʻa e ʻEikí ʻi he ngaahi veesi ko ʻení ke tau mateuteu ke fakaava hotau ngutú ke vahevahe ʻa e ongoongoleleí ʻi ha taimi pē pea ʻi ha faʻahinga tūkunga pē?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 34

ʻOku fakamālōʻiaʻi ʻe he ʻEikí ʻa ʻOasoni Pālati ʻi heʻene tuí mo fekauʻi ia ke malanga ʻaki ʻa e ongoongoleleí

Fakaafeʻi e kau akó ke nau kumi ʻi he talateu ki he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 34 ke maʻu ha sīpinga ʻo ha taha naʻe tāpuakiʻi ʻi hono fakaava ʻe ha taha kehe hono ngutú ke vahevahe ʻa e ongoongoleleí.

  • Ko hai naʻe tāpuakiʻi ʻi he sīpinga ko ʻení? Naʻe taʻu fiha ʻa ʻOasoni Pālati ʻi hono papitaiso iá? Ko e hā e founga naʻá ne ako ai fekauʻaki mo e ongoongoleleí?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 34:1. Kole ki he kau akó ke nau muimui ki ai, ʻo kumi e founga ne lave ai e ʻEikí kia ʻOasoní. Fakaafeʻi e kau akó ke nau lipooti e meʻa ʻoku nau ʻiló. Hili iá pea kole ki he kalasí ke nau lau fakalongolongo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 34:2–3 ke ʻiloʻi e ʻuhinga naʻe ui ai ia ʻe he ʻEiki “ʻE Hoku foha.”

  • Ko e hā naʻe ui ai ʻe he ʻEikí ʻa ʻOasoni ko Hono fohá? (Koeʻuhí ko e tui ʻa ʻOasoni ki he ʻEikí.)

  • Fakatatau ki he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 34:3, ko e hā ne fai ʻe he ʻEikí “[maʻanautolu] kotoa” naʻe tui kiate Iá? (Ke tokoni ke mahino ki he kau akó ʻoku tatau pē ʻa e moʻoni ʻi he veesi ko ʻení ki he houʻeiki fafiné, mahalo te ke fie fokotuʻu ange ke nau lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 25:1.)

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 34:4–6. Kole ki he kau akó ke nau muimui ki ai, ʻo fekumi ki he meʻa naʻe fakahā ʻe he ʻEikí kia ʻOasoni te ne ʻomi ʻa e ngaahi tāpuaki lahi ange ki heʻene moʻuí.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku tau “monūʻia lahi ange” ai ʻi heʻetau akoʻi e ongoongoleleí ki he niʻihi kehé?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 34:10–11. Kole ki he kau akó ke nau muimui ki ai, ʻo fekumi ki he ngaahi tāpuaki ʻoku foaki kiate kinautolu ʻoku vahevahe fakamātoato ʻa e ongoongoleleí mo e niʻihi kehé.

  • Ko e hā e ngaahi tāpuaki ʻoku foaki kiate kinautolu ʻoku nau akoʻi faivelenga e ongoongoleleí? (ʻI he tali ʻa e kau akó, te ke lava ke hiki e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé: Ko kinautolu ʻoku akoʻi faivelenga ʻa e ongoongoleleí te nau fai ia ʻi he mālohi ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní.)

  • Ko e hā e ngaahi tāpuaki ʻoku talaʻofa kiate kinautolu ʻoku faivelengá? (Mahalo te ke loto ke hiki ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení he palakipoé: Kapau te tau faivelenga, ʻe ʻiate kitautolu ʻa e ʻEikí.)

  • ʻE tokoniʻi fēfē nai koe ʻe he moʻoni ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 34:11 ʻi ha taimi ʻo e loto-foʻí?

Te ke lava ʻo fakaʻosi ʻaki hano vahevahe fekauʻaki mo ha taimi naʻá ke ongoʻi ai ʻoku ʻiate koe ʻa e ʻEikí ʻi hoʻo faivelenga kiate Iá. Te ke lava foki ʻo fakamoʻoni ki he ngaahi moʻoni naʻe aleaʻi ʻi he lēsoni ko ʻení.

Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 33. Notelopi Suiti

Naʻe papitaiso ʻa Notelopi Suiti ko ha mēmipa ʻo e Siasí ʻe Paʻale P. Palati ʻi ʻOkatopa ʻo e 1830, ʻi Palemaila, ʻi Niu ʻIoke. Naʻe fokotuʻu ia ke ʻalu ʻo ngāue fakafaifekau ʻi ʻOkatopa ʻo e 1830 (vakai, T&F 33). Naʻá ne hiki ki Ketilani, ʻOhaiō, ʻi Sune 1831, ne fakanofo ai ia ko ha kaumātuʻa; ka naʻá ne mavahe taimi nounou mei he Siasí pea feinga ke fokotuʻu ha siasi ʻe taha, ʻo pehē ko Siosefa Sāmitá ko ha palōfita loi.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 33:1. ʻOku moʻui mo mālohi ʻa e folofola ʻa e ʻOtuá

Naʻe fakaʻaongaʻi ʻe he ʻEikí ha ngaahi ʻīmisi fakaʻofoʻofa ke fakamatalaʻi ʻaki ʻa e mālohi ʻo ʻEne folofolá. ʻOku faingofua ke mahino ʻa e fakakaukau ʻoku mālohi ʻa e folofola ʻa e ʻOtuá he ʻoku ueʻi ʻa e meʻa kotoa pē mei he langí ki he loto ʻo e tangatá ʻi Heʻene folofolá. ʻOku ʻikai ʻuhinga e foʻi lea ko e moʻui ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 33:1 ke vave; ʻoku ʻuhinga ia ke moʻui pe longomoʻui (vakai, Bible Dictionary, “Quick”). ʻOku fakamatalaʻi fakaikiiki ʻe he kupuʻi lea “māsila ange ʻi ha heletā ʻoku fakatoumata, ki hono vahevaheʻi ʻo e ngaahi hokotanga huí mo e uhó, lotó mo e laumālié” ʻa e founga ʻe lava ke aʻu ai e folofola ʻa e ʻOtuá ki ha loto ʻo ha taha (vakai foki, 1 Nīfai 16:1–2).

ʻOku ʻomi ʻe he ului ʻa ʻĒsela Teiá ha sīpinga ʻo e founga ʻoku moʻui mo mālohi ai e folofola ʻa e ʻOtuá. Ne manatu ʻa ʻĒsela Teia ʻo pehē:

“ʻI he kamata ke lea ʻa Hailamé, naʻe ongo ʻa e foʻi lea kotoa pē ki hoku laumālié. Ne u fakakaukau naʻe tuhu mai e foʻi lea kotoa pē kiate au. Naʻe tauteaʻi au ʻe he ʻOtuá pea ʻai ke ʻoua te u toe ngaue. Naʻe ʻikai ke lava ʻo fakamaʻumaʻu. Ne tafe hifo e loʻimatá ʻi hoku kouʻahé, naʻá ku fuʻu hīkisia mo loto fefeka. Naʻe ʻi ai ʻa e tokolahi ai naʻa nau ʻiloʻi au, naʻe ʻikai ke u fie sio hake. Ne u tangutu kae ʻoua kuó u fakakaukau lelei peá u toki sio hake. Naʻa nau hivaʻi ha ngaahi himi pea ne fakafonu au ʻe he Laumālié. ʻI he ʻosi e lea ʻa Hailamé, naʻá ne toʻo hake ha tohi mo pehē, ‘ko e Tohi ʻa Molomoná ʻeni.’ Naʻá ku pehē ange, tuku muʻa ke u sio ki ai. Naʻá ku fakaava leva ʻa e tohí, pea ne u fuʻu ʻohovale ʻi ha faʻahinga fiefia ne ʻikai faʻa tohi ʻe ha peni pea ʻikai faʻa lea ʻaki ʻe ha ʻelelo. Naʻá ku tāpuniʻi ʻa e tohí mo pehē, ʻoku fiha ia? Ko e talí ko e, ‘Paʻanga ʻe hongofulu mā fā’. Naʻá ku pehē ange, te u ʻave e tohí. Naʻá ku toe fakaava ia, pea naʻá ku ongoʻi ʻo liunga ua ʻa e Laumālié, ʻo ʻikai ke u ʻilo pe naʻá ku ʻi māmaní pe ʻikai. Naʻá ku ongoʻi ʻo hangē pē naʻá ku ʻi hēvani moʻoni.

“Ne fakavavevave mai ʻa Māteni Hālisi ke talamai kiate au naʻe moʻoni ʻa e tohí. Naʻá ku talaange naʻe ʻikai fie maʻu ia ke ne talamai, he naʻá ku ʻiloʻi ʻoku moʻoni ia ʻo hangē pē ko iá” (ʻi he Lyndon W. Cook, The Revelations of the Prophet Joseph Smith: A Historical and Biographical Commentary of the Doctrine and Covenants [1985], 47–48).

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 33:9. HIlifaki ki homo tuʻá ʻa e ngaahi haʻinga uite

ʻOku ʻuhinga ki he hā ʻe lava ke tau “hilifaki ki [hotau] tuʻá ʻa e ngaahi haʻinga uite”? ʻOku ʻuhinga ʻa e kupuʻi lea ko ʻení ki he ngoué, pe ngaahi haʻinga uite, ne taʻaki mei ha ngoue. ʻOku fakahaaʻi ʻe he “hilifaki ʻa e ngaahi haʻinga uité” ki ha ututaʻu lahi mo mahu. Ko ha kupuʻi lea fakataipe ʻeni ʻokú ne fakafofongaʻi ʻa e fuʻu lavameʻa he ngāue fakafaifekaú.

Naʻe fakamatala ʻa ʻEletā Tēvita A. Petinā ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ki he ʻuhinga ʻo e tala fakatātā ko ʻení:

ʻĪmisi
ʻEletā David A. Bednar

“ʻOku fakafofongaʻi heni ʻe he ngaahi haʻingá ʻa e kau mēmipa ʻo e Siasí ne toki papitaiso foʻoú. Ko e ngaahi feleokó ʻa e ngaahi temipale māʻoniʻoní. Naʻe fakamatala ʻa ʻEletā Niila A. Mekisuele ʻo pehē: ‘ʻOku mahino ʻoku totonu ke fakalaka atu ʻetau vakaí ʻi he vai faiʻanga papitaisó ki he temipale māʻoniʻoní ʻi he taimi ʻoku tau papitaiso aí. Ko e feleoko lahi ʻoku totonu ke tānaki ki ai e ngaahi haʻingá ni, ko e temipale māʻoniʻoní’ (ʻi he John L. Hart, ‘Make Calling Focus of Your Mission,’ Church News, Sept. 17, 1994, 4). ʻOku fakamahinoʻi mo fakamamafaʻi ʻe he fakahinohinó ni ʻa hono mahuʻinga ʻo e ngaahi ouau mo e ngaahi fuakava toputapu ʻo e temipalé—ke ʻoua naʻa maumau ʻa e ngaahi haʻingá” (“Maʻu ha Hingoa mo ha Ongoongo ʻOku Lelei,” Ensign pe Liahona, Mē 2009, 97).

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 34:1. ʻOasoni Pālati

Naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻOasoni Palati ʻa e founga naʻá ne fakaʻaongaʻi ai ʻa e tui kia Sīsū Kalaisí ʻi heʻene kei talavoú:

ʻĪmisi
ʻEletā Orson Pratt

“Mei he taʻu hongofulú ki he hongofulu mā hivá naʻá ku mamata ki he konga lahi ʻo e māmaní, peá ne felīlīaki holo ʻo ʻikai ha nofoʻanga pau; ka ʻi he ʻaloʻofa ʻa e ʻOtuá, naʻá ku hao mei he ngaahi kovi lahi ʻa ia ʻoku fakaʻilo ki he kakai kei talavoú; ne ʻiate au maʻu pē ʻa e ngaahi tākiekina ʻo e angamaʻá mo e tui fakalotu ne fakatō ki hoku ʻatamaí ʻe heʻeku ongomātuʻá; pea ne u faʻa ongoʻi mafasia lahi ke mateuteu ki ha tuʻunga ʻi he kahaʻú; ka naʻe teʻeki ai ke kamata ke fekumi ʻi he fakamātoato moʻoni ki he ʻEikí, kae ʻoua kuo aʻu ki he faʻahitaʻu fakatōlau ʻo e 1829. Naʻá ku kamata leva ke lotu fakamātoato ʻaupito, ʻo fakatomala mei he angahala kotoa pē. ʻI he lōngonoa ʻo e poʻulí, lolotonga e mohe e niʻihi kehé ʻi honau piló, naʻá ku faʻa ʻalu ki ha feituʻu lilo ʻi he ngaahi loto ʻataʻatā longonoá pe feituʻu maomaonganoá, pea punou ʻi he ʻao ʻo e ʻEikí, pea lotu ʻi ha ngaahi houa mo ha loto mafesifesi mo e laumālie fakatomalá; ko ʻeku fakafiemālié mo fiefiá ʻeni. Ko e holi lahi taha ʻo hoku lotó ke fakahā mai ʻe he ʻEikí Hono finangalo ʻo kau kiate aú” (ʻi he The Orson Pratt Journals, comp. Elden J. Watson [1975], 8–9).

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 34:10. “Hiki hake ho leʻó”

ʻI he talangofua ki he fekau ʻa e ʻEikí naʻe lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 34:10, naʻe hiki hake ʻe ʻOasoni Palati hono leʻó ke vahevahe ʻa e ongoongoleleí. Taimi nounou pē mei hono maʻu ʻo e fakahā ko ʻení, naʻe kau ʻa ʻOasoni Palati ʻi ha ngāue fakafaifekau ki Kolesivili, Niu ʻIoke. ʻI ha misiona ʻe taha ʻi ha ngaahi taʻu siʻi mei ai, ne fononga “ʻlalo [ʻa ʻOasoni] ʻi ha meimei maile ʻe 4000, ʻo kau ki he ngaahi fakataha ʻe 207, … papitaiso ha kakai ʻe toko 104, pea fokotuʻu ha ngaahi Kolo foʻou ʻo e Siasí” (Orson Pratt, “History of Orson Pratt,” Millennial Star, Feb. 4, 1865, 72). ʻI heʻene moʻui ngāue tokoní, “naʻá ne kolosi tuʻo hongofulu mā ono ai ʻi he tahí, ʻi he ngāue fakafaifekau ʻo e fakamoʻuí” (“Orson Pratt,” Contributor, Nov. 1881, 61).