Seminelí
Lēsoni Ako ʻi ʻApí: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133–135 (ʻIuniti 29)


Lēsoni Ako ʻi ʻApí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133–135 (ʻIuniti 29)

Nāunau ʻOku Teuteu maʻá e Faiako Ako ʻi ʻApí

Fakamatala Fakanounou ʻo e Ngaahi Lēsoni Ako ʻi ʻApi Fakaʻahó maʻá e Tokotaha Akó

Ko e ngaahi meʻá ni ko ha fakamatala fakanounou ia ʻo e ngaahi meʻa naʻe ako ʻe he kau akó ʻi heʻenau ako e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133–135 (ʻiuniti 29). ʻOku ʻikai fakataumuʻa e fakamatala fakanounou ko ʻení ke akoʻi ko ha konga ʻo hoʻo lēsoní. ʻOku nofotaha e lēsoni ʻokú ke akoʻi ʻi he ʻiuniti 29 ʻi ha niʻihi pē ʻo e ngaahi tokāteline mo e tefitoʻi moʻoni ko ʻení. Muimui ki he ueʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ʻi hoʻo fakakaukauʻi ʻa e fie maʻu hoʻo kau akó.

ʻAho 1 (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133:1–35)

ʻI hono ako ʻe he kau akó e folofola ʻa e ʻEikí fekauʻaki mo ʻEne Hāʻele ʻAnga Ua Maí, naʻa nau ako ai ko ʻEne Hāʻele ʻAngaua Maí, te Ne hāʻele hifo ʻo fakamaauʻi ʻa e kau taʻe-tui ʻOtuá. Naʻe ʻilo foki ʻe he kau akó e ngaahi founga ʻe lava ke tau teuteu ai mo e niʻihi kehé ki he Hāʻele Anga Ua Maí. ʻOku kau ʻi he teuteu ko ʻení ʻa e fakatomala pea ʻikai toe foki ki he ngaahi angahala motuʻá.

ʻAho 2 (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133:35–74)

ʻI he lēsoni ko ʻení, ʻe hoko atu e ako ʻa e kau akó ki he ngaahi folofola ʻa e ʻEikí fekauʻaki mo ʻEne Hāʻele ʻAngaua Maí. Ne nau ako ʻi heʻetau hoko ko e kau tamaioʻeiki ʻa e ʻOtuá, te tau lava ʻo tokoniʻi e niʻihi kehé ke teuteu ki he Hāʻele ʻAngaua Maí ʻaki hono vahevahe e ongoongoleleí kiate kinautolu. Naʻe ʻilo foki ʻe he kau akó kuo teuteu ʻe he ʻEikí ha ngaahi tāpuaki maʻongoʻonga maʻanautolu ʻoku tatali kiate Iá pea ʻe maʻu ʻe kinautolu ʻoku nau fakatomala mo fakamāʻoniʻoniʻi kinautolú ʻa e moʻui taʻengatá.

ʻAho 3 (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 134)

ʻI hono ako ʻe he kau akó e fakanongonongo ko ʻeni fekauʻaki mo e ngaahi tefitoʻi tui ʻa e Siasí ki he ngaahi meʻa faka-puleʻangá mo fakalaó, ne nau ʻilo ai e ngaahi moʻoni ko ʻení: Naʻe fokotuʻu e ngaahi puleʻangá ʻe he ʻOtuá ki he lelei ʻa e tangatá, pea ʻe ʻekeʻi ʻe he ʻOtuá mei he ngaahi puleʻangá ʻenau maluʻi e totonu ʻa e niʻihi fakafoʻituituí, kau ai e tauʻatāina fakalotú. Naʻa nau ako foki ʻoku fie maʻu ke tau poupouʻi mo pukepuke hake e puleʻanga ʻoku tau nofo aí pea ʻe ʻekeʻi ʻe he ʻOtuá meiate kitautolu ʻetau maumauʻi ʻEne ngaahi laó mo e lao ʻa e tangatá.

ʻAho 4 (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 135)

Naʻe kau ʻi he lēsoni ko ʻení e ako ʻa e kau akó ki he ngaahi meʻa naʻe fekauʻaki mo e mate fakamāʻata ʻa Siosefa mo Hailame Sāmitá, pea nau ako mo ha fanongonongo naʻe tohi fekauʻaki mo ʻena maté. ʻI hono fai ia ʻe he kau akó, te nau ʻilo ai naʻe fakamaʻu ʻe Siosefa mo Hailame Sāmita ʻa ʻena fakamoʻoni ki he moʻoni ʻo e ongoongolelei kuo fakafoki maí ʻaki ʻena moʻuí.

Talateú

ʻE tokoni e lēsoni ko ʻení ki he kau akó ke mahino kiate kinautolu e ngāue kuo fai ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ki hono fakamoʻui e faʻahinga ʻo e tangatá. ʻE maʻu foki ʻe he kau akó ha faingamālie ke vahevahe ʻenau fakamoʻoni ki he Palōfita ko Siosefa Sāmitá mo hono Fakafoki Mai ʻo e ongoongoleleí.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 135:1–7

ʻOku fanongonongo hono fakapoongi ʻo Siosefa mo Hailame Sāmitá

Kimuʻa e kalasí, fakaʻaliʻali e fakatātā Ko Siosefa [Sāmita] (vakai, Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí [2009], fika 87; vakai foki, LDS.org). ʻE lava ke ke kole ki he kalasí ke nau hivaʻi e “ʻOku Mau Fakamālō” (Ngaahi Himí, fika 16) ʻi he fakataha lotú. Kimuʻa pea kamata e fakataha lotú, fakamatalaʻi ange naʻe fakalea ʻe U. W. Felipisi ʻa e himi ko ʻení ko ha fakamanatu ʻo e Palōfita ko Siosefa Sāmitá hili ha taimi nounou mei he mate fakamāʻata ʻa e Palōfitá.

ʻĪmisi
Joseph Smith

Kamata e lēsoní ʻaki hono fai ange e ngaahi fehuʻi ko ʻení:

  • Kuó ke talanoa nai mo ha taha ʻoku ʻikai ko ha mēmipa ʻo e Siasí fekauʻaki mo e Palōfita ko Siosefa Sāmitá? Kapau ko ia, ko e hā naʻá ke talanoa ki aí? (Kapau kuo teʻeki aʻusia ʻe ha taha ʻa e meʻá ni, ʻeke ki he kau akó pe ko e hā te nau fie fakamatala ki he kakaí fekauʻaki mo Siosefa Sāmitá.)

Fakamanatu ange ki he kau akó ʻoku ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 135 ha fanongonongo ʻo hono fakapoongi ʻo Siosefa mo Hailame Sāmitá. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e sētesi ʻuluaki ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 135:3. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai.

  • Ko e hā ʻa e pōpoaki ʻo e veesi ko ʻení? (ʻOku totonu ke fakahaaʻi ʻe he kau akó Kuo fai ʻe Siosefa Sāmita, ha meʻa lahi ange ki hono fakamoʻui ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá ʻi ha toe tangata ʻi ne moʻui ʻi he māmaní, tuku kehe pē ʻa Sīsū Kalaisi.)

  • Ko e hā kuo fai ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ki hotau fakamoʻuí mo e hakeakiʻí? (Hiki e tali ʻa e kau akó ʻi he palakipoé.)

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e toenga ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 135:3. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e ngaahi kupuʻi lea ʻoku nau fakamatalaʻi ʻa e meʻa kuo fai ʻe Siosefa Sāmita ki hotau fakamoʻuí. Kole ki he kau akó ke kumi ha ngaahi meʻa kehe ke tānaki atu ki he lisi ʻi he palakipoé.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau ʻa e lea ko ʻeni ʻa Palesiteni Siosefa F. Sāmitá. Kole ki he kalasí ke fakafanongo pe ko hai ʻoku tākiekina ʻe he ngāue ʻa e Palōfita ko Siosefa Sāmitá.

ʻĪmisi
Palesiteni Joseph F. Smith

“Ko e ngāue naʻe fakakaungatāmaki ai ʻa Siosefa Sāmitá naʻe ʻikai fakangatangata ia ki he moʻuí ni pē, ka ʻoku toe fekauʻaki foki ia mo e moʻui ka hoko maí, pea mo e moʻui naʻe ʻi aí. Ko hono fakalea ʻe tahá, ʻoku fekauʻaki ia mo kinautolu naʻe moʻui ʻi he māmaní, kiate kinautolu ʻoku moʻuí pea mo kinautolu ʻe muimui mai ʻiate kitautolú. ʻOku ʻikai ha meʻa ia ʻoku fekauʻaki pē mo e tangatá lolotonga ʻene ʻi he matelié, ka ʻoku fekauʻaki ia mo e fāmili kotoa ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá mei ʻitāniti ki ʻitāniti” (Gospel Doctrine, 5th ed. [1939], 639).

Vakai ki he fakamatala ʻo hono ʻomi ʻe Siosefa Sāmita ʻa e Tohi ʻa Molomoná mo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá ʻi he veesi 3. Ke tokoni ke mahino lahi ange ki he kau akó ʻa e mahuʻinga ʻo e ngāué ni, fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 135:6. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi ha ʻuhinga naʻe tuku mai ai ʻa e Tohi ʻa Molomoná mo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá.

  • Fakatatau ki he veesi 6, ko e hā naʻe tuku mai ai ʻa e Tohi ʻa Molomoná pea mo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá? (ʻE ala fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ha ngaahi lea kehe, ka ʻoku totonu ke nau ʻiloʻi ʻa e moʻoni ko ʻení: Naʻe tuku mai ʻa e Tohi ʻa Molomoná mo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá ki hono fakamoʻui ʻo e māmaní.)

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻoku tokoni ai ʻa e ngaahi tohí ni ki hono fakamoʻui ʻo e māmaní?

  • Fakatatau ki he veesi 6, ko e hā ʻokú ne ʻai ʻa e Tohi ʻa Molomoná mo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá ko e taha ʻo e ngaahi tohi mahuʻinga taha te ke lava ʻo maʻú?

Kole ki he kau akó ke fakalaulauloto ki he meʻa kuo nau fai ʻaki e Tohi ʻa Molomoná mo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá ʻi heʻenau moʻuí.

  • Ko e hā te tau lava ʻo fai ke fakahaaʻi ʻetau houngaʻia ki he feilaulau naʻe fai ʻe Siosefa mo Hailame Sāmita ke tuku mai ʻa e ngaahi tohi ko ʻení?

Fakaafeʻi e kau akó ke hiki ʻi heʻenau pepa ki he kalasí pe tohinoa ako folofolá ha founga pau te nau lava ʻo fakahaaʻi ai ʻa ʻenau houngaʻia ki he ngaahi feilaulau naʻe fai ke tuku mai ai ʻa e ngaahi tohí ni.

Vakai ki he lisi ne hiki ʻi he palakipoé kimuʻa ʻi he lēsoní. Fakamoʻoni ange ʻi he tokoni ko ia ʻa Siosefa Sāmita ki hono fakafoki mai ʻa e folofolá, tokāteline moʻoní, mafai mo e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, ngaahi ouaú, mo hono fokotuʻu ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisí, naʻá ne tokoniʻi ʻa e fānau kotoa ʻa e ʻOtuá ke maʻu kakato ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e Fakaleleí.

Fakamatalaʻi ange mahalo ʻe lava ke maʻuhala e kakai ʻe niʻihi ki he ngaahi meʻa ne ongoʻi pe tui ki ai e Kāingalotú ʻo kau ki he Palōfita ko Siosefa Sāmitá. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e lea ko ʻeni ne fai ʻe Palesiteni Kōtoni B. Hingikelií. Kole ki he kalasí ke fakafanongo ki he vakai ʻa e kau mēmipa ʻo e Siasí kia Siosefa Sāmita ʻi heʻene fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí. Kapau ʻe lava, mahalo te ke fie ʻoange ki he tokotaha ako takitaha ha tatau ʻo e lea ko ʻení.

ʻĪmisi
Palesiteni Gordon B. Hinckley

“ʻOku ʻikai ke tau lotu ki he Palōfitá. ʻOku tau hū ki he ʻOtua ko ʻetau Tamai Taʻengatá mo e ʻEiki ko Sīsū Kalaisi kuo toetuʻú. Ka ʻoku tau ʻiloʻi ʻa e Palōfitá; ʻoku tau talaki ia; ʻoku tau fakaʻapaʻapaʻi ia; ʻoku tau ʻaʻapa kiate ia ko ha meʻangāue ʻi he toʻukupu ʻo e ʻOtua Māfimafí ʻi hono fakafoki mai ki he māmaní ʻa e ngaahi moʻoni ʻi he kuonga muʻá ʻo e ongoongolelei fakalangí, fakataha mo e lakanga fakataulaʻeikí ʻa ia ʻoku fakaʻaongaʻi ai ʻa e mafai ʻo e ʻOtuá ʻi he ngaahi ngāue ʻo Hono Siasí pea mo hono faitāpuekina Hono kakaí” (Joseph Smith Jr.—Prophet of God, Mighty Servant,”Ensign, Dec. 2005, 4).

  • Fakamatalaʻi ʻi hoʻo lea pē ʻaʻaú, ʻa e founga te ke fakamatalaʻi ʻa e ngaahi meʻa ʻoku ongoʻi ʻe he kāingalotu ʻo e Siasí fekauʻaki mo e Palōfita ko Siosefa Sāmitá?

Fakaafeʻi e kau akó ke fakakaukau ki he ivi tākiekina ʻo e ngāue fakafaifekau ʻa e Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻi heʻenau moʻuí pea ʻi he moʻui ʻa ha lauimiliona ʻi he funga māmaní. Tohi ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi he palakipoé, pea kole ki he kau akó ke tali kinautolu ʻi heʻenau pepa ki he kalasí pe tohinoa ako folofolá:

Ko e hā ha ngaahi founga pau naʻe mei kehe ai hoʻo moʻuí ka ne ʻikai e ngāue ʻa e Palōfita ko Siosefa Sāmitá?

Kuo tākiekina fēfē ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá hoʻo ʻiló mo e vā fetuʻutaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakaʻaongaʻi e toenga ʻo e taimi kalasí ke vahevahe e ngaahi ongo ʻoku nau maʻú mo ʻenau ngaahi fakamoʻoni fekauʻaki mo e Palōfita ko Siosefa Sāmitá pea mo hono Fakafoki Mai ʻo e ongoongoleleí. Fakaafeʻi kinautolu ke fakakaukau ke fakaʻaongaʻi ʻenau ngaahi tali mei he ekitivitī tohi kimuʻá ʻi heʻenau fakahaaʻi ʻenau ngaahi ongó mo e fakamoʻoní.

Fakaʻosi ʻaki hano vahevahe hoʻo fakamoʻoni ki he Palōfita ko Siosefa Sāmitá pea mo hono Fakafoki Mai ʻo e ongoongoleleí. Fakaafeʻi e kau akó ke kumi ha ngaahi faingamālie ʻi he ngaahi ʻaho siʻi hono hokó ke vahevahe ai mo e niʻihi kehé ʻa ʻenau fakamoʻoni ki he Palōfita ko Siosefa Sāmitá pea mo hono fatongia ʻi hono fakafoki mai ʻo e ongoongoleleí. Te ke lava foki ʻo poupouʻi kinautolu ke lekooti ʻenau ngaahi fakamoʻoni ki he Palōfita ko Siosefa Sāmitá pea mo hono Fakafoki Mai ʻo e ongoongoleleí ʻi heʻenau ngaahi tohinoa fakataautahá.

Fakatokangaʻi ange: ʻOku mahuʻinga ange hono ʻoange ha taimi feʻunga ki he kau akó ke vahevahe ʻenau fakamoʻoní ʻi he fakaʻosinga ʻo e lēsoni ko ʻení ʻi hono fakakakato ʻa e ʻekitivití ni. Kapau ʻe ʻosi hoʻo taimi kalasí ʻi he fakamoʻoni ʻa e kau akó, mahalo te ke fie fakaʻaongaʻi ʻa e ʻekitivitī ko ʻení ʻi ha ʻaho kehe ʻi he ʻi ai ha taimi lahi angé.

ʻOange ki he kau akó ha lisi ʻo e ngaahi veesi fakataukei folofola ki he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá mo e Hisitōlia ʻo e Siasí. Fakaafeʻi kinautolu ke nau fakakaukau pe ko e fē ʻi he ngaahi veesi fakataukei folofolá te nau lava ʻo fakaʻaongaʻi ke akoʻi ha taha fekauʻaki mo hono Fakafoki Mai ʻo e ongoongoleleí ʻi he Palōfita ko Siosefa Sāmitá. Kole ki he kau akó ke tohi ha lēsoni pe lea nounou ʻo fakaʻaongaʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi veesi fakataukei folofola naʻa nau ʻiló. Te nau lava ʻo tohi ʻenau lēsoní pe leá ʻi ha laʻipepa pe tohinoa ako folofolá. Fakakaukau ke fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke akoʻi ʻenau lēsoní pe lau ʻenau leá ki he kalasí ko ha konga ʻo e ngaahi fakataha lotu ʻa e kalasí ʻi he kahaʻú.

ʻIuniti Hokó (Ko e Fononga Fakahihifó)

Kole ki he kau akó ke nau fakakaukauloto naʻe kole ange ʻe he palōfitá ke nau fakamaau ha konga ʻo ʻenau ngaahi koloá pea fononga ʻi ha maile ʻe laungeau ʻi ha saliote pe saliote toho tangata ki ha fonua teʻeki nofoʻi. Fakamatalaʻi ange te nau ako ʻi he ʻiuniti hokó fekauʻaki mo e fononga fakahihifo ʻa e Kāingalotú. Te nau ako foki e founga naʻe hokohoko atu ai hono tataki ʻe he ʻEikí e Siasí, kau ai mo hono fokotuʻu e taki hokó hili e mate ʻa e Palōfita ko Siosefa Sāmitá.