Seminelí
Lēsoni Ako ʻi ʻApí: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 60–64 (ʻIuniti 14)


Lēsoni Ako ʻi ʻApí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 60–64 (ʻIuniti 14)

Nāunau ʻOku Teuteu maʻá e Faiako Ako ʻi ʻApí

Fakanounou ʻo e Lēsoni Ako ʻi ʻApi Fakaʻahó

ʻOku ʻikai fakataumuʻa ʻa e fakamatala fakanounou ko ʻeni ʻo e ngaahi meʻa naʻe hokó, ngaahi tokāteliné mo e tefitoʻi moʻoni kuo ako ʻe he kau akó ʻi heʻenau ako ʻa e Tokātekine mo e Ngaahi Fuakava 60–64 (ʻiuniti 14) ke akoʻi ko ha konga hoʻo lēsoní. ʻOku nofotaha e lēsoni ʻokú ke akoʻí ʻi he niʻihi pē ʻo e ngaahi tokāteline mo e tefitoʻi moʻoni ko ʻení. Muimui ki he ueʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ʻi hoʻo fakakaukauʻi ʻa e fie maʻu hoʻo kau akó.

ʻAho 1 (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 60–62)

Naʻe ʻilo ʻe he kau akó ʻi heʻenau ako ki he faleʻi ʻa e ʻEikí ki he kau tangata ne nau fononga mei Mīsuli ki ʻOhaioó, ʻe lava ke mole ʻetau ngaahi fakamoʻoní kapau ʻoku ʻikai ke tau vahevahe ia. Naʻe ʻilo foki ʻe he kau akó ʻoku maʻu ʻe he ʻEikí ʻa e mālohi kotoa pea ʻokú Ne lava ʻo tauhi kitautolu pea ʻoku fie maʻu ke tau falala ki hotau fakamāú pea mo e fakahinohino ʻa e Laumālié ʻi heʻetau fai ha ngaahi fili.

ʻAho 2 (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63)

Naʻe ʻilo ʻe he kau akó ʻi heʻenau ako ki he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63, naʻe valokiʻi ʻe he ʻEikí ʻa kinautolu naʻe ʻikai ke nau tauhi ʻEne ngaahi fekaú pea fakafiemālieʻi ʻa kinautolu naʻe faivelengá. Naʻe ako ʻe he kau akó ʻoku ʻikai maʻu ʻa e tuí ʻi he fakaʻilonga, ka ʻoku ʻomi ʻa e ngaahi fakaʻilongá ʻi he tui, ʻo fakatatau mo e finangalo ʻo e ʻOtuá. Naʻa nau ʻiloʻi foki ʻa e ngaahi moʻoni ko ʻení: Kapau te tau vakai ki he niʻihi kehé ʻi he holi kovi, he ʻikai ke tau maʻu ʻa e Laumālié pea te tau fakaʻikaʻi ʻa e tuí; kapau ʻoku tau faivelenga mo kātaki, te tau ikunaʻi ʻa e māmaní; pea ʻoku toputapu e huafa ʻo Sīsū Kalaisí pea kuo pau ke tau tokanga ʻi heʻetau lea ʻaki Hono huafá.

ʻAho 3 (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 64:1–19)

Naʻe ʻilo ʻe he kau akó ʻi heʻenau ako e folofola ʻa e ʻEikí ki he kau mēmipa ʻo e Siasí naʻe faiangahalá, ʻoku manavaʻofa, faʻa fakamolemole mo ʻaloʻofa ʻa e ʻEikí. Naʻa nau ako foki kapau he ʻikai ke tau fakamolemoleʻi ʻa e niʻihi kehé, ʻoku tau halaia ʻi he ʻao ʻo e ʻEikí pea ʻoku folofola mai ʻa e ʻEikí ke tau fakamolemoleʻi ʻa e kakai kotoa pē.

ʻAho 4 (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 64:20–43)

Naʻe ako e kau akó ʻi he lēsoni ko ʻení fekauʻaki mo e ngaahi feilaulau naʻe fie maʻu ʻe he ʻEikí mei he Kāingalotú ʻi he kamata ke nau langa ʻa Saioné. Naʻe fakamamafaʻi ʻe he lēsoní ʻa e ngaahi moʻoni ko ʻení: Kapau te tau muimui ʻi he finangalo ʻo e ʻEikí, he ʻikai ke ʻahiʻahiʻi kitautolu ʻo laka hake ʻi he meʻa te tau lava ʻo kātakiʻí; ʻoku tāpuekina kitautolu ʻi heʻetau talangofua ki he ʻEikí mo ʻohake e ngaahi feilaulau ʻokú Ne finangalo ki aí; kapau ʻoku tau fakamātoato ʻi he fai leleí, te tau lava leva ke ikunaʻi ha ngaahi meʻa lahi; pea ʻoku fie maʻu ke tau talangofua ki he ʻEikí ʻaki hotau lotó mo ha ʻatamai vēkeveke.

Talateú

ʻI he faʻahitaʻu māfana ʻo e 1831, naʻe tokangaʻi ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻa e fakatapui ʻo e kelekele ʻe langa ai ʻe he Kāingalotú ʻa Saione ʻi Tauʻatāina, Mīsulí. Lolotonga e mavahe ʻa e Palōfitá, naʻe tafoki ha Kāingalotu ʻe niʻihi ʻo e Siasí ʻi ʻOhaioó mei he ngaahi fekau ʻa e ʻEikí mo fakahoko ha ngaahi angahala mamafa. ʻOku fakatefito ʻa e lēsoni ko ʻení ʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi fekau naʻe fakamamafaʻi ʻe he ʻEikí hili e foki ʻa Siosefa Sāmita ki ʻOhaioó—kau ai mo e ngaahi fekau ke fakaʻehiʻehi mei he holi koví mo fakamolemoleʻi ʻa e niʻihi kehé.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63:1–21

ʻOku fakatokanga ʻa e ʻEikí ki he Kāingalotú fekauʻaki mo e ngaahi nunuʻa ʻo e faiangahalá mo e angatuʻú

Hiki e fehuʻi ko ʻení ʻi he palakipoé: ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke tau moʻui ʻo fakatatau mo ʻetau tui fakalotú ʻi heʻetau hoko ko e kau mēmipa ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisí? Fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe ʻenau ngaahi talí mo e kalasí.

Fakamatalaʻi ange lolotonga e ʻi Mīsuli ʻa Siosefa Sāmita mo e kau taki kehe ʻo e Siasí ʻi he faʻahitaʻu māfana ʻo e 1831, ke fakatapui e kelekele mo e tuʻuʻanga ʻo e temipalé ʻi Saioné, naʻe fai fakapulipuli ʻe ha Kāingalotu ʻe niʻihi ʻo e Siasí ha ngaahi angahala mamafa. Hili e foki ʻa e Palōfitá ki ʻOhaioó, naʻá ne maʻu ʻa e fakahā naʻe lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 61:1. Kole ki he kalasí ke nau muimui ʻi hono laú pea kumi e founga naʻe ʻuhinga ai ʻa e ʻEikí ki he kau mēmipa ʻo e Siasí ʻi he veesi ko ʻení. Fakaafeʻi e kau akó ke lipooti e meʻa ʻoku nau maʻú.

  • ʻE lava ke kehe fēfē hono ui kitautolu ko e kakai ʻo e ʻEikí mei he hoko ko e kakai ʻo e ʻEikí? (Lolotonga hono aleaʻi ʻe he kau akó e fehuʻi ko ʻení, ʻe lava ke ke fakamahinoʻi ange naʻe mahulu hake e ngaahi meʻa naʻe fai ʻe ha tokolahi ʻo e Kāingalotú mei he pehē pē ko e kakai kinautolu ʻa e ʻEikí. Naʻa nau faivelenga maʻu ai pē.)

Kole ki he kau akó ke nau toe lau fakavave ʻa e veesi 1 mo kumi ʻa e fekau ʻa e ʻEikí kiate kinautolu ʻoku nau ui kinautolu ko Hono kakaí.

  • Ko e hā ʻoku finangalo ʻa e ʻEikí ke tau faí ʻi heʻetau hoko ko Hono kakaí? (Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e ngaahi tali ʻa e kau akó ʻaki hano hiki ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení he palakipoé: ʻI heʻetau hoko ko e kakai ʻa e ʻEikí, kuo pau ke tau fakaava hotau lotó pea fakafanongo ki Heʻene folofolá mo Hono finangalo fekauʻaki mo kitautolú.

  • ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ke fakava hotau lotó?

  • ʻOku teuteuʻi fēfē kitautolu ʻe hono fakaava hotau lotó ke tau fakafanongo ki he leʻo ʻo e ʻEikí?

  • Ko e hā ʻokú ke fai ʻokú ne tokoni ke ke fakaava ho lotó?

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Tokateline mo e ngaahi Fuakava 63:2–21 ʻaki hano fakamatalaʻi ange naʻe valokiʻi ʻe he ʻEikí ʻa kinautolu naʻe taʻetuí, fekumi ki he ngaahi fakaʻilongá, pea moʻua ʻi he tonó mo e ngaahi angahala mamafa kehé. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63:16. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo fekumi ki he fekau ne ʻoange ʻe he ʻEikí.

  • Ko e hā e fakatokanga naʻe fai ʻe he ʻEikí ʻi he veesi 16?

  • ʻOku ʻuhinga ki he hā ke sio ki he niʻihi kehé ʻi he holi koví? (ʻOku ʻuhinga ʻa e foʻi lea holi kovi ki he “maʻu ʻo ha holi mālohi taʻetotonu ki ha faʻahinga meʻa” pe ko ha taha [Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Holi Koví,” scriptures.lds.org]. ʻOku ʻuhinga ʻa e sio ki ha taha ʻi he holi koví ke sio taʻefeʻunga ki ha sino ʻo ha taha pe ʻi ha founga te ne fakatupu ʻa e ngaahi ongo fakasekisualé. ʻOku kau heni ʻa hono mamataʻi ʻo e ponokalafí.)

  • Ko e hā e tefitoʻi moʻoni ʻokú ke mamata ki ai ʻi he fakatokanga ʻa e ʻEikí ʻi he veesi 16? (ʻE ala fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ha ngaahi lea kehe, ka ʻoku totonu ke nau ʻiloʻi ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: Kapau te tau sio ki he niʻihi kehé ʻi he holi koví, he ʻikai ke tau maʻu ʻa e Laumālié pea te tau fakaʻikaiʻi ai ʻa e tuí. Mahalo te ke fie fakaafeʻi e kau akó ke nau fakaʻilongaʻi e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi heʻenau folofolá.)

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku fakatupu ai ʻe he holi kovi ki ha taha kehé ke mole ʻa e Laumālié mei ha tokotaha?

  • Ko e hā te tau lava ʻo fai ke ikunaʻi ai ʻa e ngaahi ʻahiʻahi ke holi kovi ki he niʻihi kehé?

Mahalo te ke fie ʻoange ki he tokotaha ako takitaha ha tatau ʻo e faleʻi ko ʻeni ʻa ʻEletā Sefilī R. Hōlani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ko ha konga ʻo e fealēleaʻaki ki he fakaʻehiʻehi mei he holi koví. Fakaafeʻi ha kau ako ʻe niʻihi ke nau taufetongi ʻi hono lau leʻolahi ʻo e palakalafí. Hili hono lau ʻo e palakalafi takitaha, kole ki he kalasí ke nau fakamatalaʻi e founga ʻe lava ke tokoniʻi ai kitautolu ʻe he faleʻi ko ʻení ke tau ikunaʻi ʻa e ʻahiʻahi ʻo e holi koví.

Naʻe akonaki ʻa ʻEletā Sefilī R. Hōlani ʻo pehē:

ʻĪmisi
ʻEletā Jeffrey R. Holland

“Ko e mahuʻinga tahá, kamata ʻaki hono fakamavaheʻi koe mei he kakai, ngaahi nāunau mo e ngaahi tūkunga ʻe fakatuʻutāmaki kiate koé. …

“… Kapau ʻoku taʻefeʻunga ha polokalama he TV, tāmateʻi ia. Kapau ʻoku kovi ha foʻi faiva, hū ki tuʻa mei ai. Kapau ʻoku kamata ha fetuʻutaki ʻoku taʻetotonu, tuʻusi leva ia. [Ko e lahi taha ʻo e ngaahi takiekina ko ʻení] mahalo he ʻikai hā kovi, ka te nau lava ʻo uesia ʻetau fakakaukau leleí, fakavaivaiʻi hotau tuʻunga fakalaumālié, pea fakatupu ha faʻahinga meʻa ʻe lava pē ke kovi.

“Fakafetongi e ngaahi fakakaukau taʻefeʻungá ʻaki ha ngaahi ʻīmisi mo ha ngaahi manatu ʻoku fakafiefiá, fakakaukau ki he fofonga ʻo kinautolu ʻoku ʻofa ʻiate kimoutolú pea mo ʻenau loto mamahi ʻi he siva ʻenau ʻamanaki atu kiate koé. … Ko e hā pē ha fakakaukau ʻokú ke maʻú, fakapapauʻi ʻoku toki talitali lelei pē kinautolu ki ho lotó, kapau te ke fakaafeʻi mai.

“Poupouʻi peá ke ʻi he feituʻu ʻoku ʻi ai ʻa e Laumālie ʻo e ʻEikí. Fakapapauʻi ʻoku fakakau ai ho ʻapí pe loki nofo totongí, ʻokú ne talaatu ʻa e faʻahinga ʻaati, mūsika, pe tohi ʻokú ke tauhi aí” ( “ʻIkai ha Feituʻu moʻó e Fili ʻo Hoku Laumālié,” Ensign pe Liahona, Mē 2010, 45, 46).

ʻEke ange pe ʻoku ʻi ai ha kau ako te nau loto fiemālie ke vahevahe ʻenau fakamoʻoni ki he founga kuo tāpuekina ai kinautolu ʻi heʻenau feinga ke moʻui ʻaki e fono ʻo e angamaʻá.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 64:8–19

ʻOku fekauʻi ʻe he ʻEikí ʻa ʻEne kau tamaioʻeikí ke nau fefakamolemoleʻaki

Fakamanatu ki he kau akó ʻenau ngāue mei he ʻAho hono 3 ʻo e ʻiuniti ko ʻení ke feinga ke ako maʻuloto ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 64:9–11, ʻa ia ko ha veesi fakataukei folofola. Fakaafeʻi e kalasí ke nau lau maʻuloto leʻolahi fakataha ʻa e ngaahi veesi ko ʻení. (ʻE lava ke vakai e kau akó ki he folofolá ki ha tokoni.) Kole ange pe ʻoku ʻi ai ha kau ako te nau fie lau maʻuloto leʻolahi e ngaahi veesi ko ʻení ki he kalasí ʻiate kinautolu pē. Hiki ʻa e fekau ko ʻení ʻi he palakipoé: ʻOku fekauʻi kitautolu ʻe he ʻEikí ke fakamolemoleʻi ʻa e kakai kotoa pē.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke fakamolemoleʻi ʻa e kakai kotoa pē, tatau ai pē pe ʻoku nau kole fakamolemole ʻi heʻenau ngaahi faihalá pe ʻikai?

  • ʻOku tokoni fēfē ia ke tau tuku ke hoko ʻa e ʻOtuá ko e fakamaau kiate kinautolu kuo nau fakamamahiʻi kitautolú?

  • Ko e fē ha taimi kuó ke ongoʻi ai ʻoku faitāpuekina koe ʻi hoʻo fakamolemoleʻi ha taha?

Fakamahinoʻi ange ʻoku tau faʻa loto fiemālie he taimi ʻe niʻihi ke fakamolemoleʻi e niʻihi kehé, ka ʻoku tau faingataʻaʻia he feinga ke fakamolemoleʻi pē kitautolú.

  • Ko e hā kuo pau ai ke tau fakamolemoleʻi kitautolú?

Tuhu ki he ʻuluaki tefitoʻi moʻoni naʻá ke tohi ʻi he palakipoé ʻi he kamataʻanga ʻo e kalasí: ʻI heʻetau hoko ko e kakai ʻa e ʻEikí, kuo pau ke tau fakaava hotau lotó mo fakafanongo ki Heʻene folofolá mo Hono finangalo fekauʻaki mo kitautolú. Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau fakakaukau pe kuo fakaava honau lotó ki he ngaahi ueʻi pe ngaahi fakakaukau lolotonga ʻenau ako e folofolá he ʻaho ní. Poupouʻi kinautolu ke nau ngāue ʻo fakatatau ki he ngaahi ueʻi mo e ngaahi fakakaukau ʻoku nau maʻu mei he ʻEikí, pea fakamoʻoni ange ko e taimi te nau fai ai iá te nau hoko ai ko e kakai ʻa e ʻEikí.

ʻIuniti Hokó (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 65–71)

Ke teuteuʻi e kau akó ki heʻenau ako ʻi he uike kahaʻú, ʻe lava ke ke fakaafeʻi kinautolu ke nau fakakaukau ki he meʻá ni: ʻOku lava fēfē nai ha foʻi maka ʻo teka kae ʻoua kuó ne kāpui ʻa e māmaní kotoa? ʻOku lelei fēfē hono ʻafioʻi fakataautaha kitautolu ʻe he ʻEikí? Ko e hā ʻoku ongoʻi ai ʻe he mātuʻá ha fatongia mafatukituki ke akoʻi ʻa e ongoongoleleí ki heʻenau fānaú? Ko e hā e ngaahi nunuʻa ki he ngaahi mātuʻa ʻoku ʻikai ke nau fai iá? Fakahaaʻi ki he kau akó te nau ʻiloʻi mei heʻenau ako folofola ʻi he uike ko ʻení, ʻa e tali ki he ngaahi fehuʻi ko iá.