Seminelí
Lēsoni 85: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 82–83


Lēsoni 85

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 82–83

Talateú

ʻI ʻEpeleli 1832, naʻe fononga e Palōfita ko Siosefa Sāmitá mo e niʻihi kehe ki Tauʻatāina, Mīsuli, ʻi he talangofua ki he fekau ʻa e ʻEikí ke fokotuʻu ha kautaha ke langa hake ʻa Saione mo tokangaʻi e masivá (vakai, T&F 78, kau ai ʻa e talateu ʻo e vahé). ʻI he ʻaho 26 ʻo ʻEpelelí, naʻe maʻu ʻe he Palōfitá e fakahā ʻoku lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 82 lolotonga ha fakataha alēlea ʻa e kau taulaʻeiki lahí mo e kaumātuʻa ʻo e Siasí ʻi Tauʻatāina. Naʻe fakamolemoleʻi ʻe he ʻEikí ʻi he fakahā ko ʻení ʻa e kau takí ʻi heʻenau ngaahi angahalá mo fakatokanga ange ke nau fakaʻehiʻehi mei ha toe angahala. Naʻe fakahinohinoʻi foki ʻe he ʻEikí ʻa e kau takí ni ʻi he founga ke tokangaʻi ʻaki ʻa e ngaahi meʻa fakatuʻasino ʻo Saioné. Hili ha ʻaho ʻe fā mei ai, naʻe maʻu ʻe Siosefa Sāmita e fakahā ʻoku lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 83, ʻa ia naʻe fakahinohinoʻi ai ʻe he ʻEikí e kau taki ʻo e Siasí ʻi he founga ke tokangaʻi ai e kau uitoú mo e kau liʻekiná.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 82:1–7

ʻOku fakatokanga ʻa e ʻEikí kiate kinautolu kuo nau maʻu lahi meiate Iá

Kimuʻa e kalasí, tānaki fakataha ha ngaahi laʻipepa lalahi mo e peni fakaʻilonga. (Kimui ange ʻi he lēsoní, ʻe fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó e ngaahi meʻá ni ke ʻai ha ngaahi lisi ʻe lava ke fakaʻaliʻali ki he toenga ʻo e kalasí ke nau vakai ki ai.)

Kamata e lēsoní ʻaki haʻo kole ange ki he kau akó ke fakakaukau ki ha taimi naʻa nau maʻu ai ha fetaʻemahinoʻaki ai mo ha kaungāmeʻa pe mēmipa ʻo e fāmilí ʻa ia naʻe iku pē ʻo fakaleleiʻi.

  • Naʻá ke ongoʻi fēfē ʻi hoʻo fakaleleiʻi hoʻomo fetaʻemahinoʻakí?

Fakahā ki he kau akó naʻe tupulaki ha ongo taʻeʻofa ʻi ha ngaahi māhina ʻi he vahaʻa ʻo Sitenei Likitoni ʻi ʻOhaioó mo Pīsope ʻEtuate Pātilisi ʻi Mīsulí. ʻI ʻEpeleli 1832, naʻe fononga e Palōfita ko Siosefa Sāmitá mo e kau taki kehe ʻo e Siasí ki Mīsuli ʻi he talangofua ki he fekau ʻa e ʻEikí ke nau “fealeaʻaki mo e kāingalotu ʻoku ʻi Saioné” (T&F 78:9). ʻI heʻenau tūʻutá, naʻe fakahoko ha fakataha alēlea ʻo e kau taulaʻeiki lahi ʻo e Siasí. ʻI he vahaʻa ʻo e fakataha pongipongi mo efiafi ʻo e konifelenisí, naʻe fakaleleiʻi ʻe Sitenei Likitoni mo ʻEtuate Pātilisi ʻena ngaahi faikehekehé. Naʻe maʻu e fakahā ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 82 lolotonga e fakatahaʻanga hoʻataá.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 82:1. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai pea fekumi ki he meʻa naʻe fakahā ʻe he ʻEikí kia Sitenei Likitoni mo ʻEtuate Pātilisi fekauʻaki mo hono fakaleleiʻi ʻena ngaahi faikehekehé.

  • Fakatatau ki he veesi 1, ko e hā e fekauʻaki hono fakamolemoleʻi e niʻihi kehé mo hono maʻu e fakamolemole ʻa e ʻEikí?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 82:2, pea kole ki he kalasí ke nau fekumi ki he fakatokanga naʻe fai ʻe he ʻEikí ki he Kāingalotú.

  • Ko e hā naʻe folofola ʻa e ʻEikí ʻe hoko kiate kinautolu naʻe ʻikai “fakaʻehiʻehi mei he faiangahalá”?

Ke tokoni ke mahino ki he kau akó e niʻihi ʻo e ngaahi angahala ne ala ʻuhinga ki ai e ʻEikí, fakamatalaʻi ange ʻi he hiki e kāingalotu ʻo e Siasí ki Mīsulí, ne ʻikai talangofua hanau tokolahi ki he faleʻi ʻa e kau taki ʻo e Siasí pea fakafisi e niʻihi ke nau moʻui ʻaki e fono ʻo e fakatapuí. Ko hono olá, naʻe halaia e niʻihi ʻo e kāingalotu ko ʻeni ʻo e Siasí ʻi he meheká, mānumanú, mo e taʻe-tokanga ki he fatongiá.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 82:3–4. Fakaafeʻi e kalasí ke nau muimui ki ai pea fekumi ki ha ʻuhinga ʻe hoko ai e ngaahi tautea naʻe hā ʻi he veesi 2 kiate kinautolu ʻoku hokohoko atu pē ʻi he faiangahalá.

  • Ko e hā ha ngaahi founga naʻe fakafeʻungaʻi ai e Kāingalotu ko ʻení ko ha kakai ne nau maʻu ʻa “e maama lahi angé”?

  • Ko e hā naʻe akoʻi ʻe he ʻEikí ʻi he ngaahi veesi ko ʻení fekauʻaki mo ʻetau haʻisia ki he meʻa kuó Ne foaki maí? (ʻE ala fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ha ngaahi lea kehe, ka ʻoku totonu ke nau ʻiloʻi ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: ʻOku fie maʻu ʻe he ʻEikí e meʻa lahi meiate kinautolu kuó Ne foaki lahi ki aí. Mahalo te ke fie fokotuʻu ange ke fakaʻilongaʻi ʻe he kau akó e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi heʻenau folofolá).

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻe fie maʻu lahi ange ai meiate kinautolu kuo nau maʻu lahi ange mei he ʻEikí?

Vahevahe ʻa e kau akó ki he ngaahi kulupu iiki. ʻOange ki he kulupu takitaha ha laʻi pepa lahi mo ha peni fakaʻilonga. Fakaafeʻi kinautolu ke hiki ʻi he lahi taha te nau lava ʻi he miniti ʻe uá ʻa e ngaahi tāpuaki kuo nau maʻu mei he ʻEikí. Poupouʻi kinautolu ke nau fakakau e ngaahi tāpuaki kuo nau maʻu ʻi heʻenau hoko ko e kau mēmipa ʻo e Siasí. ʻI heʻenau ʻosí, fakaʻaliʻali ʻa e ngaahi lisí ʻi muʻa ʻi he loki akó pea fai e ngaahi fehuʻi ko ʻení:

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku fakafeʻungaʻi ai kitautolu ko e kakai “ʻoku foaki ki ai ʻa e meʻa lahí”?

  • Koeʻuhí kuo foaki lahi mai ʻe he ʻEikí kiate kitautolu, ko e hā ha ngaahi meʻa ʻokú Ne fie maʻu meiate kitautolú?

Ke tokoni ke fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó e tefitoʻi moʻoni mei he veesi 3, kole ange ke nau hiki ʻi heʻenau pepa ki he kalasí pe tohinoa ako folofolá ha taha ʻo e ngaahi tāpuaki kuo nau maʻu mei he ʻEikí. Ko hono hokó, kole ange ke nau hiki e meʻa ʻoku nau ongoʻi ʻoku ʻamanaki mai e ʻEikí ke nau fai koeʻuhí kuo nau maʻu ʻa e tāpuaki ko iá. Ko hono fakaʻosí, fakaafeʻi kinautolu ke nau hiki hifo ha taumuʻa ʻo e meʻa te nau kamata hono fai ke fakahoko ʻa e amanaki ko iá.

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 82:5–6 ʻaki hono fakamatalaʻi ange naʻe fakatokanga e ʻEikí ki he Kāingalotú naʻe fakalalahi e pule mo e mālohi ʻo Sētane ʻi he māmaní. Kole ki ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 82:7, pea fakaafeʻi e kalasí ke nau kumi ha toe fakatokanga kehe naʻe fai ʻe he ʻEikí kau ki he angahalá.

  • Fakatatau ki he veesi 7, ko e hā ʻoku mahuʻinga ai kiate kinautolu ʻoku fakatomalá ke nau liʻaki ʻa e angahalá? (ʻI heʻetau tafoki ʻi he ʻiloʻilo pau mei he māʻoniʻoní ki he angahalá, ʻoku “foki [mai ʻetau] ngaahi angahala kimuʻá.”)

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku foki mai ai ʻetau ngaahi angahala kimuʻá kapau te tau toe faiangahala ʻi he ʻilo pau hili e fekumi ki he fakamolemole ʻa e ʻEikí? (Tokoni ke mahino ki he kau akó kuo pau ke tau liʻaki ʻetau ngaahi angahalá ke fakatomala kakato pea fakamolemoleʻi.)

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 82:8–24

ʻOku fekauʻi ʻe he ʻEikí ha kau tangata ʻe toko hiva ke faʻu ha kautaha ke puleʻi ʻa e ngaahi meʻa fakatuʻasino ʻa e Siasí

Fokotuʻutuʻu tautau toko ua e kau akó. Kole ki he hoa takitaha ke na fakakaukau ki ha ongo tūkunga ʻe ala fie maʻu ai ʻe ha talavou pe finemui ʻa e fakapapau ʻoku tauhi ʻe he ʻOtuá ʻEne ngaahi talaʻofá. (Hangē ko ʻení, ʻoku feohi vāofi ha finemui mo ʻene kui fefiné ʻa ia ʻoku faingataʻaʻia ʻi ha mahaki ʻoku ʻikai lava ʻo faitoʻo. ʻE ala fie maʻu ʻe he finemui ko ʻení ʻa e fakapapau fekauʻaki mo e ngaahi talaʻofa ʻo e ngaahi fāmili taʻengatá mo e Toetuʻú.) Kole ki he kau akó ke nau vahevahe ha niʻihi ʻo ʻenau ngaahi tūkungá mo e kalasí.

Fakamatalaʻi ange lolotonga e fakataha alēlea ʻa e kau taulaʻeiki lahí ʻi Mīsulí, ne ʻomi ʻe he ʻEikí ha talaʻofa fakapapau kiate kinautolu ʻoku talangofua ki Heʻene ngaahi fekaú. Poupouʻi e kau akó ke nau kumi ʻa e ngaahi moʻoni ʻe lava ke ne fai ha fakapapau kiate kinautolu ʻi he ngaahi tūkunga naʻa nau aleaʻí ʻi heʻenau hokohoko atu ke ako e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 82.

Kole ki he kau akó ke lau fakalongolongo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 82:8–9 pea kumi e meʻa ne folofola ʻa e ʻEikí ne ʻai ke Ne foaki ki he Kāingalotú lolotonga e fakataha alēlea ko ʻení.

  • Fakatatau ki he veesi 8, ko e hā e meʻa naʻe folofola e ʻEikí te Ne foaki kiate kinautolu naʻe fakataha ʻi he fakataha alēlea ko ʻení?

  • Mei he meʻa ʻokú ke lau ʻi he veesi 8–9, ko e hā ʻEne ngaahi ʻuhinga ki hono ʻoange kiate kinautolu ʻa e fekau foʻou ko ʻení? (Hiki e tali ʻa e kau akó ʻi he palakipoé.)

  • ʻOku kaunga fēfē ʻa e ngaahi ʻuhinga ko ʻení ki he fekau kotoa pē ʻoku tuku mai ʻe he ʻEikí kiate kitautolú?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133:10. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai pea kumi ha tefitoʻi moʻoni te ne lava ʻo ʻomi ha loto-falala ʻi heʻetau feinga ke talangofua ki he ngaahi fekau ʻa e ʻEikí.

  • Ko e hā e tefitoʻi moʻoni naʻá ke maʻu te ne lava ke ʻoatu ha loto falala kiate koe ʻi hoʻo feinga ke talangofua ki he ʻEikí? (ʻE ala fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó e ngaahi lea kehe, ka ʻoku totonu ke fakahaaʻi ʻi heʻenau ngaahi talí ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: Kapau te tau talangofua ki he ʻEikí, te Ne tauhi maʻu pē ʻEne ngaahi talaʻofa ke tāpuakiʻi kitautolú.)

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakalaulauloto ki he ngaahi aʻusia kuo nau maʻu kuo fakahaaʻi ange ai kiate kinautolu ʻoku moʻoni ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení. Tuku ange ha taimi ke nau tohi ʻo kau ki he taha ʻo e ngaahi aʻusia ko ʻení ʻi heʻenau pepa ki he kalasí pe tohinoa ako folofolá. Fakaafeʻi ha kau ako toko siʻi ke vahevahe ʻenau ngaahi aʻusiá mo e kalasí. Mahalo te ke fie vahevahe foki ha aʻusia mei hoʻo moʻuí kuó ne fakapapauʻi atu ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení.

Fakamanatu ange ki he kau akó ʻi heʻenau ako e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 78 naʻa nau ako ai e founga naʻe fekau ʻe he ʻEikí he kau taki ʻo e Siasí ʻi Ketilani, ʻOhaioó, ke faʻu ʻaki ha kautaha ke puleʻi e ngaahi fale tukuʻanga koloa mo e ngaahi ngāue paaki ʻa e Siasí. Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 82:11, 15–17 ʻaki hono fakamatalaʻi ki he kau akó naʻe fakahinohinoʻi ʻe he ʻEikí ʻi he fakahā ko ʻení hono fokotuʻutuʻu totonu ʻo e kautahá—ne ʻiloa ko e Kautaha Uouangatahá—pea fokotuʻu hono kau mēmipá.

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau fakalongolongo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 82:12 pea kumi e taumuʻa ʻo e Kautaha Uouangatahá. ʻI heʻenau laú, ʻe ala tokoni ke fakamanatu ange kiate kinautolu ko e taha ʻo e ngaahi fatongia ʻo ha pīsope ke tokoni ki he ngaahi fie maʻu fakatuʻasino ʻa e kāingalotu ʻo e Siasí.

  • Fakatatau ki he veesi 12, ko e hā e taumuʻa ʻo e Kautaha Uouangatahá?

Kole ki he kau akó ke lau fakalongolongo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 82:14, 18–19, ʻo fekumi ki he ngaahi lea mo e ngaahi kupuʻi lea ʻoku nau toe fakamatalaʻi e ʻuhinga naʻe fekauʻi ai ʻe he ʻEikí ʻa e fokotuʻu ʻo e Kautaha Uouangatahá.

  • Ko e hā nai naʻe mahuʻinga ai ki he Kāingalotú ke fakatupulaki ʻa e fakakaukau ne ʻuhinga ki ai ʻi he veesi 19?

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 82:20–24 ʻaki hano fakamatalaʻi ange naʻe fakaʻosi ʻe he ʻEikí e fakahā ko ʻení ʻaki ʻene fakatokanga ki he kau taki ʻo e Siasí ke nau faivelenga ki he fuakava te nau fai ʻi heʻenau hoko ko e kau mēmipa ʻo e Kautaha Uouangatahá.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 83

ʻOku fakahā mai ʻe he ʻEikí ʻa e founga ke tokangaʻi ai e kau uitoú mo e kau paeá

Fakahā ange ki he kau akó ne hili ha ʻaho ʻe fā mei hono maʻu e fakahā ʻoku lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 82, naʻe maʻu ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ha fakahā fekauʻaki mo e founga ke fakahoko fekauʻaki mo e ʻahiʻahi faingataʻa ʻo hono tokangaʻi ʻo e ngaahi fie maʻu fakatuʻasino ʻa e Kāingalotú. Kole ki he kau akó ke lau fakalongolongo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 83:1 mo kumi pe ko e ngaahi fie maʻu ʻa hai ne fakamatala ki ai ʻa e fakahā ko ʻení.

  • Ko e ngaahi fie maʻu ʻa hai ne fakamatala ki ai ʻi he fakahā ko ʻení?

Fakamanatu ange ki he kau akó ne toko lahi e Kāingalotu ne nau moʻui ʻaki e fono ʻo e fakatapuí pea nau maʻu ha “tofiʻa”, pe kelekele mei he Siasí. Naʻe fakahā ʻe he ʻEikí ʻi he fakahā ko ʻení e meʻa ʻoku totonu ke hoko ki ha tofiʻa ʻo ha fāmili kapau ʻe pekia ha husepāniti pe tamai.

Fakaafeʻi e kau akó ke lau fakalongolongo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 83:2–3 pea kumi ʻa e ngaahi fakahinohino ʻa e ʻEikí ki hono tokangaʻi ʻo e kau fafine kuo mole ʻa honau ngaahi husepānití.

  • Kapau ʻe mate ha tangata pea kei faivelenga hono uaifí, ko e hā e tāpuaki naʻá ne maʻú?

Fakamatalaʻi ange naʻe fakafalala e kau fafine toko lahi ʻi honau husepānití ki heʻenau tokoni fakatuʻasinó ʻi hono ʻomi ʻo e fakahā ko ʻení. ʻOku ʻuhinga e “maʻu ʻa e faingamālie ʻo e feohi ʻi he siasí”, koeʻuhí kuo mole ʻa e tokotaha tokonaki ʻo e uaifí, ʻe tokoniʻi ia ʻe he Siasí ʻi heʻene maʻu e fatongia ʻo e tauhi toko tahá. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 83:4–6. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo fekumi ki he founga ʻe lava ke tokoniʻi ai ʻe he Siasí ʻa e kau liʻekiná mo e kau uitoú.

  • Ko e hā ʻoku akoʻi atu ʻe he ngaahi veesi ko ʻení ʻo kau ki he anga e ongoʻi ʻa e ʻEikí fekauʻaki mo e kau uitoú, liʻekiná, mo kinautolu kotoa pē ʻoku faingataʻaʻiá?

Poupouʻi e kau akó ke nau tokanga lahi ange ki he ngaahi fie maʻu ʻa kinautolu ʻoku nau feohí pea kumi ha ngaahi founga ke fakaʻaongaʻi ai e faleʻi ʻa e ʻEikí ke fekumi ki he lelei honau kaungāʻapí (vakai, T&F 82:19). ʻI he tataki ʻa e Laumālié, fakaʻosi ʻaki hano vahevahe hoʻo fakamoʻoní ki he ngaahi moʻoni ne akoʻi ʻi he ngaahi fakahā ko ʻení.

Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 82:7. “ʻE foki ki he tokotaha pē ko ia ʻe fai angahalá ʻa e ngaahi angahala ʻi muʻá”

Naʻe akonaki ʻa ʻEletā Lisiate G. Sikoti ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē:

ʻĪmisi
ʻEletā Richard G. Scott

“Ko e liʻaki ʻo e angahalá … ko ha fakapapau taʻeueʻia ia, ko e fakalelei tuʻuloa ke ʻoua ʻe toe fai ʻa e maumau-fonó. ʻI hono tauhi ʻa e tukupā ko ʻení, ʻoku ʻikai fie maʻu ke toe aʻusia ʻa e fakamamahi ʻo e angahala ko iá. Manatuʻi: ‘Ka ʻe toe foki ki he tokotaha pē ko ia ʻe fai angahalá ʻa e ngaahi angahala ʻi muʻá’ [T&F 82:7]. Naʻe fakahā ʻe Siosefa Sāmita: ‘Ko e fakatomalá ko ha meʻa ia ʻoku ʻikai totonu ke vaʻinga ʻaki he ʻaho kotoa pē. Ko e maumaufono mo e fakatomala fakaʻahó ʻoku ʻikai … fakafiemālie ia ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá‘ [Teachings of the Prophet Joseph Smith, sel. Joseph Fielding Smith [1976], 148]” (Finding Forgiveness,”Ensign, May 1995, 76).

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 82:11–12. Ko e ngaahi lakanga tauhí mo e fakaʻaongaʻi ʻo e hingoa kehé

ʻI he ngaahi pulusinga kimuʻa ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá, ne ngāue ʻaki e ngaahi hingoa kehe, pe hingoa loi ke maluʻi ʻa e Siasí mo e kau taki ʻo e Siasí mei he ngaahi filí. Naʻe ngāue ʻaki ʻa e founga ko ʻení mo e ngaahi hingoa ʻo e kau mēmipa ʻo e Kautaha Uouangatahá ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 82:11. Ko ia ai, ʻi he ngaahi tatau kimuʻa ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá, ʻe ala hā e ngaahi hingoa loí ʻi he kanotohi ʻoku hā he taimí ni ʻi he veesi ko ʻení. Naʻe toe fakafoki mai e ngaahi hingoa totonú ʻi he ngaahi pulusinga kimui angé.

Ko e “ngaahi lakanga tauhí” pe ngaahi fatongia ʻo e kau mēmipá naʻe hā ʻi he veesi 11 ne peheni: ko e toko ono mei he toko hivá kuo fili “ko e kau tauhi ki he ngaahi fakahā mo e ngaahi fekaú” (T&F 70:3—ko e Palōfita ko Siosefa Sāmitá, Māteni Hālisi, ʻŌliva Kautele, Sione Uitemā, Sitenei Likitoni, mo Uiliami W. Felipisi), ko e toko ua ai ko e ongo pīsope ʻo e Siasí (ʻEtuate Pātilisi mo Niueli K. Uitenī), pea ko e taha naʻá ne tokangaʻi e fale tukuʻanga koloa ʻi Tauʻatāina Mīsulí (A. Sitenei Kilipati).

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 82:18. “[Ko e] fale tukuʻanga koloa ʻo e ʻEikí”

ʻOku fakamatalaʻi ʻe he lea ko ʻení ʻa e founga ʻoku fakaʻaongaʻi ʻe he ʻEikí ʻEne ngaahi fale tukuʻanga koloá he ʻahó ni:

“Ko e fale tukuʻanga koloa ʻa e ʻEikí … ʻe lava pē ke hoko ia ko ha ngaahi ngāue ʻe lava ʻo fai, paʻanga ʻoku tauhi ʻi ha ʻakauni, meʻakai ʻi ha tauhiʻanga meʻakai, pe ngaahi koloa ʻoku tauhi ʻi ha fale. ʻOku fokotuʻu ʻa e fale tukuʻanga koloá ʻi he taimi ko ia ʻoku foaki ai ʻe he kāingalotu faivelengá [ki he pīsopé] ʻa honau taimí, ngaahi talēnití, ngaahi poto fakangāué, ʻofá, ngaahi nāunaú, mo e ngaahi meʻa fakapaʻangá ke tokoniʻi ʻa e masivá mo langa hake e puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻi he māmaní.

“Ko ia ai, ʻoku ʻi ai ha fale tukuʻanga koloa ʻo e ʻEikí ʻi he uooti kotoa pē. ʻOku hoko ʻa e pīsopé ko e fakafofonga ia ʻi he fale tukuʻanga koloa ʻa e ʻEikí. ʻE tataki ia ʻe he ngaahi fakahinohino mei he ʻEikí, pea te ne hanga ʻo tufotufa ʻa e ngaahi foaki ʻa e Kāingalotú ki he masivá mo e paeá. ʻOku tokoniʻi ia ʻe he ngaahi kōlomu ʻo e lakanga fakataulaʻeikí mo e Fineʻofá” (Tokoni ʻI he Founga ʻa e ʻEikí: Ko e Fakahinohino Maʻá e Taki Ki he Uelofeá [1990], 13; vakai foki, LDS.org).

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 82:22. Ko e hā ʻoku fekauʻi ai ʻa e Siasí ke nau fakakaungāmeʻa mo e “kakai ʻoku maʻu koloa taʻe-māʻoniʻoní”?

ʻOku ʻuhinga e foʻi lea ko e koloá ki he koloaʻiá (vakai ki he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Koloá,” scriptures.lds.org). Naʻe fakamatala ʻa Palesiteni Siosefa Filitingi Sāmita ʻo pehē:

ʻĪmisi
Palesiteni Joseph Fielding Smith

“ʻOku ngali faingataʻa e fekau ʻa e ʻEikí ʻoku totonu ke fakakaungāmeʻa e kāingalotú ‘mo e kakai ʻoku maʻu koloa taʻe-māʻoniʻoní,’ ʻi he ʻikai ke mahino leleí. ʻOku ʻikai fakataumuʻa ia ke kau ʻa e kau takí ʻi he fakakaungāmeʻa mo e ʻkakai ʻoku maʻu koloa taʻe-māʻoniʻoní’ fakataha mo kinautolu ʻi heʻenau ngaahi angahalá; ke tali kakato kinautolu, mali mo kinautolu pea ka ʻikai, ke ʻalu hifo ki honau tuʻungá. Ne pau ke nau moʻui pehē ke fakapapauʻi ʻa e melino mo honau ngaahi filí. Ne pau ke nau angalelei kiate kinautolu, anga fakakaumeʻa mo kinautolu ʻi he fakaʻatā ʻe he ngaahi tefitoʻi moʻoni totonú mo e anga māʻoniʻoní, kae ʻoua naʻa kapekape mo kinautolu pe inu mo ʻulungaanga kovi mo kinautolu. Kapau te nau lava ʻo fakasiʻisiʻi e loto fakamāú mo fakahaaʻi ha loto fiemālie ke fengāueʻaki mo fakahaaʻi ha laumālie ʻo e angaʻofa, ʻe ala tokoni ia ke fakatafoki kinautolu mei heʻenau loto ʻitá. Ko e fakamāú ne tuku ia ki he ʻEikí” (Church History and Modern Revelation, 2 vols. [1953], 1:323; vakai foki, Doctrine and Covenants Student Manual, 2nd ed. [Church Educational System manual, 2001], [00] 179.)