Seminelí
Lēsoni 65: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 59


Lēsoni 65

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 65

Talateú

ʻI he ʻaho Sāpate, 7 ʻo ʻAokosi 1831, naʻe maʻu ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻa e fakahā ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 59 lolotonga ʻene ʻi he Vahefonua Siakisoní, Mīsuli. Naʻe ʻomi ʻe he ʻEikí ʻi he fakahā ko ʻení ʻa ʻEne ngaahi fie maʻu ki he Kāingalotu ne toki tūʻuta mai ki Saioné, kau ai ʻa e tauhi totonu ʻo e ʻaho Sāpaté. Naʻe toe fakapapauʻi foki ʻe he ʻEikí ʻe maʻu ʻe kinautolu ʻoku nau tauhi ʻEne ngaahi fekaú ʻa e ngaahi tāpuaki fakalaumālie mo fakatuʻasino.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 59:1–4

ʻOku fakamatalaʻi ʻe he ʻEikí ʻa e ngaahi tāpuaki te Ne foaki ki he Kāingalotu faivelenga ʻi Saioné

Kimuʻa pea kamata e kalasí, hiki ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi he palakipoé:

ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ke ʻofa ki he ʻEikí ʻaki e kotoa ho ?

Ko e hā ha ngaahi angafai pe tōʻonga fakakaukau ʻe niʻihi te ke ala sio ai ʻi he kakai ʻoku nau ʻofa ki he ʻEikí ʻaki e kotoa honau ʻo fakafehoanaki mo kinautolu ʻoku ʻikaí?

Hiki ʻi he kamataʻanga ʻo e kalasí, e hingoa Poli Naiti ʻi he palakipoé. ʻEke ki he kau akó e meʻa ʻoku nau manatuʻi fekauʻaki mo ia mei he lēsoni ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 57. Kapau ʻoku fie maʻu tokoni ʻa e kau akó ʻi hono manatuʻí, fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau ʻa e fakamatala kau kia Poli Naiti kuo ʻomi ʻi he lēsoni 62.

  • Ko e hā ʻokú ke tanganeʻia ai ʻia Poli Naití?

Talaange ki he kau akó naʻe maʻu ʻe Siosefa Sāmita ʻa e fakahā ʻoku lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 59 ʻi he ʻaho naʻe mālōlō ai ʻa Polí. Fakaafeʻi kinautolu ke nau lau fakalongolongo ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 59:1–2 pea kumi ha ngaahi kupuʻi lea ne ala mahuʻinga ki honau kaungāmeʻá mo e ngaahi ʻofaʻangá. Fakaafeʻi e kau akó ke nau vahevahe mai e meʻa naʻa nau maʻú.

  • Fakatatau ki he veesi 1, ko hai ʻoku kaunga ki ai ʻa e fakahā ko ʻení makehe meia Poli Naití? (Ko e Kāingalotu ʻoku nau talangofua ki he ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá ʻaki ha mata ʻoku hanga taha pē ki Hono lāngilangí.) ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ke maʻu ha mata ʻoku hanga taha pē ki he lāngilangi ʻa e ʻOtuá?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 59:3–4, pea kole ki he kalasí ke nau kumi ʻa e ngaahi tāpuaki fakatuʻasino mo fakalaumālie naʻe talaʻofa kiate kinautolu ʻoku talangofua ki he ʻEikí ʻaki ha mata ʻoku hanga taha pē ki Hono lāngilangí. Kole ange ke nau lipooti e meʻa ne nau maʻú.

  • Ko e hā ʻa e tāpuaki ʻoku talaʻofa mai ʻe he ʻEikí ʻi he veesi 4, he ʻikai fakakaukau ʻa e kakai ʻe niʻihi ko ha tāpuaki? (“Ngaahi fekau ʻoku ʻikai ke siʻi.”) Ko e hā ha ngaahi founga ʻoku hoko ai e ngaahi fekaú ko ha tāpuaki kiate kitautolu? (ʻI he tali ʻa e kau akó ki he fehuʻi ko ʻení, mahalo te ke fie fokotuʻu ange ke nau lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 130:20–21.)

Hiki ʻa e sētesi taʻe kakato ko ʻení ʻi he palakipoé: Kapau te tau tauhi e ngaahi fekaú ʻaki ha mata ʻoku hanga taha pē ki hono fakalāngilangiʻi ʻo e ʻOtuá, pea. …

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakakato ʻa e sētesí ʻi hono fakaʻaongaʻi ʻa e meʻa kuo nau ako mei he veesi 1–4. Ko e founga ʻe taha ʻe lava ke fakahaaʻi ai ʻe he kau akó ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení kapau te tau tauhi e ngaahi fekaú ʻaki ha mata ʻoku hanga taha pē ki hono fakalāngilangiʻi ʻo e ʻOtuá, ʻe tāpuekina fakatuʻasino mo fakalaumālie fakatouʻosi leva kitautolu. Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau fekumi ki ha toe ngaahi sīpinga ʻo e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi heʻenau hokohoko atu ke ako ʻa e fakahā ko ʻení.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 59:5–8

ʻOku ʻoange ʻe he ʻEikí ʻa e ngaahi fekau ki he Kāingalotú

Fakamatalaʻi ange naʻe hoko atu ʻe he ʻEikí ʻa e fakahā ko ʻení ʻaki hano ʻoange ha ngaahi fekau ki he Kāingalotu ʻi Saioné. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 59:5, pea kole ki he kalasí ke nau talamai ha fekau naʻe ʻoange ʻe he ʻEikí ki he Kāingalotú.

Fakatatau ki he veesi ko ʻení, ko e hā ʻoku ʻamanaki ʻe he ʻEikí mei Heʻene Kāingalotú? (ʻOku totonu ke ʻiloʻi ʻe he kau akó e tokāteline ko ʻení: Kuo pau ke tau ʻofa ki he ʻOtuá ʻaki hotau lotó, iví, ʻatamaí, mo e mālohí kotoa.)

Vahe e kalasí ke nau tauhoa. Vahe ki he hoa takitaha ha taha ʻo e ngaahi lea ʻokú ne fakamatalaʻi ʻa e founga ʻoku totonu ke tau ʻofa ai ki he ʻEikí (lotó, iví, ʻatamaí, mālohí). Fakahinohinoʻi e kau akó ke fakaʻaongaʻi ʻenau ngaahi lea kuo vahe angé ke fakakakato ʻa e ngaahi fehuʻi naʻá ke tohi ʻi he palakipoé kimuʻa he kalasí. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ʻi he hoa takitaha ke ne tali e fehuʻi ʻuluakí pea tali ʻe he tokotaha ako ʻe tahá ʻa e fehuʻi hono uá. Hili hono maʻu ʻe he kau akó ha taimi feʻunga ke aleaʻi fakahoa ai ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení, fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke nau vahevahe ʻenau talí mo e kalasí.

Ke tokoni ke ongoʻi ʻe he kau akó ʻa e mo’oni mo e mahuʻinga ʻo e fekau ke ʻofa ki he ʻEikí ʻaki hotau lotó, iví, ʻatamaí, mo e mālohí kotoá, fakaafeʻi kinautolu ke nau tali ki ha taha ʻo e ngaahi fakamatala ko ʻení ʻi heʻenau tohinoa ako folofolá pe kiʻi tohi ki he kalasí:

  • Fakamatalaʻi ki ha taimi ne ke ongoʻi ai ha ʻofa lahi ki he ʻEikí.

  • Fakamatalaʻi ha taimi naʻe tākiekina ai ʻe hoʻo ʻofa ki he ʻEikí ha fili naʻá ke fai.

Hili ha taimi feʻunga, fakaafeʻi ha kau ako ʻe niʻihi ke vahevahe ʻenau talí. (Fakamanatu ki he kau akó ʻoku ʻikai totonu ke nau vahevahe ha ngaahi aʻusia ʻoku toputapu pe fakatāutaha.)

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau fakalongolongo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 59:6–8 pea ʻiloʻi ʻa e ngaahi fekau lahi ange ne ʻoange ʻe he ʻEikí ki he Kāingalotú ʻi he taimi ko ʻení.

  • Ko e hā e fekauʻaki ʻa e ngaahi fekau ko ʻení ki he fekau ke ʻofa ki he ʻEikí ʻaki e kotoa hotau lotó, iví, ʻatamaí, mo e mālohí?

  • ʻOku fakahaaʻi fēfē ʻe heʻetau ʻofa ki hotau kaungāʻapí ʻa ʻetau ʻofa ki he ʻEikí?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 59:9–19

ʻOku akoʻi ʻe he ʻEikí ʻa e Kāingalotú fekauʻaki mo e ʻaho Sāpaté

ʻOange ki he kau akó ha tatau ʻo e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā Maʻake E. Pitaseni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, pe hiki ia ʻi he palakipoé kimuʻa pea kamata e kalasí. (ʻOku maʻu ʻa e lea ko ʻení ʻi he “The Sabbath Day,” Ensign, May 1975, 49.)

“ʻOku hoko ʻetau tauhi pe taʻe tauhi ʻo e ko hano fua totonu ia ʻo ʻetau tōʻonga fakakaukau fakafoʻituitui ki he ʻEikí mo ʻEne mamahi ʻi Ketisemaní, ʻEne pekia ʻi he funga kolosí, pea mo ʻEne toetuʻu mei he pekiá.” (ʻEletā Mark E. Petersen).

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau mateʻi ʻa e ngaahi foʻi lea ʻoku pulia mei he fakamatala ko ʻení (“ko e ʻaho Sāpaté”). Hili ʻenau vahevahe ʻenau ngaahi fakakaukaú, fakamatalaʻi ange naʻe toe fakahā ʻe he ʻEikí ʻi he fakahā ne lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 59, ha fekau ʻe lava ʻo tokoni ki he Kāingalotú ke nau fakamuʻomuʻa ʻa e ʻOtuá ʻi heʻenau moʻuí pea toe fakaloloto ange honau vā fetuʻutaki mo Iá. Ko e fekau ʻeni naʻe ʻuhinga ki ai ʻa ʻEletā Pitasení. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 59:9–10, pea kole ki he kau akó ke nau ʻiloʻi ʻa e fekau naʻe ʻoange ʻe he ʻEikí ki he Kāingalotú.

  • Ko e hā e fekau naʻe ʻoange ʻe he ʻEikí ʻi he ngaahi veesi ko ʻení? (Tauhi ʻa e ʻaho Sāpaté ke māʻoniʻoni.)

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakakato ʻa e lea ʻa ʻEletā Pitasení ʻaki e ngaahi lea ʻa e ʻaho Sāpaté.

  • Fakatatau kia ʻEletā Pitaseni, ko e hā e fekauʻaki ʻetau tauhi ʻa e ʻaho Sāpaté mo ʻetau ʻofa ki he ʻEikí mo ʻEne Fakaleleí?

Fakamahinoʻi ange naʻe talaʻofa mai ʻe he ʻEikí ʻi he veesi 9, ha tāpuaki maʻongoʻonga kiate kinautolu ʻoku nau fakaʻapaʻapaʻi ʻa Hono ʻaho tapú. Hiki ʻa e fakamatala taʻe kakato ko ʻení ʻi he palakipoé: Kapau te tau tauhi e ʻaho Sāpaté ke māʻoniʻoni, te ne tokoniʻi kitautolu …

Kole ki he kau akó ke nau toe vakaiʻi ʻa e veesi 9 pea ʻiloʻi ʻa e talaʻofa naʻe fai ʻe he ʻEikí mo e fekau ko ʻení.

  • Fakatatau ki he veesi 9, ʻe tāpuekina fēfē kitautolu ʻi hono tauhi ʻo e Sāpaté ke māʻoniʻoní? ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ke tauhi kitautolu ke “maʻa ange mei māmani”?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakakato ʻa e lea ʻi he palakipoé ʻo fakaʻaongaʻi ʻenau lea pē ʻanautolu. Ko e founga ʻeni ʻe taha ʻe ala fakahaaʻi ai ʻe he kau akó ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: Kapau te tau tauhi e ʻaho Sāpaté ke māʻoniʻoní, ʻe tokoni ia ke tau matuʻuaki e ʻahiʻahí pea ikunaʻi ʻa e angahalá. Mahalo te ke fie fokotuʻu ange ke fakaʻilongaʻi ʻe he kau akó ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi heʻenau folofolá.

Fakamatalaʻi ange ʻoku tokoni ʻa e veesi 9–14 ke mahino kiate kitautolu ʻa hono ʻuhinga ke tauhi e ʻaho Sāpaté ke māʻoniʻoní. Vahe ki he tokotaha ako takitaha ha taha ʻo e ngaahi veesi ko ʻení: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 59:9, 10, 12, mo e 13. Fakaafeʻi e kau akó ke nau ako fakalongolongo pē ʻenau veesi ne vahe angé, ʻo fekumi ki he ngaahi fakakaukau ki he founga te tau lava ʻo tauhi ai e ʻaho Sāpaté ke māʻoniʻoní. Talaange ki he kau akó te nau maʻu ha faingamālie ke vahevahe e meʻa ʻoku nau ʻiló mo e kalasí. Kimuʻa pea kamata ke lau ʻe he kau akó ʻenau ngaahi veesi ne vahe angé, ʻe ala tokoni ke fakamatalaʻi ange ʻoku ʻuhinga ʻa e kupuʻi lea ko e “fai hoʻo ngaahi huú” ʻi he veesi 10 ke lotu pe ke fakahaaʻi ʻetau ʻofá mo e mateakí. ʻIkai ngata aí, mahalo te ke fie fakamahinoʻi ange ʻa e futinouti ki he foʻi lea ngaahi foakí ʻi he veesi 12.

Hili ha taimi feʻunga, kole ki ha taha ako naʻá ne ako ʻa e veesi 9 ke lau leʻolahi ia. Fakaafeʻi e kau ako naʻa nau ako ʻa e veesi ko ʻení ke vahevahe ʻa e ngaahi fakakaukau ne nau ʻilo kau ki he founga te tau lava ai ʻo tauhi e ʻaho Sāpaté ke māʻoniʻoní. Fokotuʻu ha tokotaha ako ke hoko ko ha tangata tohi pea hiki ʻa e ngaahi fakakaukau ko ʻení ʻi he tefitoʻi moʻoni ʻi he palakipoé. (Hangē ko ʻení, ʻe ala ʻilo ʻe he kau akó ʻi he veesi 9 ko e ʻalu ki he lotú, lotú, pea mo hono maʻu ʻa e sākalamēnití ko ha ngaahi konga mahuʻinga ia ʻo hono tauhi ʻo e ʻaho Sāpaté ke māʻoniʻoní.) Fakaafeʻi e kau akó ke nau toutou fai ʻeni ki he toenga ʻo e ngaahi veesi takitaha.

  • Kuo tokoniʻi fēfē koe ʻe hoʻo ngaahi feinga ke tauhi e ʻaho Sāpaté ke māʻoniʻoní ke ke matuʻuaki e ʻahiʻahí pea fakamālohia fakalaumālie koe?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau fakalongolongo ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 59:15, ʻo kumi ki he ngaahi kupuʻi lea ʻoku nau fakamatalaʻi ʻa e tōʻonga fakakaukau ʻoku totonu ke tau maʻu fekauʻaki mo e ʻaho Sāpaté. Kole ki he kau akó ke nau vahevahe ʻa e ngaahi kupuʻi lea ne nau ʻiló pea fakamatalaʻi e ʻuhinga ʻe lava ke tokoniʻi ai kitautolu ʻe he tōʻonga fakakaukau ko ʻení ke tau tauhi e Sāpaté ke māʻoniʻoní.

Fakamatala fakanounouʻi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 59:16–19 ʻaki hano fakamatalaʻi ange naʻe talaʻofa mai ʻe he ʻEikí ʻa e ngaahi tāpuaki fakatuʻasino mo fakalaumālie kiate kinautolu ʻoku nau fakaʻapaʻapaʻi Hono ʻaho tapú. Vahevahe ʻa e founga kuo tākiekina ai ho vā fetuʻutaki mo e ʻEikí ʻi hono tauhi ʻo e ʻaho Sāpaté ke māʻoniʻoní. Fakaafeʻi e kau akó ke nau hiki ʻi heʻenau pepa ki he kalasí pe tohinoa ako folofolá ha meʻa te nau fai ke tokoni ai ke nau tauhi ʻa e ʻaho Sāpaté ke māʻoniʻoní.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 59:20–24

ʻOku talaʻofa mai ʻe he ʻEikí ha ngaahi tāpuaki fakaemāmani mo taʻengata ki he kau faivelengá

Kole ki he kau akó ke nau fakakaukau angé ko e ngaahi mātuʻa kinautolu ʻoku nau ʻoange ha ngaahi meʻaʻofa ki heʻenau fānaú. ʻOku fakahā maʻu pē ʻe ha niʻihi ʻo ʻenau fānaú ha loto houngaʻia moʻoni ʻi he taimi kotoa pē kuo foaki ai ha meʻaʻofa.

  • Ko e hā te ke ongoʻi ʻi hoʻo hoko ko ha? Te ne tākiekina nai hoʻo fili ke ʻoange ha ngaahi meʻaʻofa lahi ange? Ko e hā hono ʻuhingá?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 59:20–21. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo kumi ki he meʻa ʻoku ongoʻi ʻe he ʻOtuá fekauʻaki mo hono tāpuakiʻi kitautolú mo e founga ʻoku totonu ke tau tali ʻaki kiate Iá ʻi heʻetau maʻu ʻa e ngaahi tāpuakí.

  • Ko e hā ʻoku ongoʻi ʻe he ʻOtuá ʻa kau ki hono tāpuakiʻi kitautolú? (ʻOku fakahōifua kiate Ia.) Fakatatau ki he veesi 21, te tau fakalotomamahiʻi fēfē ʻa e ʻOtuá? (ʻOku totonu ke ʻiloʻi ʻe he kau akó ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: ʻOku tau fakalotomamahiʻi ʻa e ʻOtuá ʻi he ʻikai ke tau fakahā ʻetau loto houngaʻiá kiate Iá mo tauhi ʻEne ngaahi fekaú.)

Tokoni ke mahino ki he kau akó ko e mamahi mo e houhau ʻo e ʻOtuá naʻe fakamatalaʻi ʻi he veesi 21 ko ha fakamoʻoni ia ʻo ʻEne ʻofa kiate kitautolú. ʻOkú Ne koviʻia ʻi heʻetau taʻehoungaʻiá pe talangataʻá koeʻuhí he ʻoku fakamamaʻo kitautolu ʻe he ngaahi tōʻonga ko ʻení meiate Ia.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku uesia ai hotau vā fetuʻutaki mo e ʻOtuá ʻi he ʻikai ke tau fakamālō kiate Ia ʻi he ngaahi tāpuaki ʻoku tau maʻu meiate Iá?

  • ʻOku fekauʻaki fēfē ʻa e foʻi moʻoni ko ʻení mo e tefitoʻi moʻoni ne ʻiloʻi kimuʻa fekauʻaki mo hono tauhi ʻo e ʻaho Sāpaté ke māʻoniʻoní?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 59:23–24. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo kumi ʻa e ngaahi tāpuaki ʻoku talaʻofa mai ʻe he ʻEikí kiate kinautolu ʻoku nau tauhi ʻEne ngaahi fekaú.

  • Ko e hā ha ngaahi founga kuo ʻomi ai ʻe he moʻui ʻo fakatatau mo e ngaahi moʻoni kuo tau ʻilo ʻi he fakahā ko ʻení ha nonga ki hoʻo moʻuí?

Fakaʻosi ʻaki hano fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau fakalaulauloto ki he ngaahi founga lahi kuo tāpuakiʻi ai kinautolu ʻe he ʻOtuá ʻi hono tauhi ʻEne ngaahi fekaú mo e ngaahi founga ʻe lava ke nau fakahaaʻi ai ʻenau loto houngaʻiá kiate Iá.

Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 59:9. Ko “hoku ʻaho tapú”

Ko e fakahā naʻe lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 59 ʻa e ʻuluaki fakahā naʻe lekooti ʻi he kuonga fakakosipeli ko ʻení ʻa ia ne ʻoange ai ʻe he ʻEikí ha ngaahi fakahinohino pau ʻi he tauhi ʻo e ʻaho Sāpaté. Naʻe fakataumuʻa ʻe he ʻEikí ʻa e fakahaá ki he Kāingalotu te nau langa hake ʻa e kolo ko Saioné. Naʻe nofo ʻa e Kāingalotu ko ʻení ofi ki ha kakai kehe ʻo e Vahefonua Siakisoní, ko e tokolahi ʻo kinautolu naʻe muimui ki ha ākenga fakamāmani pea ʻikai tauhi e ʻaho Sāpaté ke māʻoniʻoni, kae fili ke fai ha ngaahi founga fakafiefia kehekehe.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 59:9. “Tauhi … koe ke maʻa ange mei māmani”

Naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻEletā Tāleni H. ʻOakesi ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e founga ʻe lava ke tokoniʻi ai kitautolu ʻi hono maʻu ʻo e sākalamēnití ke tau maʻa mei māmaní:

ʻĪmisi
ʻEletā Dallin H. Oaks

“ʻOku tau moʻui ʻi he kuonga fakatuʻutāmaki ko ia naʻe kikiteʻi ʻe he ʻAposetolo ko Paulá (vakai, 2 Tīmote 3:1). Ko kinautolu ʻoku ʻaʻeva ʻi he hala fāsiʻi mo lausiʻí ʻoku nau mamata ʻi he feituʻu kotoa pē ki ha ngaahi afenga ke tau hehema ai mei he halá. ʻE lava pē ke tohoakiʻi ʻetau tokangá, holoki ʻetau tuʻunga moʻuí, pea tau loto-mamahi pe loto-mafasia. Te tau maʻu fēfē ʻa e Laumālie ʻo e ʻEikí ke tataki ʻetau ngaahi filí mo tau nofo maʻu ai he halá?

“Naʻe ʻomai ʻe he ʻEikí ʻa e talí ʻi he fekaú ni ʻi ha fakahā ʻi onopooni:

“ʻPea ko e meʻa ke tauhi ai koe ke maʻa ange mei māmani, ke ke ʻalu ki he fale ʻo e lotú pea ʻohake ai hoʻo ngaahi toputapu ʻi hoku ʻaho tapú;

“ʻHe ko e moʻoni ko e ʻaho ʻeni kuo tuʻutuʻuni kiate koe ke ke mālōlō ai mei hoʻo ngaahi ngāué, pea fai hoʻo ngaahi huú ki he Fungani Māʻolungá’ (T&F 59:9–10).

“Ko ha fekau ʻeni mo hano talaʻofa. ʻI heʻetau kau ʻi he founga taau ki he ouau ʻo e sākalamenití ʻi he uike kotoa pē, ʻoku tau feʻunga ai ke maʻu ʻa e talaʻofa ʻe ʻʻiate [kitautolu] maʻu ai pē ʻa hono Laumālié’ (T&F 20:77). Ko e Laumālie ia ʻoku makatuʻunga ai ʻetau fakamoʻoní. ʻOkú ne fakamoʻoni ʻo kau ki he Tamaí mo e ʻAló, fakamanatu kiate kitautolu ʻa e meʻa kotoa pē, pea tataki kitautolu ʻa e meʻa kotoa pē, pea tataki kitautolu ki he moʻoní. Ko e kāpasa ia ke tataaki ʻaki kitautolu ʻi hotau halá. Naʻe akonaki mai ʻa Palesiteni Uilifooti Utalafi ʻo fekauʻaki mo e meʻafoaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní,ʻo ne pehē ko e, ‘meʻaʻofa maʻongoʻonga taha ia ʻe lava ke foaki ki he tangatá’ (Deseret Weekly, Apr. 6, 1889, 451).

“Ko e hā ha founga ʻe lava ai ke tau maʻu ʻa e Laumālie ʻo e ʻEikí ke fakahinohino kitautolu ʻi heʻetau ngaahi filí ke tau kei ‘maʻa ange mei māmani’ (T&F 59:9) pea mo e hala ʻoku malú ʻi he moʻuí ni? ʻOku fie maʻu ke tau taau mo e mālohi ʻo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisi ʻa ia ʻokú ne fai e fakamaʻá. ʻOku tau fai ʻeni ʻaki hono tauhi ʻEne fekau ke haʻu kiate Ia ʻi he loto-mafesifesi mo ha laumālie fakatomalá pea maʻu ʻa e ongo fakafofonga ʻo e sākalamēnití ʻi he houalotu fakauike fakaʻofoʻofa ko iá mo fai ʻa e ngaahi fuakava te ne fakafeʻungaʻi kitautolú pea pehē ki he talaʻofa mahuʻinga ko ia ʻe ʻiate kitautolu maʻu ai pē ʻa Hono laumālié (vakai, T&F 20:77Houalotu Sākalamēnití mo e Sākalamēnití”Ensign pe Liahona, Nōvema 2008, 17, 20).