Seminelí
Lēsoni 30: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 22–23


Lēsoni 30

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 22–23

Talateú

Lolotonga e Hē Fakaʻaufuli mei he Moʻoní, naʻe liliu, toʻo atu, pe fakahoko e ngaahi ouau ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisí ʻo ʻikai ke ʻi ai e mafai totonú. Naʻe fakapapauʻi mai ʻe he ʻEikí ʻi he fakahā ʻoku lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 22, kuo pau ke fakahoko ʻa e ouau ʻo e papitaisó ʻe kinautolu ʻoku ʻi ai e mafai ke foaki ki he niʻihi fakafoʻituituí ʻa e mēmipasipi ʻo e Siasí mo e hū ki he puleʻanga ʻo e ʻOtuá. ʻOku kau ʻi he vahe 23 ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá ha fakahā naʻe maʻu ʻe Siosefa Sāmitá ki ha kau tangata ʻe toko nima naʻe loto fakamātoato ke ʻiloʻi e finangalo ʻo e ʻOtuá kiate kinautolú: ʻŌliva Kautele, Hailame Sāmita, Samuela Sāmita, Siosefa Sāmita ko e Lahí, mo Siosefa Naiti.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 22

Kuo pau ke fakahoko ʻa e ouau ʻo e papitaisó ʻe kinautolu ʻoku nau maʻu ʻa e mafai totonú

Fakaafeʻi ha kau ako ʻe toko tolu ke nau fai ha kiʻi tuluma. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ʻe taha ke ne fakatātaaʻi ha fiefanongo ʻoku tui ʻoku moʻoni ʻa e Siasí. Kuo ʻosi papitaiso ʻa e fiefanongó ʻi he fakauku ʻi ha siasi ʻe taha pea ʻoku ʻikai mahino kiate ia e ʻuhinga ʻoku fie maʻu ai ha papitaiso ʻe taha. Kole ki he ongo ako kehé ke na fakatātaaʻi e fatongia ʻo e kau faifekaú ʻa ia ʻoku nau feinga ke tali e fehuʻi ʻa e fie-fanongó. Fakaafeʻi e kalasí ke nau fakakaukau ki he founga te nau tali ʻaki kapau naʻa nau ʻi he tūkunga ko ʻení.

Hili e tulumá, fakamatalaʻi ange naʻe ueʻi ʻa e fakahā ʻoku lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 22 ʻi ha tūkunga tatau. Ko e tokolahi ʻo kinautolu naʻe fekumi ke kau ki he Siasí kuo papitaiso kinautolu ʻi heʻenau tui fakalotu kimuʻá. Ne nau fifili pe ko e hā naʻe pau ke nau toe papitaiso aí.

Naʻe fehuʻi ʻa Siosefa Sāmita ki he ʻEikí ʻo kau ki heʻenau fehuʻí. ʻI hono talí, naʻe akoʻi ʻe he ʻEikí ha tokāteline mahuʻinga ʻo hono Fakafoki mai ʻo e ongoongoleleí. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 22:1. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo fekumi ki ha kupuʻi lea ʻa ia ʻoku felāveʻi mo hono Fakafoki mai ʻo e ongoongoleleí.

  • Ko e hā e kupuʻi lea ʻi he veesi ko ʻení ʻoku felāveʻi mo hono Fakafoki mai ʻo e ongoongoleleí? (“Ko ha fuakava foʻou mo taʻengata.”)

Ke tokoni ke mahino ki he kau akó ʻa e kupuʻi lea ko ʻení, fakaafeʻi ha taha ʻo kinautolu ke ne lau leʻolahi ʻa e lea ko ʻení.

ʻĪmisi
Palesiteni Joseph Fielding Smith

Ko e fuakava foʻou mo taʻengatá ʻa e kakato ʻo e ongoongoleleí. [Vakai, T&F 66:2.] ʻOku kau ai ʻa e ‘Ngaahi fuakava, ngaahi aleapau, ngaahi palōmesi, ngaahi fatongia, ngaahi fakapapau, ngaahi lea fakapapau, ngaahi ngāue, ngaahi fetuʻutaki, ngaahi kautaha, pe ko e ngaahi ʻamanaki kotoa pē,’ ʻa ia ʻoku silaʻi ki he kau mēmipa ʻo e Siasí ʻe he Laumālie Māʻoniʻoni ʻo e talaʻofá, pe ko e Laumālie Māʻoniʻoní, pe ʻe he mafai ʻo e Palesiteni ʻo e Siasí ʻa ia ʻokú ne maʻu ʻa e ngaahi kií. [Vakai, T&F 132:7.] ʻOku maʻu ʻe he Palesiteni ʻo e Siasí ʻa e ngaahi kī ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí. ʻOkú ne vahe ki he niʻihi kehé ʻa e mafaí mo fakamafaiʻi kinautolu ke nau fakahoko e ngaahi ouau toputapu ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.

“Ko e mali taʻengatá ko ha fuakava foʻou mo taʻengata ia. Ko e papitaisó foki ko ha fuakava foʻou mo taʻengata ia [vakai, T&F 132:22], pea pehē ki he fakanofo ki he lakanga fakataulaʻeikí, pea ko e ngaahi fuakava kehe kotoa pē ko ha konga ia e fuakava foʻou mo taʻengata ʻa ia ʻokú ne fālute ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē” (Answers to Gospel Questions, comp. Joseph Fielding Smith Jr., 5 vols. [1957–66], 1:65).

Kole ki he kau akó ke nau fakamatalaʻi fakanounou ʻi heʻenau lea pē ʻanautolú ʻa e ʻuhinga ʻo e kupuʻi lea ko e fuakava foʻou mo taʻengatá.

  • ʻE tokoni fēfē ʻa e ako fekauʻaki mo e fuakava foʻou mo taʻengatá kiate kinautolu kuo ʻosi papitaiso ʻo ʻikai maʻu e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí?

  • Ko e hā e mafai ʻoku fakahoko ai e ngaahi ouaú ʻi he fuakava foʻou mo taʻengatá? (Ko e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.)

Hiki ʻa e tokāteline ko ʻení ʻi he palakipoé: Kuo pau ke fakahoko ʻa e papitaisó ʻe ha taha ʻokú ne maʻu ʻa e mafai mei he ʻOtuá.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 22:2–4. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai pea kumi ʻa e ngaahi kupuʻi lea ʻoku nau fakahaaʻi ʻoku ʻikai tali ʻe he ʻEikí ʻa e papitaiso ʻoku fakahoko taʻe ʻi ai ha mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. Naʻe ʻuhinga ʻa e ʻEikí ʻi he fakahā ko ʻení, ki he ouau ʻo e papitaisó ʻi he hū ʻi he “matapā fāsiʻí” (vakai, T&F 22:2). Fakaafeʻi leva e kau akó ke nau vahevahe mai e meʻa kuo nau maʻú.

  • Ko e hā e ʻuhinga ʻoku hoko ai e ngaahi papitaiso ʻoku ʻikai fakamafaiʻí ko e “ngaahi ngāue maté”? (ʻOku ʻikai ke nau ʻomi ha lelei taʻengata kiate kinautolu ʻoku nau kau atu ki aí.)

  • Fakatatau ki he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 22:3, ko e hā naʻe fai ʻe he ʻEikí koeʻuhí ko e ngaahi ngāue mate naʻe fakahoko ʻi he taimi ko iá? (Naʻá Ne tuku ke toe fokotuʻu ʻEne fuakavá pea ke langa hake Hono Siasí.)

  • Kuo tāpuekina fēfē koe koeʻuhi ko hoʻo kau ki he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní—ʻa e siasi pē taha ʻokúne maʻu e mafai ke fakahoko ʻa e ngaahi ouau mahuʻingá?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 23

ʻOku ui ha kau tangata ʻe toko nima ke fakamālohia ʻa e Siasí

Kole ki he kau akó ke nau fakakaukau ki ha taimi naʻa nau maʻu ai ha ngaahi lea fakalotolahi ne fuʻu fie maʻu pe ha fakahinohino mei ha taha kehe. Te ke ala kole ki ha niʻihi ʻo e kau akó ke vahevahe ʻenau ngaahi aʻusiá.

Fakaafeʻi e kau akó ke nau sio ki he talateu ki he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 23 pea talamai ʻa e kau tangata ʻe toko nima ʻoku lau ki ai ʻi he vahe ko ʻení. Fakamatalaʻi ange naʻe maʻu ʻe he kau tangatá ni takitaha ha fakahinohino pau mei he ʻEikí, ʻi he fakahā ko ʻení. Poupouʻi ʻa e kau akó ke nau kumi e ngaahi lēsoni te nau lava ʻo ako ʻi heʻenau ako ʻa e ngaahi lea ʻa e ʻEikí ki he kau tangata ko ʻení. ʻOku ʻomi ʻe he ngaahi piokālafi nounou ko ʻení ha puipuituʻa ʻaonga ki he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá 23.

KoHailame Sāmitá, lo ha taʻokete ʻo e Palōfitá, naʻe tokoni ʻi hono pulusi ʻo e Tohi ʻa Molomoná ʻaki ʻene ngāue fakahangatonu mo e taha fai pākí. Naʻá ne hoko ko e palesiteni ʻo e fuofua kolo ʻo e Siasí ʻi Kolesivili, ʻi Niu ʻIoke. Naʻe faivelenga ʻa Hailame ki he ʻEikí mo e Siasí ʻi he kotoa ʻo ʻene moʻuí.

KoSamuela Sāmitá, ko ha tehina ʻo e Palōfitá, naʻe papitaiso ʻi Mē 1829. Naʻá ne ʻalu ʻo ngāue fakafaifekau ʻi Sune ʻo e 1830, pea tuku ha Tohi ʻa Molomona naʻe iku ia ki hono fakaului ʻo Pilikihami ʻIongi mo e konga lahi ʻo hono fāmilí. Naʻe moʻui mateaki ʻa Samuela ki hono fāmilí pea mo e Siasí ʻi he kotoa ʻo ʻene moʻuí. Naʻe ʻikai ke mateuteu ʻa Samuela ke malanga ʻi he taimi naʻe foaki mai ai e fakahā ko ʻení, ka ʻi he hili ha māhina ʻe ua mei ai te ne kamata ʻene ngāue fakafaifekaú.

KoSiosefa Sāmita ko e Lahí, ko e tamai ʻa e Palōfitá, naʻe kau ki he Siasí he ʻaho naʻe fokotuʻu aí. ʻI he faʻahitaʻu māfana hono hokó, naʻá ne kamata ngāue fakafaifekau mo hono foha ko Toni Kalosí ki he kāinga ofi ʻi Niu ʻIoke. Naʻá ne hoko ko ha taulaʻeiki lahi mo e fuofua pēteliake ʻo e Siasí. Naʻe fakamatalaʻi ʻe Siosefa Sāmita ko e Siʻí ʻa ʻene tamaí “ko ha tangata faivelenga ki hono ʻOtuá pea ki he Siasí ʻi he tuʻunga kotoa pē pea ʻi he ngaahi tūkunga kotoa pē naʻe ui ia ke ne aʻusiá” (History of the Church, 4:192).

Ko Siosefa Naiti ko e Lahí ko ha kaungāmeʻa ofi ʻo Siosefa Sāmita ko e Siʻí pea naʻá ne fakahā kiate ia ʻa e angaʻofa lahi. Naʻá ne foaki ki he Palōfitá ʻa e ngaahi nāunau lolotonga ʻene ngāue ki hono liliu ʻo e Tohi ʻa Molomoná. Naʻá ne ongoʻi ha holi ke papitaiso mo e niʻihi kehe ʻi he ʻaho naʻe fokotuʻu ai e Siasí, ka naʻá ne fakakaukau ke tatali koeʻuhí he naʻá ne fie ako lahi ange e Tohi ʻa Molomoná. Naʻá ne tohi kimui ʻo pehē, “Naʻá ku [mei] ongoʻi lelei ange kapau … ne u ʻalu atu” ke papitaiso (hangē ko ʻene hā ʻi he Larry Porter, “The Joseph Knight Family,” Ensign, ʻOkatopa 1978, 40; naʻe fokotuʻu e sipelá mo e mataʻitohi lahí).

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 23:1–2. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo fekumi ki he fekau ne ʻoange ʻe he ʻEikí kia ʻŌliva Kautelé.

  • Ko e hā e fakatokanga naʻe fai ʻe he ʻEikí kia ʻŌlivá? Ko e ha e founga ʻe lava ke iku ʻa e hīkisiá ki he ʻahiʻahí?

  • Ko e hā ha ngaahi founga te tau lava ai ʻo fakaʻehiʻehi ai mei he ngaahi ongo ʻo e hīkisiá ʻa ia te ne tataki kitautolu ki he ʻahiʻahí?

  • Fakatatau ki he veesi 2, ko e hā e tāpuaki ʻe maʻu ʻe ʻŌlivá? (Ko e malava ke ne “malanga ʻaki ʻa e moʻoní.”)

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 23:3–5. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai ʻo fekumi ki he ngaahi faitatau ʻi he ngaahi fakahinohino naʻe ʻoange ʻe he ʻEikí kia Hailame Sāmita, Samuela Sāmita, mo Siosefa Sāmita ko e Lahí.

  • Ko e hā e founga naʻe faitatau ai ʻa e fakahinohino ʻa e ʻEikí ki he kau tangata ko ʻení? (Naʻe takitaha ui kinautolu ke ekinaki pea ke fakamālohia ʻa e Siasí. Te ke lava ke fakamatalaʻi ange ʻoku ʻuhinga ʻa e ui ke ekinakí ki he fatongia ke akoʻi e ongoongoleleí ki he niʻihi kehé.)

Fakaafeʻi ha kau ako ʻe toko tolu ke nau taufetongi hono lau leʻolahi ʻa e ngaahi hisitōlia piokālafi nounou ʻo Hailame Sāmita, Samuela Sāmita, mo Siosefa Sāmita ko e Lahí. Kimuʻa pea lau ʻa e ngaahi hisitōlia nounoú, kole ange ki he kalasí ke nau fakafanongo ki he ngaahi founga naʻe fakahoko ʻe he kau tangatá ni ke fakahoko ʻa e ui ke naʻinaʻi mo fakamālohia ʻa e Siasí. Hili hono lau ʻa e hisitōlia takitaha, kole ki he kau akó ke nau vahevahe ʻa e meʻa ne nau akó.

  • Ko e hā ʻa e ngaahi faitatau mo e ngaahi faikehekehe ʻi he ngaahi fakahinohino kia Hailame Sāmita mo Samuela Sāmitá?

  • Ko e hā ʻa e ngaahi founga ʻe lava ke tau naʻinaʻi mo fakamālohia ai e Siasí?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e piokālafi nounou ʻo Siosefa Naiti ko e Lahí. Kole leva ki ha taha ako ʻe taha ke ne lau ʻa e e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 23:6–7, ʻa ia ʻoku ʻi ai ʻa e faleʻi ʻa e ʻEikí kia Siosefa Naiti ko e Lahí. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo fekumi ki he meʻa naʻe fekau ia ʻe he ʻEikí ke faí.

  • Ko e hā naʻe fekauʻi ʻa Siosefa Naiti ke faí? (Ke lotu ʻaki e leʻó ʻi he lilo, mo hono fāmilí mo e ngaahi kaungāmeʻá, pea ʻi he māmaní; pea ke ekinaki ki he niʻihi kehé.)

  • Ko e hā e fakamoʻoni ʻokú ke vakai ki ai ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 23:7 ʻa ia naʻe finangalo ʻa e ʻEikí ke tāpuakiʻi ʻaki ʻa Siosefa Naiti ko e Lahí?

Fakamatalaʻi ange naʻe fili ʻa Siosefa Naiti ko e Lahí ke papitaiso, hili ha kiʻi taimi nounou hono foaki ʻe he ʻEikí ʻa e fakahā ko ʻení. Naʻá ne moʻui mateaki ki he Siasí ʻi he kotoa ʻo ʻene moʻuí, ʻi hono taukaveʻi e Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻi he lilo pea ʻi he kakaí . Naʻe fakamatalaʻi kimui ʻe he Palōfitá ʻa Siosefa Naiti ko e Lahí naʻe “faivelenga mo faitotonu, mo taʻe filifilimānako mo tā-sīpinga lelei, anga haohaoa mo angaʻofa, naʻe ʻikai teitei aafe ki he nima toʻomataʻú pe ki he toʻohemá” (Ko e Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa Sāmita [2007], 535).

Fakaafeʻi e kau akó ke talamai ha tefitoʻi moʻoni kuo nau ako mei hono ako e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 23. ʻE lava ke fakahaaʻi ʻe he kau akó ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni hangē ko ʻení:

ʻI heʻetau holi ke ngāue maʻá e ʻEikí, ʻe lava ke tau maʻu e fakahinohino fakafoʻituitui meiate Ia.

ʻE tāpuakiʻi kitautolu ʻe he ʻEikí ʻi heʻetau muimui ki he fakahinohino ʻokú Ne fai maí.

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau fakalaulauloto ki he fakahinohino kuo nau maʻu mei he ʻEikí ʻo fakafou ʻi he Laumālie Māʻoniʻoní, ngaahi lea ʻa e kau palōfita moʻuí, pe ko e folofolá. ʻOange kiate kinautolu ha ngaahi miniti siʻi ke nau fakakaukau ki he founga te nau talangofua ai ki he faleʻi kuo nau maʻú. Te ke fie fakaafeʻi kinautolu ke nau hiki ʻi heʻenau pepa ki he kalasí pe tohinoa ako folofolá ha faʻahinga ongo ʻoku nau maʻu. Fakapapauʻi ange kiate kinautolu ʻe tāpuakiʻi ʻaki kinautolu ʻe he tokoni mo e fakahinohino mei he ʻEikí ʻi heʻenau fai e meʻa ʻokú Ne kole maí.

Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 22:1. “ʻIo, naʻe ʻi ai talu mei he kamataʻangá”

ʻI he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 22:1, ʻoku moʻoni e kupuʻi lea “ʻio naʻe ʻi ai talu mei he kamataʻangá”: Naʻe akoʻi ʻa e ongoongoleleí kia ʻĀtama mo ʻIvi, pea naʻá na papitaiso (vakai, Mōsese 5:58–59; 6:52–68); naʻe fekauʻi ʻa ʻĪnoke ke papitaiso ʻa e kau muimui ʻo e ʻEikí (vakai, Mōsese 7:11); pea akoʻi ʻe Noa e kakaí ʻoku totonu ke nau papitaiso ʻi he huafa ʻo Sīsū Kalaisí, ʻo hangē ko ia ne fai ʻe heʻenau ngaahi tamaí (vakai, Mōsese 8:24). Naʻe akoʻi foki ʻa e papitaisó ʻi he Tohi ʻa Molomoná kimuʻa e hāʻele mai ʻa Kalaisí. ʻOku fakamahino mai ʻe ha fakamatala ʻi he Ensign ʻo Sepitema 1974 naʻe fakahoko foki e papitaisó ʻi he lotolotonga ʻo e kau Siu ʻo e kuonga muʻá:

“Neongo ʻoku ʻikai mahino kakato mei he hisitōlia fakamāmaní pe ko e folofolá ʻa e fepapitaisoʻaki ʻa e kau Siú ʻi he [taimi ʻo Sīsū Kalaisí], ka ko ha ngāue angamaheni ia ʻiate kinautolu ke nau papitaiso e kau ului senitailé ki he tui faka-Siutá. …

“ʻOku mahino ʻi he haʻu ʻa Sione ʻi he lotolotonga ʻo e kakaí, naʻe ʻikai ke nau fehuʻi kiate ia, ‘Ko e hā e meʻa foʻou ko ʻeni ʻokú ke faí?’ ka naʻa nau fehuʻi ange, ‘Ko hai koe?’ Naʻe ʻikai ke nau toe fehuʻia ʻa e ouaú” (Robert J. Matthews, “I Have a Question,” Ensign, Sepitema 1974, 16.)

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 22:2. “He ʻoku ʻikai te mou lava ʻo hū ʻi he matapā fāsiʻí ʻi he fono ʻa Mōsesé”

Naʻe foaki ʻa e fono ʻa Mōsesé, mo hono faʻunga ʻo e ngaahi fekau fakatuʻasinó, ngaahi ouaú, ʻulungāngá mo e ngaahi fakaʻilongá, ke tokoni ki he kau ʻIsilelí ke nau manatu ki he ʻOtuá pea hanganaki atu ki he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí. Naʻe fakakakato ʻe he Fakamoʻuí ʻa e fono ko ʻení ʻi he Fakaleleí (vakai, ʻAlamā 34:13–14). Lolotonga ʻEne ngāue ʻi he moʻui fakamatelié, naʻe ngāue ʻa Sīsū Kalaisi mo ʻEne kau ʻAposetoló ke akoʻi ʻa e kau Siú, he ʻikai lava ke hoko mai e fakamoʻuí ʻi he talangofua pē ki he fonó, ka ʻi he mālohi faifakamoʻui ʻo e Fakaleleí. Hangē ko ʻene hā ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 22:2, naʻe fakafehoanaki ʻe he ʻEikí ha taha naʻe papitaiso taʻe fakamafaiʻí kiate kinautolu naʻa nau fakafalala ki he fono ʻa Mōsesé taʻe maʻu ha tui kia Sīsū Kalaisí. ʻOku fakamamafaʻi ʻe he fakafehoanaki ko ʻení ʻa e fie maʻu ke tukuange ʻa e ngaahi ngāue fakalotu “maté” ʻa ia ʻoku ʻikai lava ʻo fakahaofi kitautolú pea tali ʻa e fuakava foʻou mo taʻengata ʻo e ongoongoleleí, ʻo hangē ko ia naʻe pau ke fai ʻe he kau Siu naʻe ului ki he tui faka-Kalisitiané ʻi he kuonga muʻá.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 22:1–4. Ko hono mahuʻinga ʻo hono fakafoki mai ʻo e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí

Naʻe fakamatala ʻa ʻEletā Sefilī R. Hōlani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē:

ʻĪmisi
ʻEletā James E. Talmage

“ʻI he fokotuʻu ʻe he ʻeikí ʻa hono Siasí ʻi he lotolotonga ʻo e Kau Nīfaí ʻi he konitinēnití ni, naʻá ne fakahā kiate kinautolu ʻa ia naʻe fili pea fakanofó, ʻa ia naʻe foaki ki ai ʻa e mafaí, ʻa e founga ke fakahoko e ouau ʻo e papitaisó. Ne pau ke nau pehē: ʻI he mafai kuó u maʻu meia Sīsū Kalaisí, ʻoku ou papitaiso koe ʻi he huafa ʻo e Tamaí pea mo e ʻAló pea mo e Laumālie Māʻoniʻoní.’ ʻOku ʻikai ke ʻomi ai ia kiate kitautolu ʻi he kuongá ni ha faʻahinga mafai pehē. He ʻikai hoko e lea ʻa Kalaisi ki heʻene kau ʻaposetolo ʻo e kuonga muʻá ko ha mafai ki he kau ʻaposetolo he ʻaho ní, pe ki ha taha ʻo e kaumātuʻa ʻo e Siasí. ʻOku ou toe fakaongo atu, ʻa e folofola ʻa e ʻEikí, naʻá ne folofola ʻaki ki he kau ākonga ʻa ia naʻe fili mei he kau Nīfaí ʻa ia he ʻikai hoko ko ha mafai kiate kitautolu; ka ʻokú ne toe folofola ʻi he ʻaho mo e kuonga ko ʻení, pea kuo foaki mai ʻa e mālohi mo e mafai tatau ke lea ʻi hono huafá, pea ke fakahoko e ngaahi ouau ʻo e ongoongoleleí, ʻo fakatatau mo e sīpinga ʻa ia kuó ne ʻosi taá; pea ko ia ko e kaumātuʻa mo e kau taulaʻeiki lahi ʻoku nau ʻave e niʻihi ʻoku kaú, ʻa ia kuo nau fakahā ʻa ʻenau tuí, pea ʻosi fakatomala mei heʻenau ngaahi angahalá, ki he ngaahi vai ʻo e papitaisó ʻi he ʻaho ní, ʻoku nau fakahā ʻoku nau maʻu ʻa e mafai ne foaki kiate kinautolu; mo hono fakamafaiʻi ʻe Sīsū Kalaisí, ʻoku nau papitaiso ʻi he huafa ʻo e Tamaí pea mo e ʻAló mo e Laumālie Māʻoniʻoní” (ʻi he Conference Report, Apr. 1924, 68; vakai foki, Doctrine and Covenants Student Manual, 2nd ed. [Church Educational System Manual, 2001] , 46)

Naʻe ʻikai mahino ki ha kau ului kimuʻa ʻo e Siasí ʻoku ʻikai tali ʻe he ʻEikí ha papitaiso tuku kehe kapau ʻoku fakahoko ia ʻe ha taha ʻoku maʻu e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. Naʻe fakamatala ʻa Palesiteni Siosefa Filitingi Sāmita ʻo pehē:

ʻĪmisi
Palesiteni Joseph Fielding Smith

“Hili pē hono fokotuʻu ʻa e Siasí, ne ʻi ai ha kau ului. Ne kau ai ha niʻihi naʻa nau kau ki he ngaahi potu siasi ʻa ia naʻe tui ki he papitaiso ʻi he fakaukú. Ko hono moʻoní, ko e tokolahi ʻo e kau papi ului ʻo e Siasí kimuʻá ne nau ʻosi tali ʻa e tuʻunga ko ʻení, ʻo tui naʻe moʻoni. Ka neongo ia, naʻe ʻikai maʻu pau ʻi honau ʻatamaí, ʻa e fehuʻi ʻo e mafai faka-ʻOtuá. ʻI heʻenau holi ke kau ki he Siasí, ʻi hono maʻu e fakamoʻoni ko Siosefa Sāmitá [ko ha palōfita moʻoni iá], naʻa nau fifili pe ko e hā naʻe fie maʻu ai ke nau toe papitaiso ʻi heʻenau fakahoko ha ouau ʻo e papitaisó ʻi he fakaukú” (Church History and Modern Revelation [1953], 1:109).

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 22:4. “Mou hū ʻi he matapaá”

Ko e papitaisó ko e matapā, pe ko e fie maʻu, ki he hū ki he puleʻanga fakasilesitialé ki ha taha pē kuo aʻu ki he taʻu valú (vakai, 2 Nīfai 31:15–21). ʻOku ʻaonga pē ʻa e ouau ʻo e papitaisó, neongo ʻoku mātuʻaki mahuʻinga, ʻi he taimi ʻoku ō fakataha ai mo ha liliu ʻo e lotó ʻa ia ʻoku fakatau ki ha moʻui foʻoú.

Naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻEletā Sione A. Uitisou ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo kau ki ha moʻui liliu peheé:

ʻĪmisi
ʻEletā John A. Widtsoe

“ʻOku ou manatuʻi ʻa e tangata naʻá ne papitaiso au ki he Siasí, ko ha tangata angamaheni pē … mo ha sioki pia ʻe ua pe tolu he ʻaho … ko ha ipu uasikē ʻamui ange, … tapaka meimei he ʻahó kakato, ʻo moʻui taʻeʻaonga, mo taʻe taumuʻa, tuku kehe pē ha houa kai ʻe tolu ʻi he ʻaho, mo e fakafiemālie ʻo e niʻihi ʻo e ngaahi uʻa fakaekakanó. Naʻá ne fanongo ki he Ongoongoleleí pea tali ia. Naʻe lelei ia. Ko ha meʻa ia naʻá ne fakaʻamu ki ai. Naʻe tupulaki ʻa e tangatá ʻi he mālohi mo e tuʻunga ʻi he Siasí. ʻI heʻeku manatu ki aí, naʻá ne ngāue fakafaifekau tuʻo nima pe ono pea tokangaʻi ʻa e ngaahi misiona ʻo e Siasí ne laka hake ʻi he tahá. Ko e tangata tatau pē ia, mo e nima tatau, vaʻe tatau, sino tatau, ʻatamai tatau, ka naʻe liliu koeʻuhí ko e Laumālie ʻoku maʻu ʻi he tali ʻa e moʻoni taʻengatá” (ʻi he Conference Report, ʻEpeleli 1952, 34; vakai foki, Doctrine and Covenants Student Manual, 2nd ed. [tohi lēsoni ʻa e Potungāue Ako ʻa e Siasí, 2001], 46–47).