Seminelí
Lēsoni 33: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27


Lēsoni 33

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27

Talateú

ʻI ʻAokosi ʻo e 1830, naʻe fononga ʻa Niueli Naiti mo hono uaifi ko Selí, ki Hāmoni, Penisilivēnia, ke ʻaʻahi ki he Palōfita ko Siosefa Sāmitá. Naʻe papitaiso ʻa Seli Naiti mo ʻEma Sāmita ʻi he konga kimuʻa ʻo e faʻahitaʻu māfaná ka naʻe teʻeki ke hilikifakinima koeʻuhí ko e fakatanga ʻa ha kau fakatanga. Lolotonga ‘e ʻaʻahi ʻa e fāmili Naití ki Hāmoní, naʻe fakapapauʻi ai ʻoku totonu ke hilifakinimaʻi ʻa Seli mo ʻEma fakataha mo Sione Uitemā pea ʻe maʻu sākalamēniti fakataha ʻa e kulupú. ʻI he ʻalu ʻa Siosefa ke ʻomi ʻa e uaine ki he sākalamēnití, naʻe fakafetaulaki kiate ia ha talafekau fakalangi ʻo ne fakahoko kiate ia ʻa e fakahā naʻe lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27:1–4

ʻOku ʻomi ʻe he ʻEikí e ngaahi fakahinohino fekauʻaki mo e ngaahi fakaʻilonga ʻo e sākalamēnití

Kapau ʻoku lava, fakaʻaliʻali ha kiliʻi pateta pea kole ki he kau akó ke nau mateʻi mai pe ko e hā e taumuʻa fakalaumālie ʻe lava ke fakaʻaongaʻi ai kinautolú. Hili ha ngaahi tali, fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau ʻa e lea ko ʻeni mei he manatu ʻa Palesiteni ʻEselā Tafu Penisoni ki heʻene ʻaʻahi ki he feituʻu ʻo ʻIulope ne maumauʻi ʻi he taú hili e Tau Lahi Hono II ʻa Māmaní:

ʻĪmisi
Palesiteni Ezra Taft Benson

“He ʻikai lava ke u fakangaloʻi ʻa e Kāingalotu Falanisē ne ʻikai lava ke maʻu ha mā, pea fakaʻaongaʻi ʻa e kiliʻi patetá ki he sākalamēnití” (“Prepare for the Days of Tribulation,” Ensign, Nov. 1980, 33–34).

  • Ko e hā haʻo fakakaukau kapau te ke sio ʻoku fakaʻaongaʻi ʻa e kiliʻi patetá ki he sākalamēnití?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ne tali ai ʻe he Kāingalotu Falaniseé ke ngāue ʻaki ha meʻa kehe mei he maá ki he sākalamēnití?

Ke ʻoange ki he kau akó e fakamatala fakahisitōlia ki he fakahā naʻe lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27, fakamatalaʻi fakanounou ʻa e fakamatala ʻoku ʻomi ʻi he talateu ki he lēsoní. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27:1–2. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo fekumi ki he meʻa naʻe fakahā ʻe he ʻāngeló kia Siosefa Sāmita fekauʻaki mo e ngaahi fakaʻilonga ʻo e sākalamēnití.

  • Ko e hā naʻe akoʻi ʻe he talafekaú kia Siosefa Sāmita fekauʻaki mo e meʻa ʻoku totonu ke tau kai pe inu ʻi heʻetau maʻu ʻa e sākalamēnití? (ʻOku ʻikai mahuʻinga ange e meʻa ʻoku tau fakaʻaongaʻi ki he sākalamēnití ʻo hangē ko e meʻa ʻoku tokoni ʻa e ngaahi fakaʻilonga ko iá ke tau manatuʻí.)

  • Fakatatau ki he ngaahi veesi ko ʻení, ko e hā ʻoku totonu ke tuku ki ai ʻetau tokangá ʻi heʻetau maʻu ʻa e sākalamēnití? (ʻE lava ke fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ha ngaahi fakalea kehe, ka ʻoku totonu ke hā ʻi heʻenau ngaahi talí ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: ʻI heʻetau maʻu ʻa e sākalamēnití, ʻoku totonu ke tau manatuʻi ʻa e feilaulau fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí. Mahalo te ke fokotuʻu ange ke fakaʻilongaʻi ʻe he kau akó ʻa e moʻoni ko ʻení ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27:2. ʻE ala fie maʻu ke ke fakamatalaʻi ange ʻoku tau maʻu ʻa e “mata ʻoku hanga taha pē ki he fakalāngilangiʻi [ʻo e ʻEikí]” ʻi heʻetau tokanga taha kiate Ia pea ʻai ke fenāpasi hotau lotó mo Hono finangaló.)

Ke tokoni ke ongoʻi ʻe he kau akó ʻa e mahuʻinga ʻo e foʻi moʻoni ko ʻení pea fakakaukauʻi ʻa e founga ʻe lava ke fakaʻaongaʻi ai ʻi heʻenau moʻuí, aleaʻi e ngaahi fehuʻi ko ʻení:

  • Ko e hā kuó ke aʻusia ʻi he taimi kuó ke fakakaukau ai ki he feilaulau fakalelei ʻa e Fakamoʻuí ʻi he lolotonga hono fakahoko ʻo e sākalamēnití?

  • Ko e hā te tau lava ʻo fai ke fakaleleiʻi ai ʻetau malava ko ia ke manatuʻi ʻa e feilaulau ʻa Sīsū Kalaisí pea maʻu ʻa e sākalamēnití ʻaki “ha mata ʻoku hanga taha pē ki [Hono] fakalāngilangiʻí”?

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau hiki ʻi heʻenau pepa ki he kalasí pe tohinoa ako folofolá fekauʻaki mo e meʻa te nau fai ke teuteu ai ke maʻu ʻa e sākalamēnití he uike kotoa pē. Poupouʻi kinautolu ke nau fakakaukau ki ha ngaahi founga ke nau manatuʻi ai ʻa Sīsū Kalaisí pea mo e ʻuhinga ʻo e ngaahi fakaʻilonga ʻo e sākalamēnití. Fakaafeʻi hanau niʻihi ke nau vahevahe e meʻa ne nau hikí.

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27:3–4 ʻaki hano fakamatalaʻi ange naʻe fakatokanga ʻa e ʻEikí kia Siosefa Sāmita ke ʻoua naʻá ne fakatau mai ʻa e uaine pe inu mālohi (faʻahinga inu pē ʻoku huʻakavaʻia) mei he ngaahi fili ʻo e Siasí ke fakaʻaongaʻi ʻi he sākalamēnití. Naʻe pau ke nau fakaʻaongaʻi pē ʻa e uaine naʻe “ngaohi foʻou” ʻe he Kāingalotú. ʻE ala tokoni ke ʻilo ʻe hoʻo kau akó he ʻikai fakahā e Lea ʻo e Potó ʻi ha toe taʻu ʻe ua mo e konga (vakai, T&F 89) pea ʻi he Siasí he ʻahó ni ʻoku tau fakaʻaongaʻi ʻa e vaí ki he sākalamēnití.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27:5–14

ʻE toe maʻu ʻe he ʻEikí ʻa e sākalamēnití ʻi he māmaní

Kole ki he kau akó ke nau fakalaulauloto ki he founga ʻe ala liliu ai ʻenau aʻusia ʻo hono maʻu ʻo e sākalamēnití kapau te nau maʻu ia ʻi he ʻao ʻo e Fakamoʻuí. Fakaafeʻi ha miʻihi ʻo e kau akó ke vahevahe ʻenau ngaahi fakakaukaú.

Fakamanatu ki he kau akó naʻe fakafeʻiloaki ʻe he Fakamoʻuí ʻa e ouau ʻo e sākalamēnití ki Heʻene kau ʻAposetoló ʻi he ʻOhomohe Fakaʻosí. Naʻe kikite ʻa Sīsū Kalaisi ʻi he meʻá ni, ki ha taimi te Ne foki ai ki he māmaní pea toe maʻu ʻa e sākalamēnití mo ʻEne kau ākongá (vakai, Mātiu 26:26–29).

Fakamatalaʻi ange naʻe fakahingoa pau ʻe he ʻEikí ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27–12, ha niʻihi fakafoʻituitui ʻe kau ki he fakataha ko ʻení. Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau fakavave pē ʻa e ngaahi veesi ko ʻení pea ʻiloʻi (1) ko hai e niʻihi fakafoʻituitui ko ʻení pea (2) kapau ʻe lau ki ai, ko e hā e ngaahi kī pe fatongia ʻoku nau maʻú. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne hiki ʻa e fakamatala ko ʻení he palakipoé lolotonga e lipooti ʻa e toenga ʻo e kalasí e meʻa ne nau maʻú. (Mahalo te ke fie fakamatalaʻi ange kuo foaki ʻe he ʻEikí ʻi he hisitōlia kotoa ʻo e māmaní e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ki ha kau tangata angatonu ke tokoni ʻi hono fakahoko ʻo ʻEne ongoongoleleí. Kuó ne toe foaki foki e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ki he kau taki ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ke nau lava ʻo tataki, levaʻi mo puleʻi ʻa hono fakaʻaongaʻi Hono lakanga fakataulaʻeikí ʻi he māmaní.)

ʻI he kakato ʻa e lisí, fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27:12–13. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai pea ʻiloʻi ʻa e ngaahi kī naʻe ʻoange ʻe he ʻEikí ki he Palōfita ko Siosefa Sāmitá.

  • Ko e hā e ngaahi kī naʻe tuku pe ʻoange ʻe he ʻEikí ki he Palōfita ko Siosefa Sāmitá? (Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne tānaki atu e Ko Siosefa Sāmita mo e ngaahi kī ʻo e puleʻanga ʻo e ʻEikí ki he lisi he palakipoé.)

Fakamahinoʻi ange naʻe ʻaʻahi e tokolahi ʻo e kau palōfita ʻa ia ʻoku maʻu ʻa honau hingoá ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27 kia Siosefa Sāmita ke foaki ʻa e ngaahi kií kiate ia.

Mahalo te ke fie fokotuʻu ange ki he kau akó ke fakaʻilongaʻi e kupuʻi lea ko e “kuonga ʻo e ongoongoleleí ki he ngaahi taimi fakaʻosí; pea ki he kakato ʻo e ngaahi kuongá” ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27:13.

  • Fakatatau ki he veesi ko ʻení, ko e hā ʻoku folofola ʻe he ʻEikí te Ne fai lolotonga e kuonga ʻo e kakato ʻo e ngaahi kuongá? (“Tānaki fakataha ai ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē ke taha pē.”)

Hiki ʻa e tokāteline ko ʻení he palakipoé ʻi lalo he lisí: ʻOku tānaki fakataha ʻe he kuonga ʻo e kakato ʻo e ngaahi kuongá e ngaahi kī kotoa ʻo e ongoongoleleí, ngaahi ouau mo e ngaahi moʻoni ʻo e kuonga fakakosipeli kuo hilí.

Fakamatalaʻi ange ko e kuonga fakakosipelí “ko ha vahaʻataimi ia ʻoku maʻu ai ʻe he ʻEikí ha tamaioʻeiki ʻe tokotaha pe lahi ange kuo fakamafaiʻi ʻi he māmaní ʻa ia ʻokú ne maʻu e [ngaahi kī] ʻo e lakanga fakataulaʻeiki māʻoniʻoní … peá ne maʻu ha tuʻutuʻuni fakalangi ke fakamafola e ongoongoleleí” (Bible Dictionary, “Dispensations” pea ke fakahoko e ngaahi ouau ʻi aí. ʻI he taimi ʻoku fokotuʻu ai ʻe he ʻEikí ha kuonga fakakosipeli “ʻoku toe fakahā foʻou mai ai ʻa e ongoongoleleí ke ʻoua naʻa fakafalala ʻa e kakai ʻo e kuonga ko iá ki he ngaahi kuonga kimuʻá ke ʻilo mei ai ʻa e palani ʻo e fakamoʻuí” (Bible Dictionary, “Dispensations”). Ne hoko ʻa ʻĀtama, ʻĪnoke, Noa, Mōsese mo e niʻihi kehe ko e taki ʻi he ngaahi kuonga fakakosipeli ʻo e ongoongoleleí. Ko Siosefa Sāmita ʻa e taki ʻo e kuonga fakakosipeli ʻoku tau moʻui aí—ko e kuonga ʻo e kakato ʻo e ngaahi kuongá. Naʻe kamata ʻa e kuonga fakakosipeli fakaʻosí ni ʻaki hono Fakafoki mai ʻo e ongoongoleleí ʻo ʻi he Palōfita ko Siosefa Sāmitá. ʻOku ui ia ko e kuonga ʻo e kakato ʻo e ngaahi kuongá koeʻuhí he kuo toe fakafoki mai ʻa e ngaahi kī kotoa pē ʻa ia kuo fakahā mai ʻe he ʻEikí ki hono tāpuakiʻi ʻo ʻEne fānaú pea ʻe fakahoko e ngaahi palani mo e taumuʻa kotoa pē ʻa e ʻEikí talu mei he kamataʻanga ʻo e māmaní.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27:14. Kole ki he toenga ʻo e kalasí ke nau muimui ki ai pea ʻiloʻi ko hai ʻe ʻi he houalotu sākalamēniti naʻe fakamatalaʻi ʻi he vahe ko ʻení.

  • ʻOkú ke pehē ko hai ʻoku ʻuhinga ki ai e kupuʻi lea “mo kinautolu kotoa pē kuo foaki kiate au ʻe heʻeku Tamaí mei he māmaní”?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau ʻa e lea ko ʻeni naʻe fai ʻe ʻEletā Pulusi R. Makongikī ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻĪmisi
ʻEletā Bruce R. McConkie

“Ko e tokotaha kotoa ʻi he histōlia ʻo e māmaní, ʻa e tokotaha kotoa kuo moʻui ʻo taau ke ne maʻu e moʻui taʻengatá ʻi he puleʻanga ʻo e Tamaí, te ne maʻu e sākalamēnití mo e ʻEikí” (The Promised Messiah: The First Coming of Christ1978], 595).

Tānaki atu ʻa koe mo au ki he lisi he palakipoé.

  • Fakatatau kia ʻEletā Makongikī, ko e hā e founga kuo pau ke tau moʻui ai kae lava ke tau kau ʻi he fakataha sākalamēniti makehe ko ʻení?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27:15–18

ʻOku fekauʻi ʻe he ʻEikí ʻa Hono kakaí ke nau ʻai e teunga tau kakato ʻo e ʻOtuá

Fakamatalaʻi ange ʻoku maʻu ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27:15–18 ʻa e faleʻi ʻe tokoni ke tau taau mo e ngaahi tāpuaki ʻa e ʻEikí, kau ai ʻa e tāpuaki ʻo e ʻalu ki he houalotu sākalamēnití ʻoku lau ki ai ʻi he veesi 4–14.

Fehuʻi ki he kau akó pe ko e hā te nau fie tui kapau ne nau ʻiloʻi ʻoku nau ʻalu ki he taú. Fakaafeʻi leva ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27:15. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai mo kumi ki he (1) meʻa ʻoku fakahinohinoʻi kitautolu ʻe he ʻEikí ke tau fai ke teuteu ai ki he ngaahi feinga tau fakalaumālié mo e (2) tāpuaki ʻokú Ne talaʻofa mai kapau te tau muimui ki Heʻene fakahinohinó.

  • Ko e hā ʻoku faleʻi ʻe he ʻEikí ke tau fai ke teuteu ki he ngaahi feinga tau fakalaumālié? (Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e ngaahi tali e kau akó ʻaki hono hiki ʻa e ngaahi meʻá ni ʻi he palakipoé: Kapau te tau ʻai kiate kitautolu ʻa e teunga tau kakato ʻo e ʻOtuá …)

  • Ko e hā e ngaahi tāpuaki ʻoku talaʻofa ʻe he ʻEikí kiate kinautolu ʻoku nau ʻai e teunga tau kakato ʻo e ʻOtuá? (ʻI he tali ʻa e kau akó, fakakakato ʻa e tefitoʻi moʻoni ʻi he palakipoé: Kapau te tau ʻai kiate kitautolu ʻa e teunga tau kakato ʻo e ʻOtuá, te tau lava ʻo matuʻuaki ʻa e koví.)

ʻĪmisi
tokotaha ʻoku teunga tau

Hiki tatau ʻa e fakatātā ko ʻení ʻi he palakipoé, mo ha ngaahi laine ʻoku tā ki he konga takitaha ʻo e teunga tau naʻe fakamatala ki ai ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27:15–18. Vahevahe ʻa e kalasí ki ha ngaahi kulupu iiki, pea vahe ki he kulupu takitaha ha konga ʻo e teunga taú. ʻOange ki he kulupu takitaha ha tatau ʻo e lea ko ʻeni ʻa Palesiteni Hāloti B. Lī mo e fakamatala mo e ngaahi fehuʻi ʻi he vahe ko ʻení fekauʻaki mo ʻenau konga ʻo e teunga taú ne vahe angé. Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau ngāue ʻi heʻenau ngaahi kulupú ke tali e fehuʻi ko ʻení ki heʻenau konga teunga tau ne vahe angé pea mateuteu ke vahevahe ʻenau ngaahi talí mo e kalasí.

ʻĪmisi
Palesiteni Harold B. Lee

“ʻOku tau maʻu ʻa e ngaahi konga ʻe fā ʻo e sinó ʻa ia naʻe pehē ʻe he ʻAposetolo ko Paulá [ʻoku] vaivai taha ki he mālohi ʻo e fakapoʻulí. Ko e kongalotó, ʻokú ne fakataipe ʻa e angamaʻá mo e angatonú. Ko e mafú, ʻokú ne fakataipe ʻetau tōʻonga moʻuí. Ko hotau vaʻé, ʻa ʻetau ngaahi taumuʻa pe kaveinga ʻi he moʻuí pea ko hono fakaʻosí ko hotau ʻulú, ʻa ia ko ʻetau ngaahi fakakaukaú” (Harold B. Lee, Feet Shod with the Preparation of the Gospel of Peace, Brigham Young University Speeches of the Year [Nov. 9, 1954], 2).

“Nonoʻo homou kongalotó ʻaki ʻa e moʻoní” (vakai, T&F 27:15–16):

Naʻe pehē ʻe Palesiteni Lī, “Ko e kongalotó ʻa e konga ko ia ʻo e sinó ʻi he vahaʻa ʻo e hui vakavaka ki laló mo e kongalotó ʻa ia te ke fakatokangaʻi ko e ngaahi konga mahuʻinga ia ʻoku felāveʻi mo e fakafanaú” (Feet Shod, 2). ʻOku ʻuhinga ʻa e nonoʻó ki hono haʻi maʻu ʻaki ha leta.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku ʻohofi ai ʻe Sētane ʻetau moʻui maʻá, mo e angamaʻá?

  • ʻOkú ke pehē ʻe lava fēfē ke tokoniʻi kitautolu ʻi hono ʻiloʻi e tuʻunga moʻui ʻa e ʻOtuá ki he angamaʻá ke tau maʻa, mo angamaʻá?

ʻOku tokoni e ako folofolá ke nonoʻo kitautolu ʻi he moʻoní pea maluʻi ʻa e angamaʻá.

“Sifa-fatafata ʻo e māʻoniʻoní” (T&F 27:16):

  • Fakatatau kia Palesiteni Lī, ko e hā ʻoku maluʻi ʻe he sifa-fatafatá?

  • ʻOkú ke pehē ʻoku takiekina fēfē ʻe he anga māʻoniʻoni ʻa hotau lotó (hotau ʻulungāngá mo e ngaahi holí) ʻetau malava ko ia ke tauʻi ʻetau ngaahi feinga tau fakalaumālié?

“Topuvaʻe ʻaki ʻa e teuteu ʻo e ongoongolelei ʻo e melinó” (T&F 27:16):

ʻOku ʻuhinga hono “topuvaʻe ʻakí” ki hono tui e sū pe maluʻi homou vaʻé.

  • Fakatatau kia Palesiteni Lī, ko e hā ʻoku fakafofongaʻi hotau vaʻé?

  • ʻOku ʻohofi fēfē ʻe Sētane ʻetau ngaahi taumuʻá mo e ngaahi kaveinga ʻi he moʻuí?

  • Ko e hā kuo foaki mai ʻe he ʻOtuá ke tau “piki ki ai” kae lava ke tokoni ke laka hotau vaʻé ʻi he hala ʻo e moʻuí ki hotau ngaahi taumuʻá? (Vakai, 1 Nīfai 8:24.)

  • ʻE founga fēfē hano tokoniʻi kitautolu ʻi he tokanga taha ki he ngaahi taumuʻa mo e kaveinga māʻoniʻoní ke tau ikunaʻi e ʻahiʻahí?

“Ko e pā ʻo e tuí” (T&F 27:17):

  • ʻOkú ke pehē ko e hā hono ʻuhinga ke “tāmateʻi ʻaki e ngaahi ngahau vela kotoa pē ʻa e tokotaha angakoví”?

  • Kuo maluʻi mo fakahaofi fēfē koe ʻe hoʻo tuí?

“Ko e tatā ʻo e fakamoʻuí” (T&F 27:18):

  • Fakatatau kia Palesiteni Lī, ko e hā e meʻa ʻoku maluʻi ʻi he taimi ʻoku kofukofuʻi ai hotau ʻulú?

  • Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke maluʻi ʻetau ngaahi fakakaukaú?

  • ʻOku ʻohofi fēfē ʻe Sētane ʻa ʻetau ngaahi fakakaukaú?

  • Ko e hā e ngaahi meʻa pau te tau lava ʻo fai ke maluʻi ai ʻetau ngaahi fakakaukaú?

“Ko e heletā ʻo hoku Laumālié” (T&F 27:18):

  • ʻE tokoniʻi fēfē kitautolu ʻe he Laumālié ke ikunaʻi ʻa e ngaahi ʻoho ʻa Sētané?

  • Ko e hā e lelei ʻoku tau maʻu ʻi hono maʻu e Laumālié ʻi heʻetau tauʻi ʻa e koví?

  • ʻOku tokoniʻi fēfē kitautolu ʻe he folofola ʻa e ʻOtuá ke tau fakaʻaongaʻi ʻa e heletā ʻo e Laumālié?

  • Ko e hā te ke lava ʻo fai ke fakaafeʻi lahi ange ʻa e Laumālié ki hoʻo moʻuí?

Hili hono lipooti mai ʻe he kau akó ʻenau talí, lau e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā M. Lāsolo Pālati ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, pea kole ki he kau akó ke nau fakafanongo ki he founga ʻoku tau tui mo fakamālohia ai ʻa e teunga tau ʻo e ʻOtuá:

ʻĪmisi
Elder M. Russell Ballard

“ʻOku ou saiʻia ke fakakaukau ki he teunga tau fakalaumālie ko ʻení ʻo ʻikai ko ha konga ukamea ʻoku fakafōtunga ke feʻunga mo e sinó kae hangē ha sēini fefeká. ʻOku kau ʻi he sēini fefeká ha fanga kiʻi konga ukamea ʻoku fakamaʻu fakataha ke fakaʻatā ʻa e tauʻatāina lahi ange ʻa e ngāué kae ʻikai mole ʻa e maluʻí. ʻOku ou lea ʻaki ia he kuó u ʻilo ʻoku ʻikai ha meʻa maʻongoʻonga mo fakaofo ʻe taha te tau lava ʻo fai ke fakamahafu fakalaumālie kitautolu. ʻOku makatuʻunga hono maʻu ʻa e mālohi fakalaumālie moʻoní ʻi he ngaahi ngāue iiki kuo lalanga fakataha ʻi ha tupenu kuo fakamālohia fakalaumālié ʻa ia ʻokú ne maluʻi mo fakahaofi mei he kovi kotoa pē” (“Be Strong in the Lord,” Ensign, July 2004, 8).

  • Ko e hā ʻa e fanga kiʻi ngāue iiki ʻoku fakatahaʻi ʻi honau mālohí, ʻe tokoni ke maluʻi kitautolu mei he ʻahiʻahí mo e koví?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau toe vakai ki he ngaahi laine kamata ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27:15. Pea fai ʻa e fehuʻi ko ʻení:

  • Ko e hā e tōʻonga fakakaukau ʻoku totonu ke tau maʻu ʻi heʻetau tui e teunga tau ʻo e ʻOtuá? (ʻOku totonu ke “hiki hake ʻa [hotau] lotó pea fiefia.”) Ko e hā ʻoku totonu ke tau maʻu ai ʻa e tōʻonga fakakaukau ko ʻení?

Kole ki he kau akó ke nau fakakaukau ki he meʻa kuo nau ako ʻi he lēsoni ʻo e ʻaho ní, pea fakaafeʻi kinautolu ke nau fili ʻa e meʻa pau ʻe taha te nau lava ʻo fai ke tui lelei ange ai e teunga tau ʻo e ʻOtuá. Poupouʻi kinautolu ke hiki ʻa e meʻa te nau faí ʻi ha laʻi pepa te nau lava ke toutou vakai ki ai ko ha fakamanatu ʻo ʻenau tukupaá.

Ke fakaʻosi e lēsoni ko ʻení, fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke nau vahevahe ʻenau fakamoʻoni ki he ngaahi moʻoni naʻe akoʻi he lēsoní.

Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27:2. “ʻOku ʻikai mahuʻinga pe ko e hā te mou kaí pe ko e hā te mou inú ʻi hoʻomou maʻu ʻa e sākalamēnití”

Naʻe fakamatalaʻi ʻe Palesiteni Siosefa Filitingi Sāmita e ʻuhinga naʻe ʻomi ai e fakahā ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27:2 pea mo hono ʻuhingá:

ʻĪmisi
Palesiteni Joseph Fielding Smith

“Naʻe fakahā ʻe [ha] talafekau fakalangi kia Siosefa Sāmita naʻe ʻikai mahuʻinga e meʻa naʻe totonu ke fakaʻaongaʻi ki he Sākalamēnití, pea ʻoku ʻikai totonu ke ne fakatau mai ha uaine pe inu mālohi mei hono ngaahi filí. ʻOku mahino e ʻuhinga ki hení, he naʻe tokolahi ʻa e ngaahi fili ʻa e Palōfitá. Ka neongo ia, naʻe mahulu hake ʻa e ʻuhinga ko ʻení ʻi he maluʻi pē mei hono ngaahi filí, ka ko ha fakatokanga ki he koví mo e kakai kuo nau fokotuʻutuʻu te nau fakakoviʻi ʻa e ngaahi meʻá ni. (Vakai, Word of Wisdom, Sec. 89.) Naʻe toe fakahā foki kia Siosefa Sāmita he ʻikai ke fakaʻaongaʻi ʻa e uainé ki he Sākalamēnití tuku kehe kapau naʻe ngaohi ʻe he Kāingalotú, pea ʻoku totonu ke maʻu foʻou meiate kinautolu. Neongo naʻe ʻikai ke fakaʻaongaʻi ʻe he Siasí ʻa hono fakaʻaongaʻi ʻo e vai pē ʻi he Sākalamēnití ʻi he taimi ko ia kimuʻá, ka naʻe ngāue ʻaki ʻa e vaí mei he taimi ko iá ko ha fetongi ʻo e uainé, ʻa ia naʻe fakaʻaongaʻi koeʻuhí ko ʻene hangē ko e totó. ʻOku fakaʻaongaʻi ʻe he Siasí kotoa he ʻahó ni ʻa e vaí ʻi he Sākalamēnití ko e fakamanatu ʻo e taʻataʻa ʻo Sīsū Kalaisí ʻa ia naʻe lilingi ke fakamolemoleʻi ʻa e ngaahi angahala kotoa pē maʻanautolu kotoa ʻoku fakatomala mo tali ʻa e Ongoongoleleí” (Church History and Modern Revelation, 2 vols. [1953], 1:132; vakai foki, Doctrine and Covenants Student Manual 2nd ed. [tohi lēsoni ʻa e Potungāue Ako ʻa e Siasí, 2001], 55).

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27:2. “ʻA e mata ʻoku hanga taha pē ki hoku fakalāngilangiʻí”

Naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻEletā Lāsolo M. Nalesoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e founga te tau lava ʻo fakatupulaki ai ha mata ʻoku hanga taha ki he fakalāngilangiʻi ʻo e ʻOtuá:

ʻĪmisi
ʻEletā Russell M. Nelson

“Fakakaukau, kapau te ke lava, ki ha ongo meʻafakaʻata mālohi. ʻOku fakatahaʻi ha ongo meʻa vakai kehekehe mo ha nāunau ke fakatahaʻi ha ongo ʻīmisi kehekehe ʻe ua ki ha ʻata pē ʻe taha. Ke fakaʻaongaʻi ʻa e tala fakatātā ko ʻení, tuku ke fakafofongaʻi ʻe he meʻa ʻi he tafaʻaki toʻohema ʻo hoʻo meʻafakaʻatá hoʻo fakakaukau ki hoʻo ngāué. Tuku ke fakafofongaʻi ʻe he fakatātā ʻi he tafaʻaki toʻomataʻú ʻa e fakakaukau ʻa e ʻEikí ki ho ngāué—ko e konga ʻo ʻEne palani kuó Ne fakafalala mai kiate koé. Fakafehokotaki leva hoʻo polokalamá ki Haʻaná. Fakatonutonu ʻi hoʻo fakakaukaú ke hangē ko Iá. ʻOku hoko ha meʻa fakaʻofoʻofa. ʻOku tatau leva hoʻo vakaí mo ʻEne vakaí. Kuó ke fakatupulaki ha ‘mata ʻoku hanga taha pē ki hono fakalāngilangi ʻo e ʻOtuá’ (T&F 4:5 vakai foki, Molomona 8:15)” (“With God Nothing Shall Be Impossible,” Ensign, May 1988, 34).