Seminelí
Lēsoni 99: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 94–96


Lēsoni 99

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 94–96

Talateú

Naʻe fakahā ʻe he ʻEikí ʻa e fakahā ʻoku lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 94 ʻi he ʻaho 2 ʻo ʻAokosi 1833, pea fakahinohinoʻi e Kāingalotú ke nau fokotuʻutuʻu e kolo ko Ketilaní ʻo hangē ko e founga naʻá Ne fakahinohinoʻi kinautolu ke nau fokotuʻutuʻu ʻa e kolo ko Saioné ʻi Mīsulí. Naʻe toe fekau foki ʻe he ʻEikí ʻa e Kāingalotú ke nau langa ha fale ʻo e kau palesitenisií (ko ha ʻōfisi pule ʻo e Siasí) pea mo ha fale ki he pākí ke tānaki atu ki he temipalé, ʻa ia Naʻá ne fekauʻi kimuʻa e Kāingalotú ke nau langá. ʻI ha māhina ʻe ua kimuʻa, ʻi he ʻaho 1 ʻo Sune 1833, ne maʻu ʻe Siosefa Sāmita e fakahā ʻoku ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 95, ʻa ia ne valokiʻi ai ʻe he ʻEikí e Kāingalotú ʻi hono fakatoloi e langa ʻo e temipalé. ʻOku ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 96 e fakahinohino ʻa e ʻEikí ke fokotuʻu ʻa Niueli K. Uitenī ke ne “tokangaʻi” (T&F 96:2) e kelekele ʻe langa ai e temipale ʻi Ketilaní.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 94

ʻOku fekauʻi ʻe he ʻEikí e Kāingalotú ke langa ha fale ʻe ua mo toe fakapapauʻi mai ʻa e fie maʻu ke langa e temipalé

Kole ki he kau akó ke fakakaukau angé ʻoku nau maʻu e faingamālie ke fononga ʻi ha fonua mo e ngaahi kolo lahi. ʻI heʻenau fonongá, ʻoku nau fakatokangaʻi ʻoku ʻi ai ha malaʻe sipoti ʻi he loto kolo kotoa pē.

  • Ko e hā ʻe ala fokotuʻu mai ʻe he meʻá ni ʻo kau ki he kakai ʻo e fonuá ni?

  • Kapau ne ʻai ke ke fokotuʻutuʻu ha fuʻu kolo lahi, ko e hā te ke fokotuʻu ʻi he loto koló? Ko e hā hono ʻuhingá?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 94:1, 3, 10. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai pea feinga ke ʻiloʻi e ngaahi fale ʻe tolu naʻe fekau ʻe he ʻEikí e Kāingalotú ke langa ʻi Ketilani, ʻOhaioó. Fakaafeʻi e kau akó ke nau lipooti e meʻa ne nau maʻú.

ʻĪmisi
Kirtland plat

Konga ne fili mei ha mape ʻo Ketilani, ʻOhaiō, fakafuofua ki ʻAokosi 1833. ʻOku fakafofongaʻi ʻe he ngaahi fale ʻe tolu ʻi he tafaʻaki toʻomataʻú ʻa e Temipale Ketilaní, ko ha fale ʻe lava ke fai ai e ngāue ʻa e Kau Palesitenisií, pea mo ha ʻōfisi paaki.

  • ʻOku fakahaaʻi ʻe he ngaahi fale ʻe tolu ko ʻení e ngaahi meʻa ʻoku mahuʻinga ki he ʻEikí? (Ngaahi ouau ʻo e temipalé, ngāue ʻa e Kau Palesitenisī ʻUluakí ʻi hono maʻu ʻo e fakahaá mo tokangaʻi e Siasí, pea mo e paaki ʻo e folofolá mo e ngaahi ngāue kehe ʻoku fekau ʻe he ʻEikí.)

Fakamatalaʻi fakanounou e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 94:13–17 ʻaki hano fakamatalaʻi ange naʻe fakahinohinoʻi ʻe he ʻEikí ʻa Hailame Sāmita, Leinolitisi Kahuni, mo Sēleti Kātá ke faʻu ha kōmiti langa ki he ngaahi fale ne lau ki ai ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 94.

Fakaafeʻi e kau akó ke lau fakalongolongo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 94:16 ke maʻu e meʻa naʻe fakahā ʻe he ʻEikí ki he Kāingalotú fekauʻaki mo e langa ʻo e ngaahi fale maʻá e kau palesitenisií mo e pākí. Kole ki he kau akó ke nau lipooti e meʻa ne nau maʻú.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā naʻe mahuʻinga ai ke ʻuluaki langa e temipalé ʻi he ongo fale kehe ʻe uá? Ko e hā ʻe lava ke akoʻi mai ʻe he meʻá ni fekauʻaki mo e mahuʻinga ʻo e ngaahi temipalé? (Mahalo te ke fie fakahā ki he kau akó ne ʻikai teitei langa e ongo fale kehe ʻe uá.)

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 95

ʻOku valokiʻi ʻe he ʻEikí ʻa e Kāingalotú ko hono fakatoloi e langa ʻo e temipalé

Fakamanatu ange ki he kau akó ne fuofua tuku mai ʻe he ʻEikí e fekau ke langa e Temipale Ketilaní ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:119, ʻa ia naʻe lekooti ʻi he ʻaho 27 mo e 28 ʻo Tīsema, 1832. (Tohi e ʻaho ko ʻení he palakipoé.) Fakaafeʻi e kau akó ke fekumi ʻi he talateu ki he vahé ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 95 ki he ʻaho ne maʻu ai e fakahā ko ʻení. Kole ange ke nau fikaʻi ʻo fakafuofuaʻi e lahi e taimi ne ʻosi ʻi he vahaʻa ʻo e ongo ʻaho ʻe ua ko ʻení. Fakamatalaʻi ange ne maʻu ʻe he kau taki ʻo e Siasí lolotonga e taimi ko ʻení ʻa e kelekele ʻi Ketilani ke langa ai e temipalé. Ka neongo ia, ʻi he ʻaho 1 ʻo Sune 1833, kuo teʻeki kamata e Kāingalotú hono langa ʻo e temipalé pe teuteu e fakavaʻé.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 95:1–3. Kole ki he kalasí ke nau feinga ke ʻiloʻi e meʻa naʻe fakahā ʻe he ʻEikí ki he Kāingalotú ʻo kau ki heʻenau fakatoloi hono langa ʻo e temipalé. Fakaafeʻi e kau akó ke lipooti e meʻa ne nau maʻú.

  • Ko e hā ʻoku fai ʻe he ʻEikí maʻanautolu ʻokú Ne ʻofa aí? (ʻOku totonu ke ʻiloʻi ʻe he kau akó ʻa e moʻoni ko ʻení: ʻOku valokiʻi ʻe he ʻOtuá ʻa kinautolu ʻokú Ne ʻofa aí. Mahalo te ke fie fokotuʻu ange ke fakaʻilongaʻi ʻe he kau akó e ngaahi lea ʻoku nau akoʻi e moʻoni ko ʻení ʻi heʻenau folofolá.)

  • ʻOku ʻuhinga ki he hā ke valokiʻi? (Ke tauteaʻi pe fakatonutonu.) Fakatatau ki he ngaahi veesi ko ʻení, ko e hā ʻoku valokiʻi ai ʻe he ʻOtuá ʻa kinautolu ʻokú Ne ʻofa aí?

Kole ki he kau akó ke fakakaukau ki he founga ʻoku nau faʻa tali ʻaki hano valokiʻi pe fakatonutonu kinautolu ʻe ha taha kehe. Kole ki ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e fakamatala ko ʻení. Kole ki he kalasí ke nau fakafanongo ki ha ngaahi founga ʻe niʻihi ne tali ʻaki ʻe he Kāingalotu e valoki ʻa e ʻEikí:

Hili hono maʻu ʻe Siosefa Sāmita ʻa e fakahā ʻoku lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 95, ne fai ʻe he kau taki ʻo e Siasí ha konifelenisi ke aleaʻi e langa ʻo e temipalé. “Ne loto e niʻihi ki hono langa ha fale papa, ka naʻe loto ha niʻihi ke langa ha fale ngaohi mei he ʻakaú. Naʻe fakamanatu ange ʻe Siosefa kiate kinautolu naʻe ʻikai ko ʻenau langa ha fale ki ha tangata, ka ki he ʻOtuá; peá ne pehē, ‘pea te tau langa ʻe ngaahi tokoua, ha fale maʻa hotau ʻOtuá ʻo ngaohi mei he ʻakaú’? ʻIkai, ʻoku ʻi ai haʻaku palani ʻoku lelei ange ai. ʻOku ʻi ai haʻaku palani ki he fale ʻo e ʻEikí.’” Hili hono fakamatalaʻi ʻe Siosefa ʻa e sīpinga kakato ʻo e temipalé, naʻe fiefia kotoa ʻa e kau takí. Naʻa nau fononga ki he kelekele ʻo e langá, toʻo ha ʻā, pea holoki ha ngoue uite ne tō kimuʻa ʻe he fāmili Sāmitá. Hili hono fakamaʻa e kēlení, ne “kamata [ʻe Hailame Sāmita] hono keli ha luo ki he holisí.” (Lucy Mack Smith, History of Joseph Smith by His Mother, ed. Preston Nibley [1958], 230, 231.)

  • Ko e hā te tau lava ʻo ako mei he Kāingalotu ko ʻení fekauʻaki mo e founga ke tali ʻaki e valokí?

Fakamahinoʻi ange naʻe fakamatalaʻi ʻe he ʻEikí ʻi he veesi 3 ʻa e toloi ʻe he Kāingalotú hono langa ʻo e temipalé ko “ha angahala mamafa ʻaupito.” Fakaafeʻi e kau akó ke fekumi ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 95:5–6 ke vakai ki he meʻa naʻe fakafehoanaki ʻe he ʻEikí ʻa e ngaahi angahala mamafa ʻaupitó ki aí. Kole ange ke nau lipooti e meʻa ne nau akó.

  • Ko e hā e founga ʻe ala hangē ai hono tukunoaʻi e fekau ʻa e ʻEikí ke langa ha temipalé ko e “ʻaʻeva ʻi he fakapoʻulí lolotonga ʻa e hoʻatā mālié”? Ko e hā e founga te tau ala “ʻaʻeva ai ʻi he fakapoʻulí lolotonga ʻa e hoʻatā mālié” kapau te tau fili ke tukunoaʻi ʻa e ngaahi fekau kehé?

Fakaafeʻi e kau akó ke lau mo hanau hoa ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 95:4, 8–9. Kole ange ke nau feinga ke ʻiloʻi e ngaahi ʻuhinga naʻe fekau ai ʻe he ʻEikí ʻa e Kāingalotú ke langa e Temipale Ketilaní. (Mahako te ke fie fakamatalaʻi ange ʻe lava ke ʻuhinga e kupuʻi lea “koeʻuhí ke u lava ʻo fakahoko ʻa ʻeku ngāue fakaofó” [veesi 4] ki he founga ʻe lava ai ke vakai e kakai ʻoku ʻikai ke nau tui ki he fakahaá, ngaahi ʻaʻahi fakalangí, mo e ngaahi meʻa fakalaumālie kehé ʻoku ngali kehe hono Fakafoki Mai ʻo e ongoongoleleí.)

  • Ko e hā te tau lava ʻo ako mei he ngaahi veesi ko ʻení ʻo kau ki he ʻuhinga kuo fekauʻi ai kitautolu ʻe he ʻEikí ke langa ha ngaahi temipalé? (Hili e tali ʻa e kau akó, mahalo te ke fie hiki e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé: ʻOku teuteuʻi ʻe he ʻEikí ʻa ʻEne kau tamaioʻeikí ʻi he ngaahi temipalé, ke fai ʻEne ngāué mo fakakoloaʻi kinautolu ʻaki ʻa e mālohi.)

Fakamatalaʻi ange ʻoku ʻuhinga e fakakoloaʻi ke ʻoange ha meʻaʻofa ki ha taha. ʻOku ʻuhinga e maʻu ʻenitaumeni he temipalé ke maʻu ʻa e mālohi mo e ʻilo fakalaumālie. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e fakamatala ko ʻeni ʻa Palesiteni Tōmasi S. Monisoní:

ʻĪmisi
Palesiteni Thomas S. Monson

“Kuo teʻeki ke ke maʻu kakato e ngaahi tāpuaki ʻoku lava ke ʻoatu ʻe he Siasí kae ʻoua kuó ke hū ki he fale ʻo e ʻEikí pea maʻu e ngaahi tāpuaki kotoa ʻoku fakatatali mai ai kiate koé. Ko e tāpuaki mahuʻinga mo fungani taha ʻo ʻetau kau ki he Siasí ʻa e ngaahi tāpuaki ko ia ʻoku tau maʻu ʻi he ngaahi temipale ʻo e ʻOtuá” (“Ko e Temipale Māʻoniʻoní—Ko ha Maama ki he Māmaní,” Ensign pe Liahona, Mē 2011, 93).

  • Ko e hā e ongo ouau fakamoʻui ʻoku lava ke tau maʻu pē ʻi he ngaahi temipale ʻo e ʻOtuá? (Ko e ʻenitaumeni temipalé mo e sila ʻo e malí.)

  • Ko e hā ha ngaahi meʻa te ke lava ʻo fai he taimí ni ke teuteu ai ke maʻu ʻa e ngaahi ouau mo e ngaahi tāpuaki ko ʻení ʻi he temipalé? (ʻE lava ke kau he ngaahi talí ʻa e faivelenga ki he ngaahi ouau mo e ngaahi fuakava kuo nau ʻosi maʻú pea moʻui taau maʻu pē ke maʻu ha lekomeni temipale.)

Fakamatalaʻi ange ko ha ngāue lahi fau hono langa ʻo e Temipale Ketilaní ki he Kāingalotú. ʻI he konga kimuʻa ʻo e 1833, ne siʻi hifo ʻi he toko 200 e kau mēmipa ʻo e Siasí ʻi ʻOhaioó, pea ne masiva honau tokolahi. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 95:11–12. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo fekumi ki he meʻa ne talaʻofa ʻe he ʻEikí ʻo kapau ʻe tauhi ʻe he Kāingalotú ʻEne ngaahi fekaú.

  • Ko e hā naʻe talaʻofa ʻe he ʻEikí ʻo kapau ʻe tauhi ʻe he Kāingalotú ʻEne ngaahi fekaú?

Talaange ki he kalasí naʻe hoko atu e Kāingalotu ʻi ʻOhaioó mo e tui ki he talaʻofa ʻa e ʻEikí pea langa e temipalé.

  • Ko e hā e tefitoʻi moʻoni te tau lava ʻo ako mei he veesi 11? (ʻOku totonu ke ʻiloʻi ʻe he kau akó e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: Kapau te tau tauhi e ngaahi fekaú, te tau maʻu ʻa e mālohi ke fai ʻa ia ʻoku kole mai ʻe he ʻEikí ke tau faí.)

  • Ko e hā ha ngaahi tūkunga te ke ala fehangahangai mo ia pea fakaʻaongaʻi ai e tefitoʻi moʻoni ko ʻení? Ko e fē nai ha taimi kuó ke ongoʻi ai naʻá ke maʻu e tokoni ʻa e ʻEikí ke fai ha meʻa koeʻuhí naʻá ke tauhi e ngaahi fekaú?

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 95:13–17 ʻaki hano fakamatalaʻi ange naʻe foaki ʻe he ʻEikí ha ngaahi fakahinohino ki he fua mo e ngaahi fatongia ʻo e ngaahi loki pau ʻo e Temipale Ketilaní. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e veesi 14. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo fekumi ki ha founga ʻe taha naʻe fakahā ai ʻe he ʻEikí te Ne fakahoko ʻEne talaʻofa ke foaki kiate kinautolu ʻa e mālohi ke langa e temipalé. Fakaafeʻi e kau akó ke nau lipooti e meʻa ne nau maʻú. (Mahalo te ke fie fakamahinoʻi ange naʻe talaʻofa ʻa e ʻEikí ke fakahā ki he kakai ʻe toko tolu e founga ʻoku totonu ke langa ʻaki e temipalé. Ko e toko tolu ko ʻení ko e Kau Palesitenisī ʻUluakí.)

Ke tokoni ke vakai e kau akó ki he founga ne fakahoko ai e talaʻofa ko ʻení, fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e palakalafi ko ʻení:

Naʻe lotu fakataha ʻa Siosefa Sāmita, Sitenei Likitoni, mo Feletiliki G. Uiliamisi pea mamata ki he temipalé ʻi ha meʻa-hā-mai. Hili e mamata ki he fakaikiiki ʻo e tafaʻaki ki tuʻá, “naʻe hangē naʻe haʻu ʻa e falé ʻi ʻolunga ʻiate [kinautolu]” pea naʻa nau mamata ki he tafaʻaki ki loto ʻo e falé ʻo hangē pē ne nau ʻi he loto falé tonu (vakai, Ngaahi Akonaki ʻa e kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa Sāmita [2007], 313). Kimui ange ai, ʻi he ofi ke kakato hono langa e temipalé, naʻe pehē ʻe Feletiliki G. Uiliamisi naʻe hangē tofu pē ko e sīpinga naʻá ne sio ai ʻi he meʻa-hā-mai ʻo aʻu ki he fakaikiiki siʻisiʻi tahá, pea naʻe ʻikai ke ne lava ʻo tala ʻa e faikehekehe ʻi ai mo e temipale naʻe langá.

  • ʻI he sīpinga ko ʻení, naʻe foaki fēfē ʻe he ʻEikí ʻa e mālohi ki he Kāingalotú ke fai e meʻa naʻá Ne kole ke nau fakahokó?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 96

ʻOku fili ʻa Niueli K. Uitenī ke ne tokangaʻi e kelekele kotoa pē ʻoku maʻu ʻe he Siasí

Fakamatalaʻi ange naʻe fakahinohino ʻe he ʻEikí ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 96, ʻoku totonu ke tokangaʻi ʻe Pīsope Niueli K. Uitenī ʻa e kelekele ʻoku maʻu ʻe he Siasí. ʻE langa ʻa e temipalé ʻi he feituʻu naʻe fili ʻe he ʻEikí, pea ʻe vahevahe ʻe Pīsope Uitenī e toenga ʻo e kelekelé ki ha ngaahi konga kiate kinautolu ʻe feinga ke maʻu ha tofiʻá. Naʻe fili ha niʻihi ʻo e ngaahi konga kelekele ko ʻení maʻá e kau taki ʻo e Siasí ne nau fatongia ʻaki hono pulusi ʻo e ngaahi fakahaá. ʻE tokoni hono maʻu e tofiʻa ko ʻení ke nau foaki honau taimí ke fakahoko ʻa e ngāue ʻa e ʻEikí, ʻa ia naʻe kau ai hono pulusi e folofola ʻa e ʻOtuá. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 96:4–5. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai pea feinga ke ʻiloʻi e founga ʻe tokoniʻi ai e Kāingalotu ʻi hono pulusi e folofola ʻa e ʻOtuá. Fakaafeʻi e kau akó ke lipooti e meʻa ne nau akó.

Fakamatalaʻi ange naʻe fakahinohinoʻi foki ʻe he ʻEikí ʻi he fakahā ko ʻení ʻoku totonu ke tali ʻa Sione Sionisoni ko ha mēmipa ʻo e Kautaha Uouangatahá, ʻa ia ʻokú ne tokangaʻi ʻe meʻa fakapaʻanga, paaki, mo e fale koloa ʻa e Siasí.

Fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke fakamatalaʻi fakanounou ʻa e meʻa kuo nau ako mei he lēsoni ko ʻení. Poupouʻi kinautolu ke nau ngāue ʻo fakatatau mo e ngaahi moʻoni kuo nau akó.

Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 95:1–2. “Ko kinautolu ʻoku ou ʻofa aí ʻoku ou tauteaʻi foki”

Naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻEletā Tāleni H. ʻOakesi ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá e founga ʻoku hoko ai e valoki ʻa e ʻOtuá ko ha fakamoʻoni ʻo ʻEne ʻofá:

ʻĪmisi
ʻEletā Dallin H. Oaks

“Ko e ʻofa ʻa e ʻOtuá ʻoku mātuʻaki haohaoa pea ko Hono finangaló ia ke tau talangofua ki Heʻene ngaahi fekaú koeʻuhí, he ʻokú Ne ʻafioʻi ko e talangofua pē ki Heʻene ngaahi fonó ʻa e founga ʻe lava ke tau hoko ai ʻo haohaoa tatau mo Iá” ( ʻʻOfá mo e Fonó,” Ensign pe Liahona, Nōv. 2009, 27).

Naʻe akonaki ʻa ʻEletā D. Toti Kulisitofasoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē:

ʻĪmisi
ʻEletā D. Todd Christofferson

“Neongo ʻoku faʻa faingataʻa ke kātakiʻi moʻoni, ka ʻoku totonu ke tau fiefia he ʻoku fie fakamoleki ʻe he ʻOtuá hono taimí mo e iví ke fakatonutonu kitautolu.

“ʻOku tolu ʻa e taumuʻa ʻo e fakatonutonu fakalangí: (1) ke fakalotoʻi kitautolu ke fakatomala, (2) ke fakaleleiʻi mo fakamāʻoniʻoniʻi kitautolu, pea (3) toe fakatonutonu hotau hala ʻi he moʻuí ke fenāpasi mo e meʻa ʻoku ʻafioʻi ʻe he ʻOtuá ko ha hala ʻoku lelei angé. …

“ʻOfa ke tau lotua ke maʻu ʻEne fakatonutonu ʻofa mo fakalaumālié” (“Ko Kimoutolu ʻoku ou ʻOfa aí, ʻOku ou Valokiʻi mo Tauteaʻi,” Ensign pe Liahona, Mē 2011, 98, 100).

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 95:4. “[Ko] ʻeku ngāue fakaofó”

ʻOku haʻu e kupuʻi lea “ko ʻeku ngāue fakaofó” mei he ʻĪsaia 28:21, ʻa ia naʻe folofola ai e ʻEikí te Ne fakatonutonu ai ha kakai naʻe ʻikai ke nau tui naʻe ʻi ai ha faʻahinga fie maʻu ke nau fakatomala. Ko ha meʻa ngali kehe ʻa e Fakafoki Mai ʻo e ongoongoleleí mo e fokotuʻu ʻo e Siasi moʻoní ʻi he māmaní ki he kakai ʻoku nau fakakaukau ko e meʻa launoa ʻa e tui ki he fakahaá, ngaahi ʻaʻahi fakalangí, mo e ngaahi meʻa fakalaumālie kehé. ʻOku malangaʻi ʻa e pōpoaki ʻo e Fakafoki Mai ʻo e ongoongoleleí ki he tokolahi ʻoku nau tui kuo nau ʻosi maʻu ʻa e moʻoní. ʻE ala fakakaukau e niʻihi ʻo e kakaí ni ʻoku ngali kehe ʻetau ngaahi feingá.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 95:8–9. Ko e hā e fakakoloaʻi “ʻaki ʻa e mālohi mei ʻolunga”?

ʻĪmisi
ʻEletā Bruce R. McConkie

“Ko e ʻenitaumení ko ha meʻaʻofa pe ko ha tofiʻa. ʻI he Siasí ʻoku faʻa ʻuhinga ia ki ha ouau fakatemipale ʻa ia ʻoku fai ai ʻe he kau mēmipá ha ngaahi palōmesi pau pea maʻu ai ha meʻa-foaki ʻo e ʻiló mo e mālohi fakalaumālié. Ka neongo ia, ʻoku ʻikai tatau e ʻenitaumeni ʻoku lave ki ai ʻi hení mo e ouau ko ia ʻoku fakahoko ʻi he ngaahi temipalé kimuí. Naʻe kau ʻa e kau mēmipa ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻi Ketilaní ʻi ha ‘ʻenitaumeni fakakonga, he naʻe tuku e ouau kakató ke fakahoko ʻi he kahaʻú ʻi hano langa ha temipale ʻoku fakataumuʻa ki he ngāue ouaú’ (Bruce R. McConkie, ‘A New Commandment: Save Thyself and Thy Kindred!’ Ensign, Aug. 1976, p. 10). Naʻe foaki ʻa e fuofua ʻenitaumeni kakato ʻi he kuonga fakakosipeli ko ʻení ʻe Siosefa Sāmita ʻi Nāvū ʻi he ʻaho 4 ʻo Mē 1842.

“Ne kau ʻi he ʻenitaumeni ne maʻu ʻi Ketilaní ʻa e fufulú mo e paní, pea pehē ki hono fufulu ʻo e vaʻe ʻo e kau taki lakanga fakataulaʻeiki fakaʻofisialé. Naʻe toe lilingi hifo foki ʻe he ʻEikí ʻa Hono Laumālié, pe ʻi hono fakalea ʻe tahá fakakoloaʻi kinautolu ʻaki ʻa e mālohi fakalaumālié, pea maʻu ʻe he tokolahi e ngaahi fakahā pe ko ha ngaahi meʻafoaki kehe (vakai, History of the Church, 2:308–10)” (Doctrine and Covenants Student Manual, 2nd ed. [Church Educational System manual, 2001], [00] 226).