Seminelí
Lēsoni Ako ʻi ʻApí: Tokāteline mo e ngaahi Fuakava 3–7; 10; Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:66–67 (ʻIuniti 3)


Lēsoni Ako ʻi ʻApí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 3–7; 10; Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:66–67 (ʻIuniti 3)

Nāunau ʻOku Teuteu maʻá e Faiako Ako ʻi ʻApí

Fakanounou ʻo e Lēsoni Ako ʻi ʻApi Fakaʻahó

ʻOku ʻikai fakataumuʻa ʻa e fakamatala fakanounou ia ko ʻeni ʻo e ngaahi tokāteliné mo e tefitoʻi moʻoni ʻoku ako ʻe he kau akó ʻi heʻenau ako e Tokātekine mo e Ngaahi Fuakava 3–7; 10; Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:66–67 (ʻiuniti 3) ke akoʻi ko e konga hoʻo lēsoní. ʻOku nofotaha e lēsoni ʻokú ke akoʻí ʻi he niʻihi pē ʻo e ngaahi tokāteline mo e tefitoʻi moʻoni ko ʻení. Muimui ki he ueʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ʻi hoʻo fakakaukauʻi ʻa e fie maʻu hoʻo kau akó.

ʻAho 1 (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 310)

Naʻe ʻilo ʻe he kau akó ʻi heʻenau ako fekauʻaki mo e ngaahi tūkunga naʻe hoko ai e mole ʻo e ʻū lauʻi peesi ʻe 116 ʻo e Tohi ʻa Molomoná, he ʻikai lava ke fakafeʻātungiaʻi e ngaahi taumuʻa ʻa e ʻOtuá. Naʻe ako ʻe he kau akó mei he valoki ʻa e ʻEikí kia Siosefa Sāmita ʻi heʻene toutou kole e ʻū lauʻi pēsí ke ʻalu mo Māteni Hālisí, ʻoku totonu ke nau manavahē ki he ʻOtuá ʻo laka ange ʻi he ngaahi fakatauele ʻa e tangatá, pea kapau te tau faitotonu ki he ngaahi fekau ʻa e ʻEikí, te Ne poupouʻi kitautolu ʻi he ngaahi taimi ʻo e faingataʻá. Hili hono fakafoki e ʻū lauʻi peletí kia Siosefa Sāmitá, naʻe akoʻi ia ʻe he ʻEikí ʻoku loto ʻa Sētane ke ne fakaʻauha e ngāue ʻa e ʻEikí mo hotau ngaahi laumālié, ka ʻi heʻetau lotu maʻu peé, te tau maʻu ʻa e mālohi ke ikunaʻi ʻa Sētane mo e kinautolu ʻoku ngāue ki aí.

ʻAho 2 (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 4)

Naʻe ako ʻe he kau akó mei he tali ʻa e ʻEikí ki he fie maʻu ʻa Siosefa Sāmita ko e lahí ke ne ʻilo e meʻa ʻoku finangalo e ʻEikí ke ne faí, kapau te nau tauhi ki he ʻEikí ʻaki honau lotó, ivi, ʻatamai mo e mālohí kotoa, te nau tuʻu taʻehalaia ʻi Hono ʻaó ʻi he ʻaho fakaʻosí. Naʻa nau ako foki te nau lava ʻo maʻu ʻa e fakamoʻuí maʻanautolu ʻi heʻenau ngāue faivelenga ke ʻomi e niʻihi kehé kia Sīsū Kalaisí. Naʻe iku ʻo ʻio ʻe he kau akó e ngaahi ʻulungaanga fakalangi ʻokú ne fakafeʻungaʻi ha taha ke tokoni ʻi he ngāue ʻa e ʻEikí.

ʻAho 3 (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 5)

ʻI he taimi naʻe kumi ai ʻe Māteni Hālisi ha taha kehe ke kau hono fakamoʻoniʻi ʻo e ʻū lauʻi peletí, naʻe akoʻi ʻe he ʻEikí ʻa Māteni naʻá Ne ui ʻa Siosefa Sāmita ke fakamafola ʻEne folofolá ki he māmaní ka ʻe tuʻu ʻe fakamoʻoni ʻa e Toko Tolú ko ha fakamoʻoni ki he moʻoni ʻo e Tohi ʻa Molomoná. Naʻe ako ʻe he kau akó kapau te nau tui ki he ngaahi folofola ʻa e ʻEikí, ʻe fakapapauʻi ange ʻe he Laumālié ʻene moʻoní. Naʻe tokoni foki e vahe ko ʻení ke fakamahino ki he kau akó kapau te tau lotu fakamātoato ʻi he loto fakatōkilalo mo e tui, te tau lava leva ʻo maʻu e ngaahi talí fakatatau ki heʻetau ngaahi holi māʻoniʻoní.

ʻAho 4 (Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:66–67; Tokātekine mo e Ngaahi Fuakava 6–7)

Naʻe akoʻi ʻe he ʻEikí ʻa ʻOliva Kautele e mahuʻinga ʻo e ngaahi moʻoni fekauʻaki mo hono maʻu mo ʻiloʻi ha fakahaá. Naʻe fakakaukau e kau akó ki he founga ʻoku ʻaonga ai e ngaahi moʻoni ko ʻení kiate kinautolú. ʻIkai ngata aí, naʻa nau ako ʻoku folofola ʻaki ʻe he ʻEikí ʻa e melinó ki hotau ngaahi ʻatamaí ko ha fakamoʻoni ʻo e moʻoní. Naʻe ako foki ʻe he kau akó te tau lava ʻo ikunaʻi ʻa e tālaʻá mo e manavaheé ʻi heʻetau hanga kia Sīsū Kalaisi ʻi he tuí.

Talateú

ʻI he lēsoni ko ʻení ʻe nofotaha ai e ako ʻa e kau akó ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 10, ʻa ia naʻe fakahā ki he Palōfita ko Siosefa Sāmitá hili e mole ʻa e ʻū lauʻi peesi ʻe 116 ʻo e Tohi ʻa Molomoná. Naʻe toʻo ʻe Molonai ʻa e ʻū lauʻi peletí mo e ʻŪlimí mo e Tūmemí meia Siosefa Sāmita kimuʻa pea maʻu e fakahā ko ʻení, pea naʻe mole e mālohi ʻo e Palōfitá ke liliú ʻi ha faʻahitau kakato. Hili hono fakafoki e ʻū lauʻi peletí, naʻe fekau ʻe he ʻEikí ʻa Siosefa ke ʻoua te ne toe liliu e konga ʻo e ʻū lauʻi peletí ʻa ia ʻoku mole hono ʻū lauʻi pēsí. Naʻe fakahā foki ʻe he ʻEikí e feinga ʻa Sētane ke fakaʻauha ʻa e ngāue mo akoʻi e founga te tau lava ai ʻo ikunaʻi ʻa Sētané.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 3; 10

ʻOku feinga ʻa Sētane ke fakaʻauha ʻa Siosefa Sāmita mo e ngāue ʻa e ʻOtuá

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne fakamatalaʻi e ngaahi tūkunga ʻoku kau ki he mole ʻo e ʻū laʻi peesi ʻe 116. Pea aleaʻi ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení:

  • Mei he meʻa naʻá ke ako mei he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 3, ʻokú ke pehē ko e hā naʻe vilitaki ai ʻa Siosefa Sāmita ʻi heʻene ʻeke ki he ʻOtuá e fehuʻi tatau neongo naʻá ne ʻosi maʻu ha tali mahino?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā naʻe ako ʻe Siosefa Sāmita mei he aʻusia ko ʻení?

  • Ko e hā ha ngaahi moʻoni naʻá ke ako mei he aʻusia ʻa Siosefá, ʻe lava ʻo tokoni atu ʻi he taimi ʻoku vilitaki atu ai e niʻihi kehé ke ke fai ha meʻa ʻoku ʻikai totonu?

Fakaʻaliʻali ha tauhele (pe tā ha fakatātā ʻo e meʻá ni ʻi he palakipoé). Kole ki ha kau ako ʻe niʻihi ke nau fakamatalaʻi fakanounou e meʻa ne nau ako mei he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 10 fekauʻaki mo e taumuʻa ʻa Sētane ke ne tauheleʻi ʻa Siosefa Sāmita mo e ʻū lauʻi peesi ʻe 116 naʻe molé.

ʻĪmisi
fakatātā ʻo ha meʻa tauhele kumā

Talaange naʻe fakamatalaʻi ʻe he ʻEikí ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 10:20–29, ʻa kinautolu naʻe moʻulaloa ki he fakatauele ʻa Sētané ke ʻave e ʻū lauʻi peesi ʻe 116 pea mo e founga naʻe malava ai ʻe Sētane ʻo kākaaʻi kinautolú.

Vahevahe e kau akó ke tautau toko ua. Kole ki ha tokotaha ako mei he hoa takitaha ke ne lau fakalongolongo ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 10:20–29 pea fekumi ki he meʻa ʻoku akoʻi mai ʻe he ngaahi vēsí ni fekauʻaki mo e taumuʻa ʻa Sētané. Kole ki he tokotaha ako ʻe tahá ke ne lau ʻa e ngaahi veesi tatau pē, ʻo kumi e founga naʻe feinga ai ʻa Sētane ke ikunaʻi ʻene ngaahi taumuʻá. ʻI he ʻosi ʻenau laú, kole ki he ngaahi hoa takitaha ke nau felīpootiʻaki. Hili ha taimi feʻunga, fai ange ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení ki he kalasí:

  • Ko e hā te tau lava ʻo ako mei he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 10:20–29 fekauʻaki mo e ngaahi taumuʻa ʻa Sētané? (ʻE lava ke ʻilo ʻe he kau akó ha ngahi tefitoʻi moʻoni kehekehe, kae fakapapauʻi ʻoku mahino kiate kinautolu ʻoku holi ʻa Sētane ke ne fakaʻauha e ngāue ʻa e ʻEikí mo hotau ngaahi laumālié. ʻE lava ke ke tohi ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé. Te ke lava foki ʻo fokotuʻu ange ke fakaʻilongaʻi ʻe he kau akó e ngaahi kupuʻi lea ʻokú ne akoʻi ʻa e moʻoni ko ʻení ʻi he veesi 22–23 mo e 27.)

  • Mei he meʻa naʻá ke lau ʻi he ngaahi veesi ko ʻení, ʻoku founga fēfē ʻa e feinga ʻa Sētane ke fakaʻauha ʻa e ngāue ʻa e ʻEikí mo hotau laumālié? (ʻOkú ne fakaʻaongaʻi e ngaahi meʻangāue hangē ko e kākaá, ʻitá, fakahekeheké, mo e loí. ʻE lava ke ke fokotuʻu ange ke fakaʻilongaʻi ʻe he kau akó e ngaahi meʻangāue ko ʻeni ʻa e filí ʻi heʻenau ngaahi folofolá.)

Ke tokoni ke mahino ki he kau akó mo nau ongoʻi e mahuʻinga ʻo e moʻoni ko ʻení, fakaafeʻi kinautolu ke aleaʻi e ngaahi fehuʻi ko ʻení mo honau hoá (ʻe lava ke ke hiki e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi he palakipoé pe teuteuʻi ha laʻi pepa tufa kimuʻa pea kamata e kalasí):

  • Ko e hā ha fakamoʻoni kuó ke sio ʻoku kei fakaʻaongaʻi ai ʻe Sētane ʻa e kākaá, ʻitá, fakahekeheké, mo e loí ke fakaʻauha e ngāue ʻa e ʻEikí mo e laumālie ʻo e tangatá?

  • ʻE tokoniʻi fēfē nai kitautolu ʻe heʻetau ʻilo e ngaahi taumuʻa mo e ngaahi founga ʻa Sētané ke tau fakaʻehiʻehi pea hao mei heʻene ngaahi tauhelé?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakalaulauloto pe ko e hā e ngaahi founga ʻa e filí ʻoku lisi ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 10:20–29 kuo nau ongoʻi pe sio ai, kae pehe ki he meʻa te nau lava ʻo fai ke fakaʻehiʻehi pe hao mei he ngaahi tauhele ʻa Sētané.

Fakamatalaʻi ange naʻe foaki ʻe he ʻEikí ha fekau mo ha talaʻofa ʻi he fakahā ko ʻení, kau ki heʻetau feinga ke fakaʻehiʻehi mei he ivi tākiekina ʻo Sētané. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 10:5, pea kole ki he kalasí ke nau kumi e ongo fekau ʻa e ʻeikí mo ʻEne talaʻofá.

Hiki ʻeni ʻi he palakipoé: ʻI heʻetau , te tau maʻu ha mālohi ke .

Fehuʻi ki he kau akó: Te ke fakakakato fēfē e tefitoʻi moʻoni ko ʻení fakatatau ki he veesi 5? (ʻE lava ke ʻilo ʻe he kau akó ha ngaahi tefitoʻi moʻoni kehekehe, ka ke fakapapauʻi ke fakamamafaʻi ko e taimi te tau lotu maʻu ai peé, te tau maʻu ʻa e mālohi ke ikunaʻi ʻa Sētane mo kinautolu ʻoku tauhi kiate iá.)

Kole ki he kau akó ke nau toe vakaiʻi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 10:38–45. Fakaafeʻi leva e kau akó ke nau fakamatalaʻi e founga naʻe totongi huhuʻi ai ʻe he ʻEikí e mole ʻa e ʻū lauʻi peesi ʻe 116.

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau fakalongolongo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 10:43, ʻo kumi ha moʻoni mahuʻinga naʻe fie maʻu ʻe he ʻEikí ke mahino kia Siosefa Sāmita. (ʻI hono vahevahe ko ia ʻe he kau akó ʻenau ngaahi fakakaukaú, hiki e tokāteline ko ʻení ʻi he palakipoé: ʻOku lahi ange ʻa e poto ʻo e ʻOtuá ʻi he olopoto ʻa e tēvoló. Mahalo naʻa fie maʻu ke ke fakamatalaʻi ange ʻoku ʻuhinga ʻa e olopotó ki hono fakaʻaongaʻi ʻo e kākaá ke kākaaʻi e kakaí.)

ʻEke e ongo fehuʻi ko ʻení:

  • ʻOku fakatātaaʻi fēfē ʻe he palani ʻa e ʻEikí ke fetongi ʻa e tohi ne molé ʻa e moʻoni ko ʻení?

  • ʻOku tokoni fēfē hoʻo ʻilo ʻoku mahulu ange e poto ʻo e ʻOtuá ʻi he kākā ʻa Sētané?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 10:44–45, ʻo kumi ha ngaahi fakamoʻoni lahi ange ki he moʻoni ʻoku hiki ʻi he palakipoé.

  • Fakatatau ki he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 10:44–45, ko e hā naʻe mahuʻinga ange ai e ʻū lauʻi peleti īkí ʻi hono fakanounou ʻe Molomona e ʻū lauʻi peleti lalahi naʻe mole ʻi he ʻū peesi ʻe 116? (Naʻe hiki ʻi he ʻū lauʻi peleti īkí ha fakamatala ʻo e ngaahi meʻa fakalaumālié. Naʻe kau ʻi he ʻū peesi ʻe 116 naʻe molé ha fakamatala fakanounou ʻo e ngaahi meʻa fakahisitōliá.

  • ʻOku tokoniʻi fēfē koe ʻe hono ʻiloʻi ne teuteuʻi ʻe he ʻOtuá ha founga ke fetongi ʻaki e ngaahi peesi ʻe 116 ne molé ke ke falala kakato ange kiate Ia?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 4–7

ʻOku faleʻi ʻe he ʻEikí ʻa Siosefa Sāmita mo ʻOliva Kautele ke ʻoua ʻe veiveiua pe manavahē

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lipooti nounou ha niʻihi ʻo e ngaahi moʻoni fekauʻaki mo e fakahā fakataautaha ne nau ako ki ai ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 6. Fakaafeʻi kinautolu ke nau fakalaulauloto ki he ngaahi aʻusia ʻi he taimi ne nau ongoʻi ai ne fakamāmaʻi honau ʻatamaí mo ongoʻi fiemālie ki he meʻa ne nau lotu ki aí. Fakaafeʻi ha kau ako tokosiʻi ke vahevahe ʻenau ngaahi aʻusiá mo e kalasí.

Fakamanatu ki he kau akó ne nau tohi ha kiʻi lea nounou ko ha konga ʻo ʻenau ako e veesi fakataukei folofola Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 6:36, ʻo fakamatalaʻi e ngaahi founga ke moʻui ʻaki ai e ngaahi faleʻi naʻe fai ʻe he ʻEikí ʻi he veesi ko iá. Fakaafeʻi kinautolu ke nau lau leʻolahi fakataha ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 6:36. Te ke lava ʻo toe lau ia ke tokoni ke nau maʻuloto ia. Kole ange leva ki he niʻihi ʻo e kau akó ʻoku nau ongoʻi fiemālie ʻi he vahevahe ʻenau talanoá ke nau fai ia. Te ke lava ʻo vahevahe hoʻo fakamoʻoni fekauʻaki mo e founga kuo tokoniʻi ai koe ʻe he ʻEikí ke ke ikunaʻi ʻa e tālaʻá mo e manavahē ʻi he kuohilí.

ʻIuniti Hokó (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 8–9; 11–16)

Ko e hā ʻa e laumālie ʻo e fakahā? ʻOkú ke ʻiloʻi fēfē e taimi ʻokú ke maʻu ai ha fakahā mei he ʻOtuá? Fakamatalaʻi ange ʻe ako e kau akó ʻi he ʻiuniti hokó fekauʻaki mo e ngaahi tefitoʻi mooni ʻo e fakahaá, te ne tāpuekina kinautolu ʻi heʻenau fekumi ki he fakahinohino ʻa e ʻOtuá ʻi heʻenau moʻuí.