Seminelí
Lēsoni Ako ʻi ʻApí: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 24–29:30 (ʻIuniti 7)


Lēsoni Ako ʻi ʻApí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 24–29:30 (ʻIuniti 7)

Nāunau ʻOku Teuteu maʻá e Faiako Ako ʻi ʻApí

Fakanounou ʻo e Lēsoni Ako ʻi ʻApi Fakaʻahó

ʻOku ʻikai fakataumuʻa ʻa e fakamatala fakanounou ko ʻeni ʻo e ngaahi meʻa naʻe hokó, ngaahi tokāteliné mo e tefitoʻi moʻoni kuo ako ʻe he kau akó ʻi heʻenau ako ʻa eTokāteline mo e Ngaahi Fuakava 24–29:30 (ʻiuniti 7) ke akoʻi ko ha konga hoʻo lēsoní. ʻOku nofotaha e lēsoni ʻokú ke akoʻí ʻi he niʻihi pē ʻo e ngaahi tokāteline mo e tefitoʻi moʻoni ko ʻení. Muimui ki he ueʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ʻi hoʻo fakakaukauʻi ʻa e fie maʻu hoʻo kau akó.

ʻAho 1 (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 24–26)

Naʻe ako ʻe he kau akó mei he faleʻi ʻa e ʻEikí kia Siosefa Sāmita mo ʻOliva Kautele fekauʻaki mo hono tali ʻo e ngaahi faingataʻá, ʻoku totonu ke tau faʻa kātakiʻi hotau ngaahi faingataʻá koeʻuhí he ʻoku ʻiate kitautolu ʻa e ʻEikí. Naʻe ʻilo ʻe he kau akó ha ngaahi tefitoʻi moʻoni lahi ʻi heʻenau ako ki he faleʻi ʻa e ʻEikí kia ʻEma fekauʻaki mo hono fatongia ʻi he Siasí, pea nau fili ha tefitoʻi moʻoni ʻe taha ʻa ia ʻoku nau ongoʻi ʻoku fekauʻaki mo ʻenau moʻuí ke nau tāfataha ki ai. Ko hono fakaʻosí, naʻe ako ʻe he kau akó hono fakahā ʻe he ʻEikí ke fai ʻa e meʻa kotoa pē ʻi he Siasí ʻi he fakaʻutoʻuta lelei mo fakakaukau ki he founga te nau lava ʻo fakahoko lelei ange ai ʻenau ngaahi tukupā ke poupouʻi ʻa kinautolu kuo ui mo poupouʻi ke ngāue ʻi honau ngaahi uōtí pe koló.

ʻAho 2 (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27)

Naʻe ʻilo ʻe he kau akó ʻi heʻenau ako ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27, ko e taimi ʻoku tau maʻu ai ʻa e sākalamēnití, ʻoku totonu ke tau manatuʻi ʻa e feilaulau fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí. Naʻa nau ako foki ʻoku tau moʻui ʻi ha kuonga ʻo e kakato ʻo e ngaahi kuongá, ʻa ia ʻokú ne ʻomi fakataha kotoa e ngaahi kī, mo e ouau ʻo e ongoongoleleí pea mo e moʻoni ʻo e ngaahi kuonga ʻi he kuohilí. Naʻe poupouʻi e kau akó ke nau ʻai kiate kinautolu e teunga tau kakato ʻo e ʻOtuá kae lava ke nau matuʻuaki ʻa e kovi ʻi hotau kuongá.

ʻAho 3 (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 28)

Naʻe ako ʻe he kau akó mei he faleʻi ʻa e Fakamoʻuí kia ʻOliva Kautelé, ʻi he Siasi ʻo Sīsū Kalaisí, ʻoku ʻikai maʻu ʻe he kau mēmipá fakafoʻituitui ha fakahā ke tataki ʻaki ha taha ʻokú ne puleʻi kinautolu pea ko e Palesiteni pē ʻo e Siasí te ne maʻu fakahā maʻá e Siasí fakalukufua. Ka neongo ia, ʻe lava ke tau maʻu ha fakahā ki he meʻa te tau lelei aí mo tokoniʻi kitautolu ʻi he ngaahi uiuiʻi mo e ngaahi ngāue kuo ʻomí. Naʻe ako foki ʻe he kau akó ʻoku maʻu ʻe he kau taki ʻo e Siasí ʻa e fatongia ke fakatonutonu ʻa kinautolu ʻoku nau taki halaʻi ʻa e niʻihi kehé pea kuo pau ke fakahoko ʻa e meʻa kotoa pē ʻi he Siasi ʻo Sīsū Kalaisí ʻi he maau.

ʻAho 4 (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 29:1–30)

Naʻe ako ʻe he kau akó mei he fakahinohino ʻa e Fakamoʻuí fekauʻaki mo e Hāʻele ʻAnga Ua Maí mo e ngaahi meʻa ʻe hoko hili ʻa e Nofo Tuʻí, ʻe teuteuʻi ʻa kinautolu ʻe haʻu ki he Fakamoʻuí ki he ngaahi ʻahiʻahi mo e faingataʻa ʻo e ngaahi ʻaho fakaʻosí pea te nau maʻu ʻa e moʻui taʻengatá. Naʻe tokoni foki ʻa e lēsoni ko ʻení ke mahino ki he kau akó, koeʻuhí ko e fakalelei naʻe fai ʻe Sīsū Kalaisi maʻa ʻetau ngaahi angahalá pea ko hotau Taukapo ia ki he Tamaí, te tau lava ʻo hiki hake hotau lotó pea fiefia.

Talateú

ʻOku ʻomi ʻe he lēsoni ko ʻení ha faingamālie ke fakaloloto ai ʻe he kau akó ʻenau mahino kau ki he mahuʻinga hono tui e teunga tau kakato ʻo e ʻOtuá. ʻI he ako ʻa e kau akó fekauʻaki mo e konga takitaha ʻo e teunga tau ʻo e ʻOtuá, te nau maʻu ha faingamālie ke vakaiʻi e mālohi ʻo honau teunga taú pea fai ha ngaahi liliu ʻo fakatatau mo e ueʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27:15–18

ʻOku fekauʻi ʻe he ʻEikí ʻa Hono kakaí ke nau ʻai e teunga tau kakato ʻo e ʻOtuá

ʻOmi ha faʻahinga meʻangāue maluʻi ki he kalasí, hangē ko ha meʻangāue maluʻi ki he sipotí, ngaahi matasioʻata maluʻi, ngaahi kofunima fakafaitoʻo, ko ha tatā langa, pe ko ha vesi maluʻi. Kole ki he kau akó ke nau fakamatalaʻi e taumuʻa ʻo e meʻangāué pea mo e founga hono fakaʻaongaʻi ke maluʻi e tokotaha ʻokú ne tuí. Fakamatalaʻi ange neongo ʻoku maluʻi fakatuʻasino kitautolu ʻe he ngaahi meʻá ni, naʻe ʻomi ʻe he ʻEikí ha faleʻi ke tokoni hono maluʻi fakalaumālie kitautolú.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27:15. Kole ki he kalasí ke muimuiʻi hono laú, ʻo kumi e meʻa ne folofola e ʻEikí kuo pau ke tau fai ke maluʻi fakalaumālie ai kitautolu.

  • Ko e hā ʻoku fie maʻu ke tau fai kae lava ke maluʻi fakalaumālie kitautolú?

  • Fakatatau ki he veesi ko ʻení, ko e hā naʻe talaʻofa ʻe he ʻEikí kiate kinautolu ʻoku nau ʻai e teunga tau kakato ʻo e ʻOtuá?

Hiki e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé: Kapau te tau ʻai kiate kitautolu ʻa e teunga tau kakato ʻo e ʻOtuá, te tau lava ʻo matuʻuaki ʻa e koví.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke tui ʻa e teunga tau kakato ʻo e ʻOtuá kae ʻikai ko hano konga peé?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27:16–18. Kole ki he kalasí ke nau muimui ʻi hono laú ʻo kumi e konga takitaha ʻo e teunga tau fakalaumālie ʻoku fie maʻu ke tau tui kae lava ke tau matuʻuaki ʻa e koví. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke hoko ko e sikalaipé pea lisi (pe tā fakatātā) e ngaahi konga ʻo e teunga taú ʻi he palakipoé ʻi hono ʻilo kinautolu ʻe he kalasí. (Te ke lava ʻo fakamahinoʻi ange naʻe akonaki foki e ʻAposetolo ko Paulá fekauʻaki mo e teunga tau kakato ʻo e ʻOtuá [vakai, ʻEfesō 6:11–17].)

Ke tokoni ke mahino ki he kau akó hono mahuʻinga ʻo e maluʻi fakalaumālie ʻoku fakamatalaʻi ʻi he ngaahi veesi ko ʻení, vahevahe e kalasí ki ha ngaahi kulupu iiki pea vahe ki he kulupu takitaha ha taha ʻo e ngaahi konga ʻo e teunga taú. ʻOange ki he kulupu takitaha ha tatau ʻo e lea ko ʻeni ʻa Palesiteni Hāloti B. Lī mo e fakamatala mo e ngaahi fehuʻi ko ʻeni fekauʻaki mo ʻenau konga ʻo e teunga taú ne vahe angé. Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau ngāue ʻi heʻenau ngaahi kulupú ke tali e fehuʻi ko ʻení ki heʻenau konga teunga tau ne vahe angé pea mateuteu ke vahevahe ʻenau ngaahi talí mo e kalasí.

ʻĪmisi
Palesiteni Harold B. Lee

“ʻOku tau maʻu ʻa e ngaahi konga ʻe fā ʻo e sinó ʻa ia naʻe pehē ʻe he ʻAposetolo ko Paulá [ʻoku] vaivai taha ki he mālohi ʻo e fakapoʻulí. Ko e kongalotó, ʻokú ne fakataipe ʻa e angamaʻá mo e angatonú. Ko e mafú, ʻokú ne fakataipe ʻetau tōʻonga moʻuí. Ko hotau vaʻé, ʻa ʻetau ngaahi taumuʻa pe kaveinga ʻi he moʻuí pea ko hono fakaʻosí ko hotau ʻulú, ʻa ia ko ʻetau ngaahi fakakaukaú” (Harold B. Lee, Feet Shod with the Preparation of the Gospel of Peace, Brigham Young University Speeches of the Year [Nov. 9, 1954], 2).

“Nonoʻo homou kongalotó ʻaki ʻa e moʻoní” (vakai, T&F 27:15–16):

Naʻe pehē ʻe Palesiteni Lī, “Ko e kongalotó ʻa e konga ko ia ʻo e sinó ʻi he vahaʻa ʻo e hui vakavaka ki laló mo e kongalotó ʻa ia te ke fakatokangaʻi ko e ngaahi konga mahuʻinga ia ʻoku felāveʻi mo e fakafanaú” (Feet Shod, 2). ʻOku ʻuhinga ʻa e nonoʻó ki hono haʻi maʻu ʻaki ha leta.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku ʻohofi ai ʻe Sētane ʻetau moʻui maʻá, mo e angamaʻá?

  • ʻOkú ke pehē ʻe lava fēfē ke tokoniʻi kitautolu ʻi hono ʻiloʻi e tuʻunga moʻui ʻa e ʻOtuá ki he angamaʻá ke tau maʻa, mo angamaʻá?

ʻOku tokoni e ako folofolá ke nonoʻo kitautolu ʻi he moʻoní pea maluʻi ʻa e angamaʻá.

“Sifa-fatafata ʻo e māʻoniʻoní” (T&F 27:16):

  • Fakatatau kia Palesiteni Lī, ko e hā ʻoku maluʻi ʻe he sifa-fatafatá?

  • ʻOkú ke pehē ʻoku takiekina fēfē ʻe he anga māʻoniʻoni ʻa hotau lotó (ʻetau ngaahi holí) ʻetau malava ko ia ke tauʻi ʻetau ngaahi feinga tau fakalaumālié?

“Topuvaʻe ʻaki ʻa e teuteu ʻo e ongoongolelei ʻo e melinó” (T&F 27:16):

ʻOku ʻuhinga hono “topuvaʻe ʻakí” ki hono tui e sū pe maluʻi homou vaʻé.

  • Fakatatau kia Palesiteni Lī, ko e hā ʻoku fakafofongaʻi hotau vaʻé?

  • ʻOku ʻohofi fēfē ʻe Sētane ʻetau ngaahi taumuʻá mo e ngaahi kaveinga ʻi he moʻuí?

  • Ko e hā kuo foaki mai ʻe he ʻOtuá ke tau “piki ki ai” kae lava ke tokoni ke laka hotau vaʻé ʻi he hala ʻo e moʻuí ki hotau ngaahi taumuʻá? (Vakai, 1 Nīfai 8:24.)

  • ʻE founga fēfē hano tokoniʻi kitautolu ʻi he tokanga taha ki he ngaahi taumuʻa mo e kaveinga māʻoniʻoní ke tau ikunaʻi e ʻahiʻahí?

“Ko e pā ʻo e tuí” (T&F 27:17):

  • ʻOkú ke pehē ko e hā hono ʻuhinga ke “tāmateʻi ʻaki e ngaahi ngahau vela [ngaahi filí] kotoa pē ʻa e tokotaha angakoví”?

  • Kuo maluʻi mo fakahaofi fēfē koe ʻe hoʻo tuí?

“Ko e tatā ʻo e fakamoʻuí” (T&F 27:18):

  • Fakatatau kia Palesiteni Lī, ko e hā e meʻa ʻoku maluʻi ʻi he taimi ʻoku kofukofuʻi ai hotau ʻulú?

  • Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke maluʻi ʻetau ngaahi fakakaukaú?

  • ʻOku ʻohofi fēfē ʻe Sētane ʻa ʻetau ngaahi fakakaukaú?

  • Ko e hā e ngaahi meʻa pau te tau lava ʻo fai ke maluʻi ai ʻetau ngaahi fakakaukaú?

“Ko e heletā ʻo hoku Laumālié” (T&F 27:18):

  • ʻE tokoniʻi fēfē kitautolu ʻe he Laumālié ke ikunaʻi ʻa e ngaahi ʻoho ʻa Sētané?

  • Ko e hā e lelei ʻoku tau maʻu ʻi hono maʻu e Laumālié ʻi heʻetau tauʻi ʻa e koví?

  • ʻOku tokoniʻi fēfē kitautolu ʻe he folofola ʻa e ʻOtuá ke tau fakaʻaongaʻi ʻa e heletā ʻo e Laumālié?

  • Ko e hā te ke lava ʻo fai ke fakaafeʻi lahi ange ʻa e Laumālié ki hoʻo moʻuí?

Hili hono lipooti mai ʻe he kau akó ʻenau talí, lau e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā M. Lāsolo Pālati ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, pea kole ki he kau akó ke nau fakafanongo ki he founga ʻoku tau tui mo fakamālohia ai ʻa e teunga tau ʻo e ʻOtuá:

ʻĪmisi
ʻEletā M. Russell Ballard

“ʻOku ou saiʻia ke fakakaukau ki he teunga tau fakalaumālie ko ʻení ʻo ʻikai ko ha konga ukamea ʻoku fakafōtunga ke feʻunga mo e sinó kae hangē ha sēini fefeká. ʻOku kau ʻi he sēini fefeká ha fanga kiʻi konga ukamea ʻoku fakamaʻu fakataha ke fakaʻatā ʻa e tauʻatāina lahi ange ʻa e ngāué kae ʻikai mole ʻa e maluʻí. ʻOku ou lea ʻaki ia he kuó u ʻilo ʻoku ʻikai ha meʻa maʻongoʻonga mo fakaofo ʻe taha te tau lava ʻo fai ke fakamahafu fakalaumālie kitautolu. ʻOku makatuʻunga hono maʻu ʻa e mālohi fakalaumālie moʻoní ʻi he ngaahi ngāue iiki kuo lalanga fakataha ʻi ha tupenu kuo fakamālohia fakalaumālié ʻa ia ʻokú ne maluʻi mo fakahaofi mei he kovi kotoa pē” (“Be Strong in the Lord,” Ensign, July 2004, 8).

  • Ko e hā ʻa e fanga kiʻi ngāue iiki ʻoku fakatahaʻi ʻi honau mālohí, ʻe tokoni ke maluʻi kitautolu mei he ʻahiʻahí mo e koví?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau toe vakai ki he ngaahi laine kamata ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27:15.

  • Ko e hā e tōʻonga fakakaukau ʻoku totonu ke tau maʻu ʻi heʻetau tui e teunga tau ʻo e ʻOtuá? (ʻOku totonu ke “hiki hake ʻa [hotau] lotó pea fiefia.”) Ko e hā ʻoku totonu ke tau maʻu ai ʻa e tōʻonga fakakaukau ko ʻení?

  • Ko e hā e veesi fakataukei folofola naʻá ke ako fekauʻaki mo e uiké ni ʻokú ne faleʻi foki kitautolu ke hiki hake hotau lotó pea fiefiá? (T&F 25:13. Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke nau toe lau fakataha pe lau maʻuloto ia.)

  • ʻE maluʻi fēfē kitautolu meia Sētane ʻe heʻetau talangofua ki he fekau ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 25:13 ke tau pikitai ki heʻetau ngaahi fuakava mo e Tamai Hēvaní?

Kole ki he kau akó ke nau fakakaukau ki he meʻa kuo nau ako ʻi he lēsoni ʻo e ʻaho ní, pea fakaafeʻi kinautolu ke nau fili ʻa e meʻa pau ʻe taha te nau lava ʻo fai ke tui lelei ange ai e teunga tau ʻo e ʻOtuá. Poupouʻi kinautolu ke hiki ʻa e meʻa te nau faí ʻi ha laʻi pepa te nau lava ke toutou vakai ki ai ko ha fakamanatu ʻo ʻenau tukupaá.

Ke fakaʻosi e lēsoni ko ʻení, fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke nau vahevahe ʻenau fakamoʻoni ki he ngaahi moʻoni naʻe akoʻi he lēsoní.

ʻIuniti Hokó (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 29:31–50; 30–35)

Ko e toko fiha ʻi he fānau ʻa e Tamai Hēvaní naʻe kapusi mei he langí ʻi he moʻui he maama fakalaumālié? Ko e hā naʻe kapusi ai kinautolú? Ko e ʻuhinga ki he hā ʻa e “haha ʻa e ngaahi puleʻangá”? ʻE ako e kau akó ʻi he ʻiuniti hokó e ki he tali ʻo e ngaahi fehuʻi ko ʻení. Te nau ako foki fekauʻaki mo e kau mēmipa ʻo e Siasí ʻi he kuonga muʻá ʻa ia naʻe ui ke nau “haha ʻa e ngaahi puleʻangá ʻaki ʻa e mālohi ʻo [e] hoku Laumālié” (T&F 35:13).