Seminelí
Lēsoni 91: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:1–40


Lēsoni 91

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:1–40

Talateú

Naʻe pehē ʻe Palesiteni Siosefa Filitingi Sāmita ko e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88 “ko e taha ia ʻo e ngaahi fakahā mahuʻinga taha kuo fai ki he Siasí, pea ʻe lelei ʻaupito ke tuku ha ngaahi uike ki hono aleaʻi iá” (Doctrines of Salvation, comp. Bruce R. McConkie, 3 vols. [1954–56] 3:181). Naʻe maʻu ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻa e fakahā ko ʻení ʻi ha ʻaho ʻe tolu—Tīsema 27–28, 1832, mo e ʻaho 3 Sānuali 1833—hili ʻa e lotu ha kau taulaʻeiki lahi ʻi ha konifelenisi ke ʻiloʻi e finangalo ʻa e ʻEikí fekauʻaki mo hono fokotuʻu ʻo Saioné. Ko e ʻuluaki ʻeni ʻo e ngaahi lēsoni ʻe fā ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88. ʻOku kau ʻi he konga ʻo e fakahā ʻoku aleaʻi ʻi he lēsoni ko ʻení ʻa e (1) fakahā ʻe he ʻEikí ko Ia ʻa e maama ʻoku pule pea ʻi he ngaahi meʻa kotoa pē pea (2) mo ʻEne fakamatala ki he ngaahi fono ʻoku nau puleʻi Hono ngaahi puleʻangá mo honau kakaí.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:1–13

ʻOku fakahā ʻe he ʻEikí ko Ia ʻa e maama ʻoku ʻi he ngaahi meʻa kotoa pē

ʻEke ki he kau akó pe kuo ʻi ai ha taimi ne nau ʻi ha fakapoʻuli lōlō. Kole ki ha niʻihi toko siʻi ʻo kinautolu ke vahevahe ʻenau aʻusiá. Fakaʻaliʻali ha kasa pe ha foʻi teʻelango, pe tā ia he palakipoé.

  • ʻE tokoni fēfē e nofo ʻi he fakapoʻuli lōloó ke ke houngaʻia ʻi he tāpuaki ʻo e māmá?

  • Ko e hā ʻoku fakafofongaʻi ʻe he māmá ʻi he ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí?

Fakamatalaʻi ange ʻoku kau ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88 e ngaahi akonaki ʻa e ʻEikí fekauʻaki mo e mahuʻinga ʻo e māmá. Naʻe maʻu ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻa e fakahā ko ʻení ʻi ha ʻaho ʻe tolu, hili ʻa e lotu ha kau taulaʻeiki lahi ʻi ha konifelenisi ke ʻiloʻi e finangalo ʻa e ʻEikí ʻo kau ki hono fokotuʻu ʻo Saioné.

Fakaafeʻi e kau akó ke lau fakalongolongo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:1–2 pea kumi e meʻa naʻe folofola ʻaki ʻe he ʻEikí fekauʻaki mo e anga ʻEne ongoʻi mo e kau ʻāngeló ʻi he lotu ʻa ʻEne kau tamaioʻeikí ke nau ʻilo Hono finangaló.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku hōifua ai e ʻEikí pea fiefia ʻa e kau ʻāngeló ʻi heʻetau lotu ke ʻilo e finangalo ʻo e ʻEikí?

  • Ko e hā e founga ʻoku hangē ai hono ʻiloʻi e finangalo ʻo e ʻOtuá ko ha maama kiate kinautolu ʻoku fekumi ki aí?

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:3–5 ʻaki hano fakamatalaʻi ange naʻe akoʻi ʻe he ʻEikí e kau tangatá ni ke nau lava ʻo maʻu ha fakapapau ʻo e moʻui taʻengatá ʻo fakafou ʻi he Laumālie Māʻoniʻoní, ʻa ia ʻoku ui foki ko e Fakafiemālié mo e Laumālie Māʻoniʻoni ʻo e Talaʻofá.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:6–13. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai pea kumi e meʻa naʻe akoʻi ʻe he ʻEikí ʻo fekauʻaki mo e maʻuʻanga ʻo e ngaahi maama kotoa pē. Fakaafeʻi e kau akó ke lipooti e meʻa ʻoku nau maʻú.

  • Ko e hā e foʻi lea ʻi he veesi 7, ʻoku fakaʻaongaʻi ke ʻuhinga ki he maama ʻo e moʻoní?

  • Fakatatau ki he veesi 12–13, ko e fē ʻoku haʻu mei ai e maama kotoa pē?

  • ʻOku tākiekina fēfē ʻe he ʻOtuá ʻEne ngaahi fakatupú ʻi he Maama ʻa Kalaisí? (Tokoni ke ʻiloʻi ʻe he kau akó ʻa e tokāteline ko ʻení: ʻOku foaki ʻe he ʻOtuá ʻa e māmá mo e moʻuí ki Heʻene ngaahi fakatupu kotoa pē, ʻi he Maama ʻa e Kalaisí. Mahalo te ke fie tohi ʻa e tokāteline ko ʻení he palakipoé. ʻE ala tala atu foki ʻe he kau akó ko e Maama ʻo Kalaisí ʻa e fono ʻokú ne puleʻi e ʻunivēsí mo hono kakaí, pea ʻokú ne “fakaake” ʻetau mahinó. ʻOku ʻuhinga ʻa e fakaake ke ʻai ke moʻui. Koeʻuhí he ʻoku ngāue ʻaki ʻa e foʻi lea ko ʻení ʻamui ange ʻi he fakahaá, fakakaukau ki hono fakaafeʻi e kau akó ke hiki ʻa e fakaʻuhinga ko ʻení ʻi he tafaʻaki ʻo ʻenau folofolá ofi ki he veesi 11.)

Tānaki atu ʻo ka fie maʻu, ki he fakamatala ʻa e kau akó ki he Maama ʻo Kalaisí ʻaki hano fakamatalaʻi ange “ko e ivi, mālohi, pe ko e tataki ia ʻoku haʻu mei he ʻOtuá ʻo fou mai ʻia Kalaisi pea ʻokú ne foaki moʻui mo e maama ki he ngaahi meʻa kotoa pē” (Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Maama ʻo Kalaisí,” scriptures.lds.org).

Ke tokoni ke fakakaukau ʻa e kau akó ki he founga ʻoku tāpuekina ai kinautolu ʻi he Maama ʻo Kalaisí, hiki e ngaahi tuʻunga kehekehe ko ʻení ʻi he palakipoé:

Maama fakatuʻasino Mahino Moʻui Fono

Fakaafeʻi e kau akó ke lisi ha ngaahi sīpinga ʻi he palakipoé ʻo e founga ʻoku tākiekina fakaʻaho ai kinautolu ʻe he ngaahi fakahā ko ʻeni ʻo e Maama ʻo Kalaisí. (ʻE lava ke kau ʻi he ngaahi sīpingá ʻa e malava ko ia ke sió, ko e malava ko ia ke ako mo ʻiloʻi e moʻoní, ko e fakautuutu e ʻakau mo e fanga manu ʻoku nau ʻomi e meʻakaí mo e valá, mo e malava ko ia ke ʻiloʻi e faikehekehe ʻi he leleí mo e koví.)

  • ʻE lava ke tokoni fēfē ʻa e ngaahi moʻoni kuo tau aleaʻi fekauʻaki mo e Maama ʻo Kalaisí ke ke fakahoungaʻi ʻa e ivi tākiekina ʻo e ʻEikí ʻi hoʻo moʻuí?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:14–40

ʻOku fakamatala ʻa e ʻEikí ʻoku ʻi ai e ngaahi fono ʻoku fekauʻaki mo e ngaahi puleʻanga ʻo e nāunaú

Fakaʻaliʻali ange ha kofunima, pea fakamatalaʻi ange ʻokú ne fakafofongaʻi ha sino fakamatelie. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke tui e kofunimá pea ueueʻi hono ʻuluʻulutuhú. Fakamahinoʻi ʻoku ueʻi ʻe he nimá, pe ʻoange ʻa e moʻui, ki he kofunimá.

  • Kapau ʻoku fakafofongaʻi ʻe he kofunimá ha sino fakamatelie, ko e hā ʻe lava ke fakafofongaʻi ʻe he nimá? (Ko ha sino ʻo e laumālié.)

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:15. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai pea kumi e meʻa naʻe ui ʻe he ʻEikí ko hono fakatahaʻi ʻo e laumālié mo e sinó.

  • Ko e hā naʻe ui ʻaki ʻe he ʻEikí ʻa e fakatahaʻi ʻo e sinó pea mo e laumālié? (Ko e laumālié mo e sinó ko e moʻoniʻi laumālie ia ʻo e tangatá.) Mahalo te ke fie fokotuʻu ange ke fakaʻilongaʻi ʻe he kau akó ʻa e tokāteline ko ʻení.)

  • Ko e hā e founga ʻe lava ai ʻe he ngaahi meʻa ʻokú ne uesia hotau sino fakamatelié ʻo uesia foki mo hotau laumālié? (ʻI he tali ʻa e kau akó, poupouʻi kinautolu ke nau ʻomi ha ngaahi sīpinga.)

Ke tokoni ke mahino lahi ange ki he kau akó ʻa e fehokotaki hotau sinó mo hotau laumālié, fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e lea ko ʻeni ʻa Palesiteni ʻEselā Tafu Penisoní. Kole ki he kalasí ke nau fakafanongo ki he ngaahi founga ʻe lava ke fakafekauʻaki ai e laumālié mo e sinó.

ʻĪmisi
Palesiteni Ezra Taft Benson

“ʻOku ʻikai toe fehuʻia e uesia ʻe he moʻui lelei ʻo e sinó ʻa e laumālié, he ka ne ʻikai, he ʻikai ke fakahā mai ʻe he ʻEikí e Lea ʻo e Potó. Kuo teʻeki ai ke foaki ʻe he ʻOtuá ha ngaahi fono fakatuʻasino—ko e meʻa ʻokú ne uesia hotau sinó ʻokú ne uesia foki hotau [laumālié]. …

“… ʻOku fakavaivai ʻa e angahalá. ʻOku ʻikai ke ne uesia pē e [laumālié], ka ko e sinó foki. ʻOku fonu e ngaahi folofolá ʻi he ngaahi sīpinga ʻo e mālohi fakatuʻasino ʻe lava ke maʻu ʻe he kau māʻoniʻoní. Ka ʻi he tafaʻaki ʻe tahá, ʻe lava ke fakamafola ʻe he angahala kuo teʻeki fakatomalaʻí ha ivi pea iku ki he mahamahaki fakaʻatamai mo fakaesino fakatouʻosi” (“In His Steps,” Ensign, Sep. 1988, 5).

  • ʻE tokoni fēfē ʻa e mahino ki he fetuʻutaki ho sinó mo ho laumālié ke ke fai ʻa e ngaahi fili māʻoniʻoní?

Ke teuteuʻi e kau akó ke aleaʻi ʻa e ngaahi moʻoni fekauʻaki mo e Toetuʻú, fakaafeʻi ʻa e tokotaha ako ʻi muʻa he kalasí ke ne toʻo e kofunimá mei hono nimá pea tuku ia ʻi ha funga tēpile pe sea.

  • Ko e hā ʻe lava ke fakafofongaʻi ʻe he ngāue ko ʻení? (Mate fakaesinó.)

  • Ko e hā ʻoku hoko ki he laumālié ʻi he maté? (ʻOku fakamavahevaheʻi ʻa e laumālié mo e sinó.)

Fakaafeʻi ʻa e tokotaha akó ke toʻo hake e kofunimá pea toe tui ia.

  • Ko e hā ʻe lava ke fakafofongaʻi ʻe he ngāue ko ʻení? (Toetuʻú.)

  • Ko e hā ʻoku hoko ki he laumālié ʻi he toetuʻú? (ʻOku toe fakatahaʻi e laumālié mo e sinó.)

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:14, 16–17. Kole ange ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo kumi e founga naʻe fakamatalaʻi ʻaki ʻe he ʻEikí ʻa e Toetuʻú. Fakaafeʻi e kau akó ke lipooti e meʻa ʻoku nau maʻú.

  • Ko hai ne makatuʻunga ai e malava ke huhuʻi hotau laumālié? (ʻI he tali ʻa e kau akó, hiki e tokāteline ko ʻení ʻi he palakipoé: Naʻe makatuʻunga ʻia Sīsū Kalaisi e malava ke huhuʻi hotau laumālié.)

  • Hili hono huhuʻi hotau laumālié, ko e hā ʻe maʻu ʻe he laumālie “masivá mo e angamaluú”? (Ko e māmaní.)

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:18–20. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai pea kumi e meʻa ʻe hoko ki he māmaní kimuʻa pea maʻu ia ʻe he ngaahi laumālie kuo huhuʻí.

  • Ko e hā ʻe hoko ki he māmaní kimuʻa pea lava ʻo maʻu ia ʻe he kakai kuo huhuʻí?

  • Fakatatau ki he veesi 19, ko hai ʻe ʻilo ʻi he māmani kuo fakamāʻoniʻoniʻí?

Hiki ʻa e fehuʻi ko ʻení ʻi he palakipoé: Ko hai ʻe feʻunga ke nofo ʻi he puleʻanga fakasilesitialé pea fiefia ʻi he ʻao ʻo e Tamai Hēvaní? Fakaafeʻi e kau akó ke fakalaulauloto ki he founga te nau tali ʻaki ʻa e fehuʻi ko ʻení.

Fakamatalaʻi ange ʻe liliu foki hotau sinó pea maʻu ʻa e nāunaú ʻi he Toetuʻú, ʻo hangē pē ko e maʻu ʻe he māmaní ʻa e nāunaú hili hono fakamāʻoniʻoniʻí. Ka neongo ia, he ʻikai maʻu ʻe he kakai kotoa pē e tuʻunga tatau ʻo e nāunaú.

Fakaafeʻi e kau akó ke lau fakalongolongo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:21–24 pea feinga ke ʻiloʻi e meʻa ʻokú ne fakapapauʻi e tuʻunga ʻo e nāunaú ʻoku maʻu ʻe ha taha ʻi he Toetuʻú.

  • Ko e hā ʻokú ne fakapapauʻi e tuʻunga ʻo e nāunaú ʻoku maʻu ʻe ha taha ʻi he Toetuʻú? (Hiki e tokāteline ko ʻení ʻi he palakipoé? Mahalo te ke fie fokotuʻu ange ke hiki ia ʻe he kau akó ʻi he tafaʻaki ʻo ʻenau folofolá. Te tau maʻu ʻa e nāunaú ʻi he Toetuʻú ʻo fakatatau ki he fono ʻoku tau talangofua ki aí.)

Ke tokoni ke mahino lahi ange ki he kau akó ʻa e foʻi moʻoni ko ʻení, fakaafeʻi kinautolu ke lau mo ha hoa ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:25–33. Kole ange ke nau kumi e founga ʻe kaunga ai ʻa e talangofua ki he ngaahi fono ʻa Kalaisí ki he māmaní mo kitautolu takitaha. Mahalo te ke fie fokotuʻu ange ke nau fakaʻilongaʻi e meʻa ʻoku nau maʻú.

  • Ko e hā naʻá ke maʻu ʻokú ne poupouʻi e moʻoni te tau maʻu ʻi he Toetuʻú ʻa e nāunaú ʻo fakatatau ki he fono ʻoku tau talangofua ki aí?

  • Fakatokangaʻi ange ʻi he veesi 28 ne ʻuhinga ʻa e ʻEikí kiate kinautolu “ʻoku ʻo e laumālie fakasilesitialé.” ʻOkú ke pehē ko e hā hono ʻuhinga ke “ʻo e laumālie fakasilesitialé”?

Tokoni ke mahino ki he kau akó ko kinautolu ʻoku ʻo e laumālie fakasilesitialé ʻa e niʻihi fakafoʻituitui ʻoku nau moʻui ʻo fakatatau ki he fono ʻo e puleʻanga fakasilesitialé. Fakamanatu ange ki he kalasí ʻoku tau ʻilo mei he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 76 ʻoku kau ʻi he fono ʻo e puleʻanga fakasilesitialé ʻa hono maʻu ha fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisí, tauhi e ngaahi fekaú, fakahoko mo tauhi e ngaahi fuakavá, ikuna ʻi he tuí, pea mo hono maʻu e Laumālie ʻo e Talaʻofá (vakai, T&F 76:50–53, 69–70).

  • ʻOku fakamatalaʻi fēfē ʻe he ʻEikí ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:28–29, ʻa e sino toetuʻu ʻo kinautolu ʻoku nau maʻu ʻa e nāunau fakasilesitialé?

  • Fakatatau ki he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:30–31, kapau ʻe talangofua pē ha taha ki he fono fakatelesitialé pe fakatilesitialé ʻi he māmaní, ko e hā e faʻahinga sino te ne maʻu ʻi he Toetuʻú? (Tokoni ke mahino ki he kau akó ʻe tatau hotau sino toetuʻú mo e nāunaú mo e faʻahinga laumālie kuo tau hoko ki aí.)

Ke tokoni ke mahino lahi ange ki he kau akó ʻa e tokāteline ʻoku tau maʻu ʻa e nāunaú ʻo fakatatau ki he fono ʻoku tau talangofua ki aí, fakaafeʻi kinautolu ke nau ngāue ʻi ha ngaahi kulupu tautau toko tolu pe fā ke fakakakato e ngāue ko ʻení. Te ke lava ʻo tufa e tatau ʻo e ngaahi fakahinohinó pe hiki kinautolu ʻi he palakipoé.

  1. Aleaʻi fakataha ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení: Ko e hā e ngaahi lelei ʻo e talangofua ki he ngaahi fono ʻo e fefonongaʻakí? Ko e hā ha ngaahi nunuʻa ʻo e talangataʻa ki he ngaahi fono ʻo e fefonongaʻakí?

  2. Lau e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:34–35, pea kumi ki he ngaahi nunuʻa ʻo hono moʻui ʻaki mo e fakafisi ke moʻui ʻaki e ngaahi fono ʻa e ʻOtuá. Aleaʻi e meʻa ʻoku mou maʻú.

  3. ʻOku fakamatalaʻi ʻe he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:40 ʻa e ngaahi ʻulungaanga ʻo e kakai ʻe tohoakiʻi ki he puleʻanga fakasilesitialé. Ako fakataha ʻa e veesi ko ʻení pea ʻiloʻi ʻa e ngaahi ʻulungāngá. Hili iá pea aleaʻi leva e meʻa te tau lava ʻo fai ke fakatupulaki pe fakamālohia ai e ngaahi ʻulungaanga ko ʻení ʻi heʻetau moʻuí.

Hili hono aleaʻi ʻe he kau akó e ngaahi ʻulungāngá ni ʻi heʻenau kulupú, vahevahe hoʻo fakamoʻoni ki he maama ʻokú ne fakafonu ʻetau moʻuí ʻi heʻetau feinga ke moʻui ʻaki e ngaahi fono ʻa e ʻEikí. Fakaafeʻi e kau akó ke nau vahevahe e founga kuo nau mamata ai ki hono fakahaaʻi ʻa e moʻoni ko ʻení ʻi heʻenau moʻuí. Tokoni ke fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó e meʻa kuo nau akó ʻaki hano kole ange ke nau hiki ha taumuʻa te ne tokonʻi kinautolu ke nau moʻui ʻaki e fono ʻo e puleʻanga fakasilesitialé pea mo faitāpuekina ʻi he ngaahi ʻulungaanga ko ʻení. Fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke vahevahe ʻenau ngaahi taumuʻá mo e kalasí kapau ʻoku nau fiemālie ʻi hono fai iá.

Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:3–4. “[Ko] ha Fakafiemālie ʻe Taha”

“Kuo fakakaukau ha niʻihi ʻo pehē ʻoku ʻuhinga e kupuʻi lea ko e ‘Fakafiemālie ʻe taha’ ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:3 ki he Fakafiemālie hono Uá, pe ko ha ʻaʻahi fakatāutaha mei he Fakamoʻuí. Ka neongo ia, naʻe talaʻofa ʻa e ʻEikí ʻi he vēsí ʻe ‘nofo [ʻa e Fakafiemālie ko ʻení] ʻi homou lotó.’ … Ko e Fakafiemālie ne talaʻofa mai ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88 ko e ʻLaumālie Māʻoniʻoni [ia] ʻo e talaʻofá’ (v. 3), ‘ko e talaʻofa ia ʻo e moʻui taʻengata ʻa ia ʻoku ou foaki kiate kimoutolú’ (v. 4)” (Doctrine and Covenants Student Manual, 2nd ed. [Church Educational System manual, 2001, 198).

Naʻe fakamatala ʻa Palesiteni Siosefa Filitingi Sāmita ʻo pehē:

ʻĪmisi
Palesiteni Joseph Fielding Smith

“Ko e Laumālie Māʻoniʻoni ʻo e Talaʻofá ʻoku ʻikai ko e Fakafiemālie hono Uá ia. Ko e Laumālie Māʻoniʻoni ʻo e Talaʻofá ʻa e Laumālie Māʻoniʻoni ʻa ia ʻokú ne fakaʻatā ʻa e ngaahi ouau kotoa pē ʻoku fai ʻi he angatonú [T&F 132:7]; pea ʻi hono maumauʻi ʻa e ngaahi fuakavá ʻokú ne toʻo ʻa e fakamaʻú” (Doctrines of Salvation, comp. Bruce R. McConkie, 3 vols. [1954–56], 1:55).

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:6–13. Ko e Maama ʻo Kalaisí

Ko e Maama ʻa Kalaisí ʻoku ʻʻalu atu mei he ʻao ʻo e ʻOtuá ke fakafonu ʻa hono fuʻu lahi fau ʻo e ʻataá.’ Ko e ‘maama [ia] ʻoku ʻi he ngaahi meʻa kotoa pē, ʻa ia ʻoku foaki ʻa e moʻui ki he ngaahi meʻa kotoa pē, ʻa ia ko e fono ʻoku puleʻi ʻaki ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē’ (T&F 88:12–13; vakai foki, veesi 6–11). Ko e mālohí ni ʻoku hoko ia ko ha fakaivia ki he leleí, ʻi he moʻui ʻa e kakai kotoa pē (vakai, Sione 1:9; T&F 93:2). ʻOku ui ʻi he folofolá he taimi ʻe niʻihi ʻa e Maama ʻa Kalaisí ko e Laumālie ʻo e ʻEikí, Laumālie ʻo e ʻOtuá, Laumālie ʻo Kalaisí, pe ko e Maama ʻo e Moʻuí.

“ʻOku ʻikai totonu ke fetoʻoaki ʻa e Maama ʻa Kalaisí mo e Laumālie Māʻoniʻoní. ʻOku ʻikai ko ha taha ʻeni ia ʻo hangē ko e Laumālie Māʻoniʻoní. ʻOku hanga ʻe hono mālohí ʻo taki ʻa e kakaí ke nau ʻilo ʻa e ongoongolelei moʻoní, papitaiso, pea mo maʻu ʻa e meʻaʻofa ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní (vakai, Sione 12:46; ʻAlamā 26:14–15).

“Ko e konisēnisí ko ha sino hā mai ia ʻo e Maama ʻa Kalaisí, ʻokú ne fakafaingofuaʻi kitautolu ke tau ʻilo ʻa e lelei mei he koví. Naʻe akoʻi ʻe he palōfita ko Molomoná: ‘ʻOku foaki ʻa e Laumālie ʻo Kalaisí ki he tangata kotoa pē, koeʻuhi ke ne ʻiloʻi ʻa e leleí mei he koví; ko ia, ʻoku ou fakahā kiate kimoutolu ʻa e founga ke fakamāú; he ko e meʻa kotoa pē ʻoku fakaafeʻi ke faileleí, pea ʻoku fakalotoʻi ke tui kia Kalaisí, ʻoku ʻomai ia ʻi he mālohi mo e foaki ʻa Kalaisí, ko ia te mou faʻa ʻiloʻi ai ʻi ha ʻilo haohaoa ʻoku tupu ia mei he ʻOtuá. … … Pea ko ʻeni, ʻe hoku kāinga ko e meʻa ʻi hoʻomou ʻiloʻi ʻa e maama ʻa ia te mou faʻa fakamāuʻi ʻakí, pea ko e maama ko iá ʻa e maama ʻa Kalaisí, tokanga ke ʻoua naʻa mou fakamaau taʻe totonu; he ko e anga ko ia ʻoku mou fakamaau ʻakí ʻe fakamāuʻi ai foki mo kimoutolu’ (Molonai 7:16, 18)” (Tuʻu Maʻu ʻi he Tuí: Ko ha Huluhulu ki he Ongoongoleleí [2004], 112–13).

Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Poiti K. Peeka ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē:

ʻĪmisi
Palesiteni Boyd K. Packer

“Ke fakamatalaʻi e Maama ʻo Kalaisí, te u fakafehoanaki pe fakatatau ia ki he ulo ʻo e laʻaá. ʻOku maheni e taha kotoa mo e ulo ʻo e laʻaá; he ʻoku ʻi he feituʻu kotoa ia pea lava ke tau sio ki ai mo ongoʻi ia. ʻOku fakafalala e moʻuí ki he ulo ʻo e laʻaá.

“ʻOku hangē pē ʻa e Maama ʻo Kalaisí ko e ulo ʻo e laʻaá. He ʻoku ʻi he feituʻu kotoa ia pea ʻoku ʻinasi tatau ai e taha kotoa pē.

“Pea hangē pē ko e puli atu ʻa e fakapoʻulí ʻi he ʻasi mai e ulo ʻo e laʻaá, ʻoku pehē pē e hola ʻa e tēvoló ʻi he Maama ʻo Kalaisí.

“ʻOku ʻikai ha fakapoʻuli ia ʻi he ulo ʻo e laʻaá. ʻOku moʻulaloa ʻa e fakapoʻulí ia ki ai. ʻE lava pē ke fakapuliki e laʻaá ʻe he ʻaó pe ko e takai ko ia ʻa e māmaní, pea ka puli e ʻaó ia ʻe kei vilo pē ʻa e māmaní ia. …

“ʻOku fakamāmani lahi e Maama ʻo Kalaisí ʻo hangē pē ko e ulo ʻo e laʻaá. Ko e fē pē ha feituʻu ʻoku ʻi ai ha tangata moʻui, ʻoku ʻi ai e Laumālie ʻo Kalaisí. ʻOku maʻu ia ʻe he kakai moʻui kotoa pē. Ko ia ʻokú ne poupouʻi ʻa e meʻa kotoa pē ʻoku leleí. ʻOkú ne fakaʻaiʻai e meʻa kotoa pē te ne tāpuekina mo lelei ki he faʻahinga ʻo e tangatá. ʻOkú ne fakatupu ʻa e leleí ʻiate ia pē” (“The Light of Christ,” Ensign, Apr. 2005, 13).

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:21–24, 34–35. Te tau lava ʻo fili ke talangofua ki he fono ʻo e puleʻanga fakasilesitialé

Naʻe fokotuʻu mai ʻe ʻEletā Telipeti L. Siteipilī ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ha founga ʻe lava ke fakapapauʻi ai pe ʻoku tau talangofua ki he fono fakasilesitialé:

ʻĪmisi
ʻEletā Delbert L. Stapley

“Mahalo ʻe lelei ke tau takitaha fakafuofuaʻi kitautolu ke fakapapauʻi ʻetau tuʻunga lolotongá fekauʻaki mo e fono mahuʻinga ʻo e puleʻanga fakasilesitialé—ʻa e fono ʻo e talangofuá. ʻOku totonu ke fakahā mai ʻe he ngaahi olá ʻa e puleʻanga kuo tau fili ko ʻetau taumuʻá. Hangē ko ʻení:

  1. ʻOku ou ako nai mo fakalaulauloto ki he folofolá ʻi he feinga ke ʻiloʻi e finangalo ʻo e ʻOtuá mo mahino ʻa ʻEne ngaahi fekaú fekauʻaki mo ʻEne fānaú?

  2. ʻOku ou muimui nai ki he faleʻi ʻa e palōfita moʻui ʻa e ʻOtuá, pe ʻoku ou fili pē ʻa e ngaahi meʻa ko ia ʻoku ou loto ki aí, ʻo taʻe tokanga ki he toengá?

  3. ʻOku ou fekumi nai ki he faleʻi mo e akonaki ʻa ʻeku pīsopé mo e palesiteni fakasiteikí ʻi he ngaahi meʻa kau kiate au mo hoku fāmilí?

  4. ʻOku ou feinga fakamātoato nai ke mapuleʻi au, ʻo fakamoʻulaloaʻi ʻeku ngaahi holi fakamāmaní ki he pule ʻa hoku lotó?

  5. ʻOku ou fai nai e meʻa kotoa pē ke fakatomala mei he fehalaaki ʻo e kuo hilí pe lolotongá pea fakatonutonu kinautolu ʻi hono fakahoko ʻa ia ʻoku totonú?

  6. ʻOku ou maʻu nai ha ʻulungaanga ʻo e tui ki he ʻOtuá, neongo ʻoku ou aʻusia ʻa e ngaahi ʻahiʻahí, mo e faingataʻá? Pea ʻoku ou fua nai ʻeku kavengá taʻe ʻi ai ha laumālie lāunga?

“ʻOku ʻikai ko ha kavenga faingataʻa hono tauhi e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá ʻi heʻetau fai ia ʻi he ʻofa kiate Ia kuó ne faitāpuekina angaʻofa kitautolú. Kuo kole mai ʻe he Fakamoʻuí kiate kitautolu ke ʻtoʻo ʻeku haʻamongá kiate kimoutolu, pea mou ako ʻiate au; he ʻoku ou angavaivai mo angamalū: pea te mou ʻilo ai ʻa e fiemālie ki homou laumālié.

“’He ʻoku faingofua pē ʻeku haʻamongá, pea ʻoku maʻamaʻa ʻeku kavengá.’ (Mātiu 11:29–30.)

“Ko ʻetau loto fiemālie ke talangofua ki he ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá ko ha fakamoʻoni ia ʻo ʻetau tui kiate Iá mo ʻetau ʻofa kiate Iá. He ʻikai lava ʻe ha ʻulungaanga angatuʻu ʻo maʻu ʻa e puleʻanga fakasilesitialé” (“The Blessings of Righteous Obedience,” Ensign, Nov. 1977, 20–21).