Seminelí
Lēsoni 141: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133:1–35


Lēsoni 141

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133:1–35

Talateú

ʻI he ʻaho 3 ʻo Nōvema 1831, ko e ʻaho ia ʻe ua hili hono fakahinohinoʻi ʻe he ʻEikí ʻa Siosefa Sāmita ke pulusi e Tohi ʻo e Ngaahi Fekaú, naʻe maʻu ai ʻe he Palōfitá e fakahā ʻoku lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133. Naʻe fakakau ʻa e fakahā ko ʻení ko e vahe 100 ʻi he tatau ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava naʻe paaki ʻi he 1835 pea naʻe fili ia ko e fakamatala fakalahi ʻo e tohí. Naʻe ʻuluaki fakataumuʻa ʻa kinautolu naʻe ngāue ʻi he tohí ke fakakau ʻa e fakahaá ko e fakaʻosinga ʻo e tohí mo e vahe 1 ki he ngaahi fakahā naʻe fakakau ʻi he pulusinga ʻo e 1835. ʻE vahevahe ʻa e fakahaá ki ha lēsoni ʻe ua. ʻOku aleaʻi ʻe he lēsoni ko ʻení ʻa e fekau ʻa e ʻEikí ki Hono kakaí ke teuteuʻi kinautolu mo e niʻihi kehé ki Heʻene Hāʻele ʻAngaua Maí. ʻOku aleaʻi foki ai ʻa e ngaahi kikite ʻo e ngaahi meʻa ʻe hoko fekauʻaki mo ʻEne Hāʻele ʻAngaua Maí mo e pule ʻi he nofo tuʻí.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133:1–3

ʻOku fakamatalaʻi ʻe he ʻEikí ʻa ʻEne Hāʻele ʻAngaua Maí

Kimuʻa e kalasí, hiki ʻa e lea ko ʻení ʻi he palakipoé. (ʻOku maʻu ʻa e leá ʻi he “Preparation for the Second Coming,” Ensign pe Liahona May 2004, 7.)

“Kuó u ongoʻi he ʻahó ni ke lea ki he mahuʻinga ʻo e teuteu ki ha meʻa ʻe hoko ʻi he kahaʻú ʻoku mātuʻaki mahuʻinga kiate kitautolu takitahá—” (ʻEletā Dallin H. Oaks).

Kamata e kalasí ʻaki hano fai e ngaahi fehuʻi ko ʻení ki he kau akó:

  • Kuó ke ʻalu nai ki he akó pea fakatokangaʻi kuo ngalo ke ke teuteu ki ha sivi? Kapau ko ia, ko e hā naʻá ke ongoʻí?

  • Ko e hā ʻokú ke ongoʻi ʻi hoʻo ʻiloʻi kuó ke mateuteu lelei ki ha siví?

Taki e tokanga ʻa e kau akó ki he lea ʻi he palakipoé. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e leá. Pea fai leva ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení ki he kalasí:

  • ʻOkú ke pehē ko e hā e meʻa ʻe hoko naʻe ʻuhinga ki ai ʻa ʻEletā ʻOakesí?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133:1–3. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi ʻa e meʻa kuo pau ke tau teuteu ki aí mo ha ʻuhinga kuo pau ai ke tau teuteu ki aí. (Kimuʻa pea toki lau e tokotaha akó, mahalo te ke fie fakamatalaʻi ange ʻoku ʻuhinga e kupuʻi lea “fakahā hono toʻukupu māʻoniʻoní” ki hono fakahā ʻe he ʻEikí ʻa Hono iví mo e mālohí ki he māmaní.)

  • Ko e hā e meʻa ʻe hoko ʻoku ʻuhinga ki ai ʻa e ʻEikí ʻi he ngaahi veesi ko ʻení? (Kapau ʻoku fie maʻu tokoni ʻa e kau akó, fakaafeʻi kinautolu ke vakai ki he veesi 2, futinouti a. Pea fakakakato ʻa e lea ʻa ʻEletā ʻOakesi ʻi he palakipoé ʻaki hono tohi ai ʻa e ko e Hāʻele ʻAngaua Mai ʻa e ʻEikí.)”

  • Fakatatau ki he veesi 2, ko e hā ʻe hoko ki he kau taʻe anga faka-ʻOtuá, pe faiangahalá, ʻi he Hāʻele ʻAngaua Maí? (ʻOku totonu ke ʻiloʻi ʻe he kau akó e tokāteline ko ʻení: ʻE hāʻele mai ʻa Sīsū Kalaisi mo e fakamaau ki he kau taʻe anga faka-ʻOtuá, ʻi Heʻene Hāʻele ʻAngaua Maí. Mahalo te ke fie fokotuʻu ange ke hiki ʻe he kau akó ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi heʻenau folofolá ʻo ofi ki he veesi 2.)

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133:4–16

ʻOku fekauʻi ʻe he ʻEikí ʻa Hono kakaí ke teuteu ki Heʻene Hāʻele ʻAngaua Maí

Ke tokoni ke mahino ki he kau akó ʻa e ʻuhinga ʻo e fakahā ko ʻení, fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e talateu ki he vahe ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi ki he founga naʻe fuofua fakakau ai ʻa e fakahā ko ʻení ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá. Hili ʻenau lipooti e meʻa ʻoku nau maʻú, fakaafeʻi e kau akó ke fakatokangaʻi ange ʻa e ʻaho naʻe fai mai ai ʻa e fakahā ko ʻení. Fakamatalaʻi ange ʻoku ʻikai hokohoko totonu ʻa e fakahā ko ʻení koeʻuhí he naʻe ʻuluaki hoko ia ko ha fakamatala fakalahi ki he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá. Naʻe hoko ʻa e fakahā ko ʻení mo e vahe 1 ko e kamataʻanga mo e fakaʻosinga ki he ngaahi fakahā ne lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá.

Fakaafeʻi e kau akó ke lau fakavave fakalongolongo ʻa e veesi 4 pea kumi e meʻa ʻoku fekauʻi ʻe he ʻEikí ʻa Hono kakaí ke fai fekauʻaki mo ʻEne Hāʻele ʻAngaua Maí.

  • Ko e hā ʻoku fekau ʻe he ʻEikí ki Hono kakaí ke faí? (Teuteuʻi kinautolu pea tānaki fakataha ki Saione.)

Hiki ʻa e fakamatala taʻekakato ko ʻení ʻi he palakipoé: tokoni ke tau teuteu ki he Hāʻele ʻAngaua Mai ʻa Sīsū Kalaisí.

Vahevahe tautau toko ua ʻa e kau akó. Fakaafeʻi ʻa e ngaahi hoá ke lau fakataha e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133:4–16, ʻo kumi e ngaahi lea mo e kupuʻi lea ʻoku nau akoʻi ʻa e founga ke teuteu ai ki he Hāʻele ʻAngaua Mai ʻa e Fakamoʻuí.

Fakaafeʻi e ngaahi hoa takitaha ke lipooti e meʻa ne nau maʻú, pea kole ki ha tokotaha ako ke fakakakato ʻa e fakamatala ʻi he palakipoé ʻaki hono hiki e tali ʻa e kau akó ʻi he feituʻu ʻoku ʻataá.

Ke tokoni ke mahino lelei ange ki he kau akó ha ngaahi founga te tau lava ai ʻo teuteu ki he Hāʻele ʻAngaua Mai ʻa e ʻEikí, ʻai ha tatau ʻo e ʻekitivitī ko ʻení maʻá e tokotaha ako takitaha. Fakaafeʻi e kau akó ke fakakakato e ʻekitivitií mo honau hoá pea mateuteu ke vahevahe ʻenau fakakaukaú mo e kalasí. (Mahalo te ke fie poupouʻi e kau akó ke hiki ʻenau ngaahi talí kimuʻa pea nau vahevahe mo e kalasí.)

Ko e Teuteu ki he Hāʻele ʻAngaua Maí

  1. Aleaʻi mo ho hoá e ʻuhinga ʻoku hangē ai e ngaahi tali naʻe hiki he palakipoé ko ha ngaahi founga mahuʻinga ke teuteu ai ki he Hāʻele ʻAngaua Mai ʻa Sīsū Kalaisí.

  2. Fakatokangaʻi ange e ngaahi kupuʻi lea fekauʻaki mo Pāpilone ʻi he , veesi 5, 7, mo e 14. ʻI he kuonga ʻo e Fuakava Motuʻá, ko e kolo ko Pāpiloné ko ha feituʻu angahala lahi. ʻOku fakaʻaongaʻi ʻa Pāpilone ʻi he ngaahi veesi ko ʻení, ko ha fakataipe ʻo e ngaahi meʻa fakamāmaní.

    1. ʻOku ʻuhinga nai ki he hā ʻa hono tataki kitautolu ʻe he ʻEikí “mei Pāpilone”?

    2. Ko e hā ha ngaahi founga te tau lava ai ʻo ʻalu atu mei Pāpiloné? ʻOku teuteuʻi fēfē nai kitautolu ʻe he ngaahi meʻá ni ki he Hāʻele ʻAngaua Maí?

    3. Ko e hā kuó ke fai ke mavahe ai mei he ngaahi tākiekina fakamāmaní?

  3. Toe lau e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133:15, pea kumi ʻa e meʻa naʻe fakatokanga ʻe he ʻEikí ki he fuofua Kāingalotú ke ʻoua ʻe fai ʻi heʻenau ʻalu atu mei Pāpiloné. Mahalo te ke fie fakaʻilongaʻi ʻa e meʻa ʻokú ke maʻú pea fakakaukau ki he founga ʻoku ʻaonga ai e fakatokanga ko ʻení ʻi hoʻo moʻuí.

    1. ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ke “ʻoua [ʻe] sio ki mui” hili ʻetau mavahe mei he ngaahi tākiekina fakamāmaní? (ʻOku tau “sio ki mui” ʻi heʻetau feinga ke siʻaki ʻa e māmaní kae toe foki pē ki heʻetau ngaahi founga motuʻá. ʻOku ʻikai ke ke tuku ke liliu hotau lotó, ka ʻoku tau fakaʻamu pea foki leva ki heʻetau tōʻonga moʻui kimuʻá.)

    2. Ko e hā e tefitoʻi moʻoni ʻoku tau lava ʻo ako mei he veesi 15?

    3. Aleaʻi mo ho hoá e founga ʻe lava ai e toʻu tupu ʻo e Siasí ʻo “ʻoua [ʻe] sio ki mui” ʻi heʻenau feinga ke tupulaki fakalaumālié pea toe ofi ange ki he Fakamoʻuí.

    4. Fakakaukau ki ha kakai ʻokú ke ʻiloʻi ʻoku nau nofo hanganaki maʻu pē, ʻo teuteu ki he Hāʻele ʻAngaua Maí. Ko e hā ʻokú ke sio ʻoku nau faí?

Hili ha taimi feʻunga, fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe ʻenau talí mo e kalasí. (Ke tokoni ke kau ʻa e tokotaha kotoa pē, tuku ke tali ha ngaahi hoa kehekehe ki he ngaahi fehuʻi kehekehe.) ʻI hono aleaʻi ʻe he kau akó e veesi 15, ʻoku totonu ke nau ʻiloʻi ha tefitoʻi moʻoni hangē ko ʻení: Kapau te tau foki ki he faiangahalá mo e ngaahi angahala kimuʻá, he ʻikai leva ke tau mateuteu ki he Hāʻele ʻAngaua Mai ʻa Sīsū Kalaisí.

Toe vakai ki he lisi he palakipoé ki he ngaahi meʻa te tau lava ʻo fai ke teuteu ai ki he Hāʻele ʻAngaua Mai ʻa Sīsū Kalaisí. Fakamahinoʻi ange ʻoku fie maʻu ʻe he ʻEikí e kakai kotoa pē ke mateuteu ki Heʻene hāʻele maí. Fakaafeʻi e kau akó ke toe vakaiʻi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133:4–15 pea feinga ke ʻiloʻi e ngaahi veesi ʻoku nau akoʻi kitautolu ʻi he founga ke fakamafola ʻaki e ongoongoleleí pea fakaafeʻi ha niʻihi kehe ke haʻu kia Kalaisí.

  • Ko e fē ʻa e ngaahi veesi ʻoku nau akoʻi mai ʻoku fie maʻu ke tau fakamafola ʻa e ongoongoleleí pea fakaafeʻi ha niʻihi kehé ke haʻu kia Kalaisí? (ʻOku totonu ke ʻiloʻi ʻe he kau akó ʻa e veesi 8–10.)

  • Ko e hā te tau lava ʻo ako mei he veesi ko ʻení ʻo fekauʻaki mo e ngāue fakafaifekaú? (ʻE ala fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ha ngaahi lea kehe, ka ʻoku totonu ke nau ʻiloʻi ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: ʻI heʻetau vahevahe ʻa e ongoongoleleí, ʻoku tau tokoniʻi ai e niʻihi kehé ke teuteu ki he Hāʻele ʻAngaua Mai ʻa Sīsū Kalaisí. Mahalo te ke fie fokotuʻu ange ke hiki ʻe he kau akó ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi heʻenau folofolá.)

Ke tokoni ke mahino ki he kau akó e tefitoʻi moʻoni ko ʻení, fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā Niila L. ʻEnitaseni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá. Fakaafeʻi e kalasí ke fakafanongo ki he meʻa naʻe pehē ʻe ʻEletā ʻEnitaseni ko hotau fatongiá pea mo ha founga te tau lava ai ʻo fakahoko ʻa e fatongia ko iá.

ʻĪmisi
ʻEletā Neil L. Andersen

Ko e taha ho ngaahi fatongia mahuʻingá ko e tokoni ke teuteuʻi ʻa e māmaní ki he Hāʻele ʻAngaua mai ʻa e Fakamoʻuí. …

ʻE hoko hoʻo ngāue fakafaifekaú ko ho faingamālie toputapu ke ʻomi e niʻihi kehé kia Kalaisi pea tokoni ke teuteuʻi kinautolu ki he Hāʻele ʻAngaua mai ʻa e Fakamoʻuí. …

“… ʻOku teuteuʻi e māmaní ki he Hāʻele ʻAngaua mai ʻa e Fakamoʻuí, ʻi ha founga lahi koeʻuhí ko e ngāue ko ia ʻa e ʻEikí ʻo fakafou ʻi Heʻene kau faifekaú” (Ko Hono Teuteuʻi ʻo e Māmaní ki he Hāʻele ʻAngauá,”Ensign pe Liahona, Mē 2011, 49, 50, 51).

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku ʻikai feʻunga ai ke teuteuʻi pē ʻa kitautolu ki he Hāʻele ʻAngaua Maí?

  • ʻOkú ke pehē ʻe tokoniʻi fēfē koe ʻi hoʻo tokoniʻi e niʻihi kehé ke teuteu ki he Hāʻele ʻAngaua Maí ke ke teuteu ai mo koe foki?

Fakaafeʻi e kau akó ke fakakaukau kiate kinautolu kuo nau tokoniʻi kinautolu ke ofi ange kia Kalaisí. Fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke vahevahe e founga kuo tākiekina mo tokoniʻi ai kinautolu ʻe he niʻihi kehé.

Kole ki he kau akó ke toe vakaiʻi fakalongolongo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133:16, ʻo kumi e meʻa ʻoku fekauʻi ʻe he ʻEikí ki he kakai kotoa pē ke fai ke teuteu ai ke feʻiloaki mo Iá. Kole ki he kau akó ke lipooti e meʻa ʻoku nau maʻú.

  • Ko e hā ʻokú ke maʻu ʻi he veesi 16 ʻoku fekauʻaki mo e ngāue fakafaifekaú?

  • Ko e hā e tefitoʻi moʻoni te tau lava ʻo ʻiloʻi ʻi he veesi 16 ʻe tokoni ke tau mateuteu ai ke feʻiloaki mo e ʻEikí ʻi Heʻene hāʻele maí? (Ko e founga ʻe taha ʻe ala fakahaaʻi ai ʻe he kau akó ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ko e ʻi heʻetau fakatomalá, ʻoku tau teuteu ai ke feʻiloaki mo e ʻEikí.)

  • ʻOku teuteuʻi fēfē kitautolu ʻe he fakatomalá ki he Hāʻele ʻAngaua Mai ʻa Sīsū Kalaisí?

Hiki ʻa e fakamatala taʻe-kakato ko ʻení ʻi he palakipoé:

Te u teuteu ki he Hāʻele ʻAngaua Mai ʻa e Fakamoʻuí ʻaki …

Te u tokoniʻi ʻa e niʻihi kehé ke teuteu ki he Hāʻele ʻAngaua Maí ʻaki …

Ke tokoni ke fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó e ngaahi moʻoni kuo nau ako he ʻaho ní, kole ange ke nau fakakakato ʻa e fakamatala ʻi he palakipoé ʻi heʻenau pepa ki he kalasí pe tohinoa ako folofolá.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133:17–35

ʻOku fakahā ʻe he ʻEikí ha ngaahi meʻa ʻoku fekauʻaki mo e Hāʻele ʻAngaua Maí pea mo ʻEne pule ʻi he nofo tuʻí.

Fakamatalaʻi ange ne hili e akonaki fekauʻaki mo e ngaahi founga ke teuteu ai ki Heʻene hāʻele maí, naʻe fekauʻi kitautolu ʻe he ʻEikí ke tau mateuteu.

Toe vahevahe ʻa e kau akó ke tautau toko ua ke ʻi ai hanau hoa foʻou. Fakaafeʻi e vaeua ʻe taha ʻo e ngaahi hoá ke lau fakataha e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133:17–25, ʻo kumi e ngaahi meʻa ʻoku fekauʻaki mo e Hāʻele ʻAngaua Mai ʻa Sīsū Kalaisí. Kole ki he vaheua ʻe taha ʻo e ngaahi hoá ke fai e meʻa tatau ki he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133:26–35. Hili ha taimi feʻunga, fakaafeʻi e hoa takitaha ke lipooti ki he kalasí ha meʻa ʻe taha kuo nau ʻilo.

  • Fakatatau ki he veesi 17, ko e hā ʻoku totonu ke tau fai ke teuteu ai ki he Hāʻele ʻAngaua Maí? Ko e hā ʻoku fuʻu mahuʻinga ai ʻení? (Ke tokoni ki he kau akó ke tali e fehuʻi ko ʻení, mahalo te ke fie fokotuʻu ange ke nau lau ʻa e ʻAlamā 7:9, 14–19. Fakamahinoʻi ange ʻoku fekauʻaki e kupuʻi lea ko e “fakatonutonu hono ngaahi halá” mo hotau fatongia ke fakatomala pea malanga ʻaki ʻa e ongoongoleleí ki he niʻihi kehé ke nau lava ʻo fakatomala, papitaiso, pea maʻu ʻa e meʻafoaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní.)

Fakaʻosi ʻaki haʻo fakamoʻoni ki he mahuʻinga ʻo e fakatomalá ʻi he teuteu ki he Hāʻele ʻAngaua Maí. Poupouʻi e kau akó ke moʻui angatonu ke nau lava ʻo aʻusia hono fakahoko ʻo e ngaahi talaʻofa ʻa e ʻEikí ʻi heʻenau moʻuí.

Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133. Ko e Ngaahi meʻa ʻe hoko ʻo aʻu ki he Hāʻele ʻAngaua Maí

Naʻe pehē ʻe Palesiteni Hāloti B. Lī ʻoku ʻomi ʻe he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 101 mo e 133 ha “fakamatala hokohoko ʻo e ngaahi meʻa ʻe hoko ʻo aʻu ki he hāʻele mai ʻa e Fakamoʻuí” (“Admonitions for the Priesthood of God,” Ensign, Jan. 1973, 106).

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133:20–22. Ko e hā ʻa e ngaahi fakafōtunga ʻe hā ai ʻa e ʻEikí?

ʻI he foki mai ʻa e ʻEikí, te Ne hā ki ha ngaahi kulupu pau ʻi he mālohi, fakaʻeiʻeiki, pea mo e nāunauʻia lahi—ʻi ha founga ʻe mamata ai ʻa e māmaní kotoa kiate Ia (vakai, T&F 88:95; 101:23–25; 133:40–42, 48–51). Kuo fakamatalaʻi ʻe he kau palōfitá ʻe hā tuʻo fā ʻa e ʻEikí ko e konga ʻo ʻEne Hāʻele ʻAngaua Maí:

  1. Ko e hā ʻi he temipalé ʻi he kolo ko Selusalema Foʻoú (vakai, T&F 84:1–5; 97:10, 15–16; 133:2).

  2. Ko e hā ʻi he ʻĀtama-ʻonitai-ʻĀmaní (vakai, Taniela 7:9–14; T&F 107:53–57; 116:1).

  3. Ko e hā ʻi he Moʻunga ʻŌlivé (vakai, Sakalaia 14:1–9; T&F 45:48–53; 133:20).

  4. Ko e hā ki he māmaní kotoa (vakai, T&F 88:95; 101:23–25; 133:40–42, 48–51). (Vakai, Doctrine and Covenants Student Manual, 2nd ed. [Church Educational System manual, 2001], 404–5).

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133:26–34. Ko e hā ʻoku tau ʻilo fekauʻaki mo e faʻahinga ʻe hongofulu ʻo ʻIsileli kuo pulí?

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Pulusi R. Makongikī ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē:

ʻĪmisi
ʻEletā Bruce R. McConkie

ʻOku ʻikai puli ki he ʻEikí ʻa e Faʻahinga ʻo ʻIsileli Kuo Pulí. Naʻe tataki kinautolu ʻi heʻenau ngaahi fononga fakatokelaú ʻe he kau palōfita mo e kau taki ne tataki fakalaumālie. Naʻe ʻi ai ʻenau Mōsese mo e Līhai, naʻe tataki kinautolu ʻe he laumālie ʻo e fakahaá, tauhi e fono ʻa Mōsesé, pea ʻave mo kinautolu ʻa e ngaahi fono mo e ngaahi fakamaau ne ʻoange kiate kinautolu ʻe he ʻEikí ʻi he ngaahi kuonga kuohilí. Naʻa nau kei hoko ko ha kakai makehe ʻi ha ngaahi taʻu ʻe lauingeau mei ai, he naʻe ʻaʻahi mo tauhi kiate kinautolu ʻa e ʻEiki ne toetuʻú hili ʻene ngāue fakafaifekau ʻi he konitinēniti ko ʻení ʻi he lotolotonga ʻo e kau Nīfaí. (3 Nīfai 16:1–4; 17:4.) ʻOku mahino naʻá Ne akoʻi kinautolu ʻi he founga tatau pē pea mo foaki ange ʻa e ngaahi moʻoni tatau naʻá ne foaki ki hono kau muimui ʻi Selusalemá pea ʻi he konitinēniti ʻAmeliká; pea ʻoku mahino naʻa nau lekooti ʻEne ngaahi akonakí, ʻo ʻi ai e ngaahi tohi folofola ʻoku tatau mo e Tohi Tapú mo e Tohi ʻa Molomoná. (2 Nīfai 29:12–14.)

“ʻE foki mai ʻa e Faʻahinga ʻo ʻIsileli kuo pulí ki he fānau ʻa ʻIfalemí ke maʻu honau ngaahi tāpuakí ʻi he taimi totonú. ʻE hoko ʻa e tānaki fakataha maʻongoʻonga ko ʻení ʻi he malumalu ʻo e fakahinohino ʻa e Palesiteni ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní, he ʻokú ne maʻu ʻa e ngaahi kií. … Ko e ngaahi kií ʻa e totonu ʻa e kau palesitenisií, ʻa e mālohi ke tatakí; pea ʻi he mālohí ni ʻe foki ai ʻa e Faʻahinga ʻo ʻIsileli kuo Pulí, mo ‘ʻenau kau palōfitá’ mo ʻenau folofolá ke ‘fakakalauni ʻaki ʻa e nāunau, ʻio ʻi Saione, ʻi he nima ʻo e kau tamaioʻeiki ʻa e ʻEikí, ʻio ʻa e fānau ʻa ʻIfalemí.’ (T. & F. 133:26–35.)” (Mormon Doctrine, 2nd ed. [1966], 457–58; vakai foki, Doctrine and Covenants Student Manual, 2nd ed. [Church Educational System manual, 2001], 340–41)