Seminelí
Lēsoni 42: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:1–16


Lēsoni 42

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:1–16

Talateú

ʻI Tīsema ʻo e 1830 naʻe fakahā ʻe he ʻEikí ki he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ha fekau ke tānaki fakataha ʻa e Siasí ki ʻOhaiō (vakai, T&F 37). ʻI he 1831 ne fai mai ʻe he ʻEikí e fakahā ʻoku lekooti he taimí ni ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38, ʻa ia naʻe fakamatalaʻi ai ha ngaahi ʻuhinga ki he tānaki fakataha ʻo e Kāingalotú ki ʻOhaioó. Naʻá Ne toe tuku mai foki mo ha ngaahi fekau ke tataki kinautolu ʻi he tānakí. ʻOku aleaʻi ʻi he lēsoni ko ʻení e fuofua veesi ʻe 16 ʻo e vahe 38. Naʻe fakahā ʻe Sīsū Kalaisi ʻi he fakahā ko ʻení ki he kāingalotu ʻo e Siasí ʻokú Ne ʻi honau lotolotongá. Naʻá ne toe fakamatalaʻi foki kiate kinautolu e niʻihi te nau matuʻuaki ʻa ʻEne Hālele ʻAngaua Maí, fakatokanga ki he Kāingalotú fekauʻaki mo e fakatuʻutāmaki, pea fakalotolahiʻi e Kāingalotú.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:1-7

ʻOku fakahā ʻe Sīsū Kalaisi ki he kāingalotu ʻo Hono Siasí ʻokú Ne ʻi honau lotolotongá

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau hiki ʻi heʻenau pepa ki he kalasí pe tohinoa ako folofolá ha niʻihi ʻo e ngaahi fekau ʻoku nau ongoʻi ʻoku faingofua ke nau talangofua ki ai. Fakaafeʻi leva kinautolu ke nau fakakaukau ki he ngaahi fekau ʻa ia ʻoku faingataʻa ke nau talangofua ki aí pea ko e hā hono ʻuhingá. (ʻE ala tohi foki ʻe he kau akó e ngaahi fakakaukau ko ʻení kapau ʻoku nau ongoʻi fiemālie ke fai ia.)

  • Ko e hā ka faingataʻa ai ke tau talangofua ki ha ngaahi fekau ʻe niʻihi?

  • Ko e hā kuó ne fakaʻaiʻai koe ke tauhi ʻa e ngaahi fekau oku faingataʻa ke ke talangofua ki aí?

Fakamanatu ki he kau akó naʻe fekauʻi ʻe he ʻEikí ʻi Tīsema ʻo e 1830, e Kāingalotu ʻi Niu ʻIoké, ke tānaki fakataha ki ʻOhaiō (vakai, T&F 37). Naʻe faingataʻa ki ha niʻihi ʻo e kāingalotú ke tauhi e fekau ko ʻení. ʻI he ʻaho 2 ʻo Sānuali ʻo e 1831, naʻe fakataha e Kāingalotu mei he ngaahi kolo kehekehe ʻi Niu ʻIoké ki he ʻapi ʻo Pita Uitemā ko e Lahí ki he konifelenisi hono tolu ʻo e Siasí. Lolotonga e konifelenisí, ne fehuʻi ʻe ha niʻihi ʻo e kāingalotu ʻo e Siasí fekauʻaki mo e fekau ke hiki ki ʻOhaioó.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ne faingataʻa ai ki he niʻihi ʻo e Kāingalotú ke talangofua ki he fekau ke mavahe mei Niu ʻIoke pea tānaki fakataha ki ʻOhaioó?

ʻE ala fie maʻu ke ke fakamatalaʻi ne ʻikai mahino ki he tokotaha kotoa ʻi he konifelenisi ko ʻení e fakapotopoto ʻo e fekau ko ʻení. Ne ʻikai tali ʻe ha niʻhi ko e folofola ʻa e ʻEikí, pea ne ʻikai fie liʻaki ʻe he niʻihi honau ngaahi faama leleí mo e tūkunga fakafiemālié ki he tuʻunga taʻepau ʻo ha feituʻu foʻou. Naʻe malava moʻoni ke mole ha paʻanga ʻa ha niʻihi ʻi heʻenau koloá pea ʻikai lava ha niʻihi ʻo fakatau ʻenau koloá.

Fakamatalaʻi ange ʻi he lolotonga ʻo e konifelenisi ʻo Sānuali ʻo e 1831, ne lotu ʻa Siosefa Sāmita ki he ʻEikí ke ʻilo lahi ange ki he fekau ke tānaki fakataha ki ʻOhaioó. Naʻe tali mai ʻe he ʻEikí ʻaki ʻa e fakahā ʻoku lekooti he taimí ni ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38. Talaange ki he kau akó ʻi heʻenau ako ʻa e fakahā ko ʻení, te nau ako ʻa e ngaahi moʻoni ʻe lava ke tokoni kiate kinautolu ʻi heʻenau fai ha ngaahi fili fekauʻaki mo e ngaahi fekau ʻoku faingataʻa ke nau talangofua ki aí.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:1–3. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo fekumi ki he ngaahi moʻoni te tau lava ʻo ako kia Sīsū Kalaisi. ʻI he tali mai ʻa e kau akó, mahalo te ke fie fokotuʻu ange ke nau fakaʻilongaʻi ʻa e ngaahi lea mo e konga lea ʻoku felāveʻi mo ʻenau ngaahi talí.

  • Ko e hā e moʻoni ʻe lava ke tau ako kau kia Sīsū Kalaisi mei he ngaahi veesi ko ʻení? (ʻI he tali ʻa e kau akó, tokoni ke nau ʻiloʻi ʻa e tokāteline ko ʻení: ʻOku ʻafioʻi ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e meʻa kotoa pē.)

  • Ko e hā ha founga ne tokoni ai ʻa e mahino ʻoku ʻafioʻi ʻe Sīsū Kalaisi e meʻa kotoa pē ki he Kāingalotu ne fekauʻi ke hiki ki ʻOhaioó?

  • Ko e hā ha founga ʻe tokoniʻi ai foki kitautolu ʻe he moʻoni ko ʻení ʻi he taimi ʻoku faingataʻa ai ke tau talangofua ki he ngaahi fekau ʻa e ʻEikí?

Fakamatalaʻi ange kimuʻa pea maʻu ʻa e fakahā ko ʻení, naʻe ngāue ʻa Siosefa Sāmita ʻi hono toe vakaiʻi fakalaumālie ʻo e Tohi Tapú peá ne maʻu e meʻa ko ia ʻoku ʻi he Mōsese 6–7 ʻi he Mataʻitofe Mahuʻinga ʻo e taimi ní. ʻOku fakamatala ʻa e ngaahi vahe ko ʻení ki ha palōfita ko ʻĪnoke mo hono kakaí. Koeʻuhí ko ʻenau anga māʻoniʻoní mo e uouangatahá, naʻe ui ai ʻe he ʻEikí ʻa e kakai ko ʻení ko Saione. Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau fakalongolongo ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:4 , pea fekumi ki he meʻa naʻe fakahoko ʻe he ʻEikí maʻa ʻĪnoke mo hono kakaí. Kole ki he kau akó ke nau lipooti e meʻa ne nau maʻú. ʻE ala fie maʻu ke ke fakamatalaʻi ange ko e taimi naʻe fakaʻaongaʻi ai ʻe he ʻEikí ʻa e kupuʻi lea “hoku fatafata ʻoʻokú”, ko ʻEne ʻuhingá ki Hono ʻaó.

  • Fakatatau ki he veesi 4, ko e hā e meʻa ʻe taha ne fai ʻe he kakai ʻo ʻĪnoké ne tupunga ai hono ʻave kinautolu ʻe he ʻEikí ki he langí? (Naʻa nau tui ki Hono huafá.)

  • Ko e hā ne folofola ʻaki ʻe he Fakamoʻuí kuó Ne fai maʻanautolu kuo tui ki Hono huafá? Ko e hā ʻokú ke ongoʻi ʻo kau ki he Fakamoʻuí?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:5-7 . Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo fekumi ki meʻa naʻe folofola ʻaki ʻe Sīsū Kalaisi kau ki he feituʻu ʻokú Ne ʻi aí.

  • Ko e fē e feituʻu naʻe folofola ʻa Sīsū Kalaisi ʻokú Ne ʻi aí?

  • Ko e fē ha taimi kuó ke ongoʻi ai ne ofi atu e Fakamoʻuí neongo ne ʻikai te ke lava ʻo mamata kiate Ia?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:8-12

ʻOku fakamatalaʻi ʻe he ʻEikí ʻa kinautolu te nau matuʻuaki ʻa ʻEne Hāʻele ʻAngaua Maí

Fakaʻaliʻali e fakatātā Hāʻele ʻAngauá (Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí [2009], fika 66; vakai foki, LDS.org). Fakamatalaʻi ange ʻi he tokoni ʻa e Fakamoʻuí e Kāingalotu ʻi Niu ʻIoke ke mahino hono mahuʻinga e tānaki fakataha ki ʻOhaioó, naʻá Ne folofola ʻo kau ki Heʻene Hāʻele ʻAngaua Maí.

ʻĪmisi
The Second Coming

Fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke taufetongi ʻi hono lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:8-10. Fakaafeʻi e kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo fekumi ki he meʻa naʻe fakahā ʻe he Fakamoʻuí fekauʻaki mo ʻEne Hāʻele ʻAngaua Maí. ʻE ala tokoni ke fakamatalaʻi ange ko kinautolu te nau “kātakiʻi ʻa e ʻaho” (T&F 38:8) ʻo e Hāʻele ʻAngaua Maí ko kinautolu ʻe ʻikai fakaʻauha kae malava ʻo nofo fakataha mo e Fakamoʻuí ʻi he māmaní ʻi Heʻene hāʻele maí.

  • Ko e hā ha founga ʻoku tokoni ai e ngaahi veesi ko ʻení ke mahino kiate kitautolu e mahuʻinga ʻo e fakamaʻa mo maʻa kimuʻa e Hāʻele ʻAngauá?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau fakalongolongo ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:11–12 mo kumi ki he fakamatala ʻa e ʻEikí kau ki he tūkunga ʻe ʻi ai e māmaní ki muʻa ʻi he Hāʻele ʻAngaua Maí. Kole leva ki he kau akó ke lipooti e meʻa ne nau maʻú. (Ke tokoni ke mahino ki he kau akó ʻa e ngaahi veesi ko ʻení, mahalo te ke fie fakamatalaʻi ange ko e fakamatala kau ki he kau ʻāngeló ʻoku tatali mai ke “tuʻusi hifo ʻa e māmaní” ko ha fakafekauʻaki ia ki he talanoa fakatātā ʻi he Fuakava Foʻoú ʻo e uité mo e teá ʻi he [vakai, Mātiu 13:24–30; T&F 86:1–7], ʻa ia ʻoku tānaki fakataha ʻa e uité [ʻa kinautolu ʻoku māʻoniʻoní] kimuʻa ʻi hono tutu ʻo e teá [ʻa kinautolu ʻoku fai angahalá].)

  • Ko e hā ha fakamoʻoni ʻokú ke sio ai ʻoku hoko he ʻahó ni ʻa e ngaahi tūkunga ʻoku fakamatalaʻi ʻi he veesi 11?

  • Ko e hā te tau lava ʻo fai ke kei maʻa ai ʻi he lotolotonga ʻo e ngaahi tūkunga ko ʻení?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:13-16

ʻOku fakatokanga ʻa e ʻEikí ki he Kāingalotú ki he fakatuʻutāmakí pea fakalotolahiʻi kinautolu

Fakamatalaʻi ange makehe mei Heʻene fakamatala ki Heʻene Hāʻele ʻAngauá, ne fai ʻe he ʻEikí ha fakatokanga ki he fakatuʻutāmaki ne fehangahangai mo e Kāingalotú. ʻAi ke sio e kau akó ki he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:12 pea ʻeke ange e fehuʻi ko ʻení:

  • ʻI he fakaʻosinga ʻo e veesi 12, ko e hā naʻe akoʻi ʻe he ʻEikí fekauʻaki mo e fili ʻo e Kāingalotú?

Tokoni ke mahino ki he kau akó ʻe lava ke ʻuhinga e kupuʻi lea “ʻoku kau fakataha ʻa e filí” ki he foʻi moʻoni ko ia ʻoku kau fakataha ʻa Sētane mo ʻene kau taú ke tauʻi e Kāingalotu ʻo e ngaahi ʻaho kimui ní. ʻE lava foki ke ʻuhinga ia ki he kakai ne hoko ko e fili ʻo e Kāingalotú ʻi he taimi ne maʻu ai e fakahā ko ʻení. Kole ki ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:13 , pea fakaafeʻi e kau akó ke kumi pe ko e hā e taumuʻa ʻo e kau fakataha ko ʻeni ʻa e filí. Fakaafeʻi e kau akó ke nau lipooti e meʻa ne nau maʻú.

  • Ko e hā ʻe lava ʻe he ʻEiki ʻo fakahoko ʻi he taimi ʻoku tau ʻi ha fakatuʻutāmaki ai? (Mahalo ʻe fai ʻe he kau akó ha ngaahi tali kehekehe. Fakapapauʻi ke fakamamafaʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení, pea hiki ia ʻi he palakipoé: ʻE lava e ʻEikí ʻo fakatokanga mai ki ha fakatuʻutāmaki.

ʻOange ha kiʻi taimi ki he kau akó ke fakalaulauloto ki he ngaahi pōpoaki kuo tuku mai ʻe he palōfita ʻa e ʻEikí ʻi he konifelenisi lahí mo e ngaahi tohi ʻa e Siasí.

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻoku hoko ai e ngaahi pōpoakí ni ko ha fakatokanga mei he ʻEikí ki ha fakatuʻutāmaki fakalaumālie pe fakaesino ʻoku tau fehangahangai mo ia?

  • Ko e hā mo ha toe ngaahi founga kuo fakatokanga atu ai kiate koe telia e ngaahi fakatuʻutāmaki fakalaumālié pe fakaesinó?

Fakaafeʻi e kau akó ke lau fakalongolongo ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:14–15 pea kumi ki he founga ne fakalotolahiʻi ʻaki ʻe he ʻEikí e Kāingalotú lolotonga e taimi fakatuʻutāmaki mo fakaʻiloʻilonga uá ni. Kole ki he kau akó ke nau lipooti e meʻa ne nau maʻú.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:16 . Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai pea fekumi ki he meʻa ne foaki ʻe he ʻEikí ki he Kāingalotú maʻa honau Fakamoʻuí. Tokoni ke mahino ki he kau akó ko e fekau ko ia ʻoku fai ki ai e fakamatalá ko e fekau ke hiki mei Niu ʻIoke ki ʻOhaioó.

  • Ko e hā ha founga ne hoko ai e fekau ke mavahe mei Niu ʻIoké ko ha fakamoʻui fakaesino ki he Kāingalotú?

  • Ko e hā ha founga ne hoko ai e fekau ke tānaki fakataha ki ʻOhaioó ko honau fakamoʻui fakalaumālié?

Tānaki atu ki he tefitoʻi moʻoni ʻi he palakipoé ke hangē ko ʻení: ʻE lava ke fakatokanga mai ʻa e ʻEikí telia ʻa e fakatuʻutāmakí mo ʻomi kiate kitautolu ha ngaahi fekau ko hotau maluʻi.

  • Ko e hā ha founga ʻe lava ke maluʻi ai kitautolu ʻi hono tauhi e ngaahi fekau ʻa e ʻEikí?

  • Ko e fē ha taimi kuó ke ongoʻi ai ne maluʻi koe ʻi hano tauhi ʻo ha fekau? (Mahalo te ke lava ke ʻoange ha taimi ki he kau akó ke nau fakalaulauloto ki heʻenau ngaahi talí kimuʻa pea kole ke nau tali maí.)

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakamanatu ʻa e ʻekitivitī he kamataʻanga ʻo e kalasí ʻa ia ne nau fakakaukau ai ki he ngaahi fekau ʻoku faingataʻa ke nau talangofua ki aí. Kole ange ke nau fakakaukau ki he founga ʻe lava ke hoko ai e ngaahi fekaú ni ko ha tāpuaki mei he ʻEikí ke maluʻi kinautolu mei ha fakatuʻutāmaki fakalaumālie pe fakaesino.

  • Ko e hā ha founga ʻe tokoni ai ʻa e mahino ki he moʻoni ʻoku tohi ʻi he palakipoé ke fakalotolahiʻi koe ke talangofua ki he ngaahi fekau ʻa e ʻEikí, kae tautautefito ki he taimi ʻoku hā faingataʻa ai ke talangofua ki he ngaahi fekau ko iá?

Fakaʻosi ʻaki hono fakaafeʻi ʻo e kau akó ke nau vahevahe ʻenau fakamoʻoni ki he malava ʻe he ʻEikí ke fakatokanga mai kiate kitautolu e fakatuʻutāmakí mo foaki mai ha fekau te ne maluʻi kitautolu kapau te tau talangofua ki ai. Mahalo te ke fie fakamoʻoni foki ki he moʻoni ko ʻení.

Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:16 “Pea ʻoku ou fai kiate kimoutolu ʻa e fekau, koeʻuhí ko homou fakamoʻuí”

Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Siaosi ʻAlipate Sāmita:

ʻĪmisi
Palesiteni George Albert Smith

“ʻI heʻeku kei siʻí ne u ʻiloʻi, pe ne u pehē naʻá ku ʻiloʻi ko e ngaahi fekau ʻa e ʻEikí ko ʻEne ngaahi fonó ia mo e ngaahi tuʻutuʻuni ke tataki ʻaki au. Ne u ʻiloʻi ʻe muimui mai ʻa e tautea ʻi he talangataʻa ki he ngaahi fono ko iá. … Ka ʻi heʻeku tupu ʻo fuʻu lahi angé kuó u ako e lēsoni mei haʻaku vakai mei he tafaʻaki ʻe taha, pea kiate au he taimi ní, ko e ngaahi fono ʻa e ʻEikí… ko e ongo mālie pē ia ʻo e leʻo ʻo ʻetau Tamai ʻi Hēvaní ʻi Heʻene ʻaloʻofa kiate kitautolú. Ko ha faleʻi pē ia ʻa ha mātuʻa ʻofa, ʻoku lahi ange ʻene tokanga mai ki heʻetau leleí ʻi heʻetau mātuʻa fakaemāmaní, pea kuo hoko ʻeni e meʻa ne hangē kiate au he taimi ʻe taha ko ha foʻi lao hingoa mamafá ka ʻi he taimi ní ko ha faleʻi ʻofa mo pelepelengesi ia ʻa ha Tamai Hēvani Poto aoniu. Ko ia ʻoku ou pehē ai ʻoku ʻikai faingataʻa kiate au ke u tui ko e meʻa lelei taha pē ke u faí ko hono tauhi e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá” (Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siaosi ʻAlipate Sāmita[2011], 208).