Seminelí
Lēsoni Ako ʻi ʻApí: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 41–44 (ʻIuniti 10)


Lēsoni Ako ʻi ʻApí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 41–44 (ʻIuniti 10)

Nāunau ʻOku Teuteu maʻá e Faiako Ako ʻi ʻApí

Fakanounou ʻo e Lēsoni Ako ʻi ʻApi Fakaʻahó

ʻOku ʻikai fakataumuʻa ʻa e fakamatala fakanounou ko ʻeni ʻo e ngaahi meʻa naʻe hokó, ngaahi tokāteliné mo e tefitoʻi moʻoni kuo ako ʻe he kau akó ʻi heʻenau ako ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 41–44 (ʻiuniti 10) ke akoʻi ko ha konga hoʻo lēsoní. ʻOku nofotaha e lēsoni ʻokú ke akoʻí ʻi he niʻihi pē ʻo e ngaahi tokāteline mo e tefitoʻi moʻoni ko ʻení. Muimui ki he ueʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ʻi hoʻo fakakaukauʻi ʻa e fie maʻu hoʻo kau akó.

ʻAho 1 (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 41)

Naʻe ako ʻe he kau akó mei he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 41, ʻoku hoifua e ʻEikí ke tāpuekina kitautolu ʻi heʻetau fanongo mo talangofua kiate Iá, mo ʻetau hoko ko e kau ākonga ʻo Sīsū Kalaisi ʻi heʻetau maʻu ʻEne ngaahi fonó mo muimui kiate kinautolú. Naʻe ako foki ʻe he kau akó ʻi heʻenau ako ki hono ui ʻo ʻEtuate Pātilisi ke hoko ko e fuofua pīsope ʻo e Siasí, ʻoku ui ʻe he ʻOtuá ʻa e kau pīsopé, ʻo poupouʻi ia ʻe he leʻo ʻo e kau mēmipá, pea fakanofo ʻi he mafai totonú.

ʻAho 2 (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:1–29)

ʻOku ʻiloa ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42 ko e “fono ʻo e Siasí.” Naʻe ako ʻe he kau akó ʻi heʻenau ako e ʻuluaki fono ʻo e Siasí, kapau te tau lotu ʻi he tui, te tau lava ʻo maʻu ʻa e Laumālié ke tokoni ke tau akoʻi e niʻihi kehé. ʻIkai ngata aí, naʻe ako ʻe he kau akó ʻoku ʻafioʻi ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní e meʻa kotoa pea fakamoʻoni ki he Tamaí mo e ʻAló ʻI he kotoa ʻo e ngaahi fono mo e ngaahi fekau naʻe ako ʻe he kau akó ʻi he konga ko ʻeni ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42, naʻa nau ako ai e moʻoni kapau te tau holi ki ha taha kehe, kuo tau fakaʻikaiʻi e tuí pea mole ʻa e Laumālié.

ʻAho 3 (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:30–93)

Naʻe ʻilo ʻe he kau akó ʻi heʻenau ako mo akoʻi e fono fakatāpui ʻa e ʻEikí, ʻoku fie maʻu ke tau tokanga ki he kakai masivá mo kinautolu ʻoku fie maʻu tokoní pea ʻi heʻetau fai lelei ki he niʻihi kehé, ʻoku tau fai ia ki he ʻEikí. Naʻe ʻilo foki ʻe he kau akó ʻa e tefitoʻi moʻoni kapau te tau kole, ʻe foaki mai ʻe he ʻEikí ha poto te ne ʻomi ha nonga mo ha fiefia kiate kitautolu. Ne nau fakaʻosi ʻaki e lēsoní haʻanau ako ko e ngaahi fakalotomamahi ʻoku fai fakatāutahá ʻoku totonu ke fakaleleiʻi fakataautaha pē ia.

ʻAho 4 (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 43–44)

ʻI he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 43, naʻe ako ʻe he kau akó ko e Palesiteni pē ʻo e Siasí te ne maʻu ha ngaahi fakahā maʻá e Siasí fakalukufua. Naʻe mahino foki ki he kau akó ko e taumuʻa ʻo e ngaahi fakatahaʻanga ʻa e Siasí ke fakahinohino mo fefakamaamaʻaki ai pea ʻoku fie maʻu ke tau haʻisia ke moʻui ʻaki e ngaahi moʻoni kuo tau akó. Hili hono ako ʻe he kau akó e founga naʻe fekau ai ʻe he ʻEikí ʻEne fānaú ke nau fakatomala pea teuteuʻi kinautolu ki he Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa Sīsū Kalaisí, naʻa nau ako ai ʻe haʻi ʻa Sētane lolotonga e Nofo Tuʻí pea ʻe ʻafio ʻa Sīsū Kalaisi mo Hono kakaí ʻi he māmaní.

Talateú

ʻI he lēsoni ko ʻení, ʻe tokanga taha e kau akó ki he ngaahi akonaki ʻa e ʻEikí ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42 kau ki he maté mo e fakamoʻuí, ʻa ia naʻe ʻikai akoʻi ʻi he ngaahi lēsoni ako ʻi ʻapí.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:43–52

ʻOku ʻomi ʻe he ʻEikí ʻa e faleʻi ʻo kau ki he maté mo e fakamoʻuí

Puke hake ʻi ha nima ʻe taha, ha kiʻi hina lolo ʻōlive kuo fakatapui ki he faingāue ki he mahakí; puke hake ʻi ho nima ʻe tahá, ha foʻi hina faitoʻo.

  • Ko e hā ʻoku fakaʻaongaʻi ki ai e ngaahi meʻa ko ʻení?

  • Ko e fē ʻi he ngaahi meʻá ni ʻoku totonu ke tau falala ki ai ʻi he taimi ʻo e mahamahakí?

Hili e vahevahe nounou ʻe he kau akó ʻenau fakakaukaú, fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:43–44 . Kole ki he kalasí ke nau kumi ʻa e fakahinohino ʻa e ʻEikí ʻo kau ki he meʻa ʻoku totonu ke tau falala ki ai ʻi he taimi ʻo e mahamahakí. Ke tokoni ke mahino ki he kau akó e ngaahi veesi ko ʻení, ʻe ala tokoni ke fakamatalaʻi ange ko e ʻakau iiki mo e meʻakai vaivai ne fakamataka ki ai e veesi 43 ʻoku ʻuhinga ia ki he ngaahi faitoʻo ne angamaheni hono ngāue ʻaki lolotonga e vahaʻataimi ne foaki ai e fakahā ko ʻení.

Ke tokoni ki he kau akó ke mahino kiate kinautolu ʻa e fakamoʻui ʻe lava ke hoko ʻi he tuí mo e faitoʻo fakafalemahakí, kole ki ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā Tāleni H. ʻOakesi ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá. Lolotonga e lau ʻa e tokotaha akó, fakaafeʻi e kalasí ke nau fanongo ki he founga ʻe lava ke hoko ai ʻa e fakamoʻuí ʻi he tuí mo e faitoʻó fakatouʻosi.

ʻĪmisi
ʻEletā Dallin H. Oaks

“ʻOku tui ʻa e Kāingalotú ki hono fakaʻaongaʻi e ʻilo fakasiaenisi mo e founga lelei taha ʻoku ala maʻú. ʻOku tau fakaʻaongaʻi ʻa e maʻu meʻatokoni leleí, fakamālohisinó, mo e ngaahi founga kehe ke fakatolonga ʻa e moʻui leleí pea tau fakaʻaongaʻi ʻa e tokoni ʻa e kau mataotao hangē ko e kau toketaá mo e kau fai tafá ke fakaleleiʻi ʻetau tuʻunga moʻui leleí.

ʻOku ʻikai ke fehangahangai ʻa hono fakaʻaongaʻi ʻo e faitoʻo fakasaienisí mo ʻetau ngaahi lotu ʻi he tuí pea mo ʻetau fakafalala ki he ngaahi tāpuaki ʻo e fai ngāué. …

“ʻIo, ʻoku ʻikai ke tau tali pē ke ʻosi kātoa e ngaahi foungá pea tau toki lotu ʻi he tui pe foaki ha tāpuaki lakanga fakataulaʻeiki ke fakamoʻui. ʻI he ngaahi taimi fakatamakí, ʻoku muʻomuʻa ʻa e lotú mo e ngaahi tāpuakí. ʻI he ngaahi taimi lahi ʻoku tau fakahoko ʻa e ngaahi feinga kotoa pē ʻi he taimi pē ʻe taha” (“Fakamoʻui ʻo e Mahakí,” Ensign pe Liahona, Mē 2010, 47).

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke tau fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e lakanga fakataulaʻeikí pea pehē ki he faitoʻó ke fakamoʻui ʻi he taimi ʻo e mahakí?

  • Fakatatau ki he veesi 44 ʻe fakamoʻui nai e tokotaha puke kotoa pē ʻokú ne maʻu ha tāpuaki ʻo e lakanga fakataulaʻeikí?

Talaange ki he kau akó naʻe fakamatalaʻi ʻe he ʻEikí e ʻuhinga he ʻikai sai ai ha niʻihi ʻoku nau maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:48 . Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai pea kumi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻokú ne puleʻi pe ʻe fakamoʻui ha taha ko ha ola ʻo ha tāpuaki ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.

  • Fakatatau ki he veesi 48, ko e hā ʻa e meʻa mahuʻinga ʻokú ne fakapapauʻi e ola ʻo ha tāpuaki ʻo e lakanga fakataulaʻeikí? (Kapau ʻoku maʻu ʻe ha taha ʻa e tui kia Sīsū Kalaisí pea ʻoku ʻikai tuʻutuʻuni ki he maté, ʻe fakamoʻui ia. Mahalo ʻe fie maʻu ke ke fakamatalaʻi ʻoku ʻuhinga ʻa e kupuʻi lea “ʻikai tuʻutuʻuni ki he maté” ki he foʻi moʻoni ʻe hoko ʻa e maté pe fakamoʻuí ʻo fakatatau ki he taimi, poto, mo e finangalo ʻo e ʻEikí.)

  • Ko e hā he ʻikai fakamoʻui ai e tokotaha kotoa pē ʻokú ne maʻu ʻa e tui kia Sīsū Kalaisí?

  • Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke tui ki he finangalo mo e taimi ʻa e ʻOtuá maʻatautolu takitahá?

Fakaafeʻi e kau akó ke ʻiloʻi ha tefitoʻi moʻoni te tau lava ʻo ako mei he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:48 fekauʻaki mo e fakamoʻui mei hotau ngaahi vaivaí. Neongo ʻe ala fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ha ngaahi lea kehekehe, ʻoku totonu ke fakahaaʻi ʻe he ngaahi tali ʻa e kau akó ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: Kapau te tau tui ki he ʻEiki ko Sīsū Kalaisí, ʻe lava ke fakamoʻui kitautolu ʻo fakatatau ki Hono finangaló. Mahalo te ke fie fokotuʻu ange ki he kau akó ke nau fakaʻilongaʻi e ngaahi lea pe kupuʻi lea ʻi he veesi 48 ʻokú ne akoʻi e tefitoʻi moʻoni ko ʻení.

Ke tokoni ke mahino ki he kau akó kuo pau ke fakatefito ʻa ʻetau tuí ʻia Sīsū Kalaisi kae ʻikai ʻi he ngaahi ola pau ʻoku tau fakaʻamuá, kole ki ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā Tāleni H. ʻOakesi ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá. Fakaafeʻi e kalasí ke nau fakafanongo ki ha ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai ke fakatefito ʻetau tuí ʻia Sīsū Kalaisí.

ʻĪmisi
ʻEletā Dallin H. Oaks

“ʻI heʻetau hoko ko e fānau ʻa e ʻOtuá, ʻoku tau falala kiate Ia ʻi heʻetau ʻilo ʻEne ʻofa maʻongoʻonga pea mo ʻEne tokaimaʻananga ki he ngaahi meʻa ʻoku lelei taha ki heʻetau lelei taʻengatá. Ko e tefitoʻi moʻoni ʻuluaki ʻo e ongoongoleleí ko e tui ki he ʻEiki ko Sīsū Kalaisí, pea ʻoku ʻuhinga ʻa e tuí ki he loto-falala. Naʻá ku ongoʻi ʻa e loto-falala ko iá ʻi he lea hoku tokouá ʻi ha meʻafakaʻeiki ʻo ha kiʻi finemui naʻe mate tupu mei ha puke lahi ʻaupito. Naʻá ne lea ʻaki ʻa e ngaahi lea ko ʻení ʻa ia naʻá ne tomuʻa fakaʻohovaleʻi au pea toki fakamāmaʻi kimui hoku ʻatamaí: ʻʻOku ou ʻilo ko e finangalo ia ʻo e ʻEikí ke ne mate. Naʻe lelei hono tauhi fakafaitoʻó. Naʻe fakahoko kiate ia ha faingāue. Naʻe hiki hono hingoá ʻi he lisi ʻo e lotú ʻi he temipalé. Naʻe fakahoko ha lotu ʻe laungeau ke fakamoʻui ia. Pea naʻá ku ʻiloʻi naʻe ʻi ai ha tui feʻunga ʻa e fāmilí ʻe fakamoʻui ia tukukehe kapau ko e finangalo ia ʻo e ʻEikí ke ʻave ia ki ʻapi ʻi he taimí ni.’ Naʻá ku toe ongoʻi ʻa e loto-falala tatau ʻi he lea ʻa ha tamai ʻa ha kiʻi finemui taʻu hongofulu tupu ne toki mālōlō ko e tupu mei he kanisaá. Naʻá ne pehē, ‘Ko e tui homau fāmilí ʻoku ʻi he ʻEiki ko Sīsū Kalaisí, ʻo ʻikai ʻi he ngaahi meʻa ʻe hokó.’ ʻOku kei ongo moʻoni ʻa e ngaahi leá ni kiate au. ʻOku tau fai ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē ʻoku lavá ke fakamoʻui ʻa e niʻihi ʻoku tau ʻofa aí, pea tau falala ki he ʻEikí ʻi he meʻa ʻe hokó” (“Fakamoʻui ʻo e Mahakí,” 50).

  • Naʻe fakaʻaongaʻi fēfē ʻe he niʻihi fakafoʻituitui naʻe lave ki ai ʻa ʻEletā ʻOakesí ʻa e tui kia Sīsū Kalaisí?

  • ʻOku fie maʻu ʻi he taimi ʻe niʻihi ha tui lahi ange ke sio ki he mate ha taha ʻoku tau ʻofa ai pe kātakiʻi ha puke fuoloa ʻi he fie maʻu ko ia ke mamata ki heʻenau moʻuí pe ko honau fakamoʻuí. ʻOkú ke pehē ko e hā ʻe ala hoko ai ʻení?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke ngāue ʻaki ʻa e tui kia Sīsū Kalaisí, neongo he ʻikai te tau maʻu e ola ʻoku tau fakaʻamuá?

Kole ki he kau akó pe ʻoku nau ʻilo ha taha kuo pekia neongo ʻa e muimui ki he faleʻi fakafaitoʻo totonú mo e fekumi ki he fakamoʻuí ʻo fakafou ʻi he lotú mo e ngaahi tāpuaki ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. (Mātuʻaki tokanga ki he ngaahi ongo ʻa kinautolu mahalo kuo nau aʻusia ʻa e tūkunga ko ʻení.) Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:45–47. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo kumi e ngaahi foʻi lea pe kupuʻi lea te nau ala ʻomi ha fakafiemālie ki ha taha kuó ne aʻusia ha pekia ʻa ha taha ne ʻofa ai.

  • ʻOku talamai ʻe he veesi 45 kiate kitautolu ʻe fakanatula pē ʻetau tengihia koeʻuhí ko e mole ʻa kinautolu ʻoku tau ʻofa aí. Ko e hā ʻa e tokāteline ne akoʻi ʻi he veesi 46 te ne ala ʻomi ha fakafiemālie kiate kinautolu ʻoku tengihia ha mole ha ʻofaʻanga? ( ʻOku melie ʻa e maté kiate kinautolu ʻoku mate ʻi he ʻEikí. Te ke fie fokotuʻu ange ke fakaʻilongaʻi ʻe he kau akó e ngaahi foʻi lea pe ngaahi kupuʻi lea ʻoku nau akoʻi ʻa e foʻi moʻoni ko ʻení.)

  • ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ke mate ʻi he ʻEikí? (Ko e founga ʻe taha ke fakamatalaʻi ai ʻení ko ha taha kuó ne kātaki faivelenga mo tauhi ʻene ngaahi fuakava toputapú ʻo aʻu ki he taimi ʻo ʻene maté.)

  • ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ʻe “melie” ʻa e maté kiate kinautolu ʻoku mate ʻi he ʻEikí? (Mahalo ʻe fie maʻu ke ke fakamatalaʻi ange neongo ʻe lava ke faingataʻaʻia ha tokotaha faivelenga kuo pekia ʻi he mamahi fakaesinó, ka ʻoku ʻuhinga ʻa e talaʻofa ko ʻení ki he melino mo e mālōlō te ne aʻusia ʻi he maama tataliʻanga ʻo e ngaahi laumālié.)

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau fakalaulauloto pe ʻoku nau moʻui ʻi ha founga te ne ngaohi ke hoko e maté ʻo “melie” kiate kinautolu ʻo ka hoko he ʻahó ni. (Mahalo te ke fie fakaafeʻi e kau akó ke hiki ʻenau ngaahi fakakaukaú ʻi heʻenau pepa ki he kalasí pe tohinoa ako folofolá.)

Fakaʻosi ʻaki haʻo fai ange hoʻo fakamoʻoni ki he ngaahi moʻoni naʻe akoʻi ʻi he lēsoni ko ʻení.

ʻIuniti Hokó (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 45–48)

ʻEke ki he kau akó pe kuo nau ongoʻi hohaʻa nai pe tokanga ki he Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa Sīsū Kalaisí. Fakamatalaʻi ange te nau ako lahi ange ʻi he ʻiuniti hokó fekauʻaki mo e ngaahi fakaʻilonga ʻo e Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa e Fakamoʻuí. Ko e hā ʻe hoko ʻi he hāʻele mai ʻa Sīsū Kalaisí? Ko e hā te tau lava ʻo fai ke tau mateuteu ki he taimi ko iá?