Seminelí
Lēsoni Ako ʻi ʻApí: Ko e ʻUnu ʻa e Siasí ki he Fakatokelau ʻo Mīsulí; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 113–120 (ʻIuniti 25)


Lēsoni Ako ʻi ʻApí

Ko e ʻUnu ʻa e Siasí ki he Fakatokelau ʻo Mīsulí; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 113–120 (ʻIuniti 25)

Nāunau ʻOku Teuteu maʻá e Faiako Ako ʻi ʻApí

Fakanounou ʻo e Lēsoni Ako ʻi ʻApi Fakaʻahó

ʻOku ʻikai fakataumuʻa ʻa e fakamatala fakanounou ko ʻeni ʻo e ngaahi tokāteliné mo e tefitoʻi moʻoni ne ako ʻe he kau akó ʻi heʻenau ako ʻa e “Ko e ʻUnu ʻa e Siasí ki he Fakatokelau ʻo Mīsulí” mo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 113–120 (ʻiuniti 25), ke akoʻi ko ha konga hoʻo lēsoní. ʻOku nofotaha e lēsoni ʻokú ke akoʻí ʻi he niʻihi pē ʻo e ngaahi tokāteline mo e tefitoʻi moʻoni ko ʻení. Muimui ki he ueʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ʻi hoʻo fakakaukauʻi ʻa e fie maʻu hoʻo kau akó.

ʻAho 1 (Ko e ʻunu ʻa e Siasí ki he tafaʻaki fakatokelau ʻo Mīsulí)

ʻI he ako ʻa e kau akó fekauʻaki mo e ngaahi meʻa naʻe hoko ʻo aʻu ki he ʻunu e ʻuluʻi ʻofisi ʻo e Siasí ki he fakatokelau ʻo Mīsulí, ne nau ako ai ʻe lava ke fakamālohia ʻe tau fakamoʻoní ʻi heʻetau fili ke tali e ngaahi faingataʻá ʻaki e tuí kae ʻikai ko e loto veiveiuá. Ne nau ako foki ʻoku tau maʻu ha maluʻi fakalaumālie ʻokú ne fakafehokotaki kitautolu mo e ʻOtuá, ʻi heʻetau poupouʻi e palōfitá mo muimui ʻi heʻene faleʻí. Naʻe ʻilo ʻe he kau akó ʻe lava ʻe he ʻEikí ʻo fakamoʻui hotau ngaahi vā fetuʻutakí ʻi heʻetau fakamolemoleʻi e niʻihi kehé. ʻIkai ngata aí, naʻe maʻu ʻe he kau akó ha faingamālie ʻi he lēsoni ko ʻení ke nau fakakaukau ki he founga ʻoku tākiekina ai ʻe heʻetau ngaahi ngāué mo e ngaahi leá e vakai ʻa e niʻihi kehé ki he Siasi ʻo Sīsū Kalaisí.

ʻAho 2 (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 113–114)

Naʻe fie maʻu ke fakamahinoʻi ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ha ngaahi potufolofola faingataʻa ʻi he tohi ʻa ʻĪsaiá, hili pē ʻenau aʻu ki Hihifo Mamaʻo, Mīsulí. Naʻe ako ʻe he kau akó mei he tali ʻa e ʻEikí ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení, naʻe maʻu ʻe Siosefa Sāmita ʻa e ngaahi kī ʻo e puleʻangá ki hono tānaki fakataha ʻo ʻIsileli ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí. ʻI he ako ʻa e kau akó fekauʻaki mo Tēvita W. Pātení, ne nau ʻilo ai kapau te tau talangofua ki he fakahinohino ʻa e ʻEikí, te tau mateuteu ki ha faʻahinga meʻa pē kuó Ne palani maʻatautolu.

ʻAho 3 (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 115–116)

Naʻe ako ʻe he kau akó mei he lēsoni ko ʻení kapau te tau tuʻu hake pea ulo atu, ʻe hoko ʻa ʻetau māmá ko ha fuka ki he ngaahi puleʻangá. Naʻa nau ʻilo foki ʻe maʻu ʻe kinautolu ʻoku tānaki ki he ngaahi siteiki ʻo Saioné ha maluʻi pea ʻoku maʻu ʻe he Palesiteni ʻo e Siasí e ngaahi kī ke tataki e ngāue ʻa e ʻEikí ʻi he māmaní.

Aho 4 (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 117–120)

Naʻe ako ʻe he kau akó mei he faleʻi ʻa e ʻEikí kia Niueli K. Uitenī mo Uiliami Maʻake fekauʻaki mo e ngaahi koloa ʻi Ketileni ʻOhaioó, ʻe lava ke tohoakiʻi kitautolu ʻe he tokanga ki he ngaahi meʻa fakamāmaní ke tau tukunoaʻi e ngaahi meʻa ʻoku mahuʻinga angé. Naʻa nau ako mei he sīpinga ʻa ʻŌliva Kelenisaá ʻoku toputapu ki he ʻEikí ʻa e ngaahi feilaulau ʻoku tau fai ʻi heʻetau ngāue Maʻaná.

Talateú

ʻE tokoni e lēsoni ko ʻení ki he kau akó ke mahino kiate kinautolu e fono ʻo e vahehongofulú mo e ngaahi tāpuaki ʻoku maʻu ʻi he taimi ʻoku tau moʻui ʻaki ai e fono ko ʻení.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 119:1–4

ʻOku fakahā ʻe he ʻEikí e fono ʻo e vahehongofulú

Hiki e fehuʻi ko ʻení ʻi he palakipoé: Ko e hā ha ngaahi founga ʻoku tāpuekina ai kitautolu ʻi he taimi ʻoku tau moʻui ʻaki ai e fono ʻo e vahehongofulú.

Fakamatalaʻi ange naʻe kamata ke ʻausia ʻe he Siasí ʻi he 1837, ha ngaahi faingataʻa fakapaʻanga lahi, pea pehē ki ha niʻihi fakafoʻituitui tokolahi ʻo e Siasí. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e talateu ki he vahé ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 119. Kole ki he kalasí ke nau muimui ʻi hono laú, ʻo kumi e meʻa naʻe kole ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻo maʻu ai e fakahā ko ʻení.

  • Ko e hā naʻe kole ʻe Siosefa Sāmita mei he ʻEikí?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 119:1–4. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e tali ʻa e ʻEikí ki he kole ʻa Siosefá.

  • Fakatatau ki he veesi 4, ko e hā ʻa e vahehongofulu? (ʻOku totonu ke ʻiloʻi ʻe he kau akó e fekau ko ʻení: ʻOku fekau ʻe he ʻEikí ke tau totongi kiate Ia ʻa e vahe hongofulu ʻe taha ʻo ʻetau tupú ko e vahehongofulu. Mahalo te ke fie tohi ʻa e fekau ko ʻení ʻi he palakipoé.)

Ke tokoni ke mahino ki he kau akó e ʻuhinga ʻo e foʻi lea ko e tupu ʻi he veesi 4, fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e lea ko ʻeni naʻe fai ʻe Palesiteni Hauati W. Hanitaá:

ʻĪmisi
Palesiteni Howard W. Hunter

“ʻOku fakamatalaʻi mahino pē ʻa e fonó ia ʻo pehē ko e ‘vahe hongofulu ʻe taha ʻo e tupu kotoa pē ʻo ʻenau ngaahi meʻá.’ ʻOku ʻuhinga ʻa e tupú ki he meʻa ʻoku maʻu mei ai, lelei ʻoku maʻu pe hulu. Ko e vahe ʻoku maʻu ʻe ha taha ngāue, ko e tupu mei hono fakalele ʻo ha pisinisi, ko e lahi ʻo e meʻa ʻoku maʻu ʻe ha taha ʻokú ne tō ha ngoue pe fakatupu ha ngaahi koloa, pe ko ha paʻanga pē ʻoku maʻu ʻe ha taha mei ha toe faʻahinga founga pē. Naʻe folofola ʻa e ʻEikí ko ha fono tuʻu maʻu ‘taʻengata’ ia he kuo pehē mei he kuo hilí” (ʻi he Conference Report, Apr. 1964, 35).

  • Ko e hā ʻokú ke ako mei hono fekauʻi ʻe he ʻEikí e Kāingalotú ke totongi vahehongofulu ʻi ha taimi naʻe faingataʻa ai ke nau fai iá?

  • Ko e hā e ngaahi founga ʻoku hoko ai e totongi vahehongofulú ko ha ngāue ʻi he tuí?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e fakamatala ko ʻeni ʻa Palesiteni Sēmisi E. Fausi ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí:

ʻĪmisi
Palesiteni James E. Faust

“Ko e hā ʻoku totonu ai ke poupouʻi ʻa e kau mēmipa ʻi he funga ʻo e māmaní, mahalo ko ha tokolahi ai ʻoku ʻikai ke nau maʻu ha meʻa feʻunga ki heʻenau ngaahi fie maʻu fakaʻahó, ke nau tauhi e fono ʻo e vahehongofulú? Hangē ko e lea ʻa Palesiteni Hingikelī ʻi Sīpū ʻi he ngaahi ʻotu motu Filipainí, kapau ʻe tali ʻe he kau mēmipá, tatau ai pē kapau ʻoku nau tuʻutāmaki pe mamahi … ʻa e ongoongoleleí pea moʻui ʻaki ia, totongi ʻenau vahehongofulú mo e ngaahi foakí, neongo ʻene siʻisiʻí …te nau maʻu ha meʻatokoni mo ha vala ke nau tui mo ha nofoʻanga ke nau nofo ai. ʻOku ʻikai ke u toe ʻiloʻi ha founga’ [“Inspirational Thoughts,” Ensign, Aug. 1997, 7].

“Mahalo ʻe ongoʻi ʻe ha niʻihi he ʻikai ke nau maʻu ha meʻa feʻunga ke totongi ʻaki ʻenau vahehongofulú, ka kuo talaʻofa mai ʻe he ʻEikí te ne teuteu maʻatautolu ha founga ke tau tauhi ʻEne ngaahi fekaú kotoa [vakai, 1 Nīfai 3:7]. Ke totongi vahehongofulú ʻoku fie maʻu ke tau maʻu ʻa e tuí. … ʻOku ou tui ʻoku malava ke tau tauʻatāina mei he tuʻutāmakí ʻaki ʻetau maʻu ha tui ke foaki fakafoki maʻá e ʻOtuá ha kihiʻi meʻa ʻo e meʻa ʻoku tau maʻú” (“Opening the Windows of Heaven,” Ensign, Nov. 1998, 59).

Ke tokoni ke mahino ki he kau akó ʻa e founga ke totongi ai e vahehongofulú, fakaʻaliʻali ha foomu Vahehongofulú mo e Ngaahi Foaki Kehé. Kole ki he kau akó ke fakakaukau kuo nau toki maʻu pē ha paʻanga. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke fokotuʻu mai ha mahuʻinga.

  • Ko e hā e lahi ʻo e vahehongofulu ʻoku totonu ke totongi ʻi he paʻanga ko iá?

Lekooti e lahi ʻo e paʻanga vahehongofulú ʻi he feituʻu totonu ʻi he fōmú pea fai ʻa e fehuʻi ko ʻení:

  • Kapau te tau vahevahe ʻa e peseti ʻe 10 ʻo ʻetau paʻanga hū maí ʻi he ngaahi kulupu kehekehe ʻo e foakí ʻi he fōmú, kuo tau totongi nai ha vahehongofulu kakato? (Fakapapauʻi ke mahino ki he kau akó ʻoku totonu ke lisi e peseti ʻe 10 ʻo ʻenau paʻanga hū maí ko e vahehongofulú. ʻOku tānaki atu ha faʻahinga foaki pē ʻoku nau fai ki he ngaahi paʻanga kehé ki he peseti ʻe 10 ko iá.)

Vahevahe e kau akó ke tautau toko ua. Kole ange ke nau fefakamatalaʻaki ʻenau mahino ki he founga ʻoku fakaʻaongaʻi ai ʻa e paʻanga vahehongofulú. Hili iá pea fakaafeʻi kinautolu ke lau ʻa e fakamatala ʻa e ʻEikí ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 119:2.

  • Fakatatau ki he veesi 2, ko e hā ʻoku fakaʻaongaʻi ki ai e paʻanga vahehongofulú? (ʻOku fakaʻaongaʻi e vahehongofulú “ki he langa ʻo e fale [ʻo e ʻEikí]” pea “ki hono ʻai ʻo e tuʻunga ʻo Saioné pea ki he lakanga fakataulaʻeikí” [fakapaʻanga e ngaahi tafaʻaki kehe ʻo e ngāue ʻa e ʻEikí, hangē ko hono langa mo monomono e ngaahi falelotú, liliu mo pulusi e folofolá, pea mo hono tokoniʻi e ngāue fakafaifekaú mo e hisitōlia fakafāmilí ʻi he māmaní kotoa]. Mahalo te ke fie fakamahinoʻi ange ʻoku ʻikai ha moʻua ʻo e Siasí he ʻahó ni. Hiki ʻa e moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé: ʻOku ngāue ʻaki e paʻanga vahehongofulú ke langa e ngaahi temipalé pea ke fakahoko ʻa e ngāue ʻa e ʻEikí.)

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 119:5–7

ʻOku fakamatalaʻi ʻe he ʻEikí ʻa e fono ʻo e vahehongofulú

Fakaafeʻi ha ongo tamaiki ako ke kau ʻi ha tulama. Vahe ki ha tokotaha ako ʻe taha ke hoko ko ha mēmipa faivelenga ʻo e Siasí, kae hoko e tokotaha ako hono uá ko ha taha ʻoku ʻikai ko ha mēmipa ʻo e Siasí. ʻOange ki he tokotaha ako hono uá ha laʻipepa kuo ʻosi hiki ai e fehuʻi ko ʻení: ʻOku ou fanongo ʻokú ke foaki ʻa e peseti ʻe 10 ʻo hoʻo paʻanga hū maí ki homou siasí. Ko e hā te ke fai ai iá?

Kole ki he tokotaha ako hono uá ke lau leʻolahi ʻa e fehuʻí, pea fakaafeʻi e tokotaha ako ʻuluakí ke fai ha tali. Hili e tulamá, fehuʻi ki he kalasí pe naʻe mei fēfē haʻanau tali. Fakamahinoʻi ange ʻoku ʻi ai ha ngaahi tali lelei lahi ki he fehuʻi ko ʻení.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 119:6–7. Kole ki he kalasí ke nau muimui ʻi hono laú ʻo kumi e meʻa ʻoku fakahoko ʻi he talangofua ki he fono ʻo e vahehongofulú.

  • Fakatatau ki he veesi 6, ko e hā ʻoku fakahoko ʻi he talangofua ki he fono ʻo e vahehongofulú? (Ko hono fakamāʻoniʻoniʻi e fonua ko Saioné ki he ʻEikí.)

Ke tokoni ke mahino ki he kau akó ʻa e veesi ko ʻení, fakamatalaʻi ange ʻoku ʻuhinga e fakamāʻoniʻoniʻí ke hoko ʻo tauʻatāina mei he angahalá—haohaoa, maʻa, mo māʻoniʻoni ʻi he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí. ʻIkai ngata aí, fakamanatu ange ki he kau akó ʻoku mahulu hake ʻa Saione ʻi ha feituʻu fakatuʻasino; ko e kakai ia ʻoku “loto maʻá” (T&F 97:21).

Fakaafeʻi e kau akó ke fakamatalaʻi fakanounou e ngaahi ola ʻo e talangofua ki he fono o e vahehongofulú i heʻenau lea pē ʻanautolú. Neongo ʻe ala fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ha ngaahi lea kehe, ka ʻoku totonu ke nau ʻiloʻi ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: ʻOku fakamāʻoniʻoniʻi kitautolu ʻi he totongi vahehongofulú ko ha niʻihi fakafoʻituitui pea mo ha Siasi.

Ke tokoniʻi ke mahino mo ongoʻi ʻe he kau akó ʻa hono mahuʻinga ʻo e moʻoni ko ʻení, fai ange ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení:

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻokú ke pehē ʻe tokoni ai hono totongi e vahehongofulú ke fakamāʻoniʻoniʻi ha taha?

Vakai ki he fehuʻi ʻi he palakipoé: Ko e hā ha ngaahi founga ʻoku tāpuekina ai kitautolu ʻi he taimi ʻoku tau moʻui ʻaki ai e fono ʻo e vahehongofulú? ʻE lava ke ke fakaafeʻi e kau akó ke nau vahevahe ha aʻusia pea fai ʻenau fakamoʻoni ki he fono ʻo e vahehongofulú. ʻE lava foki ke ke fai e meʻa tatau. Poupouʻi e kau akó ke nau ngāue ʻi he tui ʻaki ʻenau foaki ha pēseti ʻe 10 ʻo ʻenau tupú ko ha vahehongofulu ki he ʻEikí.

ʻIuniti Hokó (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121–123; ko hono Fokotuʻu o Nāvuú)

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau fekauʻaki mo e ngaahi faingataʻa kuo nau aʻusiá mo e meʻa kuo nau ako mei he ngaahi aʻusia ko iá. Te ke ongoʻi fēfē nai kapau naʻe tukuakiʻi loi koe pe ʻave ki he fale fakapōpulá? Fakamatalaʻi ange te nau ako ʻi he uike ka hoko maí ha niʻihi ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni naʻe ako ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá lolotonga hono tuku pōpula taʻe-totonu ia ʻi he fale Fakapōpula Lipetií, kau ai mo e ngaahi taumuʻa ʻa e ʻEikí ki hono fakaʻatā kitautolu ke tau aʻusia e ngaahi ʻahiʻahí.