Talafaasolopito o le Ekalesia
Misiona a Take


“Misiona a Take,” O Autu o le Talafaasolopito o le Ekalesia

“Misiona a Take”

Misiona a Take

Na faatuina muamua e le Ekalesia le lotu i le Malo o Ottoman i le 1884, i le mavae ai ona tusi atu o Hagop Vartooguian, o se Kerisiano Amerika, i le peresitene o le Misiona a Europa e talosaga ai [e fia fai ni ana] lesona a faifeautalai.1 O Jacob Spori, o se faifeautalai Suitiselani, na galue mulimuli ane i Constantinople ae sa na o ni nai tagata liliu mai na maua ai.2

O le malosi o le aganuu faaIsalami ma isi tulaga i le malo na uunaia ai Spori ma i se taimi mulimuli ane o faifeautalai e taulai atu a latou taumafaiga i vaega toalaiti faalelotu, ae maise lava i Kerisiano. Sa faavae e taitai Ottoman se faiga lea na iloa ai ni vaega toalaiti se tolu faaleaganuu/faalelotu—Iutaia, Lotu Eleni, ma le FaaAposetolo Amenia—ma tuuina atu i vaega taitasi ni a latou lava pulega faalemalo e faatapulaaina. O le au Amenia, o le toatele lava na nonofo i Take tutotonu, o le vaega lea na sili ona tele ai Kerisiano i le malo. Ona o la latou faatosinaga faalemalo na faavae i le toatele o la latou vaega, na masani ona faasagatau taitai Amenia i tagata na tuua le Lotu Aposetolo Amenia.3

I le 1887, i Constantinople, na faalogo ai se alii e igoa ia Dekran Shahabian i le molimau a Fedinand Hintze, o se faifeautalai Tenimaka mai Iuta na auauna atu o se taitai o le Misiona a Take. Ina ua toe foi atu i lona aiga, na talosaga ai Shahabian ina ia asiasi atu Elder Hintze i lona nuu o Sivas i Take i saute. Na papatiso e Hintze ia Shahabian, ma na talai atu e le toalua lea le talalelei i le eria faataamilo. Na vave lava ona faatuina ni paranesi i Zara, Aintab, Aleppo, Alexandretta, ma Beirut. Na faapitoa lava i Aintab, lea na amata ai ona faaitiitia e faatosinaga a le Porotesano le malosi faaleagafesootai o le lotu Amenia, “na lolofi ane ai le tai fiaselau o tagata e siomia ia [Hintze], ma e mai lava i le taeao po seia oo i le leva o le afiafi ma fai atu fesili e uiga i le Talalelei.”4

I Haifa, na faatuina ai e [tagata] Porotesano Siamani se kolone lea na latou faatalitali ai i le laveaiina o Ierusalema. O le taitai o le kolone e igoa ia Johann Georg Grau na vaaia Hintze o tu i luma o lona faleoloa ma na vaaia lenei mea o se faataunuuina o se miti na ia faia e faapea o le a auina atu e le Alii ia te ia se avefeau. Ina ua uma lona papatisoga, na faauuina Grau e fai ma toeaina ma amata loa ona talai atu.5 O le faamanuiaina tele i totonu o kolone o Amenia ma Siamani, i le 1889 na siitia atu ai e Hintze ia laumua o le Misiona a Take mai Constantinople i Aintab. Na tumau pea le avea o le mativa o se luitau tele, ona o le tele o tagata liliu mai na le toe faigaluega ona o le faailoga tagata e faatatau i le suia o le lotu a se tasi. E ui lava i lea, na toatele tagata o le Au Paia na lava ni tupe na latou sefeina e malaga atu ai i Iuta.6

I le 1903, na faaauau ai e Joseph W. Booth le taitaiga o le misiona ma auauna atu i tagata o le Ekalesia i se taimi o le faateteleina o le vevesi faalemalo. O le Misiona a Take, sa i ai lona laumua i Aintab, lea na tapunia i le 1909 ina ua lamatia tele le galuega faafaifeautalai e vevesi faalemalo. O le isi sefulu tausaga, lea na molimauina ai le Taua Muamua a le Lalolagi ma le soloia o le Malo a Ottoman, na aumaia ai le le mautonu ma le vevesi mo le toatele o tagatanuu ma tuua ai le tamai paranesi a Aintab i le le mautonu.

Ina ua silafia e taitai o le Ekalesia ia luitau na feagai ma le Au Paia i Amenia, na latou uunaia le Au Paia o Aso e Gata Ai i le Iunaite Setete ma i Aintab ia tuufaatasi a latou tatalo ma anapogi mo le laveaiina. Na foai atu e tagata Amerika o le Ekalesia ni toomaga tautupe, ma i le tautoulu o le 1921, na fesoasoani ai le peresitene o le misiona ua toefoi mai o Joseph W. Booth i e na totoe o le paranesi o Aintab e malaga atu i saute i Aleppo, Suria. Sa faaauau pea ona fesoasoani i laua ma lona faletua, o Mary Rebecca Moyle Booth, i le Au Paia sulufai.

Ata
Au Paia Amenia i Aleppo, Suria

Au Paia Amenia i Aleppo, Suria, pe a o le 1922.

Ao i ai pea le Au Paia o Aso e Gata Ai i Suria ma Lepanona, na faaitiitia le galuega faafaifeautalai i Take i le vaitau o le 1920. O le aulotu muamua a le Au Paia o Aso e Gata Ai i Take o ona po nei na faatuina i Ankara i le 1979.

Faamatalaga

  1. Turkish Mission Manuscript History and Historical Reports, 1884–1951, Church History Library, Salt Lake City; tagai i le Autu: Dedication of the Holy Land. Tagai foi James A. Toronto, “LDS Missionary Work in the Middle East: The Deaths of Emil J. Huber and Joseph W. Booth in Aleppo, Syria,” Mormon Historical Studies, vol. 14, no. 1 (Spring 2013), 84.

  2. Turkish Mission Manuscript History and Historical Reports; LaMar C. Berrett and Blair G. Van Dyke, Holy Lands: A History of the Latter-day Saints in the Near East (American Fork, Utah: Covenant Communications, 2005), 39–42; tagai i le Autu: Mischa Markow.

  3. David P. Charles, “The Day the ‘Brave Sons of Mohamed’ Saved a Group of Mormons,” BYU Studies, vol. 40, no. 4 (2001), 240. Tagai foi Benjamin Braude and Bernard Lewis, eds., Christians and Jews in the Ottoman Empire: The Abridged Edition (Boulder, Colorado: Lynne Rienner, 2014), 30–34.

  4. F. F. Hintze, “Abstract of Correspondence,” Latter-day Saints’ Millennial Star, vol. 51, no. 2 (Jan. 14, 1889), 28; Charles, “Brave Sons of Mohamed,” 238–39. Mo se tala e uiga i se tasi o uluai tagata liliu mai i Zara, tagai Arick S. Kezerian, faamaumauga patino ma sana lava talaaga, 1950, L. Tom Perry Special Collections, Harold B. Lee Library, Brigham Young University, Provo, Utah.

  5. Eleanor H. Tejirian and Reeva Spector Simon, Conflict, Conquest, and Conversion: Two Thousand Years of Christian Missions in the Middle East (New York: Columbia University Press, 2012), 160; Rao H. Lindsay, “A History of the Missionary Activities of The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints in the Near East, 1884–1929” (master’s thesis, Brigham Young University, 1958), 18–20.

  6. Charles, “Brave Sons of Mohamed,” 238–39; tagai Turkish Mission Manuscript History and Historical Reports, 9–10.