Talafaasolopito o le Ekalesia
Oliva Kaotui


“Oliva Kaotui,” O Autu o le Talafaasolopito a le Ekalesia

“Oliva Kaotui,”

Oliva Kaotui

Na soifua mai i Veromotamont i le 1806, o Oliva Kaotui o le tamaitiiti lona valu ma o le uii a Viliamu ma Repeka Fuller Kaotui. Na ia soifua ae i se aiga lotu lea na onosaia le tele o faigata i le taimi o lona talavou, e pei o le leaga o faatoaga ma ni nai siitia solo. Ae lei oo i lona aso fanau lona tolu, na maliu lona tina i le mamapala, le mai lava lea na iu ina maliu ai o ia. Ua tau mai e faamaumauga na soifua Kaotui faatasi ma ni tagata o aiga mo le tele o vaitau o se alii talavou, atonu mo mafuaaga tautupe. Ao talavou, na ia auai i le aoga, suesueina le Tusi Paia ma maua ni tomai i le tusitusi ma le gagana lea o le a aoga ia te ia mulimuli ane i le olaga.1

Ata
Atatosi o Oliva Kaotui

Atatosi o Oliva Kaotui,

I le 1828, ina ua 20 tausaga o Oliva Kaotui, na ia siitia atu i Niu Ioka i sisifo, lea na ofoina ai ia te ia se avanoa o se faiaoga e latalata i Palamaira. O iina na ia faalogo ai i tala e uiga ia Iosefa Samita ma papatusi auro. O uluai faamaumauga o le talafaasolopito na tusia e Iosefa Samita faapea na faaali le Alii ia Kaotui ma “faaali ia te ia papatusi i se faaaliga ma le moni foi o le galuega.”2 Ina ua mavae se taimi puupuu o nofototogi i matua o Iosefa Samita i Manaseta, na ia naunau loa e malaga i Haramoni, Penisilevania, e feiloai ia Iosefa lava ia. Toeitiiti lava o le taimi na ia taunuu ai, sa amata ai ona galue Kaotui o se tusiupu a Iosefa i le faaliliuga o le Tusi a Mamona. Na maua e Kaotui le pule o le perisitua mai ni avefeau agelu, na avea ma se tasi o Molimau e Toatolu o papatusi o le Tusi a Mamona, na fesoasoani e taitaia le lolomiina o le Tusi a Mamona, ma o se tagata muamua o le Ekalesia i le aso 6 o Aperila, 1830. I ona aafiaga i nei mea na tutupu faavavega, na mulimuli ane tusia e Kaotui, “O le a ou vaai pea lava i lenei faaalia o le agalelei o le Faaola ma le ofo ma le agaga faafetai ao faatagaina au e ola.”3

Ata
Toefuataiga o le Perisitua Arona

Atavali o le toefuataiga mai o le Perisitua Arona e ala mai ia Ioane le Papatiso. O Oliva Kaotui o loo tootuli i le itu taumatau.

I le 1830, na taitai atu ai e Kaotui se vaega o faifeautalai e toafa i nofoaga o Initia Amerika i le nofoaga lea na taua o le tuaoi i sisifo o le Iunaite Setete. Na latou ui atu i Ohaio, lea na taitai atu ai le latou talaiga i se liuga tele lea na fesoasoani e faatuina Katelani o se nofoaga autu o le Ekalesia.4 O le lua tausaga mulimuli ane, sa faaipoipo ai Kaotui ia Elisapeta Ana Uitimera. E toaono le fanau a le ulugalii, ae na o se tamateine, o Maria Louise, na soifua seia matua. O Elisapeta ma Maria Louise na maliliu e lua aso e va ai i le 1892 ma na tanumia faatasi. E leai nisi tupuaga a Oliva Kaotui.5

I le taimi o le popofou o le Ekalesia, na auauna atu ai Kaotui ma le faamaoni o se Toeaina Lona Lua, le Fesoasoani i le Peresitene o le Ekalesia, ma se fesoasoani lagolago i le Au Peresitene Sili.6 Na ia faia foi se matafaioi taua i le saunia o faaaliga a Iosefa Samita mo le lolomiina i le Tusi o Poloaiga ma, mulimuli ane, o le Mataupu Faavae ma Feagaiga. Faatasi ai ma Iosefa Samita ma Sini Rikitone, na tatala ai e Kaotui faitotoa o le Maota o le Alii i Katelani i le 1836 ma faafeiloaia le Au Paia o Aso e Gata Ai i le sauniga o le faapaiaga. Na ia pulefaamalumalu i faagasologa o se tasi o peresitene o le perisitua maualuga ma molimauina le faaali mai o Iesu Keriso ma auauna agelu i le malumalu i se vaiaso talu ona uma le faapaiaga.

I se tausaga mulimuli ane, o faafitauli tautupe i Katelani, e aofia ai le pau o le faletupe o le Sosaiete o le Saogalemu i Katelani, na pagatia ai tulaga tautupe a Oliva Kaotui ma na ia tali atu e ala i le tuliloaina o ana lava mea nai lo le faaauau ona faapaiaina ana meatotino i le Ekalesia.7 Na luiina e Kaotui taitai o le Ekalesia e ala i le tuuaia o i latou i le sese ona pulea tupe ma le faasalalauina o tala faapea o Iosefa Samita na agasala i le mulilua.8 I le 1838, na valaau e Iosefa le aufautua maualuga ia suesue tuuaiga a Kaotui. Na iu ina faaiu le aufono ma fuafuaina ni nai moliaga e faasaga ia Kaotui, ma iu ina palota e lagolago le tele o na moliaga ma tape le igoa o Kaotui.9 O se faaaliga mulimuli ane na faatonuina ai Ailama Samita ia suitulaga ia Kaotui o se Peresitene Lagolago o le Ekalesia.10

Na faaalu e Kaotui nai isi tausaga na sosoo ai e suesue ma galue faaloia i Katelani, ma iu ai i le taliaina o se loia i Faamasinoga a Ohaio. Ona ia see atu lea i se selau maila i sisifo i Tiffin, Ohaio, lea na ia faaauau ai le faaloia mo le isi fitu tausaga. A o i ai i Tiffin, na ia fetusiai ma le Au Paia o Aso e Gata Ai ia na faamoemoe e toefaatasia ma ia i totonu o le Ekalesia. O le uso o Polika Iaga (le uso-faaletulafono o Kaotui) o Fineaso Iaga na asiasi atu ia Kaotui ma iloa ai “sa i ai lona manao e fia faatasi ma ana uo tuai.”11 I le faalogo ai i nei lipoti ma isi foi, na uunaia ai loa e Iosefa le Korama a le Toasefululua e toe valaaulia Kaotui i le lotu. Na tau atu e Kaotui i sui o le Toasefululua o lona alu ese o se taunuuga tele lava mai le Au Paia paaa i Misuri na faafefeina o ia ae le mai ni masalosaloga patino i Aposetolo po o isi taitai.12 Na faamoemoe Kaotui o lana molimau lolomiina o le Tusi a Mamona sa tatau ona mafai ai ona onosaia ona faaletonu ma lona tagata. Mo se taimi, na foliga mai o le a mafai ona toe faatasi mai Kaotui ma le Au Paia i Navu. Na maua e Iosefa Samita ma faitauina se tusi mai ia Kaotui i ni itula ae lei fasiotia i le Falepuipui o Karefasi.13

I le 1847, na siitia atu ai Kaotui i Wisconsin, ma le faamoemoe o se suiga o le tau o le a manuia ai lona soifua maloloina. O iina na ia tamoe ai mo le sui o le setete ae na faiaina i le palota i le 40 palota ma na vave lava ona fuafua e auai i kamupani a paionia Mamona e malaga atu i Iuta. Na lauga atu Kaotui i se konafesi i Aioua lata ane ma tuuto atu lana lagolago i le Korama a le Toasefululua. I ni aso mulimuli ane, na palota ai le Aufono Maualuga e toe taliaina Kaotui i le faaaogaina atoatoa. O Osone Hyde o le Korama a Aposetolo e Toasefululua na toe papatisoina, toe faamauina, ma toe faauuina Kaotui, lea na faia ni fuafuaga e toe faatasia ma le Au Paia i Iuta. E ui i lea, na faaauau ona vaivai lona malosi, ma na ia maliu i le 1850, ae lei mafai ona ia malaga i sisifo.14