Talafaasolopito o le Ekalesia
Igoa o le Ekalesia


“Igoa o le Ekalesia,” O Autu o le Talafaasolopito o le Ekalesia

Igoa o le Ekalesia

Igoa o le Ekalesia

Ua lipotia mai e le Tusi a Mamona faapea na asiasi atu Iesu Keriso i sa Nifae, na Ia aoao atu e tatau ona faaigoa le Ekalesia i Lona suafa. O i latou na papatisoina i le suafa o Keriso na avea ma vaega “o le ekalesia a Keriso” (3 Nifae 26:21; tagai foi 27:8). I le Feagaiga Fou, o loo ta‘ua ai e Paulo ia Kerisiano anamua o le “au paia” (Efeso 1:1; 2 Korinito 1:1). O le talitonu faapea ua latou ola latalata i le taimi o le afio mai faalua o Iesu Keriso, ua taua e tagata o le Ekalesia toefuataiina i latou lava o le “Au Paia o Aso e Gata Ai” e iloagofie ai i latou lava mai le Au Paia o aso anamua.

O Le Ekalesia a Keriso (1829–1834)

E oo lava a o lei faatulagaina le Ekalesia, sa mulimuli Oliva Kaotui i le tusi a Mamona i se faataitaiga i le fautuaina atu “o le Ekalesia a Keriso” o se igoa mo le Ekalesia.1 I le aso na faatuina ai le Ekalesia, na valaaulia ai Iosefa e ala i le faaaliga e avea ma se “Toeaina i lenei Ekalesia a Keriso.”2 O le mea lea, o faaaliga muamua na taua soo ai le Ekalesia o “le Ekalesia a Keriso” ma ona tagata o le “au paia.”3

O Le Ekalesia a Iesu Keriso o le Au Paia o Aso e Gata Ai (1834–1838)

O le Ekalesia toefuataiina a Keriso e le pau lea o vaega o Kerisiano talitonu na valaauina i le igoa “o le Ekalesia a Keriso.” O nisi o Faalapotopotoga o lotu i Egelani Fou na taua i latou lava i lenei igoa, ma o e na taua o Kerisiano na faatatau ia i latou i nisi taimi o le ekalesia a Keriso. Ina ia fesoasoani i le Au Paia ia iloagofie i latou lava mai isi Kerisiano, na palota toeaina i se konafesi i Katelani, Ohaio, i le aso 3 Me, 1834, ina ia suia le igoa o le Ekalesia i le “Ekalesia o le Au Paia o Aso e Gata Ai.”4 E le gata i le tuuina atu o le manino, o le igoa fou foi na taumamao ese ai le Ekalesia mai faaupuga “Mamona” ma le “Au Mamona” na faaaoga e e na tetee i le Ekalesia.5

O Le Ekalesia a Iesu Keriso o le Au Paia o Aso e Gata Ai (1838)

E oo lava ina ua uma ona faia lenei suiga, na faaaogaina pea e tagata o le Ekalesia le igoa muamua po o le tuu faatasia foi o le igoa tuai ma le igoa fou i se igoa fefiloi: “o le ekalesia a Keriso o le Au Paia o Aso e Gata Ai.”6 E lei leva talu ona faamautu le Au Paia o Aso e Gata Ai i Sisifo Mamao, Misuri, na tuu faatasi ai e se faaaliga ia igoa uma e lua i se igoa fou: “Aua o le a faapea ona ta‘ua o la’u ekalesia i aso e Gata ai, O Le Ekalesia a Iesu Keriso o le Au Paia o Aso e Gata Ai”7 Ua tumau pea le avea o lenei igoa ma igoa aloaia o le Ekalesia e oo mai i le asō.

O le Faiga Faaonaponei: O Le Ekalesia a Iesu Keriso o le Au Paia o Aso e Gata Ai

E ui ina sa faaauau pea le igoa lava ia i le mavae ai o le 1838, o faiga eseese na salalau solo i lomiga, faauluuluga, pepa o faamatalaga faaletulafono, ma nofoaga faitele i le seneturi lona 20. I le tele o lenei vaitaimi, o le sipelaga faaPeretania sa lei laugatasia, e oo lava i faalapotopotoga tusitusia e pei o nusipepa ma fale lomitusi.8 Ina ua mavae le maliu o Iosefa Samita, sa ta’ua e nisi o vaega toalaiti le faaupuga “Au Paia o Aso e Gata Ai,” faatasi ai ma nisi o ekalesia o loo faatumauina le igoa faaalia o le Ekalesia i le 1838.9 O le faiga masani a Peretania i le vase ma le faaaogaina o se p laititi i le “Au-paia o Aso e Gata Ai” sa tele ina faaalia i anomea na gaosia e le Ekalesia i Iuta ma sa fai si taatele i le amataga o le 1851, e ui e lei aloaia seia oo i se seneturi mulimuli ane.10 E ala i tofiga mai le Au Peresitene Sili, na saunia ai e James E. Talmage se lomiga fou o le Mataupu Faavae ma Feagaiga i le 1921, ma ina ua tuuina atu le igoa i le vaega 115, sa faamataitusi tetele e Talmage le “Le” ogatotonu o le fuaiupu, ma tuua ai le mamanu o voluma o le History of the Church (Talafaasolopito o le Ekalesia) lea sa ia faaaogaina o le anotusi o le punavai.11 I le 1957 i le taimi o se fonotaga i mea tau tupe, sa fesili ai J. Reuben Clark Jr., Fesoasoani Lua i le Au Peresitene Sili, e uiga i le faatulagaga faaletulafono o le igoa ma sa taliina faapea o isi taitai na manatu i le lomiga o le 1921 o le Mataupu Faavae ma Feagaiga e faatusa i le tulaga faatonuina.12 O se komiti na faatulagaina e faatonu i matagaluega uma ma lomiga a le Ekalesia na saunia se taiala o sitaili i le 1966 ma le 1967 lea na faamautinoaina le mamanu lava lea e tasi o le “O Le Ekalesia a Iesu Keriso o le Au Paia o Aso e Gata Ai” mo anomea uma o le a faailoa mai ai le Ekalesia. O fesootaiga i totonu ma taiala e faatatau i lenei uluai tusi lesona sa faatumauina pea le mamanu mulimuli ane.13

E oo atu i le amataga o le seneturi 20, o le toatele o le Au Paia o Aso e Gata Ai na faaaogaina le faaupuga “Mamona” ma le “AAG” e faailoa ai i latou O faaupuga “Mamona” ma le “Ekalesia o le AAG” na taliaina lautele mulimuli ane ma na masani lava ona faaaogaina e taitai, faapea foi ma tagata o le ekalesia, ma tagata le lolotu. I le vaitau o le 1960 ma le 1970, na amata ai e taitai o le Ekalesia ona faamamafa atu le faaaogaina o le igoa faaalia o le Ekalesia po o le faalaniga puupuu “Ekalesia a Iesu Keriso” i luga o isi igoa tauvalaau nei.14 I le 2001, na toe faamamafaina ai e le Au Peresitene Sili le taua o le faaaogaina o le igoa o le Ekalesia ua faaalia mai o se vaega o “la tatou tiutetauave e folafola atu le suafa o le Faaola i le lalolagi atoa.”15 I le 2018, na taitaia ai e Peresitene Russell M. Nelson se iloiloga o le faaaogaina ma le mamanu o le igoa i faalapotopotoga ma matagaluega uma a le Ekalesia ma valaaulia Au Paia o Aso e Gata Ai ma tagata lautele ia manatua le igoa sa‘o pe a ta’ua le Ekalesia ma ona tagata.16

Autu Fesootai: Fonotaga Faavae a le Ekalesia a Keriso

Faamatalaga

  1. “Appendix 3: ‘Articles of the Church of Christ,’ June 1829,” Historical Introduction, josephsmithpapers.org.

  2. “Faaaliga, 6 Aperila 1830 [D&C 21],” in Revelation Book 1, 29, josephsmithpapers.org.

  3. Tagai “Articles and Covenants, circa April 1830 [D&C 20],” i le Painesville Telegraph, vol. 2, no. 44 (Apr. 19, 1831), 4, josephsmithpapers.org; “Faaaliga, 9 Fepuari 1831 [MF&C 42:1–72],” 1, josephsmithpapers.org; “Revelation, February 1831–A [D&C 43],” i le Revelation Book 1, 69, josephsmithpapers.org“Revelation, circa 7 March 1831 [D&C 45],” i le Revelation Book 1, 74, 75, josephsmithpapers.org.

  4. “Communicated: Minutes of a Conference of Elders,” The Evening and the Morning Star, vol. 2, no. 20 (May 1834), 160.

  5. “The Mormon Superstition,” Christian Watchman, vol. 14 (May 17, 1833), 79; “Regulating ‘The Mormonites,’” New-York Observer, vol. 11, no. 34 (Aug. 24, 1833), 135; William W. Phelps, “Rise and Progress of the Church of Christ,” The Evening and the Morning Star, vol. 1, nu. 11 (Apr. 1833), 167–69.

  6. Mataupu Faavae ma Feagaiga, 1835, 3:31, itulau 86, josephsmithpapers.org; Mataupu Faavae ma Feagaiga 107:59; Latter Day Saints’ Messenger and Advocate, vol. 2, nu. 5 (Fep. 1836), 266; Mataupu Faavae ma Feagaiga, 1835, ulutala i le vaega 5, itulau 95, josephsmithpapers.org.

  7. “Revelation, 26 April 1838 [D&C 115],” i le Joseph Smith, Journal, March–September 1838, 33.

  8. Tagai Peter Martin, The Dictionary Wars: The American Fight over the English Language (Princeton: Princeton University Press, 2019).

  9. Tagai Steven L. Shields, Divergent Paths of the Restoration: A History of the Latter Day Saint Movement, 4th ed. (Los Angeles: Restoration Research, 1990), 3–9.

  10. Tagai “First General Epistle of the First Presidency of o le Ekalesia a Iesu Keriso o le Au Paia o Aso e Gata Ai, from the Great Salt Lake Valley, to the Saints Scattered through the Earth,” Frontier Guardian, May 30, 1849; toe faasalalauina i le Reid L. Neilson and Nathan N. Waite, eds., Settling the Valley, Proclaiming the Gospel: The General Epistles of the Mormon First Presidency (New York: Oxford University Press, 2017), 63.

  11. James E. Talmage, Journal, 11–17 March 1921, Personal Journal vol. 24, James E. Talmage Papers, L. Tom Perry Special Collections, Harold B. Lee Library, Brigham Young University, Provo, Utah; B. H. Roberts, ed., History of o le Ekalesia a Iesu Keriso o le Au Paia o Aso e Gata Ai, 6 vols. (Salt Lake City: Deseret News, 1905), 3:24; Mataupu Faavae ma Feagaiga, 1921, 115:4, itulau 209.

  12. William F. Edwards, Memorandum to President J. Reuben Clark, Jr., 19 July 1957, J. Reuben Clark Jr. Papers, MSS 303, koneteina 272, L. Tom Perry Special Collections, Harold B. Lee Library, Brigham Young University, Provo, Utah.

  13. “Fautuaga a le Komiti i le Faaaogaina o Faatusilima, Faapuupuuga, Numera, Anomea Sii Mai ua Puletaofia, Vaefaamatalaga ma Lisi o Tusi,” Oketopa 1966, Church History Library; O Se Taiala o le Sitaili: Saunia e se Komiti e Fai ma Sui o le BYU, O Aoga a le Ekalesia, Komiti o Gafa o le Perisitua, Komiti o le Uelefea a le Perisitua, Aoga Sa, Aualofa, YMMIA, YWMIA, Peraimeri, Matagaluega o Auaunaga o faaliliuga, The Improvement Era, The Children‘s Friend, The Instructor, The Relief Society Magazine, Correlation Committees, Deseret Book Company, and Other Agencies of the Church (1967), 2, 12; Taiala o le Sitaili mo Lomiga o O Le Ekalesia a Iesu Keriso o le Au Paia o Aso e Gata Ai (Aai o Sate Leki: Faalapotopotoga a le Peresitene o le Ekalesia, 1972), 7.15, 7.19–7.23, 7.61; Taiala o leSitaili mo Lomiga O Le Ekalesia a Iesu Keriso o le Au Paia o Aso e Gata Ai , 2nd ed. (Salt Lake City: O Le Ekalesia a Iesu Keriso o le Au Paia o Aso e Gata Ai, 1978), 7.14, 7.26.

  14. Tagai Hugh B. Brown, in Conference Report, Oct. 1960, 91–95; Marion G. Romney, “We, The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints,” Ensign, May 1979, 50–52.

  15. Tusi a le Au Peresitene Sili, 23 Fep., 2001, sii mai i le M. Russell Ballard, “O le Taua o se Igoa,” Ensign, Nov. 2011, 82.

  16. O Le Igoa o le Ekalesia,” Aok. 16, 2018, https://newsroom.churchofjesuschrist.org/article/name-of-the-church; Russell M. Nelson, “O Le Igoa Sa‘o o le Ekalesia,” Liahona, Nov. 2018, 87–90.