Talafaasolopito o le Ekalesia
O Le Aiga o Iosefa Samita Le Matua ma Lusi Maka Samita


“O Le Aiga o Iosefa Le Matua ma Lusi Maka Samita“ O Autu o le Talafaasolopito o le Ekalesia

“O Le Aiga o Iosefa Le Matua ma Lusi Maka Samita“

O Le Aiga o Iosefa Le Matua ma Lusi Maka Samita

O le olaga faaleaiga ma le faafaileleina na saunia e matua o Iosefa Samita ma ona tei na mamanuina le tele o le uluai galuega faaperofeta a Iosefa. O lona taulai atu i le tatalo ma suesuega i le Tusi Paia na maua mai lava i naunautaiga faalelotu a ona matua. Ina ua lipoti atu e Iosefa ni faaaliga i agelu, na faafiafiaina tagata o le aiga i le talafou ma, e pei o le tama ma le tina o Iosefa, ua uma lava ona olioli i ni o laua lava aafiaga loloto faaleagaga.1 Mulimuli ane i le olaga, na tusia ai e Iosefa ma le manatu mamafa lona manao ina ia manatua pea igoa ma galuega a ona matua ma ona uso. “O upu ma le gagana,” na ia tusia, ua “le lava e faaleo ai le agaga faafetai o loo ou nofoaitalafu ai i le Atua mo le tuuina mai ia te au o ni matua ua sili ona faamamaluina.”2

Mai le amataga o le faaipoipoga a Iosefa le Matua ma Lusi, na aafia le aiga i ni seleselega e lei faamanuiaina ma ni faigata i mea tautupe. Na latou siitia mo ni nai taimi i va o nuu i Veromota ma Niu Hamusaia ae lei maua nisi nofoaga e sili ona lelei i vaega o Vaituloto o Finika o Niu Ioka. I le 1816, na siitia atu ai le aiga o Samita i Palamaira, Niu Ioka, ma na vave ona latou faamautu i se faatoaga i Maneseta e lata ane. I lenei eria, i le isi sefulu tausaga ma le afa, na maua ai e Iosefa le Itiiti ana uluai faaaliga, faaliliu ma lolomiina le Tusi a Mamona, ma faatuina le Ekalesia a Keriso.3

Na mulimuli le aiga o Samita i le Ekalesia i Katelani, Ohaio, i le 1831; i Misuri i le 1838; ma i Navu, Ilinoi, i le amataga o le vaitau o le 1840. Sa nonofo faatasi Iosefa le Matua ma Lusi ma a laua fanau matutua i o la aso na totoe. Ma le faanoanoa tele, i le va o tausaga e fa, i le va o le 1841 ma le 1844, na maliliu ai Iosefa le Matua ma ona atalii e toafa o (Tona Kalo, Ailama, Iosefa ma Samuelu) mai ma’i po o le fasiotia. O le tele o tagata o le aiga na totoe na filifili e le siitia atu i le Pesini Tele ina ua mavae le maliu o Iosefa Samita.

Iosefa Samita le Matua, (1771–1840)

(Tagai “Iosefa Samita le Matua.,” O Autu o le Talafaasolopito o le Ekalesia.)

Lusi Maka Samita (1775–1856)

(Tagai “Lusi Maka Samita,” O Autu o le Talafaasolopito o le Ekalesia.)

Atalii e lei Faaigoaina (pe a o le 1797)

O le atalii matua a Iosefa le Matua ma Lusi, o se atalii na fanau pe a ma se tausaga talu ona faaipoipo, na maliu o pepe. E lei faaigoaina e le au Samita lenei tamaitiiti.4

Alavini Samita (1798–1823)

O le tamaitiiti muamua o le aiga o Samita na ola seia oo ina matua, o Alavini, na fanau ia Fepuari 11, 1798, i le fale o le aiga i Tuniperiti, Veromota. Na faaigoa e le tina o Alavini o ia o se “talavou e . . . tulagaese le lelei o le amio” ma “Agaalofa ma uiga faauo.”5 Ina ua siitia atu le au Samita i Palamaira, na taua tele le galuega a Alavini i le tausia o le aiga faaletino, ma na ia taitaia le fausiaina o se fale faaiviivi i le faatoaga a le au Samita.

Na talitonu Alavini i le tala a Iosefa i le faaali mai o le agelu o Moronae ma na uunaia o ia e mulimuli i faatonuga a le agelu. E tusa ai ma se uo a le aiga, na oo lava ina faatonuina e Moronae Iosefa e aumai Alavini faatasi ma ia pe a oo i le taimi e aumai ai papatusi o le Tusi a Mamona.6 Ae peitai toe lava o ni masina oo i lona aso fanau lona 26 , ae maliu Alavini mai se ma’i na faamatalaina e lona tina o se “ma’i oso o ni maa i le au’ona.”7 O le fomai na vaaia Alavini na tuuina atu ia te ia se vaega o le mekuri ma le kolorini e taua o le “kalomelo” o se vailaau e taua e ‘oona e le tele o fomai i lena taimi ae e masani ona faaaoga e fomai tutoatasi.8 O le togafiti na tigaina tele ai Alavini ma na maliu ai Alavini i totonu o ni nai aso. O tusitala faamaumau na fautuaina faapea o le pitogaau masalo o le autu tonu lea o lona maliu.9

Na ta’ua e Lusi i lana tusitusiga puupuu o lona soifuaga faapea na auai le uo tamaitai a Alavini i lona toe sauniga, ae e leai se isi faamatalaga ua maua e uiga i le faamau a Alavini.10

Na faavauvau lava le aiga o Samita i le maliu o Alavini. I lona toe sauniga, na le fiafia le aiga i se faifeau o le lotoifale na faapea mai ua alu Alavini i seoli aua e lei papatisoina o ia.11 I le 1836, na vaai ai Iosefa i se faaaliga o le malo selesitila ma na ofo ina ua ia vaai ia Alavini iina. Na faaali mai e le Alii faapea, o i latou, e pei o Alavini, “o e na maliliu e aunoa ma se malamalama o lenei talalelei, o e semanu e taliaina pe ana faatagaina i latou e ola pea, o le a avea ma suli o le malo o le Atua.“ 12 Ina ua faailoa atu e Iosefa le aoaoga faavae o le papatisoga mo e ua maliliu i le 1840, na papatisoina loa lona uso o Ailama mo Alavini i le Vaitafe o le Misisipi.

Ailama Samita (1800-1844)

(Tagai “Ailama Samita,” O Autu o le Talafaasolopito o le Ekalesia.)

Sofarania Samita Stoddard McCleary (1803–1876)

O le afafine matua o le au Samita, o Sofarania, na fanau i le aso 16 Me, 1803, ao nonofo le aiga i Tunuperiti, Veromona. I ni nai tausaga mulimuli ane, na osofaia le eria i se faamai oti taifoi, ma o Sofarania ma lona tuagane laitiiti o Iosefa na sili ona tigaina i le aiga. Na tauivi Sofarania e iva tausaga le matua ma le fiva taifoi mo le tolu masina ae faafuasei loa ona le toe manava ma taatiatia ua le minoi. Na aui o ia e lona tina i se palanikeke, sii o ia i ona lima, ma savalivali solo i le foloa. Na uunaia Lusi e tuaoi e taliaina faapea ua oti Sofarania, ae na iu lava ina tei le tamaitiiti, taumafai e manava, ma tagi. Na toe manuia o ia ma ola seia 73 tausaga.13

Na talitonu Sofarania i faaaliga a lona tuagane o Iosefa. Na ia lagonaina le tiga ina ua agaleagaina le aiga e tagata na siomiaina i latou. I ni masina pe lua ina ua maua e Iosefa papatusi mai le agelu o Moronae, na faaipoipo ai Sofarania ia Kalavini Stoddard lea na iu lava ina auai i le Ekalesia. Na faia e Sofarania ma Kalavini ma le la afafine e 14-masina-le-matua, o Eunike, le malaga i Katelani, Ohaio, faatasi ma le vaega a Lusi, ae pe a ma le lua masina talu ona taunuu i Katelani, ae oti le pepe laitiiti o Eunike mai ni mafuaaga e le mailoa. Na fanauina e Sofarania se tamaitiiti lona lua, o Maria, i se tausaga mulimuli ane, ae lei tuua Ohaio e le Au Paia, na maliu Kalavini i Niu Ioka, ae tuua Sofarania o se tina ua oti lana tane i le 34 o tausaga.14

Na faaipoipo Sofarania ia Viliamu McCleary i le 1838, ma na siitia atu le toalua lea i Misuri ma Ilinoi mulimuli ane.15 Na foliga mai na fuafua Sofarania ma Viliamu e siitia atu i Uinita Kuota, ae na maliu Viliamu ae la te lei tuua, o lea na filifili ai Sofarania e nofo i Ilinoi, lea e latalata atu ai i lona aiga. Mo le isi 30 tausaga, na ia nofo ai latalata i ona uso, o Katerina ma Lusi, seia oo i lona maliu i le 1876.16

Iosefa Samita le Itiiti (1805–1844)

(Tagai “Aiga o Iosefa ma Ema Hale Samita,” O Autu o le Talafaasolopito o le Ekalesia.)

Samuelu Haresoni Samita (1808–1844)

Pe a faapea o le Tusi a Mamona ua na ona faaosofia ai se toefaatulagaina o lotu na i ai, na faaleoina e Samuelu Samita le popole ina ua ia iloa faapea ua faamoemoe lona uso laitiiti o Iosefa e faatuina se lotu fou. Na ia aluese atu i togavao lata ane ma tatalo ia iloa pe na taitaiina Iosefa e le Alii. Ina ua ia toe foi mai, na ia talosaga atu loa ina ia papatisoina, ma avea ai ma tagata muamua na papatisoina ina ua uma ona papatisoina Iosefa ma Oliva. Na tumau le faamaoni o Samuelu mo le taimi o totoe o lona soifua.17

O Samuelu o se tasi o Molimau e Toavalu o le Tusi a Mamona ma na auauna atu i se tasi o misiona muamua talai i le talafaasolopito o le Ekalesia.18 I lana misiona puupuu i le 1830, na ia tuuina atu ai se Tusi a Mamona i le aiga o Iaga, lea na faailoa atu ai le talalelei i le Peresitene o le lumanai o le Ekalesia o Polika Iaga ma le Aposetolo i le lumanai o Ipa C. Kimball.19

Ao auauna atu i se isi misiona i le lua tausaga mulimuli ane, na fesoasoani ai Samuelu e faatuina ni nai paranesi i le Iunaite Setete i matu i sisifo.20 I lenei misiona, na feiloai ai Samuelu i lana ava i le lumanai, o Maria Bailey. E toafa le fanau a Samuelu ma Maria.21 Sa avea Samuelu ma se sui o le Aoga a Perofeta i Katelani ma na auauna atu o se tasi o le au fautua maualuga. I Navu, na ia fesoasoani ia Epikopo Vinson Knight o se fesoasoani ma na auauna atu foi o se sui lona lua i le pulenuu o le aai, o se leoleo o le Militeli a Navu, o se sui o le pulega o le Iunivesite o Navu, ma se sui o le Aufono o le Aai o Navu.22

Na faaipoipo atu Samuelu ia Levira Kalaka ina ua maliu Maria i le 1841 i le taimi a’o fanau.23 Na la siitia atu i Palaimotu, Ilinoi, ma sa la nonofo ai iina ae maua loa e Samuelu le tala ua falepuipui ona uso o Iosefa ma Ailama i le Falepuipui i Karefasi. Na tietie atu Samuelu i le solofanua e fesoasoani ia i laua, ma e tusa ai ma ni faamaumauga mulimuli ane, na ia fetaui ma ni tamaloloa se toalua i se pupuvao, ma na vave lava ona tuliloaina o ia. Na toeitiiti lava le mafai ona ia sola ese mai i e na osofaia o ia, ae iloa ifo i lona taunuu atu i Karefasi ua fasiotia ona uso. I le faateia ma le faavauvau, na faia e Samuelu ni fuafuaga mo le puipuia o tinomaliu i se fale talimalo latalata ane seia oo i le taimi na te aveina atu ai i laua i Navu.24 O le mea e faanoanoa, e itiiti ifo ma se masina mulimuli ane, ae maliu foi Samuelu ia. Na ta’ua e se nusipepa o le lotoifale le mafuaaga o le maliu o le “fiva ma le pua’i,” e ui na tuua’ia e uo ma le aiga le osofaiga matuia o lana tietiega mo le mafuaaga o le mai na maliu ai.25

Efaraima Samita (1810)

O Efaraima Samita, le tamaitiiti lona fitu ma o le atalii lona ono o Iosefa le Matua ma Lusi, na ola mo na o ni nai aso. Na fanau o ia i le aso 13 Mati ma na maliu i le aso 24 Mati,1810. Na nonofo le aiga o Samita i Roiatona, Veromota, i le taimi puupuu o le olaga o Efaraima.26

Viliamu P. Samita (1811-1893)

Na taliaina e Viliamu Samita aafiaga faaperofeta a lona uso matua o Iosefa ma na papatisoina. Na ia umia ni nai tofiga i le Ekalesia i lona olaga atoa ma na avea ma se tasi o uluai sui o le Korama a Aposetolo e Toasefululua. Na ia auauna atu foi i ni nai misiona, na savavali i Misuri faatasi ma le Tolauapiga a Isaraelu, ma na faauuina o le Peteriaka o le Ekalesia.27

Ata
ata tosi o Viliamu Samita

Ata pue o Viliamu Samita.

I le 1833, na faaipoipo ai Viliamu ia Karoline Amana Grant, o se tagata o se aiga na ia feiloai i ai i le taimi o se tasi o ana misiona. Ae lei maliu Karoline i le 1845, ua amata e Viliamu ona faatino le autaunonofo, ma ua faaipoipo i se ava lona lua i ni masina ae lei maliliu faamaturo ona uso o Iosefa ma Ailama.28 I le va o le 1844 ma le 1889, na toe faaipoipo faafa ai Viliamu, e ui o le lua o na faaipoipoga na iu i le tatalaina. E toafitu le fanau a Viliamu.29

E faaopoopo atu i lana auaunaga i le Ekalesia, na pisi foi Viliamu i mataupu o le lotoifale. I Navu, na auauna atu o ia o se tasi o le aufono a le aai. O ia na faatonu o le Nauvoo Wasp mo se taimi puupuu ae sa suia i le maea ai o se finauga vevela ma Tomasi C. Sharp, o le faatonu o se isi nusipepa o le lotoifale. Na avea Viliamu ma sui o le Itumalo o Hancock i le Palemene o le Setete o Ilinoi, lea na ia puipuia ai le maliega o le aai o Navu e ui lava i le tele o leo ia faaleaogaina.30

Pau lea o le atalii o Iosefa le Matua ma Lusi na soifua seia mavae le taumafanafana o le 1844, na lagolago muamua e Viliamu Polika Iaga o le sui o Iosefa. Ae ui i lea, o se feeseeseaiga ma nisi o le Toasefululua na suia ai lona mafaufau. Na tapeina lona igoa i le 1845 i le mavae ai o se taumafaiga puupuu ae lei faamanuiaina e taitaia le Ekalesia. Na ia auai atu i nisi lotu eseese ae lei mauaina se tulaga mautu faatasi ma le Ekalesia Toefaatulagaina a Iesu Keriso o le Au Paia o Aso e Gata Ai, lea na taitaia e le atalii o lona uso o Iosefa Samita III.31

Ina ua amata le Taua a Setete o Amerika i le 1861, na faasese e Viliamu ona tausaga ina ia foliga laitiiti ai e mafai ai ona lesitala i le Ami a le Iuni. I le taimi o lana auaunaga i le militeli, na faaaoga ai e Viliamu le mataitusi ogatotonu “P” ia iloagofie ai o ia lava mai le tele o isi fitafita e igoa ia Viliamu Samita. Na maliu o ia i le aso 13 Novema, 1893, i le  82 o ona tausaga.32

Katarine Samita Salisiperi le Itiiti (1813-1900)

O le afafine lona lua o le au Samita, o Katerine, na auai i le Ekalesia o se talavou. O le masani a le aiga le faamatala o se taimi na fai atu ai Iosefa ia Katerine ma Sofarania e nana papatusi auro mai tagata leaga, lea na faia e le auuso i le ufiufiina o papatusi i totonu o a la ie afu ona taooto lea i lalo ma faataga momoe.33 Na siitia atu Katerine i Katelani, Ohaio, faatasi ma lona tina, o Lusi, ma na faaipoipo atu i lena lava tausaga i se tagata liliu mai e igoa ia Uilikini Jenkins Salisbury.34

Na faigata lava le olaga faaipoipo o Katerine. Na tauivi Uilikini e sue se galuega ma atonu na pagatia mai le inu ava malosi. Na ia faaaluina le le itiiti ifo ma se sefulu tausaga i fafo o le Ekalesia ma na maliu lava e le o lelei ma taitai i Iuta. O isi taimi, na tausia ai e Katerine lana fanau i tulaga na lalata lava i le matuai matitiva lava. O se tasi tagata na asiasi atu i le fale o le au Salisbury i le 1843 na tagiaue faapea na leai ni seevae o le fanau a Katerine e ui lava i le ma’ati’ati o le malulu. Na lagolago e le aiga o Samita Katerine i nei taimi faigata, ma na fesoasoani foi i ai taitai o le Ekalesia, i le auina atu o tupe mo ia mulimuli ane e fausia ai se fale i Ilinoi.35

E pei o lona tina ma isi uso, na nofo pea Katerine i Ilinoi ina ua mavae le maliliu ai o Iosefa ma Ailama. Ina ua mavae le maliu o Uilikini i le 1853, na nofo Katerine latalata i lona tina ma ona uso, lea na ia nofo ai lava mo aso o totoe o lona olaga. Ina ua 14 tausaga o lana tama tama, o Tona Kalo, na ia auina atu o ia e nofo i lona uso matua, o Sofarania, atonu ona o le tulaga mativa o lona lava aiga i mea tautupe. E ui lava e lei malaga atu Katerine i sisifo, sa ia faatumauina pea se fesootaiga mafanafana ma ona aiga o le au Samita i Iuta. E masani ona asiasi mai nei aiga ia Katerine ao malaga i misiona. Na maliu o ia i le 1900 i le 86 tausaga.36

Tona Kalo Samita (1816-1841)

Na faamatalaina e tagata o le aiga Tona Kalo Samita o se tagata fiafia, lotoalofa, ma agaalofa. Na o le 14 tausaga i le taimi na lolomiina ai e Iosefa le Tusi a Mamona, na lagolagoina e Tona Kalo lona uso matua i aso na muamua atu. O ia o se “tasi o tagata muamua,” na saunoa ai Iosefa, “na taliaina la’u molimau.”37 Mulimuli ane i lena lava tausaga, na o ai Tona Kalo ma lona tama i se malaga i Sotokalahoma, Niu Ioka, lea na faasoa atu ai e le toalua lea le tala fiafia o le Ekalesia ma aiga. Na vave lava mulimuli ane, ona siitia atu Tona Kalo i Katelani, Ohaio, faatasi ma lona tina ma ona tuafafine.38

Ao nofo i Katelani, na aoao Tona Kalo i le galuega tau lomitusi i lalo o le taitaiga a Oliva Kaotui. Na fesoasoani Tona Kalo i le lolomiina o le tele o tusi muamua a le Ekalesia, e aofia ai le lomiga muamua o le Mataupu Faavae ma Feagaiga. I le aso 30 o Iulai, 1835, na ia faaipoipo ai ia Akenese Moulton Coolbrith, o se tagata liliu mai Positone na mautotogi faatasi ma matua o Tona Kalo.39 E toatolu le fanau teine a Tona Kalo ma Akenese.

Ina ua siitia mai i Navu, na faaauau pea e Tona Kalo lana galuega o se lomitusi. Na ia faatonu ma lolomiina le nusipepa o le Times and Seasons ma maua ai ni tupe mo se lomiga lona tolu o le Tusi a Mamona.40 Na ia auauna atu foi i ni misiona pupuu i Penisilavania, Niu Ioka, Vetinia, Ohaio, Kenitaki, ma Tenesese ma na avea ma peresitene o le korama a faitaulaga sili.41 Na maliu o ia i le malaria ia Aokuso 1841 i le 26 tausaga; o lona tei e igoa ia te ia, le atalii pepe o Iosefa ma Ema, na maliu i le mai lava lea i le faatoa valu aso mulimuli ane.42

Lusi Samita Milikini (1821-1882)

E oo atu i le taimi e fanau ai Lusi Samita i le aso 18 Iulai, 1821, ua uma ona maua e lona tuagane matua o Iosefa le Uluai Faaaliga. Na tuputupu ae Lusi faatasi ma le tele o mataupu faalelotu a Iosefa ua amata, ma na latou nonofo ma ona matua i le taimi atoa o vaitau o Katelani ma Misuri o le uluai Ekalesia. E lei leva ona taunuu i Komese (Navu mulimuli ane), Ilinoi, ae faaipoipo Lusi ia Afa Milikini, o se tagata liliu mai Maine. Na ia auai i le Aualofa a Navu, ma i le 1843 na ia faatasi atu ai ma lona toalua i se misiona i Maine. Na nofo pea Lusi i Ilinoi i le mavae ai ona maliliu ona tuagane o Iosefa ma Ailama. I le va o le 1846 ma le 1852, na ia aveina atu ai lona tina ua matua lava i lona aiga. Pe a ma le fa tausaga i le mavae ai o le maliu o lona tina, sa nofo ai Lusi latalata i Kolokeseta, Ilinoi, lea na la atiina ae ai ma lona toalua ni igoa tauleleia i totonu o a la tuaoi. I se taimi o le 1880, na amata ai e Lusi ona tausia le toalua o lana tama tama lea na maua i se mai sela. Na maua foi o ia i lea lava mai ma maliu ai foi i le aso 9 Tesema, 1882.43

Ata
ata tosi o Lusi Samita Milikini

Ata pue o Lusi Samita Milikini.

Autu Fesootai: Joseph Smith Sr., Lucy Mack Smith, Joseph Smith Jr., Hyrum Smith