Talafaasolopito o le Ekalesia
Elisa R. Senoa


“Elisa R. Senoa,” O Autu o le Talafaasolopito o le Ekalesia

“Elisa R. Senoa”

Elisa R. Senoa

Sa soifua mai Elisa R. Senoa i Massachusetts i le 1804 ma ola ae i Ohaio. Sa faaaloalogia tele lona aiga ma aoao ai o ia i lona lava lotopulea faatasi ai ma le iloa tusitusi ma faitautusi ma le lotu. Sa ia aoao e tusi ni solo, tausi tusi mo lona tama, ma suisui ma teu le fale ma lona tina.

Ata
atapue o Elisa R. Senoa

Atapue o Elisa R. Senoa.

Faaaloaloga a le Matagaluega o Talafaasolopito o le Ekalesia

O Sini Rikitone, o se faifeau o le Lotu Papatiso Toefaatulagaina ma o se uo a le aiga, na ia faalauiloa atu le au Senoa ia Iosefa Samita i le 1831, ma sa vave lava ona liliu ai le tina o Elisa ma lona uso.1 E silia ma le fa tausaga mulimuli ane, i le mavae ai o le tele o manatunatuga ma suesuega, sa papatisoina ai loa Elisa 31 tausaga le matua. Sa ia masii atu i Katelani, lea sa ia faiaoga ai i se a’oga mo le aiga o Samita, sa ia tusia se viiga mo le uluai tusi pese a le Au Paia o Aso e Gata Ai, ma foai atu le tele o ana meatotino i le fausiaina o le malumalu.2 Faatasi ai ma isi o le Au Paia i Katelani, sa ia molimauina le faaaliga faaleagaga lea sa i ai i le faapaiaga o le malumalu.3

I le lotolotoi ai o sauaga i Misuri i le faaiuiuga o le 1830, sa valaauina ai e Iosefa Samita ia Elisa ia tusitusi e fai ma sui o ona tagata ma i lo latou puipuiga.4 Sa ia taliaina le lu’i, ma e oo ifo i le vaitau o le 1850, ua lauiloa o ia o le “Tamaitai Tusitala o Siona.” Sa ia tusia le silia ma le 500 solo lea sa ia tusifaasolo ai le talafaasolopito ma talitonuga o le Au Paia. O le tele o ana solo na avea ma viiga faapelepele ma sa lagiina i tolauapiga a paionia, i potu o fonotaga, ma i totonu o malumalu. O ana solo o loo faasaoina ai aoaoga taua mai ia Iosefa Samita (e aofia ai le aoaoga faavae o se Tina i le Lagi), uunaiaina o le Au Paia o Aso e Gata Ai i o latou tiute, ma le aoaoina o fanau i mataupu faavae o le talalelei.5

O tomai faaletaitaiga a Elisa na manino i Navu i le 1842, i lalo o le taitaiga a Iosefa Samita, ina ua faavaeina e ia, faatasi ma Ema Samita, Sarah Kimball, ma isi tamaitai le Aualofa a Tamaitai o Navu. I le avea ai ma se failautusi, sa faamaumau ai e Elisa i le api o minute a le faalapotopotoga ia aoaoga taua e uiga i le matafaioi tupito a tamaitai i le Toefuataiga. Sa ia feavea’ia nei minute i laufanua valevalenoa, ma mulimuli ane na faaaoga e fai ma taiala ma mamanu mo le faatulagaina o Aualofa i le lotoifale i Iuta atoa i lalo o le taitaiga a Polika Iaga.6 Sa auauna atu Elisa o le Peresitene Aoao lona lua o le Aualofa, na mulimuli i le poloai na tuuina atu i le na muamua ia te ia, o Ema Samita, ia faamalamalama atu tusitusiga paia ma apoapoai atu i tagata o le Ekalesia. Sa galulue Elisa ma isi tamaitai e faatulaga ma vaavaai le Faalapotopotoga o le MIA a Tamaitai Talavou (sa faatuina i le 1870) ma le Faalapotopotoga o le Peraimeri a tamaiti (sa faatuina i le 1878).

I le avea ai ma sē na faatuina ma se uluai taitai muamua o faalapotopotoga uma e tolu a tamaitai i totonu o le Ekalesia, sa malaga ai Elisa R. Senoa i le tele o malaga mamao ma lauga atu i tamaitai o le Ekalesia. “Ua tatou tutu i se tulaga e ese mai tamaitai o le lalolagi,” sa ia aoao atu ai i latou. “Ua tatou osia feagaiga ma le Atua, ua tatou malamalama i lana faatulagaga.”7 O ana lauga sa le gata na taulai atu i vaaiga moni o le olaga faapaionia, ae sa taulai atu foi i aoaoga faavae o le talalelei, le toefuataiga o le perisitua, le tali atu o le tagata lava ia i le fausiaina o le malo, ma le manaomia e tamaitai ona faalautele o latou vaaiga mamao i o latou gafatia. “E te iloaina se isi lava nofoaga i luga o le lalolagi,” sa ia fesili ai i le 1870, “lea e tele ai le saolotoga o tamaitai, ma o loo ia olioli ai i ni avanoa maualuluga ma mamalu e pei ona ia maua iinei, i le avea ai ma se tasi o le Au Paia o Aso e Gata Ai?”8

Sa lauiloa foi Elisa i ana auaunaga i totonu o le malumalu. Sa ia maua ona faaeega paia i Navu ma auauna atu o se tagata fai sauniga mo le tele o tausaga i le Maota o Faaeega Paia i le Aai o Sate Leki, i le taitaiina o tamaitai i sauniga o le malumalu.9 I se vaitau lea na faafesootai ai e autaunonofo le tele o le Au Paia o Aso e Gata Ai i le tele o galuega felavesai a aiga, sa faia ai e Elisa se matafaioi mataalia i aiga e toatele.10 O ia o se ava faaautaunonofo a Iosefa Samita ona sosoo ai lea ma Polika Iaga. E ui sa leai sana lava ia fanau, ae sa avea ma se faufautua i fanau a le aiga o Iaga ma faafaileleina sootaga i le va o le au Iaga ma isi aiga paionia. O le lona lua o fanau e toafitu a le au Senoa, sa ia faatumauina pea sootaga vavalalata ma ona uso ma tuagane ma o latou aiga, e aofia ai lona tuagane laitiiti o Lorenisio, lea sa mulimuli ane avea ma Peresitene o le Ekalesia.

Sa maliu Elisa i le aso 5 o Tesema, 1887. I lona falelauasiga i le Maota Potopoto i le Lotoa o le Malumalu, sa usuina ai e se aufaipese lana viiga lauiloa “Lo’u Tama e.” Sa faamamaluina o ia e aposetolo, aiga, ma uo i solo, lauga, manatuaga a le tagata lava ia, ma molimau maumaututu.11 O le faasalalauina o lona maliu i le New York Times sa faamatalaina ai o ia o se “tasi o tagata autu o le aniva Mamona.”12

Autu Fesootai: Female Relief Society of Nauvoo [Aualofa a Tamaitai o Navu], Peraimeri, Young Women Organizations (Faalapotopotoga a Tamaitai Talavou