Hisitōlia ʻo e Siasí
Kulupu Sēnesí


Kulupu Sēnesí

Naʻe tokolahi ʻa e ngaahi fāmili ʻAfilika ʻAmelika naʻa nau kau ʻi he kau fuofua mēmipa ʻo e Siasí pea nau longomoʻui ʻi he ngaahi meʻa lahi naʻe hoko ʻi he hisitōlia ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní. Ka neongo iá, ʻi he ngaahi taʻu lahi, kuo faʻa fakatokangaʻi ʻe he kau mēmipa foʻou ʻoku ʻUliʻulí ko kinautolu pē ʻa e tokotaha pe fāmili ʻUliʻuli ʻi honau ngaahi uooti pe siteiki fakalotofonuá. ʻI he feinga ʻa e kāingalotu ʻUliʻuli ʻi he feituʻu Sōleki Sití ʻi he 1971 ke langaki ha komiunitī ʻoku tokolahi angé, naʻa nau ngāue fakataha ai mo e kau taki ʻo e Siasí ke faʻu ʻa e Kulupu Sēnesí, ko e taumuʻa ke fai ha fakataha fakamāhina pea tokangaʻi ʻe he Siteiki Sōleki Siti Lipetií pea maʻu ai ʻe he kau mēmipa ʻo e kulupú ha tokoni lahi ange.

ʻĪmisi
fuofua fakataha ʻa e Kulupu Sēnesí

Ko e meʻa naʻe fai ʻi he fuofua fakataha ʻa e Kulupu Sēnesí ʻi he ʻaho 19 ʻo ʻOkatopa 1971.

Kimuʻa pea fokotuʻu ʻa e Kulupu Sēnesí, naʻe fakatahataha ha tokolahi ʻo e kāingalotu ʻUliʻulí ʻi he ʻēlia Sōleki Sití ke palani ha ngaahi ʻekitivitī, neongo naʻa nau maʻulotu ʻi ha ngaahi uooti kehekehe. ʻI he 1960 tupú, naʻe talitali ai ʻe ʻIesini mo Leita ʻOa ha meʻa naʻe fakaʻau ʻo hoko ko ha fakataha fakataʻu ʻi hona ʻapí.1 Naʻe ʻeke ange ʻe ʻIesini ʻi ha fakataha ʻe taha kia Talaiasi Kulei mo Lōfini Pilitifooti ko e Siʻí fekauʻaki mo e founga te na matatali ai ha niʻihi ʻo e ngaahi fakalotosiʻi kuo vahevahe ʻe he niʻihi tokolahi honau ngaahi kaungāmeʻa mo e fāmili ʻUliulí lolotonga ʻenau maʻulotu ʻi he lotú.2 Naʻe ʻaukai mo lotua fakataha ʻe he kau tangata ʻe toko tolú ha fakahinohino fakalangi. Ko e fuofua taimi ʻeni kia Kulei ke ne tūʻulutui fakataha mo ha ongo mēmipa ʻUliʻuli ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻo e Ngaahi ʻAho Kimui Ní talu ʻene hoko ko ha mēmipa ʻo e Siasí.3 ʻI he 1971, naʻa nau ō ai ki he kau taki ʻo e Siasí mo e ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e fakangatangata ki he lakanga fakataulaʻeikí mo e temipalé ʻa ia naʻe lolotonga hilifaki ki he kāingalotu naʻe hakoʻi ʻAfilika ʻUliʻulí pea ko e hā ha founga te nau ala tokoni ai ki he Siasí ke poupouʻi ʻa e kominiutī ʻo e kakai ʻUliʻulí. Naʻe vahe ʻe Palesiteni Siosefa Filitingi Sāmita ki he kau ʻEletā ko Kōtoni B. Hingikelī, Tōmasi S. Monisoni, mo Poiti K. Peeka ke nau ngāue fakataha mo Pilitifooti, Kulei, mo ʻOa ke faʻu ha solovaʻanga.

ʻI he ʻaho 19 ʻo ʻOkatopa 1971, naʻe fakahoko ai ʻa e ʻuluaki fakataha ʻa e Kulupu Sēnesí—naʻe fakahingoa pehē koeʻuhí he naʻe fakafofongaʻi heʻenau kulupú ʻa e “kamataʻanga foʻou” maʻá e kāingalotu ʻUliʻulí. Naʻe vaheʻi ʻe he kau ʻEletā ko Hingikelī Monisoni, mo Peeka ʻa Pilitifooti ke hoko ko e palesiteni ʻo e kulupú kae hoko ʻa Kulei ko e tokoni ʻuluaki pea tokoni ua ʻa ʻOa. Naʻe ui ʻa Lūsila Pengiketi, ko ha hako ʻo e paionia ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní ko Seini Mēningi Sēmisi mo Kulini Feleiki, ke hoko ko e Palesiteni Fineʻofa ʻo e kulupú. Naʻe fanongonongo ʻe he kau palesitenisī foʻoú ʻa ʻenau palani ke fakatahataha mai ‘a e kau mēmipa ʻUliʻulí ʻo tuʻo taha ʻi he māhina ke vahevahe ʻenau fakamoʻoní, langaki ha komiunitī ʻo e fepoupouakí, mo vahevahe ʻa e ngaahi aʻusia fakafonuá. ʻE kei hokohoko atu pē ʻa e maʻulotu ʻa e kau mēmipa ʻo e Kulupu Sēnesí ʻi honau ngaahi uooti totonú.4

Naʻe hoko ʻa Lōfini Pilitifooti ko e palesiteni ʻo e Kulupu Sēnesí talu mei hono fokotuʻu ʻo e Sēnesí ʻi he 1971 ki heʻene mālōlō ʻi he 1997. ʻI he lea ʻa Palesiteni Kōtoni B. Hingikelī ʻi he putu ʻo Pilitifōtí, naʻá ne lea ai ʻo pehē [ko Pilitifōtí] ko ha “tangata ia ʻo e tui, ko ha tangata naʻe vāofi mo hono kakaí peá ne ʻofa ʻiate kinautolu mo akonakiʻi kinautolu pea tāpuakiʻi mo tokoniʻi kinautolu ʻi heʻenau ngaahi faingataʻá, ngaahi palopalemá, ngaahi fehuʻí mo honau ʻulungaanga naʻe hā ki tuʻa ʻi heʻenau fua fatongia ʻi he Siasí. ʻOkú ne hoko ko ha paionia maʻongoʻonga he ʻahó ni ʻi heʻetau fakaʻapaʻapaʻi ʻa e kau paioniá.”5 Ko e kau palesiteni naʻa nau hoko atu ʻo fetongi iá naʻe kau ai ʻa Talaiasi Kulei, Tānolo Hāuela, mo Teivisi Sitovala.6

Naʻe fakamamafaʻi ʻi he ngaahi fakataha ʻa e Kulupu Sēnesí ʻa e hivá, tautautefito ki he hiva ʻo e ongoongoleleí, he naʻe mālohi ʻene pīkinga ki he tukufakaholo ʻa e kau mēmipa ʻo e kulupú ʻi he moihuú mo e fakafetaʻi ki he ʻOtuá ʻi he faʻa hiva ʻi he ngaahi haʻofanga lotu faka-Palotisani ʻa e kau ʻAfilika ʻAmeliká kimuʻa pea nau kau ki he Siasí. Naʻe kamataʻi ʻe he kulupú ʻa e Kuaea Sēnesí ʻi he 1979 pea naʻe fakahingoa foʻou ia kimui ko e Kuaea Fakatahataha Fakalotu ʻa Tēpola Poná, ʻa ia naʻe hoko ʻenau ngaahi hivá ko ha polokalama angamaheni ʻi he ngaahi fakataha ʻa e kulupú ʻi he Sāpate ʻaukaí. Lolotonga ʻa e taʻu fakahisitōlia ʻe 50 ʻo e Kulupu Sēnesí, naʻa nau fakamanatu ʻa e ngaahi meʻa ʻiloa naʻe hoko hangē ko e ʻaho 8 ʻo Sune 1978, ko e fakahā ke fakangata ʻa e fakangatangata ʻo e lakanga fakataulaʻeikí mo e temipalé kae pehē ki hono fakamanatua ʻa e taʻu 25 mo e taʻu 50 ʻo e kulupú ʻi he 1996 mo e 2021.7 Talu mei hono fokotuʻu ʻo e Kulupu Sēnesí, kuo nau kei tauhi pē ʻa e fakangofua fakaʻofisiale mei he Siasí ke nau hoko ko ha kulupu ʻekitivitī fakavahaʻasiteikí pea ʻoku nau kei līʻoa pē ki honau taumuʻa ko e fakafeohi ʻa e Kāingalotu ʻUliʻuli ʻo e Siasí.

Ngaahi Tefito Fekauʻakí: Civil Rights Movement [Teke ʻo e Ngaahi Totonu Fakasivilé], Lakanga Fakataulaʻeikí mo e Fakangatangata Fakatemipalé, Fakamavahevaheʻi Fakamatakalí

  1. Darius Gray, “Remarks” (Genesis 50th anniversary devotional, Oct. 23, 2021), broadcasts.ChurchofJesusChrist.org; Eugene Orr, interview by Clinton D. Christensen, June 3, 2013, 10–11, Church History Library, Salt Lake City.

  2. Orr, interview, 11–12.

  3. R. Scott Lloyd, “Ruffin Bridgeforth, First Black High Priest, Eulogized as a Pioneer,” Church News, Apr. 5, 1997, 7.

  4. Darius A. Gray, interview by Jed Woodworth and Angela Hallstrom, Nov. 28, 2017, 141–142, 155, Church History Library, Salt Lake City.

  5. Lloyd, “Ruffin Bridgeforth,” 7.

  6. Tad Walch, “LDS Church Reorganizes Genesis Group Leadership,” Deseret News, Jan. 8, 2018, deseret.com.

  7. R. Scott Lloyd, “Genesis Group Notes Silver Anniversary,” Church News, Oct. 26, 1996, 6; Tad Walch, “Genesis Group for Black Latter-day Saints Celebrates 50th Anniversary with Declarations of Hope,” Deseret News, Oct. 23, 2021, deseret.com.