Hisitōlia ʻo e Siasí
Fakafekauʻakí


“Fakafekauʻakí,” Ngaahi Tefito ʻi he Hisitōlia ʻo e Siasí (2022)

“Fakafekauʻakí,” Ngaahi Tefito ʻi he Hisitōlia ʻo e Siasí

Fakafekauʻakí

ʻI he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní, ʻoku fatongia ʻaki ʻe he Potungāue Fakafekauʻakí hono fakapapauʻi ʻoku fenāpasi e ngāue kotoa pē mo e tokāteline ʻo Sīsū Kalaisí mo e ngaahi tuʻutuʻuni ʻa e Siasí ʻoku tataki fakalaumālié. Naʻe fokotuʻu e potungāue ko ení mei ha liliu ʻi he senituli 20 ʻi he Siasí, ne taki mai ʻe Palesiteni Siosefa F. Sāmita, ʻo tukutaha e tokangá ki hono fakafaingofuaʻi mo fakatefito e ngāué ʻi he ngaahi houalotu ʻa e Siasí.

Ko e lahi taha ʻo e ngaahi houalotu ʻa e Siasí ʻi he senituli 19, ne kamata fakalotofonua pē ia ʻo kau ai e Lautohi Faka-Sāpaté, ngaahi kulupu toʻu tupú, mo e houalotu ʻa e fānaú. ʻI hono ʻiloʻi e ngaahi fiemaʻu ʻi honau tukui koló, ne tokolahi ha kāingalotu ʻo e Siasí ne nau fokotuʻu ha ngaahi kautaha mo e ngaahi ngāue tokoni ne fekauʻaki mo e ngaahi kōlomú, ngaahi uōtí, mo e ngaahi siteikí ka naʻa nau tuʻu tauʻatāina pē kinautolu. ʻI he fakaʻosiga ʻo e senitulí, ne lahi ha ngaahi houalotu ʻa e Siasí, ngaahi kōlomú, mo e ngaahi misioná ne nau faʻu ʻenau naunau fakafaiako, ʻo maʻu ai ha ngaahi tohi lahi ʻaupito.1 Naʻe ʻiloʻi ʻe Siosefa F. Sāmita ko e Palesiteni ʻo e Siasí ʻa e fiemaʻu ke “fakafekauʻaki” e ngaahi polokalama kehekehe he houalotú ke fakatahatahaʻi e naunau fakalēsoní, ke fakafaikehekeheʻi e fakamahamahaló mei he ngaahi akonaki fakaʻofisialé mo fokotuʻu ha pōpoaki pau maʻá e Siasí.

Naʻe hoko e fakafekauʻaki ko ʻení ko ha kamataʻanga ia ʻo ha ngaahi kōmiti fakataimi. ʻI he 1908, ne fokotuʻu ʻe Palesiteni Sāmita ʻa ʻEletā Tēvita O. Makei ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ke hoko ia ko e sea ʻo e Kōmiti foʻou ki Hono Fokotuʻutuʻu ʻo e Lakanga Fakataulaʻeiki Lahí ʻaki e fatongia ke faʻu ha naunau fakalēsoni maʻá e ngaahi kōlomu ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.2 ʻI he taʻu ʻe fā hono hokó, ne pulusi ʻe he kōmiti ko ʻení ha ngaahi tohi fakahinohino maʻá e ngaahi kōlomu takitaha ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné mo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí. ʻE tokoni e ngaahi tohi ko ʻení fakataha mo ha ngaahi ako lahi ki hono fakahinohinoʻi e ngaahi founga ki he fakanofó mo e maʻu lotu he kōlomú. Ne fokotuʻu ha Kōmiti Fakafekauʻaki ʻe taha ʻi he 1912, ke ne fakatahaʻi e kau taki ʻo e houalotú mo fakafekauʻaki ʻenau ngāué. Ne tuai-e-kemo, kuo hiki tō e maʻulotú pea fiefia e kau taki fakakōlomu fakalotofonuá ʻi he mahino lahi ange mo tokoni ki honau ngaahi uiuiʻí. ʻI he 1918, ne fokotuʻu ʻe Palesiteni Sāmita ha Kōmiti Fakafekauʻaki tuʻumaʻu foʻou, ʻo toe sea pē ai ʻa ʻEletā Makei.

Makatuʻuga mei he tupu tokolahi ʻa e Siasí ʻi he 1940 tupú ʻi ʻIutā mo e māmaní, ne kole ai ki he kau takí ke nau fakatahaʻi e ngaahi naunaú mo e ngaahi ʻekitivitií, pea fokotuʻu leva ʻe he Kau Palesitenisī ʻUluakí ha ngaahi houalotu lahi ke nau feau e ngaahi fiemaʻú ni. Ne fokotuʻu ʻe he Kau Palesitenisī ʻUluakí ʻi he 1940 e Poate Fakatahataha ʻo e Ngaahi Houalotú, ʻo kau ki ai e kau taki maʻolunga ʻo e houalotu takitaha ʻa e Siasí, pea fakahinohinoʻi kinautolu ke nau faʻu ha ngaahi naunau fakalēsoni tuʻumaʻu. ʻI he 1944 ne fakatahatahaʻi ʻe he Kau Palesitenisī ʻUluakí e ngaahi kōmití, ke nau tokangaʻi mo vakaiʻi e ʻū tohi ʻa e Siasí.

ʻI he 1947, ne fakamafaiʻi ʻe he Kau Palesitenisī ʻUluakí mo e Kōlomu ʻo e Toko Hongofulu Mā Uá hano toe vakaiʻi fakaʻaposetolo e ngaahi kōlomu kotoa pē ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí mo e ngaahi houalotú, ʻo tataki ʻe ʻEletā Hāloti B. Lī. Ne tuʻutuʻuni ke nau tukuange atu e ngaahi meʻa ʻoku ʻikai ke ʻaongá mo fakapapauʻi ʻoku tataki ʻe he lakanga fakataulaʻeikí e ngaahi houalotu kotoa pē ʻa e Siasí.3 Ne tuku mai ʻe he kōmiti ko ʻení ha ngaahi fokotuʻu lahi naʻe toe vakaiʻi ʻe he Kau Palesitenisī ʻUluakí ka naʻe ʻikai ke fakahoko leva ia he taimi ko iá.4 Ne hokohoko atu he ngaahi taʻu lahi hono poupouʻi ʻe ʻEletā Lī hono fakafekauʻaki lahi ange mo fakamālohia e fāmilí ʻo fakafou ʻi he lakanga fakataulaʻeikí, pea ne fakafeʻiloaki mai ʻe he Kau Palesitenisī ʻUluakí ʻi he 1961 e Polokalama Fakafekauʻaki ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí.5

ʻI he polokalama ko ʻení, ne vahevahe e fatongia ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ki he kalasi ʻe fā: ʻa ia ko e ngāue fakafaifekaú, tohi hohokó, uelofeá, mo e faiako fakaʻapí. Ne fokotuʻutuʻu ha kōmiti lahi ki he kalasi takitaha, pea fokotuʻu mo ha ngaahi kōmiti lakanga fakataulaʻeiki fakalotofonua ʻi he ngaahi uōtí. Ne tuku mai ʻi he 1965 e Priesthood Bulletin, ko ha makasini maʻá e kau taki lakanga fakataulaʻeiki kotoa pē, mo ha ngaahi fakahinohino ne faʻu ʻe he ngaahi kōmiti fakafekauʻaki kehekehe, Kōlomu ʻo e Toko Hogofulu Mā Uá, mo e Kau Palesitenisī ʻUluakí. Neongo ia, ne kei ʻi ai pē ha ngaahi pole ki he kau pule polokalamá ʻi hono feingaʻi ke ola leleí koeʻuhi ko e tupu tokolahi e ngaahi houalotu ʻa e Siasí.6

ʻI he taimi ko ʻení ne lahi e ngaahi fatongia fakataki ne fuesia ʻe he kau taki toulekeleka ʻo e Siasí pea kamata leva ke nau vahe mo tufaki atu e ngaahi fatongiá ʻo fakafou ʻi he ngaahi kōmiti fakafekauʻakí. Ne toe vakaiʻi ʻe ha kau fai faleʻi hono tolú ʻi he 1971 e ngāué ʻo mahino ʻoku lahi e ngaahi ngāue fakataki ʻoku nau fakamafasiaʻi e kau Taki Māʻolungá mo faleʻi e ngaahi feituʻu ʻe lava ke ʻave ki ai ha ngaahi ngāue ki ha kau pule fakapalōfesinale ʻoku ngāue taimi kakató. Ne ʻikai ke ngata pē he ola lelei hono fokotuʻu ha ngaahi potungāue foʻou ʻa e Siasí ka naʻe toe fiemaʻu ha feituʻu ke fai mei ai hono vakaiʻi fakaʻosí mo fakaʻatā e fetuʻutaki fakalotoʻi potungāué. ʻI he konga kimuʻa ʻo e 1970, ne hoko e fakakaukau motuʻa ki hono fakafekauʻaki e ngaahi pulusinga ʻo e ngaahi houalotú ko ha ngāue tefito ia ʻa e Vaʻa ki he Fetuʻutaki Fakalotoʻi Potungāué, ʻa ia naʻe fakatahaʻi ia mo ha kau ngāue kehe ʻi he Potungāue Fakafekauʻakí. ʻI he 1980 ne hanga ʻe he potungāué ni ʻo toe vakaiʻi kotoa e ngaahi fetuʻutaki ʻa e Siasí.7

ʻI he kamataʻanga ʻo e 1970 mo e 1980 ne tataki e Potungāue Fakafekauʻakí ʻe ha kōmiti pule ʻo e Kau Taki Māʻolungá mo e Kau ʻŌfisa Māʻolungá pea tokoni ki ai ha niʻihi ʻo e kau ngāue fakapalōfesinalé. Ne tokangaʻi mo fakangofua ʻe he Kōmiti Fakafekauʻaki ʻa e Siasí, ʻoku ʻi ai e Kau Palesitenisī ʻUluakí mo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAosetolo ʻe Toko Hogofulu Mā Uá e ngaahi ngāue ʻa e potungāue ko ʻení. Ne aʻusia ʻe he Siasí he taimi ko ʻení ha fuʻu tupu tokolahi ʻi hono kāingalotú, ʻo hoko ai hano fakalahi e ngaahi siteiki lahi ʻi he māmaní. Makehe mei aí, ne ngāue e kōmiti pulé ke fakasiʻisiʻi ha ngaahi faikehekehe koeʻuhí ko e tupu tokolahi ʻa e Siasí. Ne fakamamafaʻi ʻe he ngaahi polokalama mo e ngaahi ʻekitivitī ʻa e Siasí e mahuʻinga ʻo e ʻapí mo e fāmilí mo e fiemaʻu ke tataki ʻe he kau taki lakanga fakataulaʻeikí.8

ʻI he tupu tokolahi ange e Siasí ʻi he senituli 21 pea ʻomi ʻe he tekinolosiá ha ngaahi faingamālie ki he ngāue faifekaú, hisitōlia fakafāmilí, akó, mo e fetuʻutakí, ne toe kau atu e Potungāue Fakafekauʻakí ki he ngaahi vaʻa kehekehe. Ne lava ʻe he ngaahi vaʻa ko ʻení ʻo fakahoko e ngāue ko hono vakavakaiʻi kotoa e ngaahi naunau ʻa e Siasí mo e totonu fakalaó, fakahoko lelei e palaní mo e founga ngāué, mo e fakahoko ha fekumi ʻi he lotoʻi potungāué. Ne fakalahi mai e ngāue ʻo e fakafekauʻakí mei he ʻōfisi pule ʻo e Siasí ke fakakau mai ki ai e kau Palesitenisī Fakaʻēlia he funga ʻo e māmaní. Ne fakataumuʻa e ngaahi fakalahi ko ʻení ke tokoni ke fāʻūtaha e Siasi fakaemāmani lahí neongo e lahi ʻa e ngaahi lea fakafonua mo e ngaahi ʻulungaanga fakafonua kehekehé.

Ngaahi Tefito Fekauʻakí: Church Headquarters

  1. Michael A. Goodman, “Correlation: The Early Years,” in David J. Whittaker and Arnold K. Garr, eds., A Firm Foundation: Church Organization and Administration (Provo: Religious Studies Center, 2011), 322–23; see Topics: Relief Society, Young Women Organizations, Young Men Organizations, Primary, Sunday School, Quorums of the Seventy.

  2. Goodman, “The Early Years,” 324–25.

  3. Goodman, “The Early Years,” 331–34.

  4. Goodman, “The Early Years,” 334.

  5. Michael A. Goodman, “Correlation: The Turning Point (1960s),” in Scott C. Esplin and Kenneth L. Alford, eds., Salt Lake City: The Place Which God Prepared (Provo: Religious Studies Center, 2011), 259, 263.

  6. James B. Allen and Glen M. Leonard, “Correlating the International Church, 1960–1973,” in The Story of the Latter-day Saints, 2nd ed. (Salt Lake City: Deseret Book, 1992), 596–99.

  7. Allen and Leonard, “Correlating the International Church,” 603–4.

  8. Allen and Leonard, “Correlating the International Church,” 606–9.