Hisitōlia ʻo e Siasí
Hetikuota ʻo e Siasí


“Hetikuota ʻo e Siasí,” Ngaahi Tefito ʻi he Hisitōlia ʻo e Siasí (2022)

“Hetikuota ʻo e Siasí,” Ngaahi Tefito ʻi he Hisitōlia ʻo e Siasí

Hetikuota ʻo e Siasí

ʻI he 1833, naʻe faʻu ai ʻe Siosefa Sāmita mo e Kau Palesitenisī ʻUluakí ʻa e mape ki he Kolo ko Saioné, ʻa e kolo ʻa ia ʻe tānaki mai ki ai e Kāingalotú ʻi he teuteu ki he Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa Sīsū Kalaisí. Naʻe fokotuʻutuʻu takai ʻa e koló ʻi ha ngaahi temipale ʻe 24. Naʻe fakamatala ʻi he mapé ʻe fakaʻaongaʻi e ngaahi faʻunga ko ʻení ki he moihū fakatokolahí, puleʻi ʻo e Siasí, mo e akó pea ʻe ʻoange ai ha faingamālie ki he ngaahi kōlomu mo e ngaahi houalotu kehekehe ʻi he Siasí. Naʻe ʻikai teitei langa ʻa e koló mo hono ngaahi temipalé ka naʻe hoko ia ko ha sīpinga kamakamata ki ha hetikuota ʻo e Siasí.1

ʻI he vahaʻa ʻo e 1830 mo e 1847, ʻi he fehikitaki ʻa Siosefa Sāmita mo Pilikihami ʻIongi ko e ongo fuofua palesiteni ʻo e Siasí mei he feituʻu ki he feituʻu, naʻe hoko e ngaahi kolo ne ʻi ai hona ʻapí ko e hetikuota ia ʻo e Siasí. ʻI he tūʻuta atu ʻa e Kāingalotú ki he Teleʻa Sōlekí, ne fakahoko ha ngaahi palani ke langa ha temipale, pea ʻikai fuoloa ne langa ʻe Pilikihami ʻIongi ha ʻōfisi maʻá e Palesiteni ʻo e Siasí ʻo ofi ki hono ʻapi ʻi Sōleki Sití, ko e poloka fakahahake ʻe taha mei he tuʻuʻanga ʻo e temipalé.2

ʻI he fakalau ʻa e taʻú, kuo hoko ʻa e feituʻu takatakai ʻi he temipalé ko e hetikuota ʻo e Siasí, ʻi hono fakalahi ke feau e ngaahi fiemaʻu ʻo ha siasi ne tupulaki fakamāmani lahi. Kuo hoko e ngaahi konga siʻi ko ʻeni ʻi Sōleki Sití ko e feituʻu ki he moihū, pule, ako, ngaahi meʻa ʻoku fakahoko ʻe he kakaí, mo e ngaahi taumuʻa kehe. ʻOku ʻasi ʻi he mape ko ʻení ʻa e feituʻu takatakai ʻi he Temipale Sikueá ʻi ha ngaahi taimi kehekehe ʻe tolu ʻi hono hisitōliá. ʻOku fakahaaʻi ʻe he ngaahi tā ʻoku ʻoatú ʻa e lahi taha ʻo e ngaahi fale mahuʻinga tahá.

Vaeuaʻanga mālie ki he Konga kimui ʻo e Senituli 19

ʻĪmisi
1867 mape ʻo e hetikuota ʻo e Siasí
ʻĪmisi
fakavaʻe ʻo e Temipale Salt Lake

1. Langa ʻo e Temipale Salt Lake

Ko e feituʻu ke langa ai e Temipale Salt Lake. Taimi nounou pē mei he aʻu ʻa e Kāingalotu ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní ki he Teleʻa Sōlekí, naʻe fili ʻe Pilikihami ʻIongi ʻa e tuʻuʻanga ʻo e temipalé. Naʻe kamata e langá ʻi Fēpueli 1853, pea naʻe kakato pea fakatapui ʻa e temipalé ʻi he 1893.

ʻĪmisi
Tāpanekale Motuʻá

2. Tāpanekale Motuʻá

Ko e fuofua langa lahi ʻi he tuʻuʻanga ʻo e Temipale Sikueá ko e fuofua Tāpanekalé, ne ui kimui ange ko e “Tāpanekale Motuʻá” he naʻe langa ia kimuʻa ʻi he Tāpanekale fakaonopooni ofi mai ki aí. Naʻe langa ia ʻi he vahaʻa ʻo e 1851 mo e 1852 ʻi he feituʻu ʻoku tuʻu ai e Holo Fakatahaʻangá he taimi ní. Naʻe tā ʻe Tulumani O. ʻEnisolo ko e tangata tā mapé, ʻa e Tāpanekale Motuʻá ke holisi piliki maʻulalo, ʻato keipolo, mo ha faliki ne maʻulalo hifo ia he kelekelé. Naʻe lava ʻo hao ʻi he falé ha kakai nai ʻe toko 2,500.

ʻĪmisi
Tāpanekale Sōlekí

3. Tāpanekalé

Naʻe fakatoka ʻi Siulai 1864 ʻa e ngaahi makatuliki ki ha Tāpanekale foʻou ke fetongi ʻa e Tāpanekale Motuʻá. Naʻe tā e falé ʻe Viliami H. Folosomi, ne tokangaʻi ʻe Henelī Kulou hono langá, pea tā ʻe Tulumani O. ʻEnisolo ʻa e fakafaletoló hili e ʻosi e langá. Naʻe fakahoko ha ngaahi fakataha ʻi he Tāpanekalé ʻo kamata ʻi he 1867 pea naʻe fakatapui ia ʻi ʻOkatopa 1875.

ʻĪmisi
Fale ʻEnitaumení

4. Fale ʻEnitaumení

Naʻe fakatapui ʻa e Fale ʻEnitaumení ʻi he ʻaho 5 ʻo Mē 1855, ʻe Hiipa C. Kimipolo ke fakahoko ai e ʻenitaumeni maʻá e kakai moʻuí. Naʻe fakahingoa ia ʻe Pilikihami ʻIongi ko e Fale ʻo e ʻEikí pea lau ia ko ha temipale fakataimi. ʻI he taʻu ʻe 34, lolotonga hono kei langa e ngaahi temipale kehé, naʻe tokoniʻi ʻe he Fale ʻEnitaumení ha Kāingalotu ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní ʻe lau afe. Naʻe fakataʻeʻaongaʻi pea holoki ia ʻi he 1889.

ʻĪmisi
Fale Fakataha Alēleá

5. Fale Fakataha Alēleá

Naʻe hoko e Fale Fakataha Alēleá ko e hetikuota fakapuleʻanga ʻo e Vahefonua ʻIutaá ʻi he kotoa ʻo e 1850 tupú pea hoko ko ha fale ngāue ʻa e Siasí mei he 1850 ki he 1883. Naʻe fakaʻaongaʻi fakamuimui ia ʻi he 1888 kimuʻa pea holokí. Ne laka hake ʻi he Kāingalotu ʻe toko 2,000 naʻe maʻu ʻenitaumeni ʻi he fungavaka ki ʻolunga ʻo e falé mei he 1851 ki he 1855.

ʻĪmisi
Fale Ongoongo Teseletí

6. Fale Ongoongo Teseletí

Naʻe fuofua langa ʻa e Fale Ongoongo Teseletí ʻi he 1870 ʻi he feituʻu ʻoku ʻi ai e Joseph Smith Memorial Building he taimi ní, ʻo ʻi ai ha ngaahi loki ongoongo, ʻōfisi, mo e faiʻanga paaki ʻa e Deseret News, ko e nusipepa motuʻa taha ʻi ʻIutaá. Naʻe fakahoko e fuofua fakamafola ʻa e Siasí ʻi he 1922 mei ha kiʻi fale kapa mo e meʻa fakamafola lea letiō ne fakamaʻu ki he ʻato ʻo e fale ko ʻení.

ʻĪmisi
Fale Tukuʻanga Koloa ʻa e Pīsopé

7. Fale Tukuʻanga Koloa ʻa e Pīsopé mo e Feituʻu Vahehongofulú

Naʻe hoko e Fale Tukuʻanga Koloa ʻa e Pīsopé mo e Feituʻu Vahehongofulú ko e feituʻu ke tānaki ki ai e vahehongofulú, ʻa ia ne foaki ai ʻe he Kāingalotu he taimi ko iá ha ngaahi fua ʻo e ngoué. Ne fakahoko ha ngaahi fakalahi ʻi he vahaʻa ʻo e 1860 mo e 1902, kau ai ha fale maʻá e kau hiki fonua mai ne faingataʻaʻiá. Hili e 1909, naʻe liliu e ngaahi langa ko ʻení ki ha ʻapiako maʻá e Latter-day Saints University.

ʻĪmisi
Tāpanekale Motuʻá

8. Fale Punungahoné, Fale Laioné, mo e Ngaahi ʻŌfisi Ngāué

Naʻe fuofua langa e Fale Punungahoné ʻi he 1855 ko e fale nofoʻanga ia ʻa Pilikihami ʻIongi ʻi Sōleki Sití pea hoko foki ko e ʻapi ki he Palesiteni ʻo e Siasí mei he 1898 ki he 1918. ʻI he vahaʻa ʻo e 1920 mo e 1959, naʻe fakaʻaongaʻi ia ʻe he Kautaha Mutuale Fakalakalaka ʻa e Kau Finemuí ko ha fale mohe maʻá e kau finemuí, pea naʻe liliu ia ko ha mesiume ʻi he 1961. Naʻe langa ʻa e Fale Laioné ʻi he 1856 ko ha ʻapi maʻá e ngaahi uaifi ʻo Pilikihami ʻIongí pea naʻe fakaʻaongaʻi ia kimui ange ki he ngāué, akó, mo e ngaahi fale nofoʻangá. Ko e Ngaahi ʻŌfisi Ngāué, pe ʻŌfisi ʻo e Palesitení, naʻe fakaʻaongaʻi ia ʻe he kau taki ʻo e Siasí mo e kau ngāué mei he 1853 ki he 1917.

Mei he kamataʻangá ʻo aʻu ki he Vaeuaʻangamālie ʻo e Senituli 20

ʻĪmisi
1925 mape ʻo e hetikuota ʻo e Siasí
ʻĪmisi
Fale Fakatahaʻangá

9. Fale Fakatahaʻangá

Naʻe kamata hono langa e Fale Fakatahaʻangá ʻi he 1877 ko ha tāpanekale maʻá e Siteiki Sōlekí. ʻI heʻene ʻosi ʻi he 1882, naʻe hoko ia ko ha feituʻu fakatahaʻanga ki he ngaahi meʻa ʻa e Siasí, fakasōsiale, mo fakaako.

ʻĪmisi
Temipale Annex

10. Temipale Annex

Naʻe langa ʻa e Temipale Annex ʻi he 1893 ke ʻi ai ha feituʻu talitali maʻá e kau pataloni ʻo e temipalé. ʻI he 1960 tupú, naʻe fetongi hono ngaahi tafaʻakí ʻaki ha faʻunga foʻou.

ʻĪmisi
Mēsiume Teseletí

11. Bureau of Information and Deseret Museum

Naʻe fuofua langa ʻa e Bureau of Information ʻi he 1904 ke tokoni ki he kau folau ʻeveʻeva ʻoku ʻaʻahi mai ki he Temipale Sikueá. Naʻe fakalahi ia ke fakakau ʻa e Mēsiume Teseletí pea naʻe fetongi ia ʻe he South Visitors’ Center ʻi he 1978.

ʻĪmisi
Ako ʻi Sōlekí

12. Salt Lake Academy

Naʻe fuofua fokotuʻu ia ko e Salt Lake Academy ʻi he 1886, pea Latter-day Saints College—Latter-day Saints University kimui ai—ʻo hikihiki holo ʻi he ngaahi feituʻu kehekehe pea toki lele ʻi he ʻapiako Temipale Sikueá ʻi he 1901. ʻI he taimi naʻe hiki ai e ʻapiakó ʻi he 1930 tupú pea toe ui ko e LDS Business College, naʻe fakaʻaongaʻi ʻe he Siasí e ngaahi lokí ko ha ʻōfisi. Naʻe holoki e ngaahi fale ko ʻení ʻi he 1962 ke fakaʻataʻatā ki he ʻŌfisi ʻo e Siasí.

ʻĪmisi
Fale ʻo e Pīsopé

13. Fale ʻo e Pīsopé

Naʻe ʻi he Fale ʻo e Pīsopé ha ngaahi ʻōfisi maʻá e Kau Pīsope Pulé, Kau Palesitenisī Lahi ʻo e Fineʻofá, mo e kau taki kehe ʻo e Siasí mei he 1910 ki he 1962.

ʻĪmisi
Fale Vaʻinga Teseletí

14. Fale Vaʻinga Teseletí

Naʻe ʻomi ʻe he Fale Vaʻinga Teseletí ha fale fakamālohisino mei he 1910 ki he 1962.

ʻĪmisi
Hōtele ʻIutā

15. Hōtele ʻIutā

Naʻe langa ʻa e Hōtele ʻIutaá ʻi he kelekele ʻo e Feituʻu Vahehongofulú ʻi he 1911 pea hoko ia ko e hōtele tuʻukimuʻa ʻo Sōleki Sití ʻo aʻu ki he 1980 tupú. Ko e konga lahi taha ʻo e falé naʻe liliu ia ʻi he 1993 ki he ngaahi ʻōfisi ngāue ʻa e Siasí pea toe fakahingoa ko e Joseph Smith Memorial Building. Ko e lahi taha hono ngaahi falekaí mo e holo faiʻanga kaí naʻe hoko ia ko e feituʻu faiʻanga polokalama ʻa e komiunitií.

ʻĪmisi
ʻŌfisi Pule ʻo e Siasí

16. ʻŌfisi Pule ʻo e Siasí

Naʻe langa e ʻŌfisi Pule ʻo e Siasí ʻi he 1917 pea ʻi ai e ngaahi ʻōfisi ʻa e Palesiteni ʻo e Siasí mo ha kau taki matuʻotuʻa kehe. Naʻe langa ia ʻaki e maka kalānite tatau mo e Temipale Salt Lake pea mo e Senitā Konifelenisí.

ʻĪmisi
ʻApi Faifekaú

17. ʻApi Faifekaú

Naʻe hoko e ʻApi Faifekaú ko e fale nofoʻanga ki ha kau faifekau ʻe teau ʻi ha polokalama fakataukei mo e ako uike taha. Naʻe tāpuni ia ʻi he 1960 tupú ʻi he lahi ange ʻa e ako lea maʻá e kau faifekaú he ngaahi ʻunivēsiti ne fakapaʻanga ʻe he Siasí.

Kamataʻanga ʻo e Senituli 21

ʻĪmisi
kamataʻanga ʻo e senituli 21 mape ʻo e hetikuota ʻo e Siasí
ʻĪmisi
Joseph Smith Memorial Building

15. Joseph Smith Memorial Building

Naʻe toe fakaleleiʻi ʻe he Siasí ʻa e Hōtele ʻIutā ki he Joseph Smith Memorial Building, ko ha ʻōfisi ne ʻi ai ha ngaahi tafaʻaki ki he kau ʻaʻahí mo e kau folau ʻeveʻevá, kau ai ha ngaahi holo, falekai, mo ha fale faiva.

ʻĪmisi
Fale ʻo e Fineʻofá

18. Fale ʻo e Fineʻofá

Naʻe langa ʻa e Fale ʻo e Fineʻofá ʻi he 1956 ke ʻi ai ha ngaahi ʻōfisi ʻo e ngaahi houalotú, pea ʻi he 1970 tupú naʻe hoko ia ko ha senitā maʻuʻanga tokoni maʻá e houʻeiki fafiné ʻi he funga ʻo e māmaní. Naʻe hoko atu hono fakaʻaongaʻi e falé ʻe he Kau Palesitenisī Lahi ʻo e Fineʻofá, Kau Finemuí, mo e Palaimelí ʻo aʻu ki he senituli 21.

ʻĪmisi
ʻŌfisi ʻo e Siasí

19. ʻŌfisi ʻo e Siasí

Naʻe langa e ʻŌfisi ʻo e Siasí fungavaka 28 ʻi he 1972 pea fakatapui ʻi he 1975 ke tokoniʻi e fakautuutu e tokolahi ʻo e ngaahi potungāue mo e kau ngāue ʻa e Siasí.

ʻĪmisi
Senitā Konifelenisí

20. Senitā Konifelenisí

Hili hono fakatapui ʻa e Senitā Konifelenisí ʻi he 2000, naʻe fetongi ai e Tāpanekale Sōlekí ko e feituʻu ʻoku fakahoko ai e konifelenisi lahí. Naʻe hoko ia ʻi ha vahaʻataimi ko e fale vaʻinga lahi taha ʻi he māmaní, ʻo ʻi ai ha sea ki he kakai ʻe toko 21,000 tupu.

ʻĪmisi
Mēsiume Hisitōlia ʻo e Siasí

21. Mēsiume Hisitōlia ʻo e Siasí

Naʻe ʻuluaki langa ia ko e Mēsiume ʻo e Hisitōlia mo e ʻAati ʻa e Siasí ʻi he 1984, pea ʻoku fakaʻaliʻali ʻi he Mēsiume Hisitōlia ʻo e Siasí ha ngaahi koloa mo e ngāue fakaʻaati hāhāmolofia ʻa e Siasí.

ʻĪmisi
Laipeli Hisitōlia Fakafāmilí

22. Laipeli Hisitōlia Fakafāmilí

Naʻe langa ʻa e Laipeli Hisitōlia Fakafāmilí ʻi he 1985, pea ʻomi ai e tokoni ki he fakatotolo he tohihohokó mo e ngaahi lekooti maʻá e kakaí fakalūkufua.

Ngaahi Tefito Fekauʻakí: Teleʻa Sōlekí, Temipale Salt Lake, Fale ʻEnitaumení, Vā Fengāueʻaki mo e Kakaí, Fakamafola ʻi he Mītiá