Hisitōlia ʻo e Siasí
Fakapō Fakatokolahi ʻi he Fahiʻanga Papa Hauní


“Fakapō Fakatokolahi ʻi he Fahiʻanga Papa Hauní,” Ngaahi Tefito ʻi he Hisitōlia ʻo e Siasí

“Fakapō Fakatokolahi ʻi he Fahiʻanga Papa Hauní”

Fakapō Fakatokolahi ʻi he Fahiʻanga Papa Hauní

Naʻe kau ʻa Sēkope Hauni he taha ʻo e kau fuofua nofo ʻi he Vaitafe Soalá ʻi he feituʻu fakatokelau-hihifo ʻo Mīsulí. Naʻá ne langa ha fale fahiʻanga papa pea naʻá ne ui ʻa e feituʻú ko e Fahiʻanga Papa Hauní; naʻe meimei ke ʻaho kakato ʻe taha ʻa e lue mei ai ki he senitā lahi ʻa e Siasí ʻi Hihifo Mamaʻó. Naʻe ʻikai ke kau ʻa Hauni ki he Siasí, ka naʻá ne anga fakakaumeʻa ki he kulupu Kāingalotu ʻo e Siasí ne nau nofo ofi ki heʻene fahiʻanga papá ʻi he konga ki mui ʻo e 1830 tupú.

ʻI he ʻaho 30 ʻo{1}ʻOkatopa, 1838, naʻe ʻohofi ai ʻe ha kau tangata sōtia kākā ʻa e Kāingalotú ʻi he Fahiʻanga Papa Hauní, ko e niʻihi ia ʻo e ngaahi fakamamahi naʻá ne tuli ʻa e fuofua Kāingalotú mei he vahefonua Mīsulí. 1 Lolotonga e toitoi ʻa e kakai fefiné mo e konga e fānaú ʻi he vaotaá, naʻe hola ʻa e kakai tangatá mo e tamaiki tangata Siasí ʻo toitoi ʻi ha fale tukiʻanga ukamea. Naʻe ʻākoloʻi ʻe he kau fakatangá ʻa e falé pea ne nau fana taʻemālōlō ʻi he ngaahi foʻi ava ʻi he vahaʻa holisi ʻakaú ʻo tāmateʻi ai ʻa kinautolu kotoa pē ne ʻi he loto falé mo e niʻihi ne nau feinga tukuloló. Hili ʻenau ʻuluaki ʻohofí, naʻa nau toho mai leva e tamaiki tangata kei talavou ne nau toitoi ʻi he lalo mīsini tuki ukameá ʻo fana tāmateʻi kinautolu. Naʻe mate ai ha Kāingalotu ʻe toko hongofulu mā fitu pea lavelavea ha toko 12 ki he 15.

ʻĪmisi
Tā fakatātaaʻi ʻo e fakapō fakatokolahi ʻi he Fahiʻanga Papa Hauní

Tā fakatātaaʻi ʻo e fakapō fakatokolahi ʻi he Fahiʻanga Papa Hauní.

Naʻe hoko ʻa e ngaahi talanoa fekauʻaki mo e fakamamahi ko iá ko ha konga mahuʻinga ia ʻi he manatu ʻa e Kāingalotú ki heʻenau aʻusia ʻi Mīsulí. Ko ha talanoa ʻiloa ʻe taha naʻe hiki ʻe ʻAmanitā Pānisi Sāmita, ʻa ia naʻe tāmateʻi hono husepānití mo hono foha taʻu 10 ʻi he Fahiʻanga Papa Hauní ʻi heʻenau mālōlō fakataimi ai lolotonga ʻenau hiki mei ʻOhaiō ki Mīsuli ki he feituʻu foʻou ke fakataha ki ai ʻa e Kāingalotú. Naʻe lotua ʻe ʻAmanitā ha fakahinohino pea naʻá ne maʻu ʻa e fakahā fakafoʻituitui ʻi heʻene faitoʻo e lavea lahi hono foha taʻu 7.2

Koeʻuhí naʻe hoko ʻa e fakapō fakatokolahí ʻi ha ʻaho ʻe tolu hili hono tukuange mai e tuʻutuʻuni fakaʻauha ʻa e kōvana Mīsuli ko Lilipeni Pokesí, ʻa ia naʻe fakamafaiʻi ai e kau sōtiá ke nau tuli ʻa e Kāingalotú mei he vahefonuá, naʻe mahalo ʻe ha tokolahi naʻe fakatupu ʻe he tuʻutuʻuní ʻa e fakapō fakatokolahí. ʻOku pehē ʻe ha ngaahi fakamoʻoni ʻe niʻihi naʻe taʻeʻilo ʻa e kau fakatangá ki he tuʻutuʻuní, pea naʻe hoko ʻa e fakapō fakatokolahí ko ha tōʻonga fakaaoao fakamamahi, mahalo ko e sāuni ki hono ʻohofi ʻe he kau Māmongá ʻa e Vahefonua Teivisí.3

Kimuʻa pea fakalalahi e fakamamahí, naʻe faleʻi ʻe Siosefa Sāmita ʻa e Kāingalotu ʻi he ngaahi nofoʻanga hangē ko e Fahiʻanga Papa Hauní ke nau fakataha ki he Hihifo Mamaʻó.4 ʻI he ngaahi taʻu kimui aí, naʻá ne fifili ʻi Nāvū pe naʻe mei taʻofi nai ʻa e fakapō fakatokolahí kapau naʻe muimui ʻa e Kāingalotu he Fahiʻanga Papa Hauní ki heʻene faleʻí.5 ʻOku faingataʻa ke tala pe naʻe mei lava nai ʻe he Kāingalotu ne ʻohofi ʻi he Fahiʻanga Papa Hauní ʻo taʻofi ʻa e fakamamahí. Ko e niʻihi ne toki tūʻuta mai mei ʻOhaioó naʻe ʻosi fakamamahiʻi mo faʻao ʻenau meʻafaná ʻe he kau fakatanga ne ʻi he hala ne nau fononga mai aí.6 Mahalo ne mei ʻikai pē ha faingamālie ia ke nau hao malu ai ki he feituʻu ne fili ʻi he Hihifo Mamaʻó ke nau fakataha ki aí.

Ngaahi Tefito Fekauʻakí: Mormon-Missouri War of 1838 [Tau ʻa e Māmongá mo Mīsuli ʻi he 1838], Amanda Barnes Smith [ʻAmanitā Pānisi Sāmita], Extermination Order [Tuʻutuʻuni ke Fakaʻauhá]