Hisitōlia ʻo e Siasí
Ko e Mata-Meʻa-Hā-Maí (TF 76)


“Ko e Mata-Meʻa-Hā-Maí (TF 76),” Ngaahi Tefito ʻi he Hisitōlia ʻo e Siasí

‘Ko e Mata-Meʻa-Hā-Maí’: TF 76

Ko e Mata-Meʻa-Hā-Maí (TF 76)

ʻI he faʻahitaʻu fakatōlau ʻo e 1831, ne fakaʻatā ʻe ʻElesā mo Sione Sionisoni hona ʻapi ʻi Hailame, ʻOhaioó, kia Siosefa mo ʻEma Sāmita, ʻo tuku hona loki ki ʻolungá ko ha ʻōfisi ʻe lava ke ngāue ai ʻa Siosefa mo ʻene kau tangata tohí ʻi heʻene liliu fakalaumālie e Tohi Tapú.1 ʻI he ʻaho 16  ʻo Fēpueli 1832, lolotonga e fakalaulauloto ʻa Siosefa Sāmita mo Sitenei Likitoni ki he Sione 5:29, ko ha potufolofola fekauʻaki mo e toetuʻú, naʻá na mamata ki ha mata-meʻa-hā-mai fakaofo ʻo e moʻui hili ʻa e maté. Naʻá na tohi ʻo pehē, “Naʻe fakaʻā homa matá ʻi he mālohi ʻo e laumālié, pea naʻe fakamaama ʻa homa ʻatamaí, koeʻuhí ke ma mamata pea mahino kiate kimaua ʻa e ngaahi meʻa ʻa e ʻOtuá.”2 Naʻe manatu ʻa Filo Tīpolo, ʻa ia naʻe ʻi he loki liliu leá he ʻaho ko iá, naʻá ne “ongoʻi e mālohí, kae ʻikai mamata ki he mata-meʻa-hā-maí.”3 Naʻe ʻikai fuoloa kuo tohi ʻe Siosefa mo Sitenei ʻa e fakamatala ʻo e meʻa ne na aʻusiá ʻi he tohi fakahā ʻa e Siasí, pea hiki tatau ia ʻe he kau faifekaú ke nau vahevahe ʻi he ngaahi kolo ʻo e Siasí, pea naʻe pulusi ʻi he nusipepa ‘a e Siasí.

Naʻe fakamatalaʻi ʻe he “Ko e Mata-Meʻa-Hā-Maí,” ʻo hangē ko hono ui ʻe he Kāingalotú e fakahā foʻoú, ʻa e ngaahi langi pe ngaahi tuʻunga ʻo e nāunaú ʻe lava ke maʻu ʻe he tangatá ʻi he moʻui hili e maté. Naʻe fakahā foki ai ko ha niʻihi tokosiʻi pē ʻo e fānau ʻa e Tamai Hēvaní te nau maʻu ha puleʻanga ʻo e nāunaú. Naʻē vēkeveke ha niʻihi ʻo e Kāingalotú ke talaki e ongoongó. Hangē ko ʻení, naʻe pehē ʻe Uiliami W. Felipisi “ko e ongoongo maʻongoʻonga taha kuo ʻoatu ki he tangatá.”4 Naʻe taʻepauʻia ha niʻihi ʻi he Meʻa-hā-maí. Naʻa nau fakakaukau ʻokú ne ngalingali akoʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni faitatau mo e Tui Fakamāmanilahí, ko ha ngāue fakalotu ne nau tui ʻe lava ke fakamoʻui ʻa e taha kotoa pē, ʻo tatau ai pē pe ko e hā ʻenau ngaahi ngāué. Naʻe fakakaukau ha kau tui faka-Kalisitiane tokolahi ko ha meʻa ngalikehe ʻeni he ko e mahino naʻa nau maʻú ʻoku vahevahe pē ʻa e moʻui hili ʻa e maté ki hēvani mo heli. Naʻe manatu ʻa Pilikihami ʻIongi ʻa ia ne toki papitaiso hili ha taimi nounou pē mei he Meʻa-hā-maí ʻo pehē, “Ko ha ʻahiʻahi lahi ia ki ha niʻihi tokolahi.5 Naʻe pehē ʻeku ngaahi talatupuʻá, pea ʻi he taimi ne u fanongo ai ʻi he Meʻa-hā-maí, naʻe fehangahangai tonu ia mo e meʻa ne u ako kimuʻá. Ka neongo iá, naʻe faʻa kātaki ʻa ʻIongi, ʻi heʻene fekumi ke mahino e ʻuhinga ʻo e fakahā ko ʻení. Naʻá ne manatu ʻo pehē, “Naʻá ku faʻa fakakaukau mo lotu, ke lau pea fakakaukauloto, kae ʻoua kuó u ʻiloʻi mo mahino kakato ia kiate au”6

Naʻe hokohoko atu e fekumi ʻa Siosefa ki he ʻiló ʻi he fakahā ki he natula ʻo e fakamoʻuí, ngaahi nāunaú, mo e toetuʻú.7 ʻI Nāvuú, naʻe tokoni ʻene ngaahi malanga ʻi he natula faka-ʻOtua ʻo e tangatá mo e meʻa te ne malavá, fakataha mo e ngaahi fakahā ki he natula taʻengata ʻo e ngaahi vā fakafāmilí, ke mahino ki he Kāingalotú e mahuʻinga ʻo e hakeakiʻí mo e nāunau fakasilesitialé pea mo e tāpuaki ʻoku talaʻofa kiate kinautolu ʻoku muimui kia Sīsū Kalaisí. Hangē ko Pilikihami ʻIongí, ne tupulaki hono tali ʻe he Kāingalotú e ngaahi akonaki ne fakamatalaʻi ʻi he Meʻa-hā-maí, pea ʻoku fakamanatua kinautolu ko ha ngaahi tui makehe ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní.

Ngaahi Tefito Fekauʻakí: Ngaahi Fakahā ʻa Siosefa Sāmitá, Liliu ʻe Siosefa Sāmita ʻo e Tohi Tapú

Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. Vakai ki he Tefito: Liliu ʻe Siosefa Sāmita ʻo e Tohi Tapú.

  2. Vision, 16 February 1832 [DC 76],” ʻi he Revelation Book 2, 2, josephsmithpapers.org.

  3. Philo Dibble, “Recollections of the Prophet Joseph Smith,” Juvenile Instructor, vol. 27, no. 10 (May 15, 1892), 303.

  4. “Items for the Public,” The Evening and the Morning Star, vol. 1, no. 2 (July 1832), 25.

  5. Brigham Young, ʻi he Journal of Discourses, 26 vols. (London: Latter-Day Saints’ Book Depot, 1854–86), 16:42.

  6. Brigham Young, ʻi he Journal of Discourses, 6:281.

  7. Vakai, “Revelation, 27–28 December 1832 [DC 88:1–126],” josephsmithpapers.org; “Instruction, 16 May 1843, as Reported by William Clayton,” josephsmithpapers.org; vakai foki, Tokāteline moe Ngaahi Fuakava 88130.