Parley P. Pratt

Sa ulahing bahin sa ting-init niadtong 1830, si Parley P. Pratt, nga nag-edad og 23 anyos, nakakita og kopya sa Basahon ni Mormon. Usa ka lumad sa New York, si Pratt mibalhin ngadto sa Ohio apan mibati og espirituhanong pag-aghat nga mobalik sa New York ug magsangyaw. Ang Basahon ni Mormon nakapahinam kaniya. “Mibasa ko sa tibuok adlaw; hasulan ko nga mokaon, wala koy tinguha alang sa pagkaon; hasul pud gani ang pagkatulog pag-abut sa kagabhion, kay mas ganahan ko nga magbasa kay sa matulog,” siya misulat sa kaulahian, nga mihukom, “ako nasayud ug nakasabut nga ang basahon tinuod.”¹ Nakigkita siya sa mga sakop sa pamilya ni Joseph Smith ug sa daling panahon nabunyagan.

Halos pagkahuman dayon sa bunyag ni Pratt, si Joseph Smith nakadawat og pagpadayag nga nagtawag ni Pratt sa usa ka misyon sa pagsangyaw ngadto sa mga American Indian sa kasadpang balangay sa Estados Unidos.² Samtang nagbiyahe, si Pratt ug ang iyang mga kauban mihunong duol sa Kirtland, Ohio, aron sa pagpakigsulti sa kanhi niya nga pastor, nga si Sidney Rigdon. Sobra sa 100 ka tawo didto ug sa palibut sa Kirtland, lakip na ni Sidney ug Phebe Rigdon, sa wala madugay mipasakop sa Simbahan.³ Niadtong 1835 si Pratt gitawag nga mahimong usa sa orihinal nga mga sakop sa Kurom sa Napulog Duha ka mga Apostoles sa ulahing mga adlaw.⁴ Niadtong 1836 nangalagad siya og usa ka misyon sa Canada nga miresulta sa mga pagkakabig sa umaabut nga Presidente sa Simbahan nga si John Taylor ug ang iyang asawa, si Leonora, ingon man usab si Mary Fielding, kinsa sa kadugayan naminyo ni Hyrum Smith ug nahimong inahan ug apohan sa umaabut nga mga Presidente sa Simbahan.⁵

Sa dihang ang mga Santos sa Ulahing mga Adlaw gipapahawa gikan sa estado sa Missouri niadtong 1838–39, si Pratt gidakop tungod sa iyang pag-apil sa usa ka gubat batok sa mga taga-Missouri ug gipriso sa pipila ka bulan didto sa Richmond ug Columbia, Missouri, sa wala pa siya moikyas ug nakig-uban sa pinakadakung pundok sa mga Santos didto sa Illinois.⁶ Tali sa tuig 1839 ug 1842, siya miapil sa usa ka apostolikanhong misyon ngadto sa England nga maoy hinungdan sa liniboan nga mga pagkakabig. Dayon, niadtong 1847, si Pratt ug John Taylor nangulo sa usa ka dakong pundok sa nagkarwahe latas sa mga kapatagan ngadto sa Walog sa Salt Lake, nagsubay sa agianan nga gihimo sa nag-una nga pundok sa milabayng pipila ka bulan.

Si Pratt adunay panglantaw sa pag-establisar sa Simbahan sa tibuok kalibutan. Sa sayong bahin sa 1850, siya midumala sa misyonaryo nga buhat sa halapad nga dapit sa Pasipiko diin anaa ang Simbahan, nagbiyahe og kaduha ngadto sa California ug nakig-alayon sa mga misyonaryo lukop sa tibuok Pasipiko. Siya mibiyahe ngadto sa Chile, diin siya nagtuon og Espanyol ug misulay sa pagpaambit sa ebanghelyo, uban sa iyang asawa nga si Phebe ug sa iyang kauban nga si Rufus Allen, nga nahimong unang mga misyonaryo sa Habagatang Amerika [South America]. Siya misulat ni Brigham Young, misugyot nga ang tanang mga sakop sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles magkat-on og laing mga pinulongan aron ilang madala ang ebanghelyo ngadto sa kalibutan. Dihang mibalik siya sa California, iyang gitudloan og Espanyol ang uban.

Usa ka batid nga magsusulat, si Pratt misulat of mga basahon, mga pampleta, mga artikulo sa pamantalaan, mga balak, ug mga himno aron sa pagpasabut ug pagpanalipud sa iyang pagtuo. Niadtong 1837 siya misulat sa A Voice of Warning, usa sa mga nailhan kaayo nga mga basahon sa misyonaryo sa ika-19 nga siglo. Samtang didto sa England, iyang gipundar ug giandam sa pagmantala ang usa ka mantalaan nga nag-ulohang Latter-day Saints’ Millennial Star.⁷ Niadtong 1855 iyang gimantala ang Key to the Science of Theology, usa ka pagpasabut sa doktrina ug teolohiya sa Simbahan. Siya misulat usab og usa ka kasaysayan sa iyang kaugalingong kinabuhi [autobiography] nga gimantala human sa iyang kamatayon.

Samtang batan-on pa, si Pratt naminyo ni Thankful Halsey, kinsa usab nakabig ngadto sa Simbahan ug miabag sa nagkalain-lain niya nga mga misyon hangtud nga siya namatay sa pagpanganak sa ilang panganay, si Parley Jr., niadtong 1837. Siya dayon nakigminyo sa usa ka biyuda, si Mary Ann Frost Stearns, kinsa mikuyog kaniya sa iyang misyon didto sa England. Ang pamilyang Pratt gipahibalo sa baruganan sa dinaghan nga kaminyoon dihang mipauli sila gikan sa England, ug nagkahiusa sila nga midawat sa baruganan. Si Pratt nagminyo sa iyang unang dinaghan nga asawa niadtong 1843, sa katapusan nagminyo og 12 ka mga babaye sa iyang tibuok kinabuhi. Amahan siya sa 30 ka mga anak. Ang iyang mga asawa mihulagway sa usa ka sagad nagkahiusa nga panimalay, ug gipahayag ni Pratt ang iyang lawum nga gugma alang sa iyang pamilya diha sa mga sulat samtang anaa sa iyang mga misyonaryo nga mga panaw.

Ang iyang katapusang asawa, si Eleanor Jane McComb, nakabig sa Simbahan samtang nagpuyo sa California. Sigun sa iyang asoy, ang iyang bana nga si Hector McLean usa ka abusado nga palahubog kinsa midala sa ilang tulo ka anak aron mopuyo uban sa iyang mga ginikanan sa New Orleans human siya nabunyagan. Tungod sa pag-abuso sa iyang bana, iya kining gibiyaan ug mibalhin ngadto sa Siyudad sa Salt Lake. Sa panahon nga lisud maaprobahan ang diborsyo, si Eleanor, sama sa daghang mga Amerikano nga nasugamak sa susamang kahimtang niadtong ika-19 nga siglo, mikonsiderar sa iyang kaminyoon nga natapos na bisan kon wala ma-legal ang ilang panagbulag.⁸ Nakigminyo siya ni Pratt niadtong Nobyembre 1855 ug miuban kaniya sa usa ka misyon didto sa silangang mga estado, naglaum nga iyang makuha ang iyang mga anak gikan sa panimalay sa iyang mga ginikanan. Ang iyang amahan mialerto sa iyang kanhi bana mahitungod sa iyang tinguha, ug nakombinse sa iyang kanhi bana ang usa ka taas nga opisyal sa Arkansa sa pagdakop ni Pratt niadtong Mayo 1857. Usa ka huwis sa federal nga pangagamhanan mipalangay sa kaso ug sa kadugayan gibuhian si Pratt, apan si McLean misunod ni Pratt ug mipatay kaniya. Ang mga Santos sa Ulahing mga Adlaw labihang nagbangutan sa iyang pagkawala.

Upat ka tuig sa wala pa ang iyang kamatayon, si Pratt namalandong sa iyang kinabuhi diha sa usa ka sulat ngadto sa usa ka higala gikan pa sa iyang pagkabatan-on. Ang iyang pagtuo sa ebanghelyo ni Jesukristo miusab sa iyang kinabuhi ug midala kaniya palayo gikan sa panimalay sa iyang pagkabata sa New York. “Sa laktud,” siya misulat, “ako nahimong usa ka mag-uuma, usa ka sulugoon, usa ka mangingisda, usa ka tigkalut, usa ka makililimus, usa ka magsasangyaw, usa ka tigsulat, usa ka editor, usa ka senador, usa ka negosyante, usa ka elder, ug usa ka apostol ni Jesukristo.” Kanunay nga usa ka misyonaryo, si Pratt mihatag sa iyang higala sa mensahe nga iyang nahatag ngadto sa daghan kaayo sa tibuok niyang kinabuhi: “Siksika ang mga kasulatan,” sunda ang mga mensahe sa ebanghelyo, pagpabunyag, ug “tabangi kami sa pagpalambo sa gingharian sa Dios ug sa pagmakamatarung niini.”⁹

May Kalabutan nga mga Hisgutanan: Mga Periodiko sa Simbahan, Nag-unang mga Misyonaryo, Korum sa Napulog Duha