“Bilanggoan sa Liberty,” Mga Hisgutanan sa Kasaysayan sa Simbahan
“Bilanggoan sa Liberty”
Bilanggoan sa Liberty
Niadtong Disyembre 1, 1838, ang mga awtoridad sa Missouri mibilanggo ni Joseph Smith, sa iyang igsoon nga sila si Hyrum, Sidney Rigdon, Lyman Wight, Caleb Baldwin, ug Alexander McRae sa usa ka bilanggoan sa Liberty, Missouri, tungod sa gipasangil nga mga krimen nga gihimo atol sa kagubot batok sa ubang mga taga-Missouri sa milabayng mga bulan. Mitahan sila duha ka semana sa wala pa mimando ang gobernador nga si Lilburn W. Boggs nga papahawaon ang mga Mormons gikan sa estado o pamatyon. Usa ka pasiuna nga pagdungog didto sa Richmond, Missouri, nakakita og igong ebidensya nga ang mga lider sa Simbahan nakahimo og mga krimen batok sa estado sa Missouri, ug ang korte mimando nga sila itanggong sa Bilanggoan sa Distrito sa Clay didto sa Liberty hangtud sa ilang husay sa ulahing bahin sa tingpamulak sa 1839.
Ang bilanggoan sa Distrito sa Clay didto sa Liberty, Missouri.
Natukod niadtong 1833, ang gambalay nagsilbing bilanggoan diha sa Distrito sa Clay hangtud sa 1856. Ang 14 x 14½ pye (4.2 x 4.4 metros), nga duha ka andana nga estraktura nga ginama sa binuak nga limestone ang gawas nga bungbong duha ka pye (60 sentimetros) ang kabag-on ug ang sulod nga bungbong ginama sa oak. Gipuno og mga bato ang gawang nga usa ka pye (30 ka sentimetros) nga gintang tali sa duha ka bungbong aron malikayan ang mga pagsulay og eskapo. Ang tigbantay miokupar sa taas nga andana. Ang dapit sa silong, nga gigamit lang sa mga binilanggo, maagian pinaagi sa usa ka gamayng pultahan gikan sa salog sa taas. Duha ka pig-ot nga bintana, 2 ka pye (60 sentimetros) ang kalapdon ug 6 ka pulgada (15 sentimetros) ang gitas-on, nga dunay rehas nga puthaw, nakahatag og preskong hangin sa lugar.
Miserable ang mga kahimtang diha sa bilanggoan.1 Misulat si Joseph Smith, “Gipaubos kami sa higpit nga pagbantay, gabii ug adlaw, … kulang kaayo ang among pagkaon, walay lain, ug gahion; wala kami kahigayunan sa pagluto alang sa among kaugalingon, napugos kami sa pagkatulog diha sa salog gamit ang mga dagami ug walay mga habol aron igo nga kami mainitan; ug kon aduna kami kalayo, magpuot kami sa aso.”2
Ang kahupayan moabut gikan sa mga miduaw nga mga higala ug pamilya. Si Hyrum Smith mihinumdom, “Daghan sa atong mga kaigsoonan miduaw aron makakita kanato ug mangalagad sa atong mga panginahanglan.”3 Sumala ni Alexander McRae, ang mga bisita “midala kanamo og mga pagkaon sa makadaghang higayon” ang uban nagdala og “mga cake, mga pie, ug uban pa, ug mitunol niini diha sa mga bintana.” Ang mga bisita kinsa nakadala og labing dakong kalipay ngadto sa mga binilanggo mga sakop sa ilang kaugalingong pamilya. Miduaw si Emma Smith sa bilanggoan makatulo ka higayon, makausa gidala ni Emma ang anak nga lalaki nila ni Joseph nga si Joseph III. Ang asawa ni Hyrum nga si Mary Fielding Smith miduaw sa iyang bana dala ang ilang masuso nga anak nga lalaki, si Joseph F. Smith. Mao kini ang unang higayon nga nakita ni Hyrum ang iyang anak nga lalaki.4
Samtang nagkadugay sila diha sa bilanggoan ug ang kadaghanan sa mga Santos namiya na sa estado, ang gidaghanon sa mga bisita mikunhod. Ang pagdawat og mga sulat nahimong usa sa pipila ka mga butang nga makapabayaw sa mga kalag sa mga binilanggo. Apan ang mga sulat nakadala usab og kagul-anan sa dihang nahibaloan sa mga binilanggo ang mga kahimtang sa daghang mga Santos diin samtang sila mibiya sa Missouri padulong sa Illinois atol sa mga bulan nga grabe ang katugnaw.
Samtang diha sa bilanggoan, si Joseph Smith nag-ampo aron makasabut nganong ang Ginoo mitugot sa mga Santos nga mag-antus sa pagpapahawa gikan sa Missouri. “O Dios, hain ba ikaw?” Nangutana si Joseph. Ang tubag miabut pinaagi sa pinadayag: “Akong anak, kalinaw nganha sa imong kalag; ug ang imong kalisdanan ug ang imong mga kasakitan sulod lamang sa mubo nga higayon; ug unya, kon ikaw molahutay pag-ayo, ang Dios mobayaw kanimo sa kahitas-an.” Sa duha ka importanting mga sulat sa Simbahan, si Joseph midiktar sa mapanagnaon nga instruksyon nga misunod ingon man sa iyang kaugalingong tambag sa mga Santos. Mga tipik niining mga sulat makita diha sa mga seksyon 121, 122 ug sa 123 sa Doktrina ug mga Pakigsaad.5 Ang mahimayaon nga mga kamatuoran niining mga sulat nakapahimo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nga nakapamulong bahin sa Bilanggoan sa Liberty isip usa ka templo ug usa ka bilanggoan.6
Ang mga binilanggo mihimo og pipila ka legal nga mga paagi sa pag-angkon sa ilang kagawasan. Nagtuo nga ang ilang pagkabilanggo hilabihan nga pagka dili makatarunganon ug ilegal, ang mga binilanggo misulay usab sa pag-eskapo sa duha ka mga okasyon. Niadtong Pebrero, ang mga awtoridad mibuhi ni Sidney Rigdon pinaagi sa usa ka pagpyansa. Ang ubang mga binilanggo gibalhin sa laing lokasyon, ug sa Abril 6, 1839, usa ka armadong gwardiya midala kanila gikan sa bilanggoan sa Liberty. Samtang nagpadulong ngadto sa paghusay sa Distrito sa Boone, ang mga gwardiya mitugot sa mga binilanggo nga makaeskapo, ug ang mga binilanggo nakaabut ngadto sa Illinois.
Niadtong 1856 ang mga opisyal sa distrito mideklarar nga ang bilanggoan dili luwas, ug kini dili na maayo. Niadtong Hunyo 19, 1939, ang miyembro sa Simbahan nga si Wilford C. Wood mipalit sa dapit sa $4,000 ug mibalhin sa titulo ngadto sa Simbahan sa samang kantidad. Ang Simbahan mipadala og mga misyonaryo ngadto sa dapit aron sa pag-atiman sa kabtangan ug moabi-abi og mga turista. Gisugdan sa Simbahan ang pagtukod sa usa ka bag-ong visitors’ center niadtong 1962, nga karon gilangkuban sa replika sa bilanggoan. Si Presidente Joseph Fielding Smith mipahinungod sa dapit niadtong Septyembre 15, 1963.
May Kalabutan nga mga Hisgutanan: Mormon-Missouri War of 1838