Joseph Smith Jr.

Si Joseph Smith Jr. mao ang unang propeta ug ang unang Presidente sa Ang Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw. Tali sa iyang pagkatawo gikan sa kabus nga pamilya nga nanimuyo sa Vermont niadtong 1805 ug sa iyang kamatayon diha sa mga kamot sa manggugubot sa Illinois niadtong 1844, si Joseph mimantala og daghang sagrado nga mga teksto, mitukod ug miorganisar og mga siyudad, nakadawat og mga pagpadayag nga mipahiuli sa mahinungdanong mga kamatuoran mahitungod sa Dios ug sa mga katawhan, ug mitukod sa gipahiuli nga Simbahan ni Jesukristo ubos sa direksyon sa Ginoo ug pinasikad sa awtoridad nga iyang nadawat gikan sa anghel nga mensahero.

Hulagway sa panagway [profile] ni Joseph Smith pinaagi ni Dan Weggeland.

Sa Sayo nga Kinabuhi

Ang mga Smith pamilya nga suod kaayo sa usag-usa og mga saop nga mga mag-uuma kansang kalisud sa pinansyal ang misangput sa kanunayng pagbalhin. Si Joseph nakapuyo og lima ka lain-laing mga lungsod sa New England sa wala pa ang 1816, “tuig nga walay ting-init,” sa dihang miigo ang grabing katugnaw. Tungod sa kagutom napugos ang iyang pamilya nga mogawas sa rehiyon ug ngadto sa ibabaw nga bahin sa inila nga New York, nunot sa bug-os nga panag-indigay sa relihiyon niini, isip “distrito sa nagkaguliyang nga relihiyon.”

Bisan tuod sila matinuoron ug kugihan kaayo nga mga tawo, ang mga istorya gikan sa kasilinganan sa mga Smith naghisgot nga ang pamilya wala gayud dawata sa bag-o nilang komunidad. Sa iyang sayo nga katuigan sa New York, ang batan-ong si Joseph Smith nahupay sa kamalinawon nga iyang nakita sa kinaiyahan apan nabalaka sa kasungian nga iyang nakita sa mga katawhan, nakadayeg kaayo sa Dios apan nasagmuyo sa iyang kaugalingong mga kapakyasan.

Ang batan-ong Joseph nainteresado sa pagka-Kristiyano diha sa Bag-ong Tugon, apan gibati og kalibog mahitungod sa nag-indigay nga mga simbahan sa iyang panahon. Ang pagpangayo og pasaylo ug kagustuhan nga masayud hain nga simbahan ang apilan, si Joseph miadto sa kakahoyan aron mag-ampo usa ka buntag sa tingpamulak sa 1820. Didto sa kakahoyan duol sa umahan sa pamilya, nakasinati siya og milagrusong panan-awon diin ang Dios nga Amahan ug si Jesukristo mipakita kaniya sa usa ka gilis sa kahayag. Kini nga kasinatian sa kaulahian naila isip ang iyang Unang Panan-awon.

Pagtukod og usa ka Simbahan

Ang mga Santos sa Ulahing mga Adlaw miila sa Unang Panan-awon isip sinugdanan sa propetikanhong tawag ni Joseph bisan tuod nga wala siya misulay sa pagsangyaw o makabaton og mga kinabig nianang panahona. Ang iyang pagpangandam sa pagtukod og usa ka Simbahan gisugdan diha sa grabing panglimbasug sa tulo ka tuig nga milabay, sa dihang ang anghel nga gitawag og Moroni mipakita kaniya usa ka gabii ug misulti sa tinago nga talaan nga naglangkob og sagradong kasaysayan sa karaan nga sibilisasyon sa Amerika. Dili pa lang to dugay human sa kaminyoon ni Joseph ngadto ni Emma Hale niadtong 1827, gisalig sa langitnon nga mensahero ngadto ni Joseph ang mga talaan, diin iyang gihubad pinaagi sa gahum sa Dios. Sa dihang nahuman na ang paghubad, gimantala ni Joseph ang Basahon ni Mormon, usa ka tinipon nga kasulatan sa karaan nga ikatandi sa Biblia.

Sa sinugdanan, ang Basahon ni Mormon nakadani sa mga kinabig ug nakahagit og mapintas nga oposisyon. Wala magdugay si Joseph nagsagubang sa relihiyusong mga kritiko, kinsa dili makadawat sa dugang nga kasulatan, ug sa mga kritiko nga rationalista, kinsa mitan-aw sa milagrusong istorya sa hubad sa basahon isip usa ka makuyaw nga pagtuo-tuo. Apan daghan ang mga natandog gayud pinaagi sa ilang mainampuon nga mga kasinatian sa basahon ug nahimong masaligon sa mga pagtulun-an niini.

Samtang nagkaduol na ang pagtapos sa buhat sa Basahon ni Mormon, ang Ginoo misugo kang Joseph Smith nga pormal nang mag-organisar sa simbahan. Kining simbahan, naestablisar niadtong Abril 6, 1830, gibase sa Biblia, Basahon ni Mormon, padayon nga pagpadayag, espirituhanong mga gasa gikan sa Dios, ug sa pagpahiuli sa karaang awtoridad sa priesthood. Sa mga tumutuo, mas daghang panghitabo kay sa yanong pagtukod sa laing simbahan: ang Dios mopahiuli sa nagkatibulaag nga Israel, motuman sa mga pakigsaad nga gihimo sa dugay nang panahon. Gidasig pinaagi sa mga panagna sa Basahon ni Mormon sa mga tawo nga lumad sa Amerika, si Joseph sa wala madugay mipadala og upat ka mga misyonaryo sa 1,500 ka milya nga gilay-on sa biyahe aron sa pagsangyaw sa mga balangay sa Indian sa kasadpan sa Suba sa Mississippi. Ang mga nakabig sa maong pagbiyahe misangpot ngadto sa pagtukod og mga branch sa simbahan didto sa New York, Ohio, ug sa Missouri.

Pagpadayag

Si Joseph Smith, 24 anyos pa lang sa dihang ang Simbahan naorganisar ug nasayud kaayo sa iyang kaugalingon nga mga limitasyon, kanunayng nagtinguha og balaanong giya alang sa bag-ong natukod nga Simbahan ug sa mga miyembro. Ang giya nga iyang nadawat girekord ug sa kadugayan gimantala diha sa basahon sa pagpadayag, nailhan isip Doktrina ug mga Pakigsaad. Kining mga pagpadayag nagsugo sa mga miyembro sa Simbahan sa pagpundok ngadto sa Kirtland, Ohio, ug sa pagpangandam sa pagtukod og usa ka dakbayan nga gitawag og Zion sa kasadpang Missouri diin ang “putli og kasingkasing,” makakaplag og dangpanan ug panag-uyon. Ang Zion kinahanglan magmatarung: ang kawad-on mawala ug ang kaayo mopatigbabaw. Ang Zion kinahanglan usab maanindot nga: hulagway, edukasyon, ug ang relihiyon dungan nga molambo. Si Joseph mibalhin ngadto sa Ohio, gipaila-ila ang sistema sa ekonomiya base sa mga pagpadayag nga iyang nadawat, ug dayon mibiyahe ngadto sa Missouri aron sa pagpahimutang sa bato sa pamag-ang alang sa unang giplano nga templo sa Simbahan.

Sa sayo nga bahin sa tuig 1830, ang mga pagpadayag sa Ginoo ngadto kang Joseph Smith mitudlo og halapad nga panglantaw sa gingharian sa Dios human sa kinabuhi nga nakasinati og tradisyonal nga pagkabahin sa Kristiyano kabahin sa langit ug impyerno; miestablisar og usa ka Tulunghaan sa mga Propeta, alang sa relihiyuso ug sekular nga edukasyon; ug mipaila-ila og usa ka lagda sa panglawas nga gitawag og “Pulong sa Kaalam” nga usab nagsaad og espirituhanong mga panalangin niadtong kinsa motuman niini. Si Joseph ug ang iyang mga magtatambag nakahimo usab og plano alang sa siyudad sa Zion, diin adunay dakong impluwensya sa mga misunod nga siyudad diha sa Kasadpang Amerika.

Apan ang kalipay ni Joseph sa pagbuhat sa Zion naubanan sa personal ug sa komunidad nga mga trahedya. Upat sa mga anak nilang Joseph ug Emma sa unang lima ka anak namatay sa bata pa. Ug sa Ohio ug Missouri, ang grabing oposisyon sa Simbahan misangpot sa kapintas. Sa Ohio, ang mga kritiko mibubo ni Joseph og alkitran ug sa mga balhibo. Sa Missouri, kasilag ngadto sa pagtubo sa Simbahan, ingon man ang mga kahadlok nga ang mga Mormon mosimpatiya ngadto sa mga ulipon ug mga American Indian, nakadasig sa manggugubot sa pag-abug sa mga miyembro sa Simbahan gikan sa Distrito sa Jackson. Ang pagkawala sa giplano nga mga dapit sa Zion sakit para ni Joseph, kinsa misulay sa makadaghan sa pagpahiuli sa mga Santos sa Missouri ngadto sa ilang mga panimalay. Ang politikanhong tinguha ni Joseph sa kadugayan gitino ug naimpluwensyahan sa gisaad sa Konstitusyon sa U.S. sa pagpanalipod sa minoridad ug sa kapakyas sa pangagamhanan sa Amerika nga matuman kana nga saad.

Samtang ang mga miyembro sa Simbahan sa Missouri namuyo sa temporaryo nga mga yuta sa mga tunga-tungang bahin sa 1830, gitutokan ni Joseph ang pagtukod sa Simbahan sa Kirtland. Nag-orden siya og napulog duha ka apostoles, mimantala og usa ka koleksyon sa mga pagpadayag nga nahatag sa Ginoo kaniya, ug mikompleto ug mipahinungod sa unang templo, o sa Balay sa Ginoo. Ang espirituhanong pagbu-bu atol sa pagpahinungod sa templo naglakip og usa ka panan-awon ni Jesukristo ug ang pagbalik ni propeta Elijah agig katumanan sa biblikanhong panagna.

Mga Krisis ug mga Panagbangi

Ang mga galastuhan sa pagtukod sa templo, pagkahagba sa Missouri, ug paglalin ngadto sa Kirtland ang tanan nakamugna og pinansyal nga kalisdanan sa Simbahan. Niadtong 1837, si Joseph ug ang uban misulay sa pagtuboy og ekonomikanhong kalamboan pinaagi sa paglusad og pinansyal nga institusyon nga dunay dakong pundasyon sa ginagmay nga mga namuhunan kay sa pipila ka adunahan nga mga mosuporta nga maoy saligan sa kadaghanan sa mga bangko. Ang kadasig alang sa proyekto taas, apan ang institusyon sa kadugayan napakyas atol sa pinansyal nga krisis sa nasud, nakapahugno kang Joseph ug sa daghang tawo sa kumunidad.

Atol niining malisud nga panahon, si Joseph mipadala sa unang mga misyonaryo nga mga Santos sa Ulahing mga Adlaw ngadto sa Europe ug ibalhin ang sentro sa Simbahan ngadto sa Missouri. Apan samtang namalhin ang mga Santos didto nga nagkadako ang gidaghanon, nakapasamot kini sa mga kahadlok sa impluwensya sa mga Mormon. Sa Adlaw sa Piniliay niadtong 1838, ang mga lumulupyo sa usa sa distrito sa Missouri migamit og pwersa aron mapugngan sila sa pagbotar, ug ang mga lumulupyo sa laing distrito mipasar og usa ka resolusyon sa pagpapahawa sa mga lumulupyo nga Mormon. Misunod ang halapad nga kasamok batok sa mga Santos, ug ang ilang paningkamot sa pagpanalipod sa kaugalingon gigamit nga katarungan sa “pagmando sa pagpuo” pinaagi sa gobernador sa Missouri.

Atol sa pagsulay sa pagpakigsabut sa kalinaw uban sa militia sa estado, si Joseph gidala ngadto sa kustodiya ug laktud nga gihukman sa kamatayon. Pinaagi lang sa prangka nga pagprotesta sa opisyal sa militia batok sa mando sa pagpatay ang miluwas sa iyang kinabuhi. Bisan og wala gipatay, si Joseph nagpabilin nga binilanggo sa tibuok tingtugnaw sa 1838–39 samtang ang iyang asawa, upat ka anak ug mga miyembro sa Simbahan gipugos sa pagpapahawa sa Missouri tabok sa nabagtok nga Suba sa Mississippi. Ang iyang sulat sa kaguol niadtong 1839 nga gikan sa bilanggoan sa Liberty nagpabilin nga dako og impluwensya diha sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw alang sa dinasig nga mga pagtulun-an sa mga pag-antus, dili makiangayon nga hustisya, ug sa kinaiyahan sa tinuod nga awtoridad.

Bag-ong mga Pagtulun-an sa Nauvoo

Niadtong 1839, daghang magbabalaod sa Missouri ang misugod og reklamo mahitungod sa galastuhan kabahin sa mga paglihok sa militar batok sa komunidad sa Mormon ug mikwestyon sa tiningub nga pagpang-aresto. Bisan og ang uban gusto nga si Joseph magpabilin nga makombikto, siya ug ang kadaghanan sa ubang mga Mormon nga binilanggo gibuhian o gitugutan nga makaeskapo nianang pagka Hulyo. Si Joseph nakig-uban sa mga miyembro didto sa Illinois, nangalagad sa masakiton atol sa grabing epidemya sa malaria, ug dayon mitukod sa siyudad sa Nauvoo, nga dali kaayong milambo samtang ang mga kinabig nga naggikan sa Atlantic nanglalin aron sa pag-apil sa mga Santos gikan sa Estados Unidos ug Canada.

Sa Nauvoo, si Joseph malingaw sa mga kalihokan sama sa linayogay [wrestling], pagsayaw, ug teyatro—mga kalihokang gikonsiderar nga dili angay alang sa usa ka ministro sumala sa daghang mga denominasyon apan padayon nga giawhag diha sa komunidad sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw isip kabahin sa buhong, kinabuhi nga puno sa debosyon ngadto sa Dios.

Ang mga kamatuoran nga gikan sa naunang mga pagpadayag ni Joseph misangput ngadto sa mga pagtulun-an ug mga buhat nga dili kanunayng nahiuyon sa mga gilauman sa daghang mga kadungan ni Joseph Smith. Usa ka pagpadayag sa 1833 nagtudlo nga “ang tawo mao usab diha sa sinugdanan uban sa Dios”; sa Nauvoo, si Joseph mitudlo nga ang mga tawo sa katapusan mamahimong sama sa Dios. Usa ka pagpadayag sa 1836 misiguro kang Joseph nga ang iyang namatay nga igsoon nga si Alvin, kinsa namatay nga walay bunyag, makadawat gihapon sa tanang mga panalangin sa bunyag, sa Nauvoo, gipahiuli ni Joseph ang karaan nga buhat sa bunyag alang sa mga patay. Sa sayo nga bahin sa mga 1830, ang gitrabaho ni Joseph sa basahon sa Genesis nakapaukyab og mga pangutana kabahin sa polygamiya; sa Nauvoo, nakadawat siya og pagpadayag nga nagpahiuli sa buhat sa dinaghan nga kaminyoon—usa ka dakong impluwensya sa kinabuhi sa mga Mormon niadtong mga 1800—ngadto sa grupo sa mga 80 ka kalalakin-an ug kababayen-an, lakip sa Napulog Duha ka mga Apostoles.

Ang importanting mga lakang sa organisasyon sa Simbahan nahitabo usab diha sa Nauvoo. Si Joseph nadasig sa pag-establisar og usa ka organisasyon sa kababayen-an nga gitawag og Relief Society, nagtudlo nga ang organisasyon mahinungdanon ngadto sa buhat sa Ginoo. Si Emma nga iyang asawa nagsilbing unang presidente sa Relief Society. Pagkahuman nga nakabalik ang Napulog Duha ka mga Apostoles gikan sa misyon sa Great Britain, si Joseph mihatag kanila og dagkong mga responsibilidad nga miandam kanila alang sa umaabut isip mga lider sa Simbahan. Sa Nauvoo, si Joseph mitudlo nga ang pamilya nga nabugkos dinhi sa yuta mahimong mabugkos hangtud sa kahangturan didto sa langit pinaagi sa pakigsaad nga himoon sulod sa templo, nagpahimutang sa mga pamilya ug sa templo sa sentro sa gipahiuli nga Simbahan.

Ang kombinasyon sa bag-o nga mga pagtulun-an ni Joseph ug ang mga kabalaka sa uban nga siya makaangkon og dako kaayong politikanhong gahum sa nagkadako nga siyudad maoy hinungdan sa mga pagbiya sa mga ilado nga mga tawo sa Simbahan ingon man sa oposisyon nga gikan sa impluwensyal nga mga tawo diha sa kasilinganan nga mga lungsod ug ang nagbalik-balik nga pagpapahawa pinaagi sa mga awtoridad sa Missouri. Atol sa katapusan nga mga katuigan sa iyang kinabuhi, si Joseph matag karon ug unya nagtago-tago ug usahay naghunahuna nga mobalhin ug usahay gikonsiderar ang pagbalhin pa ngadto sa kasadpan, ngadto sa usa ka mas hilit nga bahin sa dapit sa Amerika (o sa kaniadto Mexican nga teritoryo diha sa Kasadpang Estados Unidos). Tulo ka bulan sa wala pa siya mamatay, si Joseph naghimo og usa ka organisasyon nga gitawag og Konseho sa Kalim-an, gidesinyo sa pagpanalipod sa kagawasan sa relihiyon sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw ug sa pagpahimutang sa pundasyon sa tinuod nga gingharian sa Dios dinhi sa yuta. Si Joseph nakigtambayayong sa mga sakop niining konseho sa pagpangita og posibling dapit nga pamuy-anan.

Kamatayon

Sa ting-init niadtong 1844, ang Konseho sa Siyudad sa Nauvoo mimando sa pagguba sa printahanan sa Nauvoo Expositor, usa ka kontraryo nga pamantalaan nga ilang giakusahan og bakak nga pasangil. Giaprobahan sa konseho ang desisyon, apan isip mayor sa Nauvoo, si Joseph Smith ang gitudlo nga responsable. Ang pagkaguba sa printahanan nakapasuko og maayo sa mga kaaway ni Joseph Smith, nga sa katapusan nakaaghat kanila ngadto sa kasamok. Dihay nagkadako nga pwersa aron sa pagdala ni Joseph ngadto sa hukmanan gawas sa Nauvoo, ug ang usa ka pamantalaan sa dapit mipadayon pa gani hangtud sa pagpanghulga og usa ka gubat sa pagpuo kon siya modumili sa pagbiya sa siyudad nga ang kadaghanan Mormon. Bisan og nabalaka alang sa iyang personal nga kasiguroan, si Joseph miuyon nga pagahusayon sa duol nga Carthage, Illinois.

Niadtong Hunyo 25, si Joseph nanamilit sa iyang pamilya. Ang iyang kinamagulangang anak nga babaye trese anyos nianang higayona, ug ang iyang asawa si Emma lima ka buwan nga mabdos sa ilang kamanghuran nga anak nga lalaki. Paglabay sa duha ka adlaw, ang manggugubot nga panon miataki sa bilanggoan sa Carthage. Nakita ni Joseph Smith ang ilang pagpatay sa iyang igsoon nga si Hyrum ug dayon siya mismo namatay human napusilan sa dili mominos tulo ka higayon agi sa dughan ug sa bukobuko. Nagpanuigon siya og 38 anyos.

Ang mga tawo nga dayag nga misaway ni Joseph miisip nga ang pagpatay gikinahanglan aron mapatunhay ang lokal nga pamaagi sa kinabuhi gikan sa impluwensya sa dili pamilyar nga tinuohan ug naglaum nga mosangput kini sa pagkahagba sa Simbahan nga iyang giorganisar. Hinoon, ang isig ka Santos sa Ulahing mga Adlaw ni Joseph, ang pagkamartir ni Joseph giisip nga usa ka pagsilyo sa iyang pagpamatuod sa iyang dugo, ug kini mipreserbar ug mipamatuod sa mga pagtulun-an, mga ordinansa, ug awtoridad nga iyang gitabangan nga mapahiuli.

May kalabutan nga mga Hisgutanan: Joseph Smith’s First Vision Accounts, Book of Mormon Translation, Joseph Smith Translation of the Bible, Joseph and Emma Hale Smith Family, Joseph Sr. and Lucy Mack Smith Family, Joseph Smith and Plural Marriage, Joseph Smith’s 1826 Trial, Prophecies of Joseph Smith, Revelations of Joseph Smith, Joseph Smith’s 1844 Campaign for United States President, Deaths of Joseph and Hyrum Smith, Emma Hale Smith, Joseph Smith’s Leg Surgery