Seminare
Lesona 21: Mataupu Faavae ma Feagaiga 17


Lesona 21

Mataupu Faavae ma Feagaiga 17

Folasaga

A o faaliliu e Iosefa Samita le Tusi a Mamona, sa ia iloa ai e toatolu molimau o le a faatagaina e vaai i papatusi (tagai i le 2 Nifae 27:12–14; Eteru 5:2–4; MF&F 5:11–15, 18). Ina ua iloa e Oliva Kaotui ma Tavita Uitimera o lenei mea, sa la lagonaina uma se manaoga musuia ia avea ma ni molimau. E muamua atu i lena mea, sa fetalai mai ai le Alii afai na lava le lotomaualalo ma le usiusitai o Matini Harisi, o le a faatagaina foi o ia e vaai i papatusi (tagai i le MF&F 5:23–28). Na talosagaina e Oliva Kaotui, Tavita Uitimera, ma Matini Harisi le perofeta e fesili atu i le Alii pe mafai ona faatagaina i latou e maua lenei avanoa. Na faamautu mai e le Alii o le a faatagaina nei tamalii e vaai i papatusi ma isi mea faitino pe afai e lava lo latou faatuatua.

Fautuaga mo le Aoaoina Atu

Mataupu Faavae ma Feagaiga 17:1–2

Ua ta’u mai e le Alii ia Oliva Kaotui, Tavita Uitimera, ma Matini Harisi afai e lava o latou faatuatua, o le a faataga i latou e vaai i papatusi ma isi mea paia

I luga o le laupapa, fai se lisi o numera 1 e oo i le 5 e amata mai luga agai i lalo. Tusi [le upu] papatusi auro i autafa o le numera 1. Valaaulia tagata o le vasega e kopi le lisi ua faanumeraina i a latou api o le vasega po o api talaaga mo le suesueina o tusitusiga paia. Fai atu i tagata o le vasega e faauma le lisi e ala i le tusiaina o soo se isi lava mea na vaai i ai Molimau e Toatolu ina ua faaali mai e Moronae ia i latou papatusi. A maea le taimi, fai atu i tagata o le vasega e faatusatusa a latou lisi ma mea o loo ta‘ua i le Mataupu Faavae ma Feagaiga 17:1.

  • O le fea o aitema o loo ta‘ua i le Mataupu Faavae ma Feagaiga 17:1 e te fia vaai tele i ai? Aisea?

  • E mafai faapefea i le vaaia o nei mea ona faamalolosia molimau a Molimau e Toatolu? Aisea?

  • E mafai faapefea e le vaaia i le pelu a Lapana, ma le Liahona ona tuuina mai ni isi molimau e uiga i le Tusi a Mamona?

Ina ia fesoasoani i tagata o le vasega ia malamalama i le talaaga faasolopito o le faaaliga o le a latou suesue i ai i le aso, fai se aotelega o le faatomuaga o le lesona lenei. Na ta’u mai e le Alii ia Iosefa Samita o le a faatagaina Matini Harisi, Oliva Kaotui, ma Tavita Uitimera e vaai i papatusi. Ae ui i lea, e manaomia muamua e le Alii se mea mai ia i latou.

Valaaulia se tagata o le vasega e faitau leotele le Mataupu Faavae ma Feagaiga 17:1–2. Fai atu i le vasega e mulimuli i le faitauga, ma vaavaai mo mea na manaomia ona faia e Molimau e Toatolu ina ia mafai ona vaai i papatusi. Pe a uma ona lipoti mai e tagata o le vasega mea na latou mauaina, ona fai atu lea o fesili nei:

  • O le a sou manatu i le uiga o le faalagolago i le upu a le Atua “ma le faamoemoe atoa o le loto”? (O se tasi o uiga o le, ia tatou usiusitai i le Atua po o le mulimuli i Ana afioga ma o tatou loto atoa.)

  • Aisea e te manatu ai, na tatau ai i nei alii ona faaalia le faatuatua e pei o perofeta anamua ona faatoa mafai lea ona faataga i latou e le Alii e vaai i papatusi?

E ui lava atonu tatou te le maua le avanoa e vaai ai i nei lava mea faitino na vaai i ai Molimau e Toatolu, ae e mafai ona tatou maua se molimau i upumoni o le talalelei. Tusi le faamatalaga le maea lenei i luga o le laupapa: Afai tatou te usiusitai ma , e mafai ona tatou maua se molimau o upumoni o le talalelei.

Fai i tagata o le vasega e fautua mai ni upu e faauma ai lenei faamatalaga. (Atonu e tali mai tagata o le vasega i se mea faapenei: Afai tatou te usiusitai ma faaaoga le faatuatua i le Atua, e mafai ona tatou maua se molimau o upumoni o le talalelei. Tusi le mataupu faavae ua faamaeaina i luga o le laupapa e faaaoga ai upu a tagata o le vasega.)

  • O faapefea ona e faatinoina le faatuatua i le Atua ina ia mafai ona maua ai se molimau o le Tusi a Mamona?

Ina ia fesoasoani i tagata o le vasega ia malamalama i le auala na fesoasoani ai Iosefa Samita ia Matini Harisi e faaaoga lenei mataupu faavae, valaaulia se tagata o le vasega e faitau le tala lenei mai le tina o Iosefa Samita, o Lusi Maka Samita:

Ata
Lusi Maka Samita

“O le taeao na sosoo ai, ina ua uma ona auai i sauniga na masani ai, e pei o le, faitau, pepese ma tatalo; sa tulai a’e Iosefa mai ona tulivae, ma sa alu atu ia Matini Harisi ma le mamalu lea na maniti ai o’u alatoto e oo mai i le aso, pe a ou mafaufau i ai, ma fai atu, ‘Matini Harisi, e tatau ona e faalotomaualaloina oe lava i luma o le Atua i le aso nei, ina ia mafai ona e maua se faamagaloga o au agasala. Afai e te faia, o le finagalo o le Atua e tatau ona e vaai i papatusi, faatasi ai ma Oliva Kaotui ma Tavita Uitimera’“ (History of Joseph Smith by His Mother, ed. Preston Nibley [1958], 151–52).

  • O a auala na manaomia ona suia e Matini ina ia mafai ona avea ma se molimau o papatusi auro?

Mataupu Faavae ma Feagaiga 17:3-9

Ua faaali mai e le Alii tiutetauave o Molimau e Toatolu e molimau atu e uiga i papatusi

Valaaulia tagata o le vasega e faitau e le tagata lava ia le Mataupu Faavae ma Feagaiga 17:3-5, ma vaavaai mo le tiutetauave o le a i ai i Molimau e Toatolu pe a uma ona vaai i papatusi. (O le a ia i latou le tiutetauave e molimau atu e uiga i mea na latou molimauina.)

  • O a tiutetauave tatou te maua pe a tuuina mai e le Alii ia i tatou molimau o upumoni paia? (E tatau ona faailoa mai e tagata o le vasega le mataupu faavae lenei: A uma ona tatou maua se molimau o le upumoni, ua ia i tatou se tiutetauave e molimau atu e uiga i ai. (Atonu e te manao e fautua atu i tagata o le vasega e faailoga fuaitau i a latou tusitusiga paia o loo aoao mai ai lenei mataupu faavae.)

  • E faapefea ona avea lo tatou naunau e molimau atu i le moni o se faailoaga o lo tatou faatuatua?

Ina ia fesoasoani i tagata o le vasega ia malamalama i tala i Molimau e Toatolu, valaaulia se tagata o le vasega e faitau leotele le saunoaga lenei mai ia Iosefa Samita:

Ata
Perofeta o Iosefa Samita

“Sa matou o atu ma Matini Harisi, Tavita Uitimera, Oliva Kaotui ma [a’u] … [i le togavao lata ane i le fale o Uitimera], ma ina ua matou tootutuli i lalo, sa amata ona matou tatalo ma le faatuatua tele i le Atua Silisili Ese. …

“E tusa ai ma faatulagaga sa i ai muamua, sa ou amataina i le tatalo ma le leo i lo tatou Tama Faalelagi, ma na sosoo ai ma le tasi ma le isi i le faasologa. Ae peitai, i le matou taumafaiga muamua, matou te le’i maua ai se tali po o se faaaliga o se tali mai le lagi mo i matou. Sa matou toe faia foi lea faasologa o le tatalo … ae sa tutusa lava le taunuuga e pei o le taimi muamua.

“Ona o lenei leai o se tali i le taumafaiga faalua, o lea na fai mai ai Matini Harisi e tatau ona tuumuli ese atu o ia mai ia i matou, ma le talitonu, e pei ona ia faailoaina mai, o lona i ai iina o le mafuaaga lea sa matou le maua ai le mea sa matou moomoo i ai. O lea sa tuumuli ese ai o ia mai ia i matou, ma sa matou toe tootutuli i le tatalo, ma e le’i umi lava ona matou tatalo, ae matou vaaia se malamalama i luga ae o i matou i le ea, sa maoae le susulu; ma faauta, sa tu mai i o matou luma se agelu. I ona aao, sa ia uuina ai papatusi ia sa matou tatalo ina ia matou vaai i ai. Sa ia susueina taitasi ia itulau, ina ia mafai ona matou vaai i ai, ma iloatino lelei ai togitogiga sa i ai. … sa matou faalogoina se leo mai tua atu o le malamalama susulu i luga a’e o i matou, sa faapea mai, ‘O nei papatusi ua faaali mai e ala i le mana o le Atua, ma na faaliliuina e ala i le mana o le Atua. O le faaliliuina o i latou ia ua outou vaai i ai ua sa’o, ma ou te poloai atu ia te outou ia outou molimau atu i mea ua outou vaai ma faalogo nei i ai.’

“Sa ou tuua nei Tavita ma Oliva, ae ou alu e sue ia Matini Harisi, o le na ou maua atu i se nofoaga mamao lava, o auai ma le naunautai i le tatalo. Peitai, sa vave ona fai mai, na te le’i faatauanauina le Alii, ma talosaga mai ma le faamaoni ina ia ou auai faatasi ma ia i le tatalo, ina ia mafai foi ona ia maua ia lava faamanuiaga e tasi, na le’i leva ona matou mauaina. Sa faapea ona ma auai i le tatalo, ma iu ai ina maua o maua manaoga, aua a’o lei uma le ma tatalo, sa tatalaina mai lea lava faaaliga i la maua vaaiga, ia o le mea e sili ai sa toe tatalaina mai ia te a’u, ma sa ou toe vaaia ai ma faalogoina ai ia lava mea e tasi; ae o le taimi lava lea, na alaga ai Matini Harisi, o le mea moni i le olioli naua, ‘”Ua lava lea; ua lava lea; ua vaai o’u mata; ua vaai o’u mata’” (i le History of the Church, 1:54–55).

  • Aisea e te manatu ai o le tulafono o molimau, po o le i ai o ni molimau se tele, sa matua taua lava i le Toefuataiga o le talalelei a Iesu Keriso?

Mafaufau e fai atu i se tagata o le vasega e faitau le faamatalaga lenei, o loo faamatala auiliili ai faalogona o Iosefa Samita e uiga i le mea na tupu:

Ata
Lusi Maka Samita

“Sa o se mea o le va o le tolu ma le fa i le afiafi , na latou toe foi mai ai i le fale. Sa matou saofafai ma le faletua o Uitimera, le susuga a Samita, ma a‘u, i totonu o se potu i le taimi lena. Ina ua oo mai i totonu, sa faapalasi mai Iosefa i o’u autafa ma alaga, ‘Tama, tina, lua te le iloa le matuai o’u fiafia lava; ua faaali mai nei e le Alii ia papatusi i le isi toatolu e ese mai ia te a’u. Ua latou vaai i se agelu, o le na molimau mai ia i latou, ma e tatau ona latou molimau atu i le moni o mea na ou fai atu ai, aua ua latou iloa nei mo i latou lava, ou te le fealuai ma faasese tagata, ma ua ou lagona e pei lava sa faamatuu atu se avega lea na toetoe lava a mamafatu ona ou tauaveina, ma ua olioli ai lo’u agaga, ua le toe tuua na o a’u i le lalolagi.’ O le taimi foi lea, na sau ai i totonu Matini Harisi: sa foliga mai sa toetoe a lofituina i le olioli, ma molimau mai ma le lototoa i mea na ia vaaia ma faalogoina. Sa faapena foi ia Tavita ma Oliva, ma faaopoopo mai e leai se laulaufaiva e mafai ona faamatalaina le olioli i o latou loto, ma le maoae o mea na latou vaaia ma faalogoina“ (History of Joseph Smith by His Mother, 152).

  • O a ni lagona e te maua pe a outou i ai faatasi ma isi o e ua iloaina foi le moni o le talalelei? E faapefea ona fesoasoani a latou molimau ia te oe?

Vaevae tagata o le vasega i ni paga. Valaaulia paga taitasi e faitau leotele le “O Le Mau a Molimau e Toatolu” (o loo sosoo mai i le faatomuaga o le Tusi a Mamona). A o faitau tagata o le vasega, valaaulia i latou e vaavaai mo upu po o fuaitau ua faamalolosia ai a latou molimau.

Faamalamalama atu i tagata o le vasega e faapea, e ui lava na pauu ese taitoatasi ia Molimau e Toatolu mai le Ekalesia (O Oliva Kaotui ma Matini Harisi sa toe papatisoina mulimuli ane), ae e leai se tasi o i latou na faafitia a latou molimau o le Tusi a Mamona.

Fai atu i tagata o le vasega e vaai faalemafaufau faapea, e mafai ona faaopoopo atu a latou lava molimau patino i kopi taitasi o le Tusi a Mamona. Valaaulia tagata o le vasega e tusi i a latou api o le vasega po o api talaaga mo le suesueina o tusitusiga paia, mea latou te mananao e faaaofia i a latou molimau. Mafaufau e valaaulia ni nai tagata o le vasega e faasoa mai ni mea ua latou tusiaina.

Valaaulia tagata o le vasega e faitau filemu le Mataupu Faavae ma Feagaiga 17:6 , ma vaavaai mo le molimau a Iesu Keriso e uiga i le Tusi a Mamona. Na molimau mai Iesu Keriso e moni le Tusi a Mamona.

  • E faapefea ona faamalosia lau molimau i le molimau a le Alii e uiga i le Tusi a Mamona?

Valaaulia se tagata o le vasega e faitau leotele le Mataupu Faavae ma Feagaiga 17:7-9. Fai atu i tagata o le vasega e mulimuli i le faitauga, ma vaavaai mo folafolaga na tuuina mai i Molimau e Toatolu. Taulai atu mafaufau o tagata o le vasega i le fuaitau “faamoemoega amiotonu” i le fuaiupu e 9.

  • Mata o a nisi o faamoemoega o le Alii mo le faia o Molimau e Toatolu? (Atonu foi e te manao i tagata o le vasega e iloilo le Mataupu Faavae ma Feagaiga 17:4 e tali ai le fesili lenei.)

  • O le a se “faamoemoega amiotonu” mo le tuuina mai ia te oe o se molimau o le upumoni e te manao e iloa?

Faamanatu atu i tagata o le vasega e mafai ona tatou maua pe faamalosia se molimau a o tatou faasoaina atu ai. Valaaulia le vasega e mafaufau loloto po o ai e mafai ona latou faasoa atu i ai a latou molimau, o e ono faamanuiaina mai le faalogo i ai. Uunaia i latou e faasoa atu a latou molimau i lena tagata i lenei vaiaso.

Tala ma Faamatalaga o Talaaga

Mataupu Faavae ma Feagaiga 17:1. O papatusi, o le Urima ma le Tumema, ma le ufifatafata

Sa auina atu e Iosefa Samita ia papatusi, le ufifatafata, ma le Urima ma le Tumema i le agelu o Moronae, ina ua uma, ma faataunuuina le galuega sa manaomia mai e le Atua ia te ia (tagai i le Iosefa Samita—Talafaasolopito 1:52, 59–60).

Mataupu Faavae ma Feagaiga 17:3, 5. O molimau a Oliva Kaotui, Tavita Uitimera, ma Matini Harisi

E ui lava tatou te le iloa le mafuaaga tonu na pauu ese taitoatasi ai Molimau e Toatolu mai le Ekalesia mo se taimi, e mafai e le Mataupu Faavae ma Feagaiga 3:4 ona fesoasoani e faamalamalama pe faapefea ona pau ese se tasi i le mavae ai o le mauaina o se molimau maoae e pei o le vaai i se agelu ma papatusi:

“Aua e ui atonu e maua e se tagata faaaliga e tele ma ia te ia le mana e fai ai galuega tetele, ae afai e mitamitavale o ia i lona lava malosi ma ia tuu faameanoa fautuaga a le Atua, ma mulmuli i taitaiga a lona lava loto ma manaoga faaletino, o le a pa’ū o ia ma ia aumai i ona luga le taui ma sui a le Atua faamasinotonu.

E ui ina pauu ese mai le Ekalesia, e leai se tasi o nei Molimau e Toatolu na faafitia a latou molimau o le Tusi a Mamona, e pei ona ta’ua e ala i tala nei:

Sa faasoa atu e Oliva Kaotui le molimau lenei i se konafesi na faia i Kanesville, Aioua, i le aso 21 o Oketopa, 1848:

Ata
Oliva Kaotui

“Sa ou tusia, i la’u lava peni, le Tusi a Mamona atoa (vagana ai ni nai itulau) a o faalau mai e le fofoga o le Perofeta o Iosefa Samita, ao ia faaliliuina e ala i le meaalofa ma le mana o le Atua. … E monilena tusi. Sa lei tusia e Sini Rikitone; Sa lei tusia e le Susuga ia Spaulding; O au lava na ou tusiaina a o faalau mai e le fofoga o le Perofeta” (“The Three Witnesses,” The Historical Record, ed. Andrew Jenson, vol. 6, nos. 3–5 [May 1887], 201; tagai foi George Reynolds, “History of the Book of Mormon,” The Contributor, vol. 5, no. 12 [Sept. 1884], 446).

Sa lomia e se nusipepa e ta’ua o le Richmond Democrat le tala lenei e uiga ia Tavita Uitimera o loo molimau mai i le Tusi a Mamona:

Ata
Tavita Uitimera

“O le afiafi o le Aso Sa, i le 5:30 (22 Ian. 1888), na taloina ai e le susuga a Uitimera lona aiga ma nisi o ana uo e o atu i autafa o lona moega. … Ona ia saunoa atu lea ia i latou uma na siomia autafa o lona moega i upu nei: ‘Ia e tatau ia te outou uma ona faamaoni ia Keriso. Ou te fia fai atu ia te outou uma, o le Tusi Paia ma le talafaamaumau a sa Nifae (o le Tusi a Mamona) ua moni, ma ua mafai ona outou faapea atu na outou faalogo o o’u tuuina atu la’u molimau i luga o lo’u moega ina ua lata ona ou oti. Ia faamaoni outou uma ia Keriso, ma o lo outou taui o le a tusa lea ma a outou galuega. Ia faamanuia le Atua ia te outou uma. Ua ia Keriso lo’u faatuatua e faavavau, i lalolagi e le gata. Amene.’ [Richmond Democrat, 2 Fep. 1888, sii mai i le Andrew Jenson, Latter-day Saint Biographical Encyclopedia, 4 vols. (1901), 1:270] “(i le Mataupu Faavae ma Feagaiga Tusi Lesona a le Tagata o le Vasega [Church Educational System manual, 2001], 33).

A o lei maliu o ia, na molimau mai Matini Harisi:

Ata
Matini Harisi

“Ioe, na ou vaai i papatusi lea na tusia ai le Tusi a Mamona; na ou vaai i le agelu; sa ou faalogo i le siufofoga o le Atua; ma ua ou iloa o Iosefa Samita o se Perofeta a le Atua, ua umiaina ki o le Perisitua Paia. [“The Last Testimony of Martin Harris,” na faamaumauina e William H. Homer i se faamatalaga na tauto ai i luma o J. W. Robinson, Apr. 9, 1927, sii mai i le Francis W. Kirkham, A New Witness for Christ in America, 2 vols. (1960), 1:254.]” (I le Mataupu Faavae ma Feagaiga Tusi Lesona a le Tagata o le Vasega, 33.)

Mataupu Faavae ma Feagaiga 17. O Le Mau a Molimau e Toavalu

I ni nai aso talu ona mavae ona vaai Molimau e Toatolu i papatusi auro, “e toavalu ni molimau faaopoopo—o ni alii faamaoni o e sa latalata i le Perofeta i le taimi o le faaliliuga—sa filifilia foi e vaai i papatusi. … Na faatagaina ia Iosefa e faaali atu ia te i latou papatusi i talane o le maota o Samita i Manaseta a’o ia faia ni fetuunaiga mo le lolomiina o le tusi. [Tagai i le History of the Church, 1:58.] Na molimau mai Molimau e Toavalu na latou taulimaina ma siitia ia papatusi ma vaai i togitogiga i luga o itulau taitasi. O loo maua foi la latou molimau i lomiga uma ua lomia o le Tusi a Mamona” (Church History in the Fulness of Times Student Manual, 2nd ed. [Church Educational System manual, 2003], 60–61).

Mataupu Faavae ma Feagaiga 17:6. Molimau a le Atua e uiga i le Tusi a Mamona

Na aoao mai Elder Bruce R. McConkie o le Korama a Aposetolo e Toasefululua:

Ata
Elder Bruce R. McConkie

“O se tasi o tautoga e sili ona mamalu ua tuuina mai i tagata o loo maua i fetalaiga nei a le Alii e faatatau ia Iosefa Samita ma le Tusi a Mamona. ‘Ma ua ia [o lona uiga o Iosefa Samita] faaliliuina le tusi, le vaega lava lea na Ou poloaiina ai o ia, ma e pei ona soifua lo outou Alii ma lo outou Atua, ua moni ia.’ (MF&F17:6.)

“O le molimau lenei a le Atua e uiga i le Tusi a Mamona. I totonu [o le Tusi a Mamona] ua faamanino mai ai e le Atua lava ia lona tulaga faaleatua. A le o le tusi e moni po ua taofia le avea o le Atua ma Atua. E le o i ai pe e mafai ona i ai se isi gagana e sili atu le aloaia po o le mamana ua iloa e tagata po o atua” (“The Doctrine of the Priesthood,” Ensign, Me 1982, 33).