Seminare
Lesona 25: Mataupu Faavae ma Feagaiga 19:23–41


Lesona 25

Mataupu Faavae ma Feagaiga 19:23–41

Folasaga

Ina ia mafai ona faamaonia ia E. B. Grandin le totogi mo le lolomiina o le Tusi a Mamona, na saini ai e Matini Harisi se maliega e mokesi ai lana faatoaga ia Aokuso 1829. I le faaaliga o loo i ai i le Mataupu Faavae ma Feagaiga 19, na apoapoai mai ai le Alii ia Matini e foai atu lona fanua i le lolomiina o le Tusi a Mamona (tagai i le MF&F 19:26). Na iu lava ina faatau atu ai e Matini le 151 eka o lana faatoaga e totogi ai tau o le lolomiga.

Fautuaga mo le Aoaoina Atu

Mataupu Faavae ma Feagaiga 19:23-24

Ua molimau mai le Faaola Na te faia le finagalo o le Tama

A o lei amataina le vasega, tusi le fesili lenei i luga o le laupapa: O le a se taimi na tatau ai ona e faia se mea na e iloa sa sa’o, ae sa e le mautinoa pe popole po o le a sona iuga e oo i ai?

Amata le vasega e ala i le valaauliaina o tagata o le vasega e tali atu i lenei fesili. (Faamanatu atu ia i latou o nisi o aafiaga e paia, pe patino tele mo le faasoaina mai.)

A uma se taimi na faasoa mai ai tagata o le vasega, fai atu i le vasega fesili nei:

  • Afai sa e feagai ma le faia o se mea sa sa’o, ae sa e le mautinoa pe o le a faapefea sona taunuuga, o le a le mea o le a fesoasoani ia te oe e maua ai le faatuatua e mulimuli ai e ui lava ina sa faigata?

  • Faamata o le a suia lau tali atu e faalagolago lea i le tagata na talosagaina oe e fai le mea faigata? Aisea o le a suia ai pe o le a le suia ai foi?

Ina ia faamanatu atu i tagata o le vasega le talaaga faasolopito mo le Mataupu Faavae ma Feagaiga 19, faitau leotele le folasaga o le lesona. Ona valaaulia lea o tagata o le vasega e faitau filemu le folasaga o le vaega mo le Mataupu Faavae ma Feagaiga 19 ma le Mataupu Faavae ma Feagaiga 19:26, ma vaavaai po o ai na poloaiina Matini Harisi e mokesi lana faatoaga.

  • Ana faapea e te i ai i le tulaga o Matini, e mafai faapefea ona fesoasoani ia te oe le iloaina o lenei poloaiga na sau mai i le Atua?

Faamalamalama atu, o le faaiuga e foai atu lona fanua e faatupe ai le lolomiga o le Tusi a Mamona, sa o se mea faigata ia Matini Harisi (tagai i le Documents, Volume 1: July 1828–June 1831, vol. 1 of the Documents series of The Joseph Smith Papers [2013], 86, 88). Sa tali mai le Alii i le popolega o Matini e ala i le faaalia mai o nisi o mea sa manaomia ona ia faia ma nisi o mea sa manaomia ona ia iloa. Tusi ni koluma se lua i luga o le laupapa ma faaigoa i le Ia Faia ma le Ia Iloa. Valaaulia se tagata aoga e faitau leotele le Mataupu Faavae ma Feagaiga 19:23–24 . Fai atu i le vasega e mulimuli i le faitauga, ma vaavaai mo mea na finagalo le Alii ia fai ma ia iloa e Matini. A o talanoaina e tagata o le vasega mea na latou maua, tusi a latou tali i le koluma talafeagai i luga o le laupapa. O le lisi e tatau ona foliga faapenei:

Ia Fai

Ia Iloa

Aoao e uiga ia Iesu Keriso

Faalogo i upu a Iesu Keriso

Savali i le agamalu o le Agaga

O lenei faaaliga na sau mai ia Iesu Keriso

Sa usitai Iesu Keriso i le finagalo o le Tama Faalelagi

Faailoa atu upu aoao, faalogo, ma savali i le koluma “Ia Faia”.

  • O a ni mea e mafai ona tatou faia ina ia malamalama ai ia Keriso, faalogo i Ana upu, ma savali i le agamalu o Lona Agaga? (Atonu e te manao e faamalamalama atu o le agamalu o lona uiga o le usiusitai.)

  • O a ni auala e te manatu atonu na fesoasoani ai le faia o nei mea ia Matini e fai le faaiuga faigata e mokesi lona fanua e faatupe ai le lolomiga o le Tusi a Mamona?

Valaaulia tagata o le vasega e toe faitau filemu le Mataupu Faavae ma Feagaiga 19:23, ma vaavaai mo le folafolaga a le Alii ia Matini Harisi.

  • O le a le upumoni na aoao mai e le Alii ia Matini Harisi lea e mafai foi ona tatou faaaogaina i o tatou lava olaga? (A o faailoa mai e tagata o le vasega le mataupu faavae lenei, ia tusi i luga o le laupapa: Afai tatou te aoao ia Keriso, faalogo i Ana upu, ma savavali i le agamalu o Lona Agaga, o le a faapea ona tatou maua le toafilemu.)

Valaaulia tagata o le vasega e mafaufau loloto pe na latou maua, pe na maua e se tasi latou te iloa, le malosi e faia ai ni faaiuga faigata aua sa tuuina mai e le Agaga ia te i latou se lagona o le toafilemu. Valaaulia ni nai tagata o le vasega e faasoa mai a latou aafiaga i le vasega.

  • E faapefea ona fesoasoani le lagonaina o le toafilemu i lou faia o filifiliga sa’o, e tusa lava pe o e popole pe fefe i se taunuuga? (A o lei tali mai tagata o le vasega i lenei fesili, atonu e te manao e faamalamalama atu e faapea, “i tusitusiga paia, o le toafilemu o lona uiga a le o le sa’oloto mai feteenaiga ma faigata po o le toafilemu i totonu ma le mafanafana e fanau mai i le Agaga lea e tuu mai e le Atua i Lana Au Paia faamaoni” (Taiala i Tusitusiga Paia, “Filemu,” scriptures.lds.org).

Mataupu Faavae ma Feagaiga 19:25–35

Ua poloaiina e le Alii ia Matini Harisi e faatau atu lona fanua mo le lolomiga o le Tusi a Mamona

Tau atu i tagata o le vasega, na tuuina mai e le Alii ia Matini Harisi ni poloaiga ma ni fautuaga faaopoopo. Vaevae tagata o le vasega i ni paga. Fai atu i paga taitasi e suesue i le Mataupu Faavae ma Feagaiga 19:25–35, ma vaai poloaiga ma fautuaga na tuuina mai ia Matini. (Atonu e te manao e fautua atu latou te sueina ma mafaufau e faailoga fuaitau “Ou te poloai atu” ma le “a ia e.”)

  • O a poloaiga ma fautuaga na tuuina mai e le Alii ia Matini Harisi?

Ia faailoa atu, sa manatu le Alii ia Matini Harisi ma tuuina mai ia te ia ni poloaiga patino mo ona tulaga faaletagata lava ia. E le lava ni faamatalaga o ia i tatou e malamalama ai i le pogai na tuuina mai ai e le Alii ni poloaiga patino ia Matini Harisi. Ae ui i lea, sa faamanino mai e le Alii le mea o le a tupu pe afai e le amanaia e Matini na poloaiga.

  • E tusa ai ma le Mataupu Faavae ma Feagaiga 19:33, o le a le fetalaiga a le Alii i le mea o le a tupu pe afai e “faatalale” Matini i poloaiga a le Atua? (Faamalamalama atu i lenei tulaga, o le uiga o le upu faatalale o le lafoai o se mea, ona e foliga mai e faatauvaa pe laitiiti lona taua.)

Valaaulia tagata o le vasega e mafaufau loloto i nisi o poloaiga na latou maua mai i le Alii. Uunaia i latou ia aofia ai poloaiga ma fautuaga ua latou mauaina patino e ala i faamanuiaga faaleperisitua ma taitai perisitua.

  • [E faapefea ona avea poloaiga ma fautuaga tatou te maua, ma faamaoniga e silafia i tatou e le Alii ma alofa ia i tatou?

Valaaulia tagata o le vasega e mafaufau loloto i se taimi na oo ai o ia po o se tasi latou te iloa i le faanoanoa ona sa latou le amanaiaina poloaiga a le Atua.

Valaaulia se tagata o le vasega e faitau leotele le fautuaga lenei mai ia Elder Russell M. Nelson o le Korama a Aposetolo e Toasefululua:

Ata
Elder Russell M. Nelson

“O le a [e] fetaui i ni tagata o le a latou filifili po o le fea poloaiga latou te tausia ae le ano i isi poloaiga latou te filifili e soli. Ou te ta’ua lenei mea o le ‘ai filifili i poloaiga e usitai i ai. O lenei faiga o le ilo ma filifili o le a le manuia. O le a oo atu ai i le faanoanoa. Ina ia saunia e fetaia’i ma le Atua, o lea e tausi ai e se tagata ia Ana poloaiga uma” (“Faasaga Atu ma le Faatuatua i le Lumanai,“ Ensign po o le Liahona, Me 2011, 34).

  • E mafai faapefea e le “ai filifili e usiusitai” lea na faamatalaina e Elder Nelson, ona avea ma se faamaoniga ua faatalale se tagata i poloaiga a le Alii?

Faamautinoa atu i tagata o le vasega e pei lava ona silafia e le Alii ia Matini Harisi, e silafia foi e Ia i tatou taitoatasi. Ma e pei ona sa Ia tuuina mai ia Matini ni poloaiga ma fautuaga e fesoasoani ai ia te ia, e tuuina mai foi e le Alii ia poloaiga ma fautuaga e fesoasoani ia i tatou. Fai atu i tagata o le vasega e mafaufau pe ua latou tau lilifa atu i le faatalale, po o le le ano, i soo se poloaiga ua tuuina mai e le Alii ia i latou, ma po o i ai se poloaiga faapitoa e mafai ona latou usitaia ma le tuuto sili atu.

Mataupu Faavae ma Feagaiga 19:36–41

Ua fautua mai le Alii ia Matini Harisi e faatatau i lana auaunaga

Ia faamalamalama atu, e pei foi o Matini Harisi, e tatau ia i tatou uma ona filifili pe o le a tu’uina atu o tatou loto pe leai i le finagalo o le Tama, e tusa lava pe faigata le mea e fetalai mai ai. Valaaulia se tagata o le vasega e faitau le vaega muamua o le tala lenei na faasoa mai e Peresitene Thomas S. Monson.

Ata
Peresitene Thomas S. Monson

“Sa fanau i le mativa ae faafaileleina i le faatuatua, sa sauni ai Jose [Garcia] mo se valaauga faamisiona. Sa ou i ai i le aso na maua mai ai lana talosaga. Sa tuu mai ai le faamatalaga: ‘O le a faia e Uso Garcia se osigataulaga tele i lona aiga, aua o ia lea sa tele ina tausia lona aiga. E na o le tasi lava se meatotino sa i ai ia te ia—o se faaputuga faailoga tusi e faapelepele i ai—lea ua ia naunau e faatau atu, pe a manaomia, e fesoasoani e faatupe ai lana misiona.’

“Sa faafofoga ma le toto’a Peresitene [Spencer W.] Kimball a o faitauina mai lenei faamatalaga ia te ia, ona ia tali mai lea: ‘Fai atu i ai e faatau atu lana faaputuga faailoga tusi. O se ositaulaga faapena o le a avea ma se faamanuiaga ia te ia’” (“Profiles of Faith,” Ensign, Nov. 1978, 56).

  • E mafai faapefea e ni faaiuga faigata e pei o le faaiuga a Jose ona avea ma mea e sili ona faigofie, pe afai ua uma ona tatou lagonaina le filemu lea e oo mai mai le usiusitai i poloaiga a le Alii?

Valaaulia tagata o le vasega e faitau filemu le Mataupu Faavae ma Feagaiga 19:36–41, ma vaavaai mo mataupu faavae atonu sa fesoasoani e faaosofia Matini Harisi e usitai i poloaiga a le Alii. Fai atu ia i latou e lipoti mai mea ua latou mauaina. Fesoasoani i tagata o le vasega e faailoa mai le mataupu faavae lenei i le Mataupu Faavae ma Feagaiga 19:38: Afai tatou te faia le finagalo o le Alii, o le a Ia tuuina mai ia i tatou faamanuiaga e sili atu ona taua nai lo oa o le lalolagi. Atonu e te manao e fautuaina tagata o le vasega e tusi lenei upumoni i le laina i autafa o le Mataupu Faavae ma Feagaiga 19:38.

  • E faapefea ona fesootai lenei mataupu faavae ma isi upumoni ua e aoaoina i lenei lesona?

Faitau i le faaiuga o le tala a Peresitene Monson, ma fai atu i tagata o le vasega e faalogo pe na faapefea ona faamanuiaina Jose mo le faatauina atu o lana faaputuga faailoga tusi:

Ata
Peresitene Thomas S. Monson

“Ma, ma se faaivi o lona mata ma se ataata i ona foliga, na faapea mai ai lenei perofeta agaalofa, ‘O masina taitasi i le laumua o le Ekalesia, tatou te maua ai le faitau afe o tusi mai itu uma o le lalolagi. Vaai ia tatou sefeina uma nei faailoga tusi ma tuuina atu ia Jose i le faaiuga o lana misiona. O le a ia mauaina, e aunoa ma se tau, se faaputuga faailoga tusi aupito i manaia i lo soo se alii talavou i Mekisiko’” (“Profiles of Faith,”56).

Sa usitai Matini Harisi i le poloai e foai atu lona fanua e faatupe ai le lolomiga o le Tusi a Mamona, e ala i le mokesiina ma iu ai ina faatau atu le 151 eka o lana faatoaga. Ona o le filifiliga a Matini, ua faitau miliona olaga ua faamanuiaina ma o le a faaauau pea ona faamanuiaina.

Ina ia faaiuina lenei lesona, mafaufau e valaaulia tagata o le vasega e mafaufau loloto i mea e mafai ona latou faia e ua’i lelei atu ai o latou loto i le finagalo o le Tama.

Tala ma Faamatalaga o Talaaga

Mataupu Faavae ma Feagaiga 19. Na faatupe e Matini Harisi le lolomiga muamua o le Tusi a Mamona

Na faamamafaina e Elder Dallin H. Oaks o le Korama a Aposetolo e Toasefululua, le saofaga taua a Matini Harisi i le Toefuataiga o le talalelei:

Ata
Elder Dallin H. Oaks

“O le i ai o [so’u] fiafia faapitoa ia Matini Harisi, ua ou faanoanoa ai lava i le auala o loo manatuaina ai o ia e le toatele o tagata o le Ekalesia. E tatau ona sili atu se mea [e manatua ai o ia], nai lo le manatuaina o ia i le mea e tasi, o le tagata lea na mauaina i le amioletonu, ona sosoo ai lea ma le leiloloa o uluai itulau o tusitusiga o le Tusi a Mamona. …

“O se tasi o sao aupito silisili a Matini Harisi i le Ekalesia, lea e tatau ona faamamaluina ai o ia mo taimi uma, o lona faatupeina o le lolomiga o le Tusi a Mamona. Ia Aokuso 1829 sa ia mokesiina ai lona fale ma le faatoaga ia Egbert B. Grandin e faamau ai le totogi o le feagaiga a le lomitusi. O le fitu masina mulimuli ane, na faamaeaina ai kopi e 5,000 o le lomiga muamua o le Tusi a Mamona. Mulimuli ane, ina ua oo i le taimi e tatau ona totogi ai le mokesi, sa faapea ona faatauina atu le fale ma se vaega o le faatoaga mo le $3,000. I lenei auala, sa usitai ai Matini Harisi i le faaaliga a le Alii:

“’Aua ne’i e manumanu i au lava meatotino, ‘a ia foai fua atu mo le lomiga o le Tusi a Mamona. …

“’Totogi le ‘aitalafu na e konakalate ai ma le lomitusi. Tatala oe lava mai le nofo aitalafu‘ (MF&F 19:26, 35)” (“The Witness: Martin Harris,” Ensign, Me 1999, 36).

Mataupu Faavae ma Feagaiga 19. Na faataunuuina e Matini Harisi lana matafaioi i le Toefuataiga “i se tau maoae patino lava”

“E leai ni isi o uluai tagata na nonofo i Palamaira, vagana ai le aiga o Samita, ‘na mauaina le tele o le tetee’ ma onosaia ‘le tele o faamatalaga faalealofa’ mai i tuaoi lata ane na pei ona maua e Matini. Ia manatua, e leai lava se isi uluai tagata talitonu i le Toefuataiga na sili atu se saofaga faaletupe e lagolago ai le oo mai o le Tusi a Mamona nai lo o Matini. Ana leai lona naunautai e tali atu i manaoga tautupe a le lomitusi, semanu e tuai pe tolopoina foi mo se vaitau e le mailoa le umi o le lolomiga o le Tusi a Mamona. … O le lagolago a Matini Harisi e ala i mea tautupe, lea e tele lava ina galo i le anoano o talafaasolopito ma tauiviga patino a le tagata, sa matuai taua tele. Sa faatulai mai Matini e fesoasoani i se perofeta a le Atua e faamautu le uluai lomiga o le Toefuataiga, ma sa ia faataunuuina lena matafaioi taua i se tau maoae patino” (Susan Easton Black and Larry C. Porter, “For the Sum of Three Thousand Dollars,” Journal of Book of Mormon Studies, vol. 14, no. 2 [2005], 11).

Mataupu Faavae ma Feagaiga 19:33. Aua le faatalale i poloaiga a le Atua

Na aoao mai Peresitene Harold B. Lee:

Ata
Peresitene Harold B. Lee

“O le saogalemu o le ekalesia o loo taoto i le tausiga e le au paia o poloaiga. … A o latou tausia poloaiga, o le a oo mai faamanuiaga” (Stephen W. Gibson, “Presidency Meets the Press,” Church News, Iulai 15, 1972, 3).

Na faamalamalama mai e Elder Bruce A. Carlson o le Fitugafulu:

Ata
Elder Bruce A. Carlson

“Pe a tatou filifili e soli se poloaiga, e masani lava ona (1) ua tatou faatalitonuina i tatou lava o le poloaiga e le faatatau ia i tatou; (2) tatou te le talitonu e taua; po o le (3) tatou te mautinoa e faigata tele ona usitaia” (“When the Lord Commands,” Ensign po o le Liahona, Me 2010, 38).

Mataupu Faavae ma Feagaiga 19:34. “Foai atu se vaega o au meatotino”

Sa faamaoni Matini Harisi i le faatonuga a le Alii i le Mataupu Faavae ma Feagaiga 19 ma sa foai fua atu ana meatotino e faatupe ai le lolomiga o le Tusi a Mamona. Sa umia e Matini Harisi le tusa ma le 231 eka o eleele faafaatoaga sili ona lelei. Sa muamua atu ona ia faamauina aloaia le 80 eka i lona toalua o Lusi Harisi, ae tuu ai pe tusa e 151 eka i lalo o lana pule. Ia Aokuso 1829 sa mokesiina ai e Matini na eka e 151 i le lomitusi o Egbert B. Grandin o se totogi mo le tau e $3,000 o le lolomiina o le Tusi a Mamona. Ina ua sainia le mokesi, sa manatu loa E. B. Grandin ua uma ona totogi atoa o ia ma amata loa lava ona galue i le lolomiina o le tusi.

E tusa ai ma tuutuuga o le mokesi e 18 masina, sa le manaomia ona faia e Matini Harisi ni totogi masani ma sa ia te ia le aia e nofo ai pea i le fanua. Sa ia te ia foi le filifiliga e faatau atu le fanua i soo se taimi lava ma faaaoga tupe e maua mai ai e totogi ai le $3,000 o loo aitalafu ai ia E. B. Grandin. Sa ia E. B. Grandin le aia e faatau atu ai le fanua pe sui ai le faamau aloaia o le mokesi i se isi tagata i soo se taimi i totonu o le taimi faatulagaina o le mokesi. Ia Oketopa 1830, na faatau atu ai E. B. Grandin le faamau aloaia o le mokesi ia Thomas Rogers, o le na mulimuli ane ona faatauina atu le fanua ia Thomas Lakey. Talu ai ona sa ia E. B. Grandin le mafai e faatau atu ai le mokesi i soo se taimi lava, sa malupuipuia lava lana teugatupe i le taimi lava na sainia ai le faamau aloaia. O lea la, o le mokesi a Matini Harisi na totogiina moni ai le tau o le lolomiina o le Tusi a Mamona mai le amataga o le faagasologa o le lolomiga. (Tagai i le Documents, Volume 1: July 1828–June 1831, vol. 1 of the Documents series of The Joseph Smith Papers [2012], 86–89.)