Laipelí
Lēsoni 23: Mātiu 21:1–16


Lēsoni 23

Mātiu 21:1–16

Talateú

Naʻe fakahoko ʻe Sīsū ʻEne hū ikuna ki Selusalemá ʻi he kamataʻanga ʻo e uike fakaʻosi ʻo ʻEne moʻuí. Lolotonga ʻEne ʻi aí, naʻá Ne fakamaʻa ʻa e temipalé ko hono tuʻo uá ia mo fakamoʻui ʻa e kuí mo e pipiki ʻa ia ne omi ki aí.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Fakatokangaʻi ange: ʻI he fakaʻosinga ʻo e lēsoni ko ʻení ko ha peesi ʻe taha ʻoku ui ko e “Ko e Uike Fakaʻosi ʻo Sīsū Kalaisí, Fakaleleí, mo e Toetuʻú.” ʻE lava ke tokoni ʻa e vakai fakalūkufua nounou ko ʻeni ʻo e uike fakaʻosi e moʻui fakamatelie ʻa e Fakamoʻuí ke mahino kiate koe mo hoʻo kau akó ʻa e ngaahi meʻa ne tupu ai e pekia mo e Toetuʻu ʻa Sīsū Kalaisí. Mahalo te ke fie fakaʻaongaʻi ʻa e vakai fakalūkufua ko ʻení ki he Maʻake, Luke, mo Sioné foki.

Mātiu 21:1–11

Naʻe fakahoko ʻe Sīsū ʻEne hū ikuna ki Selusalemá

Fakaʻaliʻali ha meʻakai pe tohi ʻa e hingoa ʻo ha meʻakai ʻi he palakipoé. ʻEke ki he kau akó pe kuo nau ʻahiʻahiʻi ʻa e meʻakai ko ʻení pea te nau fakaongoongoleleiʻi nai ia ki he niʻihi kehé. Fakaafeʻi ʻa e tokotaha te ne fakaongoongoleleiʻi ʻa e meʻakaí ke haʻu ki muʻa ʻi he kalasí. Kole ki ai ke fakakaukauloto ʻoku ʻikai ha toe taha kuó ne ʻahiʻahiʻi ʻa e meʻakai ko ʻení. Fakahinohinoʻi ʻa e tokotaha akó ke fakatātaaʻi ʻa e meʻa te ne lea ʻakí pe ko e meʻa te ne fai ke tokoniʻi ha taha ke fakatupulaki ʻene fie maʻu ke ʻahiʻahiʻi ʻa e meʻakai ko ʻení. Fakaafeʻi ʻa e tokotaha akó ke foki ki hono nofoʻanga ʻi heʻene ʻosí. Hili ia, fehuʻi ange leva ki he kalasí:

  • Kapau naʻe teʻeki ke ke ʻahiʻahiʻi ʻa e meʻakai ko ʻení ki muʻa, ʻe fēfē nai haʻo fie maʻu ke ʻahiʻahiʻi ia he taimí ni? Ko e hā hono ʻuhingá?

ʻĪmisi
Sīsū Kalaisi

Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo e Fakamoʻuí. Fakamatalaʻi ange ʻoku tokolahi ha kakai ʻoku siʻisiʻi ʻenau ʻilo fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi mo ʻEne ongoongoleleí pea ko hotau fatongiá ke tokoniʻi e niʻihi kehé ke ako fekauʻaki mo Ia.

Kole ki he kau akó ke fakalaulauloto pe ko e hā mo ha toe meʻa te nau lava ʻo fai ke tokoni ki ha taha ʻo fie maʻu ke lahi ange ʻene ʻilo fekauʻaki mo Sīsū Kalaisí. Poupouʻi kinautolu ke kumi ha tefitoʻi moʻoni ʻi heʻenau ako ʻa e Mātiu 21:1–11 ʻe lava ʻo tokoni kiate kinautolu ʻi heʻenau poupouʻi e niʻihi kehé ke ako lahi ange fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi.

Fakamatalaʻi ange ʻoku hiki ʻi he Mātiu 21 ʻa e ngaahi meʻa ne hoko ʻi he ʻaho ʻe nima kimuʻa pea Tutuki e Fakamoʻuí. Fakamanatu ki he kau akó ne muimui ha kakai tokolahi ʻia Sīsū mo ʻEne Kau ʻAposetoló ʻi heʻenau fononga ki Selusalema mei Selikoó (vakai, Mātiu 20:17–18, 29).

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e Mātiu 21:1–5. Kole ki he kalasí ke muimui ʻi hono laú, pea fekumi ki he meʻa ne fakahinohino ʻe he Fakamoʻuí ki ha tokoua ʻo ʻEne kau ākongá ke faí.

  • Ko e hā naʻe fakahinohino ʻe Sīsū e kau ākonga ko ʻení ke faí?

Fakamatalaʻi ange ʻoku maʻu ʻa e kikite ʻoku hā ʻi he Mātiu 21:4–5 ʻi he Sakalaia 9:9–10. Fakaafeʻi e kau akó ke fakakaukau ke hiki ʻa e maʻuʻanga tokoni ko ʻení ʻi he tafaʻaki ʻo e veesi 5. Ko e kikite ko ʻení naʻe fekauʻaki ia mo e Mīsaia kuo talaʻofá, pe ko e “Palōfita, Taulaʻeiki, tuʻi mo e Tokotaha Kuo Pani, ʻa ia naʻe nofo ʻa e kau Sīú ʻo tatali fiefia ki heʻene haʻú” (Fakahinohino ki he Folofolá, “Mīsaiá,” scriptures.lds.org). Fakamahinoʻi ange ʻi he kuonga fakatohitapú, naʻe hoko ʻa e ʻasí “ko ha fakataipe ʻo e haʻa-tuʻi faka-Siú. … Naʻe fakahā ʻe he heka ʻi he ʻasí … ʻa e hāʻele mai ʻa Sīsū ko ha Fakamoʻui fakamelino mo ‘angavaivai’, kae ʻikai ko ha tokotaha ʻokú ne feinga ke kapa ha fonua ʻoku heka ʻi ha hoositau” (New Testament Student Manual [Church Educational System manual, 2014], [00]64).

  • Ko e hā ha ngaahi ʻulungaanga ʻi he anga fakafonua kehé ʻokú ne fakahaaʻi hono fakaʻilongaʻi ʻo e haʻa tuʻí?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e Mātiu 21:6–8. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa ne fai ʻe he “kakai tokolahi” (veesi 8 ʻi he taimi ne heka mai ai ʻa Sīsū ki Selusalemá. (Te ke lava fakamahino ange ki he kau akó ʻoku fakamahinoʻi mai ʻe he Liliu ʻa Siosefa Sāmita, Mātiu 21:5 ko e monumanu pē ʻe taha naʻe ʻomi pea fai ai e heká.)

  • Ko e hā naʻe fai ʻe he kakaí ke fakaʻilongaʻi ʻi he loto fakaʻapaʻapa ʻa Sīsū ko e Mīsaiá? (Mahalo te ke fie fakamahinoʻi ange ʻoku fakahā ʻe he Kosipeli ʻa Sione naʻe fakaʻaongaʻi ʻe he kakaí ʻa e “ngaahi vaʻa ponga” [Sione 12:13]. Ko e ngaahi vaʻa pongá ko ha fakaʻilonga faka-Siu ia ʻo e mālohi pe ikuna ʻi he filí. Ko hono fakaʻaongaʻi ʻe hala kāpetí, ʻo hangē ko ia naʻe ʻai ʻe he kakaí ʻo ngāue ʻaki ʻa e ʻuluʻuluʻi ʻakaú mo e valá, ko ha ngāue ia ke fakalangilangiʻi ʻa e haʻa tuʻí pe ko e kau ikuná. ʻI hono fai ʻení, naʻe fakaʻilongaʻi ʻe he kakaí mo talitali lelei ʻa Sīsū ko honau Fakahaofí mo e Tuʻí.)

ʻĪmisi
Triumphal Entry

Fakaʻaliʻali e fakatātā Ko e Hū Ikuná (Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí [2009], fika 50; vakai foki LDS.org). Kole ki he kau akó ke nau fakakaukauloto ko ha taha kinautolu ʻo e kakai ʻi he fakatātaá. Lau leʻolahi ʻa e konga ʻuluaki ʻo e Mātiu 21:9, pea fakaafeʻi e kalasí ke lau fakataha leʻolahi ʻa e tangi ʻa e kakaí ʻi he konga hono ua ʻo e veesi ʻo hangē pe ko ha konga kinautolu ʻo e kakaí.

  • Ko e hā e ngaahi lea ne toutou ngāue ʻaki ʻe he kakaí? (Hōsana.)

Fakamatalaʻi ange ʻoku ʻuhinga ʻa e hōsaná ki he “fakahaofi he taimí ni” (Bible Dictionary, “Hosanna”). Kole ki he kau akó ke fakakaukau ke hiki ʻa e ʻuhinga ko ʻení ʻi heʻenau folofolá ʻi he tafaʻaki ʻo e veesi 9.

Fakamatalaʻi ange naʻe fakakakato ʻe he konga ʻo e kalanga ʻa e kakaí e kikite faka-mīsaia ʻi he Saame 118:25–26. Mahalo te ke fie fokotuʻu ange ke hiki ʻe he kau akó ʻa e fakamoʻoni fakafolofola ko ʻení ʻi he tafaʻaki ʻo e Mātiu 21:9. Fakamatalaʻi ange ko e hingoa faka-tuʻi mo faka-mīsaia ko ia ko e “Foha ʻo Tēvitá” (veesi 9) naʻe fakatatali ia ki he ʻea-hoko ki he taloni ʻo Tēvitá.

  • ʻI hono fakahoko e kalanga ko ʻení, ko e hai naʻe pehē ʻe he kakaí ko Sīsū iá?

  • Kapau naʻá ke ʻi Selusalema ʻi he taimi ko ʻení, ko e hā ha ngaahi fakakaukau pe ongo naʻá ke mei maʻu ʻi hoʻo fakamoʻoniʻi ʻa e hū ikuna ʻa e Fakamoʻuí?

Fakamahinoʻi ange naʻe kau mo ha kakai kehe ʻe lauiafe ʻi Selusalema ʻi he taimi ko iá hono fakamanatu ʻa e Laka Atú. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e Mātiu 21:10–11. Kole ki he kalasí ke muimui ʻi hono laú, pea fekumi ki he ola ʻo e ʻulungaanga e kakaí ʻi he niʻihi kehe ʻi Selusalemá.

  • Ko e hā e ngaahi fehuʻi ʻa e niʻihi kehé koeʻuhí ko e ʻulungāanga ʻo e kakaí?

  • ʻI heʻene ʻasi ʻi he fakamatala ko ʻení, ko e hā ʻe lava ke hoko ʻi heʻetau fakalangilangiʻi mo talanoa fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi ʻi ha kakaí ? (ʻE lava ke fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ha ngaahi lea kehe, ka ʻoku totonu ke ʻilo ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: Te tau lava ʻo tokoni ki he niʻihi kehé ke fakatupulaki ha holi ke ʻilo lahi ange ʻo kau kiate Ia, ʻi heʻetau fakalangilangiʻi mo talanoa fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi ʻi ha kakai tokolahi. Mahalo te ke fie maʻu ke hiki ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé.)

  • Ko fē mo ha ngaahi feituʻu ʻi tuʻa mei he ngaahi fakatahaʻanga ʻa e Siasí te tau lava ai ʻo fakalangilangiʻi mo talanoa fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi ʻi ha kakai tokolahi. (Tokoni ki he kau akó ke mahino kiate kinautolu, ʻoku tau lava ʻo fai ʻeni ʻi ha ngaahi feituʻu pau, ʻi he mītia fakasōsialé, mo e ngaahi fepōtalanoaʻaki mo e kaungāmeʻá, fāmilí, mo e kaungāʻapí ʻi he taimi totonu.)

  • ʻE lava fēfē ke tau fakalangilangiʻi mo talanoa fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi ʻi ha kakai tokolahi ʻi ha founga ʻe lava ke tokoni ki he niʻihi kehé ke nau fie ʻilo lahi ange fekauʻaki mo Ia?

  • Te ke tali fēfē kapau ne ʻeke atu ko hai ʻa Sīsū Kalaisi?

Hiki e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi he palakipoé, pea fakaafeʻi e kau akó ke tali ki ha taha ʻo kinautolu ʻi heʻenau pepa ki he kalasí pe tohinoa ako folofolá:

Ko fē nai ha taimi kuo hanga ai ʻe ha feinga ʻa ha taha ke ne fakalangilangiʻi pe talanoa fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi ʻo taki ko e ke ke fie ʻilo lahi ange fekauʻaki mo Ia?

Ko e fē ha taimi kuó ke tokoni ai (pe ko ha taha ʻokú ke ʻilo) ki ha taha ke ne fie ʻilo lahi ange fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi koeʻuhí naʻá ke fakalalangiʻi mo talanoa fekauʻaki mo ia ʻi ha kakai tokolahi?

Hili ha taimi feʻunga, fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ʻoku nau loto-fiemālie ke vahevahe ʻa e meʻa ne nau hikí.

Poupouʻi e kau akó ke nau kumi mo ʻai ha faingamālie ke fakalangilangiʻi fakalelei mo talanoa ai fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi.

Mātiu 21:12–16

Ko e fakamaʻa ʻe Sīsū e temipalé mo fakamoʻui ʻa e kuí mo e pipikí.

Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo ha temipale ʻo e Siasí ʻoku ofi ki he feituʻu ʻokú ke nofo aí. Fakaafeʻi e kau akó ke fakakaukauloto mo fakamatalaʻi ʻa e ngaahi fakakaukau mo e ngaahi ongo ne nau maʻu ʻi he taimi fakaʻosi ne nau ʻaʻahi ai ki he temipalé. Kapau kuo teʻeki ʻaʻahi ʻa e kau akó ki he temipalé, kole ange ke nau fakamatalaʻi e meʻa ʻoku nau fakakaukau te nau ongoʻi ʻi he loto temipalé.

  • Ko e hā ʻoku hoko ʻi he temipalé ʻokú ne fakaʻatā ai kitautolu ke tau maʻu ʻa e ngaahi ongo ko ʻení.

ʻĪmisi
My Father’s House

Fakaʻaliʻali e fakatātā Ko e Fale ʻo ʻEku Tamaí (Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí [2009], fika 52; vakai foki LDS.org). Fakamatalaʻi ange hili e hū ʻa e Fakamoʻuí ki Selusalemá, naʻá Ne hāʻele ki ha lotoʻā ʻi he konga kelekele ʻo e temipalé. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e Mātiu 21:12–13. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi ki he meʻa ne fai ʻe ha kakai ʻe niʻihi naʻe fakatupu houhau ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi.

  • Naʻe ngaahi fēfē ʻe ha kakai ʻe niʻihi ʻa e fale ʻo e ʻOtuá?

Fakamatalaʻi ange naʻe fie maʻu ʻe he kau ʻaʻahi ne omi ki Selusalema ke fakamanatu ʻa e Laka Atú ke fakatau mai ha fanga monumanu ke ʻoatu ko e feilaulau ʻi he temipalé ko ha konga ʻo ʻenau lotú. Naʻe fakafetongi ʻe he kau fetongi paʻangá ʻa e paʻanga Lomá mo e ngaahi paʻanga kehé ki he paʻanga ʻo e temipalé kae lava ke fakatau mai ʻa e fanga monumanú, pea fakatau atu ʻe he kau fefakatauʻaki koloa kehé ʻa e fanga monumanú.

  • Ko e hā naʻe hala fekauʻaki mo hono fakahoko ʻo e faʻahinga fefakatauʻaki ko ʻení ʻi he kelekele ʻo e temipalé?

Te ke lava ʻo fakamahinoʻi ange neongo naʻe fie maʻu ʻa e faʻahinga ngāue ko ʻení pea mo ne fakahoko ha taumuʻa lelei, ko e feituʻu mo e founga ne fakahoko ʻaki ia ʻe he kau fefakatauʻaki koloá naʻe taʻefakaʻapaʻapa mo taʻeʻapasia. ʻOku fokotuʻu mai ʻe he veesi 13 naʻe tokanga ange ʻa e kau fetongi paʻangá mo e kau fefakatauʻaki koloa ki heʻenau maʻu paʻangá ʻi heʻenau hū ki he ʻOtuá mo hono tokoniʻi e kakai kehé ke nau fai e meʻa tatau.

  • Ko e hā ha moʻoni fekauʻaki mo e temipalé te tau lava ʻo ako mei he folofola mo e ngāue ʻa e Fakamoʻuí? (ʻE lava ke fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ha ngaahi lea kehe, kae fakapapauʻi ʻoku nau ʻiloʻi ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: Ko e fale ʻo e ʻEikí ko ha feituʻu toputapu ia, pea ʻokú Ne finangalo ke tau tauhi ia ʻi he ʻapasia.)

  • ʻE anga fēfē haʻatau fakahā e ʻapasiá ki he fale ʻo e ʻEikí?

  • ʻE lava fēfē ʻe he ʻalu moʻui taau ki he temipalé ʻo fakahaaʻi e ʻapasiá.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e Mātiu 21:14. Kole ki he kalasí ke muimui ʻi hono laú, pea fekumi ki he meʻa ne fai ʻe he Fakamoʻuí ʻi he temipalé hili hono fakamaʻa iá.

  • Ko e hā naʻe fai ʻe he Fakamoʻuí ki he kui mo e pipiki ne haʻu kiate Ia ʻi he temipale?

  • Ko e hā te tau lava ʻo ako mei he fakamatala ko ʻení fekauʻaki mo e meʻa ʻe lava ke fai ʻe he ʻEikí maʻa kitautolu ʻi heʻetau ʻalu ki he temipalé? (Fakapapauʻi ʻoku ʻilo ʻe he kau akó e moʻoni ko ʻení: ʻE lava ke fakamoʻui kitautolu ʻe he ʻEikí ʻi heʻetau ʻalu ki he temipalé.)

  • Makehe mei he ngaahi mahaki fakaesinó, ko e hā mo ha ngaahi fokoutua mo e faingataʻa kehe ʻe lava ke fakamoʻui ʻe he ʻEikí ʻi heʻetau ʻalu ki he temipalé?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e fakamatala ko ʻeni ʻa Palesiteni Sēmisi E. Fausi ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí. Kole ki he kau akó ke nau fakafanongo ki he fakamoʻoni ʻa Palesiteni Fausi ki he moʻoni ne nau maʻú.

ʻĪmisi
President James E. Faust

“Kuo ʻomi ʻe he ʻeikí ha ngaahi hala lahi ʻa ia te tau maʻu ai [Hono] ivi fai fakamoʻui. ʻOku ou houngaʻia kuo toe fakafoki mai ʻe he ʻeikí ʻa e ngāue fakatemipalé ki he māmaní. Ko ha konga mahuʻinga ia ʻo e ngāue ʻo e fakamoʻui maʻá e kakai moʻuí mo e kau pekiá fakatouʻosi? ʻOku ʻomi ʻe hotau ngaahi temipalé ha potu toputapu te tau lava ʻo ʻalu ki ai ke siʻaki ha konga lahi ʻo hotau ngaahi loto mouʻa ʻi he māmaní. Ko e temipalé ko ha feituʻu ia ʻo e melino mo e nonga. . ʻI he ngaahi potu toputapu tapuhā ko ʻení ʻoku hanga ʻe he ʻOtuá ʻo ‘fakamoʻui ʻa kinautolu ʻoku loto mafesí, ʻo ne nonoʻo honau ngaahi laveá.’ (Saame 147:3.)” (“Spiritual Healing,” Ensign, May 1992, 7).

  • ʻOku tokoni fēfē ʻa e moihū ʻi he fale ʻo e ʻEikí ke tau fakamoʻoniʻi Hono ivi fai fakamoʻui?

Fakamatalaʻi ange ʻoku vave pē ʻa e fakamoʻui ʻoku tau aʻusia ʻi heʻetau lotu ʻi he temipalé, ʻo hangē ko ia ne fakamatalaʻi ʻe he kuí mo e pipikí ʻi he tohi ko ʻení, pe ʻe lava ke hoko ia ʻi ha taimi pē.

  • Ko e fē ha taimi kuó ke aʻusia ai pe ko ha taha ʻokú ke ʻiloʻi, ʻa e ivi tākiekina fakamoʻui ʻa e ʻEikí ʻi he lotu he temipalé. (Mahalo te ke toe fie maʻu ke vahevahe haʻo aʻusia.)

Fakamatalaʻi fakanounou e Mātiu 21:15–16 ʻaki hano fakamatalaʻi ange naʻe ʻita lahi ʻa e kau taulaʻeiki lahí mo e kau tangata tohí ʻi he meʻa ne fai ʻe Sīsū ʻi he temipalé pea mo e kalanga “Hōsana,” ʻa e kakaí kiate Iá. Naʻe fakamahinoʻi ʻe Sīsū ʻoku fakahoko ʻe he fakalangilangiʻi Ia ʻe he kakaí ʻi he tokolahí ha kikite (vakai, Saame 8:2).

Fakaʻosi ʻaki haʻo fai ange hoʻo fakamoʻoni ki he ngaahi moʻoni naʻe aleaʻi ʻi he lēsoni ko ʻení.

Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

Mātiu 21:8. Ko e folahi ʻo e ngaahi vaʻa pāmé mo e valá ʻi he ʻao ʻo Sīsuú

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Pulusi R. Makongikī ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e ʻuhinga hono folahi ʻe he kakaí ʻo e ngaahi vaʻa pongá (vakai Sione 12:13) mo honau valá ʻi he ʻao ʻo Sīsuú ʻi Heʻene atu ki Selusalemá:

“Ko e ngaahi tuʻí pē mo e kau ikuná ʻoku nau maʻu ʻa e fakaʻilonga makehe mo e fakaʻapaʻapa hangē ko ʻení. (2 Ngaahi Tuʻi 9:13.) … ʻI he lotolotonga ʻo hono ongona ʻo e fakalāngilangi mo e tautapa ki he fakamoʻuí mo e fakahaofí, ʻoku tau mamata ki he kau ākongá ʻoku nau fola ʻa e ngaahi vaʻa pongá ko e fakaʻilonga ʻo e maʻalali mo e ikuna. ʻOku tomuʻa fakahā ʻe he meʻa ko ʻeni naʻe hokó ʻe ʻi ai ʻa e fakataha lahi he kahaʻú ‘ko e fuʻu kakai,’ he ʻikai lava ʻe ha tangata ʻo lau, … te nau tutuʻu ‘ʻi muʻa ʻi he nofoʻa fakaʻeiʻeikí pea ʻi he ʻao ʻo e Lamí, kuo nau kofu ʻaki ʻa e ngaahi kofu hinehina tōtōlofa, mo e vaʻa ponga ʻi honau nimá,’ te nau kalanga leʻolahi, ‘ʻOku mei hotau ʻOtua ʻoku nofo ʻi he nofoʻa fakaʻeiʻeikí, pea mo e Lamí, ʻa e fakamoʻuí.’ (Fakahā 7:9–10.)” (Doctrinal New Testament Commentary, 3 vols. [1965–73], 1:578).

Mātiu 21:9–11. Naʻe kalanga e kakaí, “Hōsana”

“Ko e Hōsaná ko ha foʻi lea faka-Hepelū ‘ko hono ʻuhingá ko e “fakamolemole ʻo fakamoʻui ʻa kimautolu” pea ʻoku ngāue ʻaki ia ki he fakafetaʻí mo e lotú. … ʻI he hāʻele mai ʻa e ʻEikí ki Selusalema kuó ne ikuná, naʻe kalanga ʻa e fuʻu kakaí “Hōsane” pea nau fola ʻa e ngaahi vaʻa pāmé ke fononga atu ai ʻa [Sīsū] ʻi he ʻasí, ʻo nau fakahā ai ʻenau ʻiloʻi ko Sīsū ʻa e ʻEiki ko ia naʻá ne fakahaofi ʻa ʻIsileli ʻi he kuonga muʻá (Saame 118:25–26; Mātiu 21:9, 15; Maʻake 11:9–10; Sione 12:13). Naʻe fakatokangaʻi ʻe he kakai ko ʻení ko Kalaisi ʻa e Mīsaia naʻe tatali fuoloa ki aí’ (Fakahinohino ki he Folofolá, “Hōsana”; scriptures.lds.org). Ko e kupuʻi lea ‘naʻe ngatū ʻa e koló kotoa’ ʻi he (Mātiu 21:10) ʻokú ne fokotuʻu mai naʻe talanoaʻi ʻi he koló kotoa ʻa e hū ikuna ʻa Sīsuú pea naʻe ʻilo ia ʻe he kakai tokolahi” (New Testament Student Manual [Church Educational System manual, 2014], [00]64–65)

ʻĪmisi
Jesus Christ’s Last Week