Laipelí
Lēsoni Ako ʻi ʻApí: Mātiu 18:1–22:26 (ʻIuniti 5)


Lēsoni Ako ʻi ʻApí

Mātiu 18:1–22:26 (ʻIuniti 5)

Nāunau ʻOku Teuteu maʻá e Faiako Ako ʻi ʻApí

Fakamatala Fakanounou ʻo e Lēsoni Ako ʻi ʻApi Fakaʻahó

ʻOku ʻikai ʻuhinga e fakamatala fakanounou ko ʻeni ʻo e ngaahi meʻa ne hokó, ngaahi tokāteliné mo e tefitoʻi moʻoni kuo ako ʻe he kau akó ʻi heʻenau ako ʻa e Mātiu 18:1–22:26 (ʻiuniti 5) ke akoʻi ko ha konga hoʻo lēsoní. ʻOku nofotaha e lēsoni ʻokú ke akoʻí ʻi ha niʻihi pē ʻo e ngaahi tokāteline mo e tefitoʻi moʻoni ko ʻení. Muimui ʻi he ngaahi ueʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ʻi hoʻo fakakaukauʻi e fie maʻu ʻa hoʻo kau akó.

ʻAho 1 (Mātiu 18–20)

Naʻe ʻilo ʻe he kau akó mei he talanoa fakatātā ʻo e tamaioʻeiki taʻeʻaloʻofá, kapau ʻoku tau fie maʻu ke fakamolemoleʻi kitautolu ʻe he ʻOtuá, kuo pau ke tau loto-fiemālie ke fakamolemoleʻi ʻa e niʻihi kehé. Naʻa nau ako foki ki he toputapu ʻo e nofomalí.

ʻAho 2 (Mātiu 21:1–16)

Naʻe ʻilo ʻe he kau akó ʻi heʻenau ako ki he hū ikuna ʻa e Fakamoʻuí ki Selusalemá, te tau lava ʻo tokoni ki he niʻihi kehé ke fakatupulaki ha holi ke ʻilo lahi ange ʻo kau kiate Ia, ʻi heʻetau fakahaaʻi mo talanoa fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi ʻi he ʻao ʻo e kakaí. Naʻe ako ʻe he kau akó mei hono fakamaʻa ʻe he Fakamoʻuí ʻa e temipalé, ko e fale ʻo e ʻEikí ko ha feituʻu toputapu ia, pea ʻokú Ne finangalo ke tau tauhi ia ʻi he ʻapasia. Naʻa nau ako foki ko e taimi ʻoku tau ʻalu ai ki he temipalé, ʻe lava ke fakamoʻui kitautolu ʻe he ʻEikí.

ʻAho 3 (Mātiu 21:17–22:14)

Naʻe ako ʻa e kau akó fekauʻaki mo hono fakamalaʻiaʻi ʻe he Fakamoʻuí ha fuʻu fiki pea fakaʻaongaʻi ha ngaahi talanoa fakatātā lolotonga ʻEne faiako ʻi he temipalé. Ne nau ako kuo pau ke tau talangofua ki heʻetau Tamai Hēvaní mo fakatomala mei heʻetau ngaahi angahalá kae ʻikai ke lea pe fakangalingali pē ʻoku tau talangofua kiate Ia ke tau hū ki he puleʻanga ʻo e ʻOtuá, . Ko e moʻoni ʻe taha ne ako ʻe he kau akó, ʻoku tau fatongiaʻaki ʻi heʻetau hoko ko e mēmipa ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisí hono ʻomi ʻa e ngaahi fua ʻo e māʻoniʻoní.

ʻAho 4 (Mātiu 22:15–46)

Ne ako ʻe he kau akó naʻe hokohoko atu ʻa e fai fakahinohino ʻa Sīsū ʻi he temipalé mo Ne akoʻi ʻa e kakaí ʻoku ʻamanaki mai ʻa e ʻEikí ke tau hoko ko ha kau tangataʻifonua lelei mo talangofua ki he lao ʻo e fonuá. Naʻe akoʻi ʻe he Fakamoʻuí he ʻikai mali ʻi he maama ka hokó ʻa kinautolu ʻoku ʻikai silaʻi ʻi he mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ki honau malí ʻi he māmani pe ʻi he ngaahi ouau fakafofonga ʻi he temipalé ka hoko maí ʻa kinautolu ʻoku ʻikai silaʻi ʻaki e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ki honau malí ʻi he moʻui fakamatelié pe ʻi he ngaahi ouau fakafofonga ʻi he temipalé. Naʻe ako foki ʻe he kau akó, kapau ʻoku tau ʻofa moʻoni ki he ʻOtuá pea ʻofa ʻi hotau kaungāʻapí ʻo hangē pē ko kitautolú, te tau feinga ke tauhi e ngaahi fekau kotoa ʻa e ʻOtuá.

Talateú

ʻE lava ke tokoni e lēsoni ko ʻení ke mahino ki he kau akó ʻa e mahuʻinga ʻo hono fakahoko mo tauhi ʻa e ngaahi fuakava toputapú mo e ʻOtuá. ʻE lava foki ke nau ako ʻa e mahuʻinga ke fiefia ʻi he taimi ʻoku tāpuekina ai ʻe he ʻOtuá ʻa e niʻihi kehé.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Mātiu 19:28–20:16

ʻOku akonaki ʻa Sīsū kau ki he moʻui taʻengatá pea mo fai e talanoa fakatātā ʻo e kau ngāue ʻi he ngoue vainé.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke haʻu ki muʻa ʻi he kalasí. Talaange ki he tokotaha akó, kapau te ne lava ʻo fai ha pamu fakamālohisino [push-up] ʻe 10, te ne maʻu ha kiʻi pale (hangē ko ha foʻi lole ʻe 10). Hili hono fai ʻe he tokotaha akó e foʻi pamu fakamālohisino ʻe 10, ʻoange ki ai ʻa e palé, pea kole ki ha taha tokoni ʻe taha. Kole ange ki he tokotaha ako hono uá ke ne fai ha foʻi pamu fakamālohisino ʻe taha, pea ke ʻeke leva ki he kalasí pe ko e hā ʻa e pale ʻoku nau pehē ʻoku totonu ke maʻu ʻe he tokotaha ako ko ʻení pea ko e hā hono ʻuhingá. Fakaafeʻi ʻa e ongo tamaiki akó ke foki ki hona nofoʻangá. Talaange ki he kalasí ʻe toki maʻu ʻe he tokotaha ako hono uá ha pale ʻamui ange ʻi he lēsoní ʻo fakatefito he meʻa ʻe ako ʻe he kalasí mei he folofolá.

Fakamatalaʻi ange ʻi he faiako ʻa Sīsū ʻi he matāfonua ʻo Siuteá, ne ʻeke ʻe Pita pe ko e hā ʻe maʻu ʻe he kau ākongá koeʻuhí ko ʻenau tukuange ʻa ʻenau ngaahi koloa fakamāmaní ke muimui ki he Fakamoʻuí.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e Mātiu 19:28–30. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo kumi ki he tali ʻa e Fakamoʻuí kia Pitá.

  • Fakatatau ki he veesi 29, ko e hā ʻe maʻu ʻe kinautolu ʻoku liʻaki ʻa e meʻa kotoa pē ke muimui ʻi he Fakamoʻuí.

Fakamatalaʻi ange naʻe akoʻi leva ʻe he Fakamoʻuí ki Heʻene kau ākongá ha talanoa fakatātā ke tokoni ke mahino kiate kinautolu ʻa e finangalo ʻa e Tamai Hēvaní ke foaki ki Heʻene fānaú kotoa ha faingamālie ke maʻu ʻa e moʻui taʻengatá. ʻI he talanoa fakatātā ko ʻení, naʻe fakangāueʻi ʻe ha tangata ha kau ngāue ii heʻene ngoue vainé ʻi ha taimi ngaahi kehekehe ʻo e ʻahó. Mahalo te ke fie fakamatalaʻi ange ko e ʻaho ngāue angamaheni ʻi he kuonga ʻo e Fuakava Foʻoú ne kamata mei he 6:00 pongipongi ki he 6:00 efiafi, ʻo kiʻi kehe ʻi he ngaahi faʻahitaʻu kehekehe ʻo e taʻú.

Hiki tatau e saati ko ʻení ʻi he palakipoé pe ʻoange ia ki he kau akó ko ha laʻipepa tufa.

(Taimi Kamata ʻa e) Kau Ngāué

Vāhenga Ne Aleapau Ki Aí

Ngaahi Houa Ne Ngāueʻí

Lahi ʻo e Paʻanga ne Totongí

Hengihengi (6:00 pongipongi)

feituʻu laʻā hono tolú (9:00 pongipongi)

feituʻu laʻā hono 6 (12:00 efiafi)

feituʻu laʻā hono 9 (3:00 efiafi)

feituʻu laʻā hono 11 (5:00 efiafi)

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke ngāue ʻi ha ngaahi kulupu iiki. Kole anga ke nau lau ʻa e Mātiu 20:1–7 ʻi heʻenau ngaahi kulupú, pea kumi ʻa e fuoloa e taimi ngāue ʻa e kulupu ngāue takitaha pea mo e totongi ne nau aleapau ki aí. (Fakamatalaʻi ange ʻoku ʻuhinga ʻa e “sēniti ʻe tahá” ki ha tenali, ʻa ia ko ha foʻi paʻanga Loma ʻoku meimei tatau hono mahuʻingá ki he vahe ʻa ha taha ngāue ʻi he ʻaho ʻe tahá.)

Hili ha taimi feʻunga, fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke nau haʻu ki he palakipoé ʻo fakafonu ʻa e ongo ʻuluaki kōlomu ʻo e sātí (pe fakaafeʻi kinautolu ke nau fakafonu ia ʻi he ngaahi tatau naʻá ke ʻoangé.)

  • Ko hai ʻokú ke pehē ʻoku totonu ke totongi lahi angé?”

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e Mātiu 20:8–10. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo kumi ʻa e totongi ne maʻu ʻe he kulupu takitaha.

  • Ko e hā ʻa e totongi naʻe maʻu ʻe he kulupu ngāue takitaha? (Hili e tali ʻa e kau akó, tohiʻi ʻa e sēniti ʻe taha ʻi he ngaahi puha kotoa pē ʻi he kōlomu ʻoku fakahingoa ko e “Lahi ʻo e Paʻanga ne Totongí.”)

  • Kapau naʻá ke kau ʻi he kau ngāue ne ngāue ʻaho kakató, ko e hā e ngaahi fakakaukau pe ongo naʻá ke mei maʻu ʻi hoʻo maʻu ʻa e totongi tatau mo kinautolu ne nau ngāue pē ʻi he houa ʻe tahá?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e Mātiu 20:11–14. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo kumi ki he meʻa ne lea ʻaki ʻe kinautolu ne nau ngāue ʻaho kakató ki he ʻeiki ʻo e ngoue vainé pea mo e meʻa naʻá ne lea ʻaki kiate kinautolú.

  • Ko e hā e lāunga ʻa kinautolu ne ngāue ʻaho kakató?

  • Ko e hā ʻa e tali ne fai ʻe he ʻeiki ʻo e ngoue vainé?

  • Naʻe founga fēfē ʻa e angatonu (pe totonu) ʻa e ʻeiki ʻo e ngoue vainé kiate kinautolu ne nau ngāue ʻaho kakató?

Ke tokoni ki he kau akó ke ʻiloʻi ha foʻi moʻoni mei he talanoa fakatātā ko ʻení, fakamatalaʻi ange ʻe lava ke fakafofongaʻi ʻe he vahe sēniti ʻe tahá ʻa e moʻui taʻe ngatá pe taʻengatá, ʻo hangē ko ʻene hā ʻi he Mātiu 19:29. Hiki ʻa e foʻi sētesi taʻe-kakato ko ʻení ʻi he palakipoé: ʻOku foaki ʻe he ʻOtuá ʻa e moʻui taʻengatá ki he kakai kotoa pē ʻoku …

  • Kapau ʻoku fakafofongaʻi ʻe he pale ʻi he talanoa fakatātā ko ʻení ʻa e moʻui taʻengatá, ko e hā ʻe lava ke fakafofongaʻi ʻe he ngāué? (ʻE ala ʻomi ʻe he kau akó ha ngaahi tali kehekehe, ka ke fakapapauʻi ke fakamamafaʻi ʻoku lava ke fakafofongaʻi ʻe he ngāue ʻi he talanoa fakatātā ko ʻení ʻa hono fakahoko mo tauhi ʻo e ngaahi fuakava toputapu mo e ʻOtuá. Hili e tali ʻa e kau akó, fakakakato e moʻoni ʻi he palakipoé ʻo hangē ko ʻení: ʻOku foaki ʻe he ʻOtuá ʻa e moʻui taʻengatá ki he kakai kotoa pē ʻoku fili ke fakahoko mo tauhi ʻa e ngaahi fuakava toputapu mo Iá.)

Fakamahinoʻi ange ʻoku tokoniʻi kitautolu ʻe he moʻoni ko ʻení ke mahino e ʻaloʻofa ʻa e Tamai Hēvaní ki he niʻihi fakafoʻituitui ʻoku ʻikai fakahoko pe tauhi ʻa e ngaahi fuakava toputapú ʻi heʻenau kei siʻí pea mo kinautolu ʻoku ʻikai maʻu ha faingamālie ke fai ia kae ʻoua kuo nau pekia (vakai, T&F 137:7–8).

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke tau ʻilo ʻoku foaki ʻe he ʻOtuá ʻa e moʻui taʻengatá ki he kakai kotoa pē ʻoku fii ke fakahoko mo tauhi ʻa e ngaahi fuakava toputapu mo Iá, neongo pe ko e hā e taimi ʻe fakahoko aí?

Fakamanatu ange ki he kau akó ʻa e tokotaha ako hono ua naʻá ne fai e pamu fakamālohisino pē ʻe tahá, pea ʻeke ange:

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻa e pale ʻoku totonu ke maʻu ʻe he tokotaha ako ko ʻení ʻi hono fai e foʻi pamu fakamālohisino pē ʻe tahá? (ʻOange ki he tokotaha akó ʻa e pale tatau ʻa ia naʻá ke foaki ki he tokotaha ako naʻá ne fai e foʻi pamu fakamālohisino ʻe 10.)

Kole ki ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e Mātiu 20:15–16. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo kumi ki he tali ʻa e ʻeiki ʻo e ngoue vainé kiate kinautolu ne nau lāunga fekauʻaki mo ʻene angaʻofa ki he kau ngāue kehé.

  • ʻOkú ke pehē naʻe ʻuhinga ki he hā ʻa e ʻeiki ʻo e ngoue vainé ʻi heʻene ʻeke, “ʻOku kovi ho matá, koeʻuhí ʻoku ou angaleleí?” (veesi 15)

Fakamatalaʻi ange naʻe toe fakalea ʻe ʻEletā Sefilī R. Hōlani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e fehuʻí ni ʻo pehē: “Ko e hā ʻokú ke lotokovi ai koeʻuhí ko ʻeku fili ke u angaʻofá?” (“Ko e Kau Ngāue ʻi he Ngoue Vainé,” Ensign pe Liahona, Mē 2012, 31).

  • ʻOku ʻuhinga ki he hā ʻa e “ui ʻa e toko lahi, ka ʻoku fili ʻa e toko siʻi” ʻi he veesi 16? (ʻOku ʻuhinga ʻa e uiuiʻí ki hono fakaafeʻi ke kau ʻi he ngāue ʻa e Tamai Hēvaní. ʻOku ʻuhinga ke hoko ʻo filí ke maʻu ʻEne ngaahi tāpuakí — kau ai e tāpuaki ʻo e moʻui taʻengatá. Vakai foki, T&F 121:34–40.)

  • Ko e hā e tefitoʻi moʻoni ʻoku tau lava ʻo ako mei he veesi 16? (ʻE ala ʻilo ʻe he kau akó ha ngaahi tefitoʻi moʻoni kehekehe, ʻo kau ai eni: Kapau te tau fili ke meheka ʻi hono tāpuakiʻi ʻe he Tamai Hēvaní ʻa e niʻihi kehé, ta ʻe lava pē ke mole ʻa e ngaahi tāpuaki ʻokú Ne finangalo ke foaki kiate kitautolu.)

Lau leʻolahi e fakamatala ko ʻeni ʻa ʻEletā Sefilī R. Hōlaní, pea fakaafeʻi e kau akó ke fakalaulauloto ki he founga ʻe ʻahiʻahiʻi ai kinautolu ke nau meheka ʻi he ngaahi tāpuaki ʻoku foaki ʻe he Tamai Hēvaní ki he niʻihi kehé:

ʻĪmisi
Elder Jeffrey R. Holland

“ʻE ʻi ai ha ngaahi taimi heʻetau moʻuí ʻe maʻu ai ʻe ha taha ha tāpuaki taʻeʻamanekina pe fakalāngilangi makehe. Tuku muʻa ke u kole atu ke ʻoua naʻa tau loto mamahi—pea ʻoua muʻa naʻa tau loto meheka—he taimi ʻoku hoko mai ai ha meʻa lelei ki ha taha. ʻOku ʻikai holo hotau mahuʻingá he taimi ʻoku tāpuekina lahi ange ai ha taha. ʻOku ʻikai ke tau feʻauhi mo e niʻihi kehé pe ko hai ʻoku tuʻumālie tahá pe talēnitiʻia tahá pe talavou tahá, pe monūʻia tahá. Ko e lova ʻoku tau lolotonga kau moʻoni ki aí, ʻa e lova ko ia mo e angahalá. …

“… ʻOku ʻikai hikiʻi hake ho tuʻungá ʻoʻou ʻe he mānumanú, fakamāhuʻí pe hanga ʻe hoʻo feinga ke mamahi pe tukuhifo e niʻihi kehé, ʻo fakaleleiʻi ange ai ho ongoongó. Ko ia, angaʻofa pea fakafetaʻi [he] ʻoku angaʻofa ʻa e ʻOtuá. Ko ha tōʻonga moʻui fakafiefia ia” (“Ko e Kau Ngāue ʻi he Ngoue Vainé,” 31, 32).

Vahevahe hoʻo fakamoʻoni ki he ngaahi moʻoni ne ʻilo ʻe he kau akó ʻi heʻenau ako ki he talanoa fakatātā ʻo e kau ngāue ʻi he ngoue vainé.

Hiki e ngaahi fakamatala ko ʻení ʻi he palakipoé. ʻOange ha taimi feʻunga ki he kau akó ke fakakakato ʻa e fakamatalá ʻi heʻenau pepa ki he kalasí pe tohinoa ako folofolá: Makatuʻunga ʻi he meʻa kuó u ako mei he talanoa fakatātā ko ʻení, te u …

Hili ha taimi feʻunga, fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ʻoku nau ongoʻi fiemālie ke vahevahe mo e kalasí ʻa e meʻa ne nau hikí ke fai ia.

ʻIuniti Hokó (Mātiu 23:1–26:30)

Ke tokoni ki hono teuteuʻi ʻo e kau akó ki he ʻiuniti hokó, fakaafeʻi kinautolu ke fakakaukau ki he founga lelei taha te nau teuteu ai ki he Hāʻele ʻAngaua Mai ʻa e ʻEikí. Ko e hā ha ngaahi moʻoni ne akoʻi ʻi he taimi naʻe fai ai ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e ngaahi talanoa fakatātā ʻo e kau tāupoʻou ʻe toko hongofulú, ngaahi talēnití, pea mo e fanga sipí mo e fanga kosí? Ko e ha ʻa e ouau naʻe fokotuʻu ʻe he Fakamoʻuí ke fetongi ʻaki ʻa e Lakaatú? Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke kumi ʻa e ngaahi talí ʻi heʻenau ako lolotonga ʻa e uike ka hoko maí.