Laipelí
Lēsoni 75: Sione 15


Lēsoni 75

Sione 15

Talateú

Naʻe akoʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻEne kau ʻAposetoló ʻi he efiafi fakaʻosi ʻo ʻEne ngāue ʻi he māmaní, hili e ʻohomohe Fakaʻosí, ko Ia ʻa e Vaine Moʻoní pea ko ʻEne kau ākongá ʻa e ngaahi vaʻá. Naʻá Ne fekau ʻEne kau ākongá ke feʻofaʻaki mo fakatokanga kiate kinautolu ki he fakatanga te nau aʻusia koeʻuhí ko ʻenau feohi mo Iá.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Sione 15:1–11

Ko e fakamatalaʻi ʻe Sīsū ko Ia ʻa e Vaine Moʻoní

Kimuʻa he kalasí, hiki ʻi he palakipoé ʻa e ngaahi lea lavameʻa, loto mamahi, fiefia, mate, mahuʻingamālie, taʻeʻaonga, fua lelei, ʻaonga, mahutafea, mo e taʻe lavameʻa.

Fakaafeʻi e kau akó ke fakakaukauloto ʻoku nau manatu ki heʻenau moʻuí ʻi ha taʻu ʻe 60 mei heni.

  • Ko e fē ʻi he ngaahi lea ko ʻení te ke fie fakamatalaʻi ʻaki hoʻo moʻuí? Ko e hā hono ʻuhingá?

ʻĪmisi
grapevine

Tā ha fakatātā ʻo ha fuʻu kālepi ʻi he palakipoé. Mahalo te ke fie fokotuʻu ange ke tā ʻe he kau akó ha tatau ʻo e fakatātaá ʻi heʻenau pepa ki he kalasí pe tohinoa ako folofolá. Fakamatalaʻi ange naʻe fakaʻaongaʻi ʻe Sīsū ha heliaki ʻo ha fuʻu kālepi ke tokoni ke mahino ki Heʻene kau ākongá e founga ke maʻu ai ha moʻui fua lelei, ʻaonga, mo mahutafeá.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Sione 15:1–5. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa ʻoku fakafofongaʻi ʻe he ngaahi meʻa ʻo e heliaki ko ʻení.

  • Ko e hā ʻoku fakafofongaʻi ʻe he vainé? (Fakahingoa ʻa e fuʻu vaine ʻi he palakipoé ko Sīsū Kalaisi.)

  • Ko e hā ʻoku fakafofongaʻi ʻe he ngaahi vaʻá? (Fakahingoa ʻa e ngaahi vaʻá ko e Kau ākonga ʻa Sīsū Kalaisí.)

  • Kapau ko Sīsū Kalaisi ʻa e vainé pea ko kitautolu ʻa e ngaahi vaʻá, ko e hā ʻoku fakafofongaʻi ʻe he fuá? (ʻE lava ke fakafofongaʻi ʻe he fuá ʻa e ngaahi ngāue mo e tōʻonga māʻoniʻoni ʻoku totonu ke fai ʻe he kau ākonga ʻa Sīsū Kalaisí.) Fakahingoa ‘a e fuá ko e Ngaahi ngāue māʻoniʻoní.)

Fakamahinoʻi ange ʻa e foʻi lea ko e tauhi ngoue ʻi he veesi 1.

  • Ko e hā ʻa e tauhi ngoué? (Ko ha taha ʻokú ne tokangaʻi ʻa e ngoue vainé.)

  • Fakatatau ki he veesi 1–2, ko e hā e founga ʻoku hangē ai e Tamai Hēvaní ko ha tauhi ngoué? (Fakamatalaʻi ange naʻe tō ʻe he ʻOtua ko e Tamaí ʻa e vaine moʻoní [ko Sīsū Kalaisí] ʻa ia ʻe maʻu ivi mei ai ʻa e niʻihi kehe kotoa pē.)

Fakaʻaliʻali ki he kalasí ha kiʻi vaʻa siʻisiʻi pe huli naʻá ke tuʻusi mei ha fuʻu ʻakau pea fakamatalaʻi ange hoʻo fiefia ʻi hoʻo lava ke toli ha fua mei he vaʻa ko ʻení ʻo kaí. ʻEke ki he kalasí pe ʻoku nau pehē ko ʻafē te ke lava ai ke kai e fua mei he vaʻa ko ʻení.

  • Ko e hā he ʻikai fua ai ʻa e vaʻa ko ʻení? (Koeʻuhí he naʻe tuʻusi ia mei he fuʻu ʻakaú, he ʻikai lava ke maʻu ʻe ia ha ivi ke fakatupu ha fua.)

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Sione 15:4–5. Fakaafeʻi e kau akó ke muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa naʻe pehē ʻe he Fakamoʻuí ʻoku fie maʻu kae fua ha vaʻá.

  • Ko e hā naʻe pehē ʻe Sīsū ʻoku fie maʻu kae fua ha vaʻá? (Kuo pau ke “nofo” ʻa e vaʻá ʻi he fuʻu vainé.)

  • ʻOku tatau fēfē ʻa e vaʻa ko ʻení mo ha taha kuo fakamavahe pe tuʻusi mei he Fakamoʻuí?

Fakaafeʻi e kau akó ke fakakaukau ke fakaʻilongaʻi ʻa e ngaahi lea ko ʻení nofo pe nofoʻia ʻi he veesi 4–5. Fakamatalaʻi ange ʻoku ʻuhinga e foʻi lea nofo ʻi he ngaahi vēsí ke nofo pea “nofo pē—ka ko e nofo ʻo taʻengata,” ʻo ʻuhinga ʻoku totonu ke tau pīkitai pea nofo kia Sīsū Kalaisi mo Hono Siasí (Jeffrey R. Holland, “Abide in Me,” Ensign pe Liahona, May 2004, 32).

  • Fakatatau ki he veesi 5, ko e hā ʻa e ola ʻo e nofo maʻu, pe tuʻu maʻu ʻi he Fakamoʻuí? (ʻE ʻomi ʻe he kau ākonga ʻa Sīsū Kalaisí ha fua lahi.)

Hiki ʻa e fakamatala taʻekakato ko ʻení ʻi he palakipoé: Kapau te tau tauhi e ngaahi fekaú te tau nofo maʻu ʻi he ʻofa ʻa e Fakamoʻuí mo …

Ke tokoni ke mahino ki he kalasí ha founga ʻoku tokoniʻi ai kitautolu ʻe Sīsū Kalaisi ke tauhi ʻa e ngaahi fekaú mo nofo maʻu ʻi Heʻene ʻofá, fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e lea ko ʻení:

“ʻOku fakafou ia … ʻi he ʻaloʻofa ʻa e ʻEikí ʻa e lava ʻe he fakafoʻituituí, ʻo fakafou ʻi he tui ki he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí mo e fakatomala mei heʻenau ngaahi angahalá, maʻu ʻa e mālohi mo e tokoni ke fai ʻa e ngaahi ngāue lelei naʻe ʻikai ke nau mei malava ke fai kapau naʻe tuku pē kiate kinautolu. Ko e ʻaloʻofa ko ʻení ko ha ivi ʻokú ne malava ʻo fakaʻatā ʻa e houʻeiki tangatá mo fafiné ke maʻu ʻa e moʻui taʻengatá mo e hakeakiʻí hili ʻenau fakahoko honau lelei tahá” (Bible Dictionary in the LDS English version of the Bible,“Grace”).

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻoku fakamālohia ai kitautolu ʻe Sīsū Kalaisi ke tauhi ʻa e ngaahi fekaú?

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Sione 15:6–8, ʻaki hono fakamatalaʻi ange naʻe akonaki ʻa e Fakamoʻuí ʻoku tatau ʻa kinautolu ʻoku ʻikai nofo maʻu ʻiate Iá mo ha vaʻa kuo ʻosi tuʻusi. ʻOku mae ia pea mate, ka ʻoku fakahoko ʻe kinautolu ʻoku nofo maʻu ʻia sīsū Kalaisí ha ngaahi ngāue māʻoniʻoni ʻokú ne fakalāngilangiʻi ʻa e ʻOtuá.

  • Ko e hā ʻe lava ke tau fai ke nofo maʻu, pe tuʻu maʻu ai ʻi he Fakamoʻuí?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Sione 15:9–11. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa naʻe akoʻi ʻe Sīsū ki Heʻene kau ākongá mo e ngaahi tāpuaki te nau maʻú?

  • Ko e hā naʻe akoʻi ʻe Sīsū ki Heʻene kau ākongá ke faí?

  • ʻOku fakaʻatā fēfē kitautolu ʻi hono tauhi e ngaahi fekaú ke nofo maʻu ʻi he ʻofa ʻa e Fakamoʻuí? (Fakamatalaʻi ange neongo ʻoku maʻu ʻe he Tamaí mo e ʻAló ha ʻofa haohaoa mo tuʻuloa kiate kitautolu, ʻoku lava ke tau maʻu ʻi hono tauhi ʻEne ngaahi fekaú, ha kakato ʻo e ngaahi tāpuaki ʻokú Na holi ʻi he ʻofa ke foaki maʻatautolú [vakai, 1 Nīfai 17:35; T&F 95:12; 130:20–21].)

  • Fakatatau ki he veesi 11, ko e hā naʻe akoʻi ai ʻe Sīsū ʻEne kau ākongá ke nofo maʻu ʻiate Ia mo fakahoko ha ngaahi ngāue māʻoniʻoni?

ʻEke ange ki he kau akó pe te nau fakakakato fēfē ʻa e fakamatala ʻi he palakipoé ko ha tefitoʻi moʻoni ʻo makatuʻunga ʻi he meʻa ne nau lau ʻi he veesi 11. (Fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi lea ʻa e kau akó ke fakakakato ʻa e fakamatala ʻi he palakipoé ke ne ʻomi ʻa e foʻi tefitoʻi moʻoni ko ʻení: Kapau te tau tauhi e ngaahi fekaú te tau nofo maʻu ʻi he ʻofa ʻa e Fakamoʻuí mo maʻu ha kakato ʻo e fiefiá.)

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku fakaʻatā ai kitautolu ʻe he nofo maʻu ʻi he Fakamoʻuí ke maʻu ha kakato ʻo e fiefiá?

Kole ki he kau akó ke fakakaukau ki ha taha ʻoku nau ʻilo ʻokú ne maʻu ʻa e fiefiá koeʻuhí ko ʻene nofo maʻu ʻi he Fakamoʻuí. Fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke vahevahe fekauʻaki mo e tokotaha ne nau fakakaukau ki aí mo fakamatalaʻi e ʻuhinga ko ha sīpinga lelei ai e tokotaha ko iá ʻo e tefitoʻi moʻoni ko ʻení. Mahalo te ke fakakaukau foki ke fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe e founga ʻoku ʻomi ai ʻe he nofo maʻu ʻi he Fakamoʻuí ʻa e fiefiá kiate kinautolú.

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke fakalaulauloto ki ha ngaahi founga te nau tuʻu maʻu ʻi he Fakamoʻuí mo maʻu ha fiefia ʻoku lahi angé.

Sione 15:12–17

Ko e fekau ʻe Sīsū ʻEne kau ākongá ke nau feʻofaʻaki

Hiki ʻi he palakipoé ʻa e lea ko ʻeni naʻe fai ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá: (ʻOku maʻu ʻa e lea ko ʻení ʻi he “Ko e Misiona mo e Ngāue Fakafaifekau ʻa Sīsū Kalaisí,” Ensign, ʻEpeleli 2013, 41.)

“Ko e moʻoni ko e fakamoʻoni lelei taha ʻo ʻetau ʻofa kia Sīsuú ʻa ʻetau faʻifaʻitaki kiate Iá” (Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni).

Laineʻi ʻa e ngaahi foʻi lea ʻofa mo e faʻifaʻitaki ʻi he fakamatala ʻi he palakipoé. Fakaafeʻi e kau akó ke fakamatalaʻi e ʻuhinga ʻo e ngaahi lea kuo laineʻí. (ʻOku ʻuhinga e ʻofa ke ʻofa lahi mo fakaʻapaʻapa, pea ko e faʻifaʻitakí ke muimui pe fakatatau.)

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku hoko ai ʻa e faʻifaʻitaki kia Sīsuú ko e founga lelei taha ke fakahaaʻi ʻoku tau ʻofa mo fakaʻapaʻapa kiate Iá?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Sione 15:12. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e founga ʻoku kole mai ʻe he Fakamoʻuí ke tau faʻifaʻitaki kiate Iá.

  • Ko e hā kuo fekau mai ʻe Sīsū ke tau faí? (Mahalo ʻe fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ha ngaahi lea kehe, ka ʻoku totonu ke ʻilo ʻa e moʻoni ko ʻení: Kuo fekau mai ʻa e Fakamoʻuí ke tau feʻofaʻaki ʻo hangē ko ʻEne ʻofa ʻiate kitautolú. Poupouʻi e kau akó ke fakakaukau ke fakaʻilongaʻi ʻa e foʻi moʻoni ko ʻení ʻi he veesi 12.)

  • ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ke ʻofa ʻi ha taha ʻo hangē ko e ʻofa ʻa Sīsū Kalaisi ʻiate koé?

Fakaafeʻi e kau akó ke lau fakalongolongo e Sione 15:13–17, ʻo kumi e founga kuo ʻofaʻi ai ʻe he Fakamoʻuí kitautolu. Hili ha taimi feʻunga, vahevahe kinautolu ke tautau toko ua pea kole ange ke nau aleaʻi mo honau hoá ʻa e meʻa ne nau maʻú. Hili ia pea fai ange ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení:

  • Fakatatau ki he veesi 13, ko e hā naʻe pehē ʻe he Fakamoʻuí ko e founga lelei taha ia hono fakahaaʻi ʻo e ʻofá?

  • Naʻá Ne fakahaaʻi fēfē ʻa e faʻahinga ʻofa ko ʻení?

Ke tokoni ke mahino lelei ange ki he kau akó ʻa hono ʻuhinga ke foaki ʻetau moʻuí, fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā Kalotiō R. M. Kositā ʻo e Kau Fitungofulú:

ʻĪmisi
Elder Claudio R. M. Costa

“Naʻe foaki mai ʻe [Sīsū Kalaisi] ʻa e sīpinga taupotu taha ʻo e ʻofá ʻi Heʻene pehē, ʻKuo ʻikai ha tangata ʻe lahi hake ʻene ʻofá ʻi he meʻá ni, ke ne foaki ʻene moʻuí koeʻuhí ko hono kāingá” [Sione 15:13]. Naʻá Ne fakahoko ʻa e Fakaleleí maʻa ʻetau ngaahi angahalá kotoa pē pea toki foaki ʻEne moʻuí maʻatautolu kotoa.

“Te tau lava ʻo foaki ʻetau moʻuí maʻanautolu ʻoku tau ʻofa aí, ʻo ʻikai ko ha mate hotau sino fakamatelié koeʻuhí ko kinautolu, ka ko haʻatau moʻui maʻanautolu—ʻo foaki hotau taimí, pea kau maʻu pē ʻi heʻenau moʻuí ʻo tokoniʻi kinautolu, anga fakaʻapaʻapa, manavaʻofa mo fakahā ʻa e ʻofa moʻoní ki hotau fāmilí mo e kakai kotoa pē—ʻo hangē ko e akonaki ʻa e Famoʻuí” (“ʻOua Naʻa Fakatoloi ki he ʻApongipongí ʻa e Meʻa Te Ke Lava ʻo Fai ʻi he ʻAho Ní,” Ensign pe Liahona, Nov. 2007, 74).

  • Fakatatau kia ʻEletā Kositā, ko e hā ha ngaahi founga ʻe lava ke foaki ai ʻetau moʻuí maʻá e niʻihi kehé?

  • Ko e fē ha taimi kuo foaki ai ʻe ha taha ʻene moʻuí maʻau ʻi ha taha ʻo e ngaahi founga ko ʻení?

Fakaafeʻi e kau akó ke fakalaulauloto ki he fekau ʻa e Fakamoʻuí ke ʻofa he niʻihi kehé ʻo hangē ko ʻEne ʻofa ʻiate kitautolú. ʻOange ki he kau akó ha ngaahi miniti siʻi ke tohi ʻi heʻenau pepa ki he kalasí pe tohinoa ako folofolá fekauʻaki mo ha taha ʻoku nau pehē ʻoku fie maʻu ʻe he Fakamoʻuí ke nau fakahaaʻi ki ai e ʻofá mo ha palani ʻo e founga te nau fai ai iá.

Sione 15:18–27

Ko e fakatokanga ʻa Sīsū ki Heʻene kau ākongá kau ki he fakatanga te nau aʻusia ʻi heʻenau fakamoʻoni kiate Iá.

Fakamatalaʻi ange hili hono akoʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻEne kau ākongá fekauʻaki mo e nofo maʻu ʻiate Iá mo feʻofaʻaki ʻiate kinautolú, naʻá Ne akoʻi e meʻa ʻe hoko kiate kinautolu koeʻuhí ko e fakamoʻoni makehe ʻoku nau maʻu fekauʻaki mo Iá mo honau fatongia ke vahevahe iá.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Sione 15:18–20, pea kole ki he kalasí ke kumi e meʻa naʻe akoʻi ʻe Sīsū fekauʻaki mo e tōʻonga ʻa e māmaní ki Heʻene kau ākongá. (Fakamatalaʻi ange ʻoku ʻuhinga ʻa e “ko e māmaní” ʻi he ngaahi veesi ko ʻení, ki he kakai ʻoku faiangahala mo fakafepakiʻi ʻa e ʻOtuá.)

  • Ko e hā naʻe akoʻi ʻe Sīsū fekauʻaki mo e tōʻonga ʻa e māmaní ki Heʻene kau ākongá?

Mahalo te ke fie fakamahinoʻi ange ki he kau akó koeʻuhí ko e “fehiʻa ʻa e māmaní” ʻi he kau ākonga ʻa e Fakamoʻuí, ʻe ngalingali ke fehangahangaʻi ʻa e kau akó mo e kau fakafepaki ki he siasí, mītia mo e saiti tāufehiʻá. ʻE fehangahangai ha kau ako ʻe niʻihi mo hono fakamavaheʻi, manukiʻi, mo fakamanamanaʻi ʻi he ngaahi ʻulungaanga ʻita, kau ai hono fakatangaʻi ʻi he ʻinitanetí.

Kapau ʻoku kaunga ki ai, fakakaukau ke fakahinohinoʻi e kau akó ʻi he founga mo e feituʻu ke maʻu ai ʻa e ngaahi tali ki he ngaahi tukuakiʻi tāufehiʻa kau ki he Siasí. Makehe mei he kumi tokoni mei he kakai lalahi falalaʻangá, ʻe lava ke maʻu ʻe he kau akó e ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻi he ʻinitanetí ʻi he , lds.org/topics, mo e seektruth.lds.org.

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Sione 15:21–25, ʻaki hono fakamatalaʻi ange naʻe fakapapauʻi mai ʻe Sīsū Kalaisi ko kinautolu ʻoku fehiʻa kiate Iá ʻoku nau fehiʻa foki ki he Tamaí pea ʻe ʻekea meiate kinautolu ʻenau ngaahi filí.

Fakamatalaʻi ange neongo e taufehiʻa mo e fakatanga ʻa e niʻihi kehé ki he kau muimui ʻo e Fakamoʻuí, naʻe ʻomi ʻe Sīsū Kalaisi ha ngaahi founga ke maʻu ai ʻe he māmaní ha fakamoʻoni kiate Iá. Fakaafeʻi e kau akó ke lau fakalongolongo e Sione 15:26–27, ʻo kumi e kau fakamoʻoni te nau fakamoʻoniʻi ʻa Sīsū Kalaisi ki he māmaní.

  • Ko e hā naʻe pehē ʻe he Fakamoʻuí te nau fakamoʻoni ki Hono faka-ʻOtuá? (Ko e Laumālie Māʻoniʻoní mo e kau ākonga ʻa e Fakamoʻuí.)

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke fakalaulauloto ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni mo e ngaahi moʻoni ʻi he lēsoni ko ʻení. Poupouʻi kinautolu ke toe vakaiʻi e meʻa kuo nau ongoʻi ke faí pea ke muimui ki he ngaahi ueʻi kuo nau maʻu mei he Laumālie Māʻoniʻoní.

Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

Sione 15:4–5. Kapau te tau nofo maʻu ʻi he Fakamoʻuí, te tau fai ha ngaahi ngāue lelei

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Sefilī R. Hōlani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa hono ʻuhinga ke nofo ʻi he Fakamoʻuí:

“Ko e ‘Nofo ʻiate aú’ [Sione 15:4] ko ha fakakaukau mahinongofua mo fakaʻofoʻofa ia ʻi he lea faka-Pilitānia fakaʻeiʻeiki ʻo e Tohi Tapu ʻa Kingi Sēmisí, ka ʻoku ʻikai ke tau toe ngāue ʻaki ʻa e foʻi lea ko e ‘nofo’. Ko ia ne u toe maʻu ha houngaʻia ʻi he naʻinaʻi ko ʻeni mei he ʻEikí ʻi he taimi naʻe fakafeʻiloaki ai au ki hono liliu ʻo e potufolofola ko ʻení ʻi ha lea fakafonua kehe. ʻOku liliu ʻa e kupuʻi lea angamaheni ko ʻení ʻi he lea faka-Sipeiní ko e ‘permaneced en mi.’ Hangē ko e ʻuhinga ʻo e foʻi lea veape faka-Pilitānia ko e ‘abide,’ ʻoku ʻuhinga ʻa e permanecer ‘ke nofo maʻu,’ ka ʻoku aʻu pē ki he [kau lea faka-Pilitāniá] hangē ko aú, ʻoku lava ke mau fakatokangaʻi ʻa ʻene mei fāitatau mo e foʻi lea ko e ‘permanence.’ Ko e ongo ʻokú ne ʻomaí ʻoku ʻikai ko e ‘nofo pē—ka ko e nofo ʻo taʻe ngata.’ Ko e fakaafe ia e pōpoaki ʻo e ongoongoleleí ki he [tokotaha kotoa] ʻi he māmaní. Haʻu, kae haʻu ke nofo. Haʻu mo ha loto fakapapau mo faʻa kātaki. Haʻu ʻo nofo ʻaupito, koeʻuhí ko hoʻo leleí mo e lelei ʻo e ngaahi toʻu tangata kotoa pē kuo pau ke muimui mai ʻiate koé. …

“… Ko Kalaisi e meʻa kotoa kiate kitautolu pea ʻoku totonu ke tau nofo maʻu ʻiate Ia, ʻo tuʻu mālohi mo tuʻu maʻu ʻo taʻe ngata. Kuo pau ke tau pikitai kiate Ia, ko hotau Fakamoʻuí pea ki Hono Siasí, ʻa ia kuo fakahuafa ʻaki ʻa Hono huafa toputapú, kae lava ke fua mo matala ʻa e ongoongoleleí ʻo faitāpuekina ʻetau moʻuí. Ko e vainé Ia, ko e maʻuʻanga moʻoni ia ʻo hotau mālohí pea mo e maʻuʻanga pē ʻe taha ʻo e moʻui taʻengatá” (“Abide in Me,” Ensign or Liahona, May 2004, 32).

Naʻe akonaki ʻa ʻEletā Sēmisi M. Palemoa ʻo e Kau Fitungofulú fekauʻaki mo e founga ʻoku foaki ai ʻe he ʻOtuá ʻEne ʻofá mo e mālohí kiate kinautolu ʻoku tauhi ʻa e ngaahi fekaú:

“ʻI heʻetau fekumi ʻi he loto fakatōkilalo ki heʻetau Tamai Hēvaní ʻi he lotú, pea ʻi hono ako mo tauhi ʻEne ngaahi fekaú, ʻokú Ne foaki mai ʻEne ʻofá mo e konga lahi ʻo Hono ngaahi mālohí. Naʻe fakamoʻoni ha lauiafe ʻoku moʻoni ʻEne folofola ‘Kapau te mou fai ʻeku ngaahi fekaú, te mou ʻe nofo ʻi heʻeku ʻofá’ (Sione 15:10). Hangē ko e lea ʻa e Fakamoʻuí, ʻoku tau kamata leva kitautolu ko e ngaahi vaʻá ke nofo ki he ‘vaine moʻoní’ pea maʻu ʻa e ivi mo e mālohi tatau mo lava ke ʻamanaki atu ki ha fua tatau. (Vakai ki he Sione 15:1–6.)” (“Love One Another,” Ensign, May 1981, 54).

Sione 15:8–14. “ʻOku ʻomi ʻe he fua tatau ha fua lahi”

Naʻe akonaki ʻa Palesiteni Sione Teila ʻoku fie maʻu ke tau loto-fakatōkilalo, angatonu, faivelenga mo talangofua kapau te tau hoko ko ha ngaahi vaʻa fua lahi:

‘ʻOkú ke pehē ʻi hoʻo hoko ko ha mēmipá, ’ʻOku ou tui ʻoku mahino kiate au hoku fatongiá, pea ʻoku ou sai ʻaupito pē au.’ ʻE lava pē ke pehē. ʻOkú ke vakai ki ha kiʻi vaʻa siʻisiʻi; ʻoku lanu mata, ʻoku maʻuiʻui pea ko e fakatātā pē ia ʻo e moʻuí, ʻokú ne fakahoko hono fatongia ʻi he fuʻu ʻakaú, pea ʻoku fehokotaki mo e sinó, ngaahi vaʻá mo e aká; ka ʻe lava nai ʻa e fuʻu ʻakaú ʻo moʻui ʻiate ia pē? ʻIo, ʻe lava. ʻOku ʻikai fie maʻu ia ke pōlepole mo hikisia, ʻo pehē ‘ʻoku ou lanumata peá u maʻuiʻui, pea moʻui lelei, pea ʻoku ou sai ʻaupito pea ʻoku ou ʻi hoku tuʻunga totonú pea ʻoku ou sai pē.’ Ka te ke lava nai ʻo moʻui taʻe kau ai ʻa e tefitó? ʻIkai, ʻokú ke fai pē ho fatongia mo e tuʻunga ʻi he fuʻu ʻakaú. ʻOku pehē pē ʻa e kakaí ni. ʻI heʻenau fakahoko honau fatongiá; ʻi heʻenau fakahoko totonu honau ngaahi uiuiʻí, moʻui ʻaki ʻenau tui fakalotú pea ʻaʻeva ʻi he talangofua ki he Laumālie ʻo e ʻEikí, ʻoku nau maʻu ha tufakanga ʻo e Laumālié ke nau lelei mei ai. Pea ʻi heʻenau loto-fakatōkilalo, angatonu, faivelenga mo tauhi ʻa e ngaahi fono mo e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá ʻoku nau tuʻu ai ʻi honau tuʻunga totonu ʻi he fuʻu ʻakaú; ʻoku nau tupulaki, ʻoku lelei kotoa pē ʻa e muká, fisí, mo e meʻa kotoa pē fekauʻaki mo kinautolu, pea ʻoku nau hoko ko ha konga mahuʻinga ʻo e fuʻu ʻakaú” (Deseret News, Dec. 16, 1857, 323).

Sione 15:13. “ʻOku ʻikai ha tangata ʻe lahi hake ʻene ʻofá ʻi he meʻá ni”

Naʻe vahevahe ʻe Palesiteni Kōtoni B. Hingikelī ʻene ongo fekauʻaki mo e Sione 15:13:

Ko Sīsuú ko hoku kaungāmeʻá.. Hala ha taha kuó Ne foaki lahi fau pehē maʻaku. ʻKuo ʻikai ha tangata ʻe lahi hake ʻene ʻofá ʻi he meʻá ni, ke ne foaki ʻene moʻuí koeʻuhí ko hono kāingá” (Sione 15:13). Naʻá Ne foaki ʻEne moʻuí maʻaku. Naʻá Ne fakaʻatā ʻa e hala ki he moʻui taʻengatá. Ko ha ʻOtua pē te Ne lava ʻo fakahoko ʻeni. ʻOku ou fakatauange ʻoku ou taau ke hoko ko Hano kaungāmeʻa” (“My Testimony,” Ensign, May 2000, 71).