Laipelí
Lēsoni 12: Mātiu 7


Lēsoni 12

Mātiu 7

Talateú

Naʻe hoko atu ʻe Sīsū Kalaisi ʻEne Malanga ʻi he Moʻungá ʻaki hono akoʻi ʻEne kau ākongá ke fai fakamaau totonu. Naʻá ne akoʻi foki fekauʻaki mo e maʻu fakahā fakatāutahá mo hono fakahoko e finangalo ʻo e Tamai Hēvaní.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Mātiu 7:1–5

Naʻe akoʻi ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e fakamaau māʻoniʻoní ki Heʻene kau ākongá, ko ha konga ʻo ʻEne Malanga ʻi he Moʻungá.

Kimuʻa pea kamata e kalasí, hiki ʻa e fehuʻi ko ʻení ʻi he palakipoé: ʻOku totonu nai pe ʻoku ʻikai totonu ke tau fakamaauʻi e niʻihi kehe? Fakaafeʻi e kau akó ke tali ki he fehuʻí ʻi he kamata ʻa e kalasí.

ʻĪmisi
Sermon on the Mount

Malanga ʻi he Moʻungá, fai ʻe Carl Heinrich Bloch ʻi he angalelei ʻa e Musiume Hisitōlia ʻo e Fakafonua ʻi Feletilikisipōkí Hanitasitoní ʻi Hilelotí, Tenimaʻake. ʻOua Naʻa Hiki Hano Tatau

Fakaʻaliʻali e fakatātā Ko e Malanga ʻi he Moʻungá (Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí [2009], fika. 39; vakai foki LDS.org). Fakamatalaʻi ange ʻi he hokohoko atu e malanga ʻa Sīsū ʻi he Moʻungá, naʻá ne akoʻi ʻEne kau ākongá fekauʻaki mo e loto fakamaaú.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e Mātiu 7:1. Kole ange ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo kumi pe ko e hā naʻe akoʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻo kau ki he fakamāú. Fakamahinoʻi ange ʻoku faʻa maʻu hala ʻa e veesi 1 ke pehē ʻoku ʻikai totonu ke tau fai fakamaau. Kole ki ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e Liliu ʻa Siosefa Sāmita ki he Mātiu 7:1–2, “Now these are the words which Jesus taught his disciples that they should say unto the people. Judge not unrighteously, that ye be not judged; but judge righteous judgment.”

  • Ko e hā naʻe akoʻi ʻe he Fakamoʻuí fekauʻaki mo e loto fakamāú?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā hono ʻuhinga ʻo e pehē ke fakamaau māʻoniʻoní?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e Mātiu 7:2. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, pea kumi ki he meʻa ʻe hoko kiate kitautolu ʻo makatuʻunga ʻi he founga ʻo ʻetau fakamāuʻi e niʻihi kehé. Fakaafeʻi e kau akó ke lipooti e meʻa ʻoku nau maʻú.

  • Ko e hā ʻe hoko ʻo kapau te tau fakamaauʻi ʻa e niʻihi kehé ʻi he māʻoniʻoni. (Hili e tali ʻa e kau akó, tokoni kiate kinautolu ke nau ʻiloʻi ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení Kapau te tau fakamāuʻi ʻa e niʻihi kehé ʻi he māʻoniʻoni, ʻe fai ʻe he ʻOtuá ʻa e ʻaloʻofa tatau kiate kitautolu.)

ʻO ka faingamālie, tufaki ha tatau ʻo e fakamatala ko ʻeni mei he Tuʻu Maʻu ʻi he Tuí ki he tokotaha ako kotoa pē. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ia. Kole ki he vaeua ʻo e kalasí ke nau muimui ki ai, pea kumi ki he ngaahi founga fakamaau ʻoku totonu mo ʻikai totonu ke tau fakahokó. Kole ki he konga ʻe taha ʻo e kalasí ke nau fekumi ki he founga te tau lava ai ʻo fai fakamaau totonu.

ʻĪmisi
handout, judging

Tohi Lēsoni ʻa e Faiako Seminelí ʻi he Fuakava Foʻoú—Lēsoni 12

“ʻOku ongoʻi ʻe he kakaí he ngaahi taimi ʻe niʻihi ʻoku hala ke fakamaauʻi ʻa e kakaí ʻi ha faʻahinga founga pē. Neongo ʻoku moʻoni ʻeni ʻoku ʻikai totonu ke ke fakahalaiaʻi ʻa e kakaí pe fakamaauʻi kinautolu ʻi ha founga taʻetotonu, ʻe kei fie maʻu pē koe ke ke fakahoko ha ngaahi fakamaau ʻi he ngaahi fakakaukaú, ngaahi tūkungá, pea mo e kakaí ʻi hoʻo moʻuí kotoa. …

“Ko e fakamāú ko hono fakaʻaonga mahuʻinga ia hoʻo tau tauʻatāina ke filí pea ʻoku fie maʻu ai ke ke tokanga lahi, ʻo tautautefito ki he taimi ʻokú ke fai ai ha fakamaau fekauʻaki mo e kakai kehé. Ko hoʻo ngaahi fakamāú kotoa kuo pau ke tataki ia ʻaki ʻa e ngaahi tuʻunga ʻulungaanga ʻo e māʻoniʻoní. “Manatuʻi ko e ʻOtuá pē taha ʻokú Ne tokaimananga ki he lotó fakatāutaha, mo Ne fai ʻa e fakamaau aofangatuku ʻo e kakai fakafoʻituituí (vakai, Fakahā 20:12; 3 Nīfai 27:14; T&F 137:9). …

“… Fakamāuʻi ki he lelei taha te ke lavá ʻa e tūkunga ʻo e kakaí kae ʻoua ʻe fakamāuʻi ʻa e kakaí. Ka lava, fakaʻehiʻehi mei hano fai ha fakamaau kae ʻoua kuó ke maʻu ha ʻilo feʻunga ki he ngaahi moʻoniʻi meʻá. ʻAi ke ke ongoʻi ngofua maʻu pē ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní, he ko ia te ne lava ke fakahinohino hoʻo ngaahi filí” (Tuʻu Maʻu ʻi he Tuí: Ko Ha Huluhulu Ki He Ongoongoleleí [2004], 37–38).

  • Ko e hā e ngaahi fakamaau ʻoku totonu ke tau fakahokó?

  • ʻE founga fēfē haʻatau fakamaau totonu?

Fakaʻaliʻali ha kiʻi malamalaʻi ʻakau pea mo ha, vaʻakau lōloa mo matolu. Fakamatalaʻi ange ʻi he akoʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻEne kau ākongá fekauʻaki mo e fakamāú, naʻá Ne fakatātā ʻa e konga ʻakau siʻisiʻí ki he malamalaʻi ʻakau pea mo e vaʻakau lahí ki he fuʻu ʻakau. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e Mātiu 7:3, pea kole ki he kalasí ke nau kumi ki he meʻa ne akoʻi ʻe he Fakamoʻuí kau ki hono fakamāuʻi e niʻihi kehé.

  • Ko e hā nai e meʻa ʻe fakafofongaʻi ʻe he malamalaʻi ʻakaú mo e fuʻu ʻakaú ʻi he talanoa fakatātā ʻa e Fakamoʻuí?

  • Te ke toe fakalea fēfē ʻa e akonaki ʻa e Fakamoʻuí ʻi he veesi 3?

Fakaafeʻi ha ongo tamaiki ako ke na haʻu kimuʻa. Fakahinohinoʻi ha tokotaha ako ke ne puke ʻa e fuʻu ʻakaú ki hono tafaʻaki matá. ʻEke ange ki he tokotaha ako fika uá:

  • Te ke loto nai ke toʻo ʻe hoʻo kaungā ako ʻokú ne toʻo ʻa e fuʻu ʻakaú ha konga ʻakau siʻisiʻi mei ho matá? Ko e hā hono ʻuhingá?

Fehuʻi ki he tokotaha ako ʻokú ne toʻo ʻa e fuʻu ʻakaú:

  • Ko e hā ʻe fie maʻu ke ke fai ke lava ʻo mamata lelei feʻunga ke toʻo konga ʻakau siʻisiʻí mei he mata ʻo ho kaungāakó?

Fakaafeʻi ʻa e tokotaha ako mo e fuʻu konga ʻakaú ke lau leʻolahi e fakamatala ko ʻeni ʻa Palesiteni Tieta F. ʻUkitofa ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí:

ʻĪmisi
President Dieter F. Uchtdorf

“ʻOku hangē ʻoku fekauʻaki vāofi ʻa e talanoa ko ʻeni ki he malamalaʻi ʻakaú mo e fuʻu ʻakaú pea mo ʻetau taʻe-malava ke vakai totonu kiate kitautolú. ʻOku ʻikai ke u fakapapauʻi pe ko e hā ʻoku tau lava ai ʻo fulifulihi mo fokotuʻu lelei ha ngaahi founga fakalelei ki he palopalema ʻa e kakaí, ka tau faʻa faingataʻaʻia he fakatokangaʻi haʻatautolú. (“ʻEiki, Ko Au Ia?” Ensign pe Liahona, Nōvema 2014, 56).

Fakaafeʻi ʻa e ongo tamaiki akó ke na foki ki hona nofoʻangá. Kole ki ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e Mātiu 7:4-5, pea fakaafeʻi e kau akó ke kumi pe ko e fehalaaki ʻa hai ne pehē ʻe he Fakamoʻuí ʻoku totonu ke tau tokanga ki aí?

  • ʻOku totonu nai ke nofotaha ʻetau tokangá mo e fakatonutonú ʻi he hala ʻa e niʻihi kehé pe ko ʻatautolú pē? Ko e hā hono ʻuhingá?

  • Ko e hā ha ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku lava ke tau ako mei he ngaahi veesí ni ʻe lava ke tokoni kiate kitautolu ke tau fakaʻehiʻehi mei hono fakamāuʻi taʻetotonu ʻa e niʻihi kehé? (ʻE lava ke fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ha ngaahi lea kehe, ka ʻoku totonu ke ʻilo ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: Kapau te tau nofotaha ki hono toʻo e ngaahi angahala mo e vaivai ʻa kitautolú pē, pea ʻe siʻisiʻi leva haʻatau fakamāuʻi taʻetotonu ʻa e niʻihi kehé.)

  • ʻE tokoni fēfē ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení kiate kitautolu ʻi he taimi ʻoku tau sio ai ki ha fehalaaki ʻi ha taha kehe?

Te ke lava ʻo ʻoange ha konga ʻakau siʻisiʻi ke tauhi ʻe he kau akó ke fakamanatu kiate kinautolu ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení. Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakalaulauloto ki he ngaahi angahala pe vaivai ʻe lava ke nau toʻo mei heʻenau moʻuí. Poupouʻi kinautolu ke nau kole tokoni ki he ʻEikí hono toʻo ʻa e ngaahi fehālāki ʻa kinautolú pē kae ʻikai fakamāuʻi taʻetotonu ʻa e niʻihi kehé.

Mātiu 7:6–14

‘Oku akoʻi ‘e he Fakamoʻuí ‘o kau ki he fekumi ki he fakahā fakatāutahá

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Mātiu 7:6 ʻaki hono fakamatalaʻi ange ʻoku tokoniʻi kitautolu ʻe he Liliu ʻa Siosefa Sāmita ki he veesi ko ʻení ke mahino naʻe ui ʻe Sīsū Kalaisi ʻEne kau ākongá ke nau ʻalu atu ki he māmaní ke malanga. Ke nau akoʻi ʻa e fakatomalá kae tuku pē ʻa e ngaahi meʻa lilo ʻo e puleʻangá kiate kinautolu pē. ʻI hono fakalea ʻe tahá, naʻe ʻikai fie maʻu ke nau vahevahe ʻa e ngaahi meʻa toputapú mo e kakai ne teʻeki ke nau mateuteu ke maʻu kinautolú. (Vakai, Liliu ʻa Siosefa Sāmitá, Mātiu 7:9–11 [ʻi he Fakahinohino ki he Folofolá].)

Fakamatalaʻi ange fakatatau ki he Liliu ʻa Siosefa Sāmitá, Mātiu 7:7. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e veesi 7, kamata ʻaki ʻa e kupuʻi lea ko ʻení. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo kumi ki he meʻa naʻe fekau ʻe he Fakamoʻuí ʻEne kau ākongá ke nau akoʻí.

  • Ko e hā naʻe fekau e kau ākongá ke nau lea ʻaki ki he kakai ne fie maʻu ke maʻu ʻa e ʻilo mei he ʻOtuá?

  • Ko e hā e tefitoʻi moʻoni te tau lava ʻo ako mei he veesi 7 fekauʻaki mo e founga ʻe mahino ai kiate kitautolu ʻa e ʻilo toputapu mei he ʻOtuá? (Hili e tali ʻa e kau akó, tokoni kiate kinautolu ke nau ʻiloʻi ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻI heʻetau kole, kumi, mo tukituki ʻi heʻetau fekumi ki he moʻoní, ʻe tali mai mo tāpuakiʻi kitautolu ʻe he Tamai Hēvaní ʻaki ha fakahā fakafoʻituitui.)

  • Ko e hā ʻoku fakahā mai ʻe he ngaahi lea kole, kumi mo e tukituki ʻa e meʻa kuo pau ke tau fai ke maʻu ʻa e fakahā fakatāutahá?

Fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke vahevahe ha taimi ne fakaafeʻi ai ʻe heʻenau ʻeke, fekumi, mo e tukutukí ha fakahā fakatāutaha.

Fakamatala fakanounouʻi e Mātiu 7:9–11 ʻaki hano fakamatalaʻi ange he ʻikai fakafīsingaʻi ʻe he Tamai Hēvaní ʻa e meʻafoaki ʻo e fakahā fakatāutahá ki Heʻene fānau ʻoku nau lotua iá ʻo hangē pē ko e ʻikai ke lava ʻe ha tamai ʻofa ʻo ʻoange ha foʻi maka pe ha ngata ki hono fohá ʻi heʻene kole ha foʻi mā pe hā mataʻi ika.

Poupouʻi e kau akó ke nau fakaʻaongaʻi ʻa e tuí ʻaki ʻenau kole, kumi pea tukituki ke fakaafeʻi ʻa e fakahā fakatāutahá mo e mahino ʻo e ongoongoleleí. Fakamoʻoni ange ʻe tali mai ʻe he ʻEikí, ʻi heʻenau fai ia ʻi he faʻa kātaki.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi Mātiu 7:12–14. Kole ki he kau akó ke muimui ki ai, ʻo kumi e ngaahi moʻoni kehe naʻe fekau ʻe he Fakamoʻuí ʻEne kau ākongá ke nau akoʻí. Fakaafeʻi e kau akó ke lipooti e meʻa ʻoku nau maʻú.

Mātiu 7:15–27

Ko e talaʻofa ʻe he Fakamoʻuí ʻa e fakamoʻuí kiate kinautolu ʻoku fai e finangalo ʻo e Tamaí

Kole ki he kau akó ke nau hiki he palakipoé ha ngaahi fakakaukau ʻoku angamaheni hono tali ʻe he māmaní ka ʻoku fepaki ia mo e palani ʻa e Tamai Hēvaní.

  • Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai hono lava ke ʻiloʻi ʻo kapau ʻoku fokotuʻu mai ʻe ha taha pe ko ha kulupu ha foʻi fakakaukau ʻoku fepaki mo e palani ʻa e Tamai Hēvaní?.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e Mātiu 7:15. Fehuʻi leva:

  • Ko e hā naʻe fakatokanga ki ai ʻa e ʻEikí ki he kau ākongá? Naʻá Ne pehē ʻe founga fēfē ʻa e fakapuli ʻa e kau palōfita kākā ko ʻení?

ʻĪmisi
Elder M. Russell Ballard

Fakamatalaʻi ange naʻe fakatokanga ʻa ʻEletā M. Lāsolo Pālati ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ki he kau palōfita kākā ʻi hotau kuongá ni ʻo kau ai ʻa “tangata mo fafine fakatouʻosi, ʻa ia ʻoku tuʻutuʻu pē ʻe kinautolu ʻo pehē ʻoku nau lea ʻaki e ngaahi tokāteline ʻo e Siasí” kae pehē foki “kiate kinautolu ʻoku nau lea mo pulusi ʻo fakafepakiʻi ʻa e kau palōfita moʻoni ʻa e ʻOtuá mo fakaului ʻa e niʻihi kehe kae ʻikai tokanga ki he lelei taʻengata ʻa kinautolu ʻoku nau fakataueleʻí” (“Beware of False Prophets and False Teachers,” Ensign, Nov. 1999, 63).

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi Mātiu 7:16–20. Kole ki he kau akó ke muimui ki ai, pea kumi ki ha founga ʻe taha te tau lava ai ʻo fakafaikehekeheʻi ha tokotaha ko ha palōfita kākā pe akonaki kākā.

  • Ko e hā ha founga ‘e taha te tau lava ai ʻo fakafaikehekeheʻi ha tokotaha ko ha palōfita kākā pe akonaki kākā? (Hili e tali ʻa e kau akó, hiki ʻa e moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé: ʻE lava ke tau fakafaikehekeheʻi ʻa e kau palōfita kākaá ʻi honau ngaahi fuá.)

Fakaʻaliʻali ki he kau akó ha kalasi kehekehe ʻo e fuaʻi ʻakaú. ʻEke ki he kau akó pe ko e faʻahinga ʻakau fē ʻokú ne fakatupu ʻa e ongo fuaʻi ʻakaú. Fakamatala ange te tau lava ʻo ʻiloʻi ʻa e kau palōfita kākaá mo e kau akonaki kākaá ʻi heʻenau ngaahi akonakí, ngāué, mo e ngaahi fakakaukaú, ʻo tatau pē mo hono ʻiloʻi ʻo e ongo ʻakaú ʻi hona fuá.

  • Makatuʻunga ʻi he moʻoni ko ʻení, te tau ʻilo fēfē ʻa e niʻihi fakafoʻituitui mo e ngaahi kulupu ʻoku totonu ke tau tokanga ʻo fakaʻehiʻehi mei aí.

  • ʻOku fekauʻaki fēfē ʻa e ngaahi fakakaukau ʻoku hiki ʻi he palakipoé ki he moʻoni ko ʻení?

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Mātiu 7:21–23 ʻaki hono fakamatalaʻi ange he ʻikai hū ʻa e tokotaha kotoa pē ʻokú ne fakahā ʻoku tui kia Sīsū Kalaisi, ka ko kinautolu ʻoku fai ʻa e finangalo ʻo e Tamai Hēvaní mo haʻu ke ʻilo Iá ʻe hū ki he puleʻanga ʻo e langí.

Fakaʻaliʻali ha foʻi maka mo ha laulau ʻoneʻone. ʻEke ki he kau akó pe te nau saiʻia ange ke langa honau falé ʻi he maká pe ʻoneʻoné. Fakaafeʻi kinautolu ke nau fakamatalaʻi hono ʻuhingá.

Kole ki ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e Mātiu 7:24–27.

  • Fakatatau ki he veesi 24, ko e hā e ngaahi ngāue ne folofola ʻe he Fakamoʻuí te Ne ʻai ha tokotaha ke hangē ha tangata poto ʻokú ne langa hono falé ʻi he maká?

  • Fakatatau ki he veesi 26, ko e hā e ngaahi ngāue ne folofola ʻe he ʻEikí te ne ʻai ha tokotaha ke hangē ha tangata vale ʻokú ne langa hono falé ʻi he ʻoneʻoné?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku fakafofongaʻi ʻe he ʻuhá, tāfeá mo e matangí (vakai, veesi 27; vakai foki, Hilamani 5:12) ʻi he ngaahi talanoa fakatātā ko ʻení?

  • Ko e hā ha ngaahi tefitoʻi moʻoni fekauʻaki mo e ngāue ʻi he ngaahi akonaki ʻa e ʻEikí ʻe lava ke tau ako mei he ngaahi talanoa fakatātā ko ʻení? (ʻE lava ke fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ha ngaahi lea kehe, ka ʻoku totonu ke ʻilo ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení:: Kapau te tau fanongo mo ngāue ʻi he ngaahi akonaki ʻa e ʻEikí, te Ne fakamālohia kitautolu ke tau kātakiʻi hotau ngaahi ʻahiʻahí. Kapau ʻoku tau fanongo ki he ngaahi akonaki ʻa e ʻEikí kae ʻikai muimui ki ai, he ʻikai leva ke tau maʻu ʻa e poupou ʻoku tau fie maʻú ʻi he taimi ʻoku hoko mai ʻa e ngaahi faingataʻá.)

Fakaafeʻi e kau akó ke fakakaukau ki he meʻa naʻe akoʻi ʻe he ʻEikí ʻi he Malanga ʻi he Moʻungá (vakai Mātiu 5–7). Fakaafeʻi kinautolu ke nau hangē ko e kau tangata potó ʻaki ʻenau fili ke ngāue ʻo fakatatau mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ne akoʻi ʻe he Fakamoʻuí. Mahalo te ke fie tukuange ha taimi ki he kau akó ke nau hiki e founga te nau moʻuiʻaki ai ha tefitoʻi moʻoni ʻe taha pe lahi ange mei he lēsoni ko ʻení pe ko e lēsoni ʻe tolu kuo ʻosí.

Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

Mātiu 7:1–2. Ko hono fakahoko ʻo e fakamaau māʻoniʻoní

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Tāleni H. ʻOakesi ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá fekauʻaki mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku tokoni mai kiate kitautolu hono fakahoko ʻo e ngaahi fakamaau totonú kae ʻikai ko e fakamaau aofangatukú:

“ʻOku ‘i ai ha faʻahinga fakamaau ‘e ua, ko e ngaahi fakamaau fakaʻosí, ‘a ia ‘oku taʻofi ke ‘oua te tau fai, mo e ngaahi fakamaau fakakonga, ‘a ia ‘oku fakahinohinoʻi kitautolu ke tau fai kae makatuʻunga ‘i he ngaahi tefitoʻi moʻoni ‘oku māʻoniʻoni. …

“… Ko e hā ne fekauʻi ai ʻe he Fakamoʻuí ke ʻoua te tau fai e fakamaau fakaʻosi ko ʻení? ʻOku ou tui naʻe ʻomai ʻa e fekau ko ʻení he ʻoku tau aafe ke fakamāuʻi leva ha taha ʻi he taimi ʻoku tau pehē ai ʻe ʻalu ha taha ki heli (pe ki langi) koeʻuhí ko ha meʻa naʻá ne fai pe ʻi ha taimi pau. …

“ʻOku tau fakamaauʻi hono fili hotau kaungāmeʻá, fili ki he founga ʻo hono fakamoleki hotau taimí mo e paʻangá, pea pehē foki ki hono fili ʻo ha hoa taʻengatá. Ko e moʻoni ʻoku kau ʻi he niʻihi ʻo e ngaahi fakamaau ko ʻení ʻa kinautolu naʻe fakamatala ki ai ʻa e Fakamoʻuí ʻi he taimi naʻá Ne akoʻi ai ʻoku kau ʻi he fakamāú ʻa e ‘ngaahi meʻa mamafa ange ʻo e fonó’ (Mātiu 23:23.) …

“ʻI he ngaahi fakamaau tautea kuo pau ke tau faí, ʻoku totonu ke tau tokanga ke fai fakamaau totonu. ʻOku totonu ke tau fekumi ki he fakahinohino ʻa e fakahinohino ʻa e Laumālié ʻi heʻetau ngaahi filí. ʻOku totonu ke tau fakangatangata ʻetau fai fakamāú ki hotau lakanga tauhí. Ka lava, ʻoku totonu ke tau fakaʻehiʻehi mei hono fakamaauʻi e kakaí kae ʻoua kuó ke maʻu ha ʻilo feʻunga ki he ngaahi moʻoniʻi meʻá. ʻO fakatatau ki he meʻa ʻe lavá, ʻoku totonu ke tau fakamaauʻi ʻa e tūkungá kae ʻikai ko e kakaí. ʻOku totonu ke tau fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi tuʻunga ʻulungaanga māʻoniʻoní ʻi he kotoa ʻo ʻetau ngaahi fakamāú. Pea, ʻi he ngaahi meʻá ni kotoa kuo pau ke tau fakamanatuʻi ʻa e fekau ʻo e fakamolemolé” (“‘Judge Not’ and Judging,” Ensign, Aug. 1999, 7, 9, 13).

Mātiu 7:15–20. “Vakai telia ʻa e kau palōfita kākā, ʻoku haʻu kiate kimoutolu ʻoku kofu fakasipi”

Naʻe pehē ʻe ʻEletā M. Lāsolo Pālati ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

“ʻI he taimi ʻoku tau fakakaukau ai ki he kau palōfita kākaá mo e kau akonaki kākaá, ʻoku tau faʻa fakahehema ke fakakaukau kiate kinautolu ʻoku nau taukaveʻí ha tokāteline ʻoku mahino ʻene halá pe pehē ʻoku maʻu mafai ke akoʻi e ongoongolelei moʻoni ʻo Kalaisí ʻo fakatatau ki he fakaʻuhinga pē ʻanautolú. ʻOku tau faʻa fakakaukau ʻoku fekauʻaki ʻa e niʻihi fakafoʻituitui peheé mo ha fanga kiʻi kulupu ʻi he ngaahi pao ʻo e sosaietí. Neongo ia, ʻoku ou toe fakaongo atu: ʻoku ʻi ai ha kau palōfita kākā mo ha kau akonaki kākā ʻoku nau maʻu pe tala ʻoku nau maʻu ha mēmipasipi ʻi he Siasí. ʻOku ʻi ai ʻa kinautolu, taʻe ʻi ai ha mafai, ʻoku nau maʻu ʻa e fakaongoongolelei ʻo e Siasí ki heʻenau ngaahi nāunaú mo e ngaahi ngāué. Tokanga Telia ʻa e faʻahinga peheé. …

“… Tokanga telia ʻa kinautolu ʻoku nau lea mo pulusi ʻo fakafepakiʻi ʻa e kau palōfita moʻoni ʻa e ʻOtuá mo fakaului ʻa e niʻihi kehe kae ʻikai tokanga ki he lelei taʻengata ʻa kinautolu ʻoku nau fakataueleʻí” (“Beware of False Prophets and False Teachers,” Ensign, Nov. 1999, 62–63).