Laipelí
Lēsoni 114: 2 Kolinitō 4–5


Lēsoni 114

2 Kolinitō 4–5

Talateú

Naʻe akoʻi ʻe Paula ʻi heʻene tohi ki he Kāingalotu ʻi Kolinitoó, ʻoku fakataimi mo siʻisiʻi ʻa e ngaahi ʻahiʻahi mo e faingataʻa ʻo e moʻuí ni ʻi hono fakafehoanaki atu ki he ngaahi tāpuaki ʻo e taʻengatá. Naʻá ne akoʻi foki ʻa e Kāingalotú fekauʻaki mo e Fakamāú mo fakamoʻoni ko Sīsū Kalaisi naʻá Ne ai ke tau lava ʻo fakalelei ki he ʻOtuá.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

2 Kolinitō 4

ʻOku fakamoʻoni ʻa Paula neongo ʻokú ne lotomamahi, ʻoku ʻikai ke ne manavahē pe faingataʻaʻia

Fakaʻaliʻali e fakatātā 1.

ʻĪmisi
man pussing another man
  • Ko e hā ʻoku fakahaaʻi mai ʻe he fakatātā ko ʻení?

  • Ko e hā ʻe ala fakakaukau ki ai ʻa e tokotaha ʻoku tekeʻí fekauʻaki mo e tokotaha ʻokú ne tekeʻi iá?

Fakaʻaliʻali e fakatātā 2.

ʻĪmisi
man pushing another man from street with automobile coming
  • ʻOku liliu fēfē hoʻo sio ki he fakatātā ʻuluakí ʻi ha ʻuhinga lahi ange ʻa hoʻo fakakaukau fekauʻaki mo e meʻa ʻokú ne fakahaaʻi maí?

Fakamatalaʻi ange naʻe tohi ʻa Paula ki he Kāingalotu Kolinitoó ke tokoni kiate kinautolu ke nau mamata ki he ʻuhinga lahi ange ʻo e ngaahi faingataʻá. Fakaafeʻi e kau akó ke nau kumi ha ngaahi moʻoni ʻi heʻenau ako ʻa e 2 Kolinitō 4 naʻe akoʻi ʻe Paula ki he Kāingalotú fekauʻaki mo honau ngaahi faingataʻá.

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e 2 Kolinitō 4:1–7 ʻaki hano fakamatalaʻi ange naʻe fakapapauʻi ʻe Paula ki he Kāingalotú kuó ne malangaʻi totonu ʻa e ongoongoleleí kiate kinautolu. Naʻá ne akoʻi ange ʻoku ngāue ʻa Sētane, “ʻotua ʻo e māmani” (veesi 4), ke tauhi ʻa e kakaí mei hono tali ʻo e ongoongoleleí. Naʻe fakafehoanaki ʻe Paula ia mo ʻene kau kaungā faifekaú ki he ngaahi ipu ʻumea ʻoku ʻi ai e “koloa” ʻo e “ʻilo ʻo e nāunau ʻo e ʻOtuá” (veesi 6–7).

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e 2 Kolinitō 4:8–9. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi pe naʻe fakamatalaʻi fēfē ʻe Paula e ngaahi faingataʻa ʻo ʻene ngāue fakafaifekaú.

  • Naʻe fakamatalaʻi fēfē ʻe Paula e ngaahi faingataʻa ʻo ʻene ngāue fakafaifekaú?

  • Ko e hā e ngaahi kupuʻi lea naʻe fakaʻaongaʻi ʻe Paula ke fakamatalaʻi e founga naʻá ne tali ʻaki ʻa e ngaahi faingataʻa ko ʻení?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā naʻe kei loto lelei ai pē ʻa Paula lolotonga ʻene tofanga he ngaahi faingataʻa ko ʻení?

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e 2 Kolinitō 4:11–14 ʻaki hano fakamatalaʻi ange naʻe akoʻi ʻe Paula neongo ʻe mate ha kakai ʻe niʻihi ki he ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí, ʻe fakataimi pē ʻenau maté.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e 2 Kolinitō 4:14–16. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa naʻe ʻilo ʻe Paula naʻá ne tokoniʻi ia ke fehangahangai mo e ngaahi ʻahiʻahi mo e ngaahi fakatanga ko ʻení.

  • Ko e hā naʻe ʻilo ʻe Paula naʻá ne tokoniʻi ia ke fehangahangai mo e ngaahi ʻahiʻahí mo e ngaahi fakatangá?

  • ʻOku ʻuhinga nai ki he hā ʻa e kupuʻi lea “ka ʻi he fakaʻau ʻo mole homau tangata ʻi tuʻá, ʻoku fakafoʻou ʻa e lotó ʻi he ʻaho kotoa pē” (veesi 16) ? (Neongo ʻe mate fakaesino ʻa Paula mo hono ngaahi hoa ngāue, naʻe fakamālohia fakaʻaho ʻa honau ngaahi laumālié.)

Vahevahe ʻa e kau akó ke nau tauhoa. Fakaafeʻi e ngaahi hoa takitaha ke nau lau leʻolahi fakataha ʻa e 2 Kolinitō 4:17–18, ʻo kumi e ngaahi moʻoni naʻe akoʻi ʻe Paula ki he Kāingalotú fekauʻaki mo e ngaahi ʻahiʻahí mo e ngaahi faingataʻá. Kole ki he hoa takitaha ke nau ngāue fakataha ke tali ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi heʻenau pepa ki he kalasí pe tohinoa ako folofolá. Mahalo te ke fie maʻu ke ʻoatu ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi ha laʻi pepa tufa pe hiki kinautolu ʻi he palakipoé.

ʻĪmisi
Laʻipepa Tufa

2 Kolinitō 4:17–18

Tohi lēsoni ʻo e Fuakava Foʻoú maʻá e Faiako Seminelí—Lēsoni 114

  1. Ko e hā e foʻi moʻoni naʻe akoʻi ʻe Paula ki he Kāingalotú fekauʻaki mo e ngaahi ʻahiʻahí mo e ngaahi faingataʻá.

  2. Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke tau sio ki heʻetau ngaahi faingataʻaʻiá ʻi ha ʻuhinga lahi ange ʻi he palani ʻa e Tamai Hēvaní.

  3. Ko e fē nai ha taimi kuó ke mamata ai ki ha taha ʻoku kei mālohi pē lolotonga e ngaahi ʻahiʻahí koeʻuhí ne nau sio ki heʻenau ngaahi faingataʻaʻiá ʻi he ʻuhinga lahi ange ʻi he palani ʻa e Tamai Hēvaní?

Hili ha taimi feʻunga, kole ki he kau akó ke tohi ʻenau ngaahi tali ki he fehuʻi fika ʻuluaki ʻi he palakipoé. (ʻE lava ke lahi e ngaahi moʻoni ʻe tohi ʻe he kau akó, kau ai ʻa e ngaahi meʻá ni: ʻOku siʻisiʻi hotau ngaahi ʻahiʻahi ʻi he moʻuí ni ʻi hono fakafehoanaki atu ki he ngaahi tāpuaki taʻengata ʻoku maʻu ʻi heʻetau kātakiʻi faivelenga kinautolú. ʻOku ʻikai fie maʻu ke siva ʻetau ʻamanakí he ngaahi taimi ʻo e faingataʻá koeʻuhí he ʻe lava ke ʻomi ʻe he fanga kiʻi faingataʻa īkí e tupulaki taʻengatá mo e langilangí. ʻOku ʻi ai ha taumuʻa taʻengata ʻo etau faingataʻaʻiá, neongo he ʻikai ke tau lava ʻo mamata ki ai ʻi he moʻui fakamatelié.

Fakaafeʻi ha kau ako ʻe niʻihi ke lipooti ʻenau ngaahi tali ki he fehuʻi hono uá. Hili ʻenau lipōtí, fakakaukau ke fai ha ngaahi fehuʻi ke muimuiʻi ʻo hangē ko ʻení:

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻe lava ke ʻomi ʻe hotau ngaahi ʻahiʻahí mo e ngaahi faingataʻaʻiá ha tupulaki?

  • ʻE lava fēfē ʻe he manatu ki he ngaahi moʻoni ko ʻení ʻo tokoniʻi kitautolu ke tau kātakiʻi ʻi he faivelenga e ngaahi ʻahiʻahí mo e ngaahi faingataʻá?

Fakaafeʻi ha kau ako ʻe niʻihi ke vahevahe ʻenau ngaahi tali ki he fehuʻi hono tolú. Fakakaukau ke vahevahe ha taha ʻo hoʻo ngaahi aʻusiá.

2 Kolinitō 5

ʻOku akoʻi ʻe Paula e Kāingalotú fekauʻaki mo e Fakamāú mo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí

ʻOange ki he tokotaha ako takitaha ha laʻi pepa. Kole ki he tokotaha kotoa pē ke peluki e laʻipepá ʻi lotomālie pea tohi hono hingoá ʻi he tafaʻaki ʻe taha pea mo e Tamai Hēvaní ʻi he faʻahi ʻe tahá. Fakamatalaʻi ange ko e taimi ne tau haʻu ai ki he māmaní, ne tau mavahe mai ai mei he ʻao ʻo e Tamai Hēvaní. Fakaafeʻi e kau akó ke vaheua ʻenau laʻipepá pea tuku mavahevahe kinaua.

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻe lava ke fakafofongaʻi ai ʻe he laʻipepa ne vaheuá ʻa e meʻa naʻe hoko ʻi he taimi ne tau mavahe mai ai mei he ʻao ʻo e Tamai Hēvaní pea haʻu ki he māmaní ke aʻusia ʻa e moʻui fakamatelié?

Fakaafeʻi e kau akó ke kumi ha ngaahi moʻoni ʻi heʻenau ako ʻa e 2 Kolinitō 5 ʻe lava ke ne tokoniʻi kinautolu ke mahino ʻa e meʻa kuo pau ke nau fai ke toe foki hake ai ki he ʻao ʻo e Tamai Hēvaní.

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e 2 Kolinitō 5:1–6 ʻaki hano fakamatalaʻi ange naʻe pehē ʻe Paula neongo ʻetau mavahe mei he ʻOtuá ʻi he moʻui fakamatelié pea iku ʻo mate, te tau toetuʻu pea toe moʻui.

Fakaafeʻi e kau akó ke lau fakalongolongo ʻa e 2 Kolinitō 5:6–7, ʻo kumi e meʻa naʻe akoʻi ʻe Paula ki he Kāingalotú ʻoku totonu ke nau fai ʻi heʻenau ʻilo ʻoku nau mavahe mei he ʻOtuá ʻi he moʻui fakamatelié.

  • Ko e hā e moʻoni naʻe akoʻi ʻe Paula fekauʻaki mo ʻetau mavahe mei he ʻOtuá ʻi he moʻui fakamatelié? (Mahalo ʻe fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ha ngaahi lea kehekehe, kae fakapapauʻi ʻoku nau ʻilo ʻa e foʻi moʻoni ko ʻení: Koeʻuhí ko ʻetau mavahe mei he ʻOtuá ʻi he moʻui fakamatelié, ʻoku totonu leva ke tau ʻaʻeva ʻi he tui kae ʻikai ʻi he mamata. Fakaafeʻi e tokotaha ako takitaha ke tohi ʻa e moʻoni ko ʻení ʻi he konga laʻipepa naʻe hiki ai hono hingoá.)

  • ʻOku ʻuhinga ki he hā ʻa e “ʻaʻeva ʻi he tui, [kae] ʻikai ʻi he mamata? (veesi 7)

  • Ko e hā ha ngaahi sīpinga ʻo ha ngaahi tūkunga pe fili te ke ala fehangahangai mo ia ʻe fie maʻu ai ke ke ʻaʻeva ʻi he tui kae ʻikai ʻi he mamata? (Hiki e tali ʻa e kau akó ʻi he palakipoé. ʻE ala kau ʻi heʻenau ngaahi talí ʻa e ngaahi tuʻunga moʻui ʻo e Siasí, ko e fili ke ʻalu ʻo ngaue fakafaifekau, pe vahevahe ʻenau fakamoʻoní.)

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau fakakaukau ki ha taimi ne nau ʻaʻeva ai (pe ko ha taha ʻoku nau ʻilo) ʻi he tui kae ʻikai ʻi he mamata? Kole ki ha niʻihi ʻo kinautolu ke vahevahe ʻenau aʻusiá.

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau ki ha tūkunga pe ko ha fili ʻoku nau lolotonga fehangahangai mo ia ʻa ia ʻoku faingataʻa ai ke nau ʻaʻeva ʻi he tuí? Poupouʻi kinautolu ke nau ʻaʻeva ʻi he tuí ʻi he tūkunga ko iá pea ʻi he ngaahi tūkunga kotoa pē.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e 2 Kolinitō 5:8–10. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa naʻe pehē ʻe Paula ʻoku totonu ke tau fai lolotonga ʻetau mavahe mei he ʻOtuá ʻi he moʻui fakamatelié.

  • Fakatatau ki he veesi 9, ko e hā naʻe pehē ʻe Paula ʻoku totonu ke tau fai lolotonga ʻetau mavahe mei he ʻOtuá ʻi he moʻui fakamatelié?

  • Fakatatau ki he ngaahi akonaki ʻa Paula ʻi he veesi 10, ko e hā ha foʻi moʻoni ʻe lava ke tau ako fekauʻaki mo e ʻuhinga ʻoku totonu ai ke tau fai ha ngaahi ngāue lelei ʻi he moʻui ko ʻení? (ʻE lava ke fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ha ngaahi lea kehe, ka ʻoku totonu ke nau ʻiloʻi ha moʻoni hangē ko ʻení: ʻE fakamaauʻi kitautolu ʻe Sīsū Kalaisi ʻo fakatatau ki he meʻa ne tau fai ʻi he moʻui fakamatelié. Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau fakakaukau ke fakaʻilongaʻi ʻa e kupuʻi lea ʻi he veesi 10 ʻokú ne akoʻi ʻa e foʻi moʻoni ko ʻení.)

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau ki he ngaahi liliu ʻe ala fie maʻu ke nau fakahoko ke teuteu ki he taimi ʻe fakamaauʻi ai kinautolu ʻe Sīsū Kalaisí. Poupouʻi kinautolu ke nau muimui ʻi he ngaahi ueʻi fakalaumālie te nau ala maʻú.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e 2 Kolinitō 5:15–16. Fakamatalaʻi ange ʻoku fakamahinoʻi mai ʻe he Liliu ʻa Siosefa Sāmita ʻo e 2 Kolinitō 5:16: “Ko ia, ngata mei heni ʻoku ʻikai te mau moʻui ʻo fakatatau ki he kakanó; ʻio, neongo naʻa mau moʻui ʻi muʻa ʻo fakatatau ki he kakanó, ka ʻi he hili ʻemau ʻilo ʻa Kalaisí, pea ngata mei heni ʻo fai atu ʻoku ʻikai te mau kei moʻui ʻo fakatatau ki he kakanó. ). Fakaafeʻi e kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa naʻe fai ʻe Sīsū Kalaisi maʻatautolu koeʻuhí kae lava ke tau toe foki hake ki he ʻao ʻo e Tamai Hēvaní.

  • Fakatatau ki he veesi 15, ko e hā naʻe fai ʻe Sīsū Kalaisi ke tokoni ke tau toe foki hake ki he Tamai Hēvaní?

  • Fakatatau ki he veesi 15-16, ko e hā ʻoku fai ʻe he kau tuí koeʻuhí ko e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí? (ʻOku moʻui ʻa e kakai tuí ʻi ha moʻui ʻoku fakatefito ʻia Kalaisi pea ʻoku ʻikai ke nau muimui he ngaahi hala ʻo e māmaní pe tukulolo ki he kakanó. Fakaafeʻi e tokotaha ako takitaha ke tohi ʻa e fakamatala ko ʻení ʻi he konga laʻipepa naʻe hiki ai hono hingoá.)

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e 2 Kolinitō 5:17–19. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e founga ʻe lava ke tokoniʻi ai ʻe he Fakalelei ʻa Kalaisí e Kāingalotú ke nau toe foki hake ki he ʻao ʻo e Tamai Hēvaní.

  • ʻE lava fēfē ʻe he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí ʻo tokoniʻi kitautolu ke tau toe foki hake ki he ʻao ʻo e Tamai Hēvaní? (Hili e tali ʻa e kau akó, hiki ʻa e moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé: ʻE lava ke tau hoko ʻo foʻou pea fakalelei ki he ʻOtuá ʻi he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí. Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke tohi ʻa e moʻoni ko ʻení ʻi he konga laʻipepa naʻe hiki ai ʻa e “Tamai Hēvaní”.)

  • ʻOkú ke pehē ko e ha hono ʻuhinga ʻo e “hoko ʻo foʻoú”? (veesi 17)

Fakaafeʻi e kau akó ke lau fakalongolongo ʻa e Mōsaia 27:23–26, ʻo kumi ha ngaahi fakaikiiki fekauʻaki mo e ʻuhinga ʻo e hoko ʻo foʻoú. Hili ha taimi feʻunga, fakaafeʻi ha niihi ʻo e kau akó ke vahevahe ʻa e meʻa ne nau maʻú.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau ʻa e lea ko ʻeni naʻe fai ʻe ʻEletā Tēvita A. Petinā ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá. Kole ki he kalasí ke nau fakafanongo ki heʻene fakamatala fekauʻaki mo e founga ʻe lava ke tau hoko ai ʻo foʻoú.

ʻĪmisi
Elder David A. Bednar

“ʻOku fie maʻu ʻe he tefitoʻi natula ʻo e ongoongolelei ʻa Sīsū Kalaisí ha liliu mahuʻinga mo fakaʻaufuli ʻi hotau ʻulungāngá ʻa ia naʻe malava ke fakahoko ʻi he Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí. ʻOku ʻomi ʻe he ului moʻoní ha liliu ʻi he tuí, lotó, mo e moʻui ʻa ha taha ke ne tali pea fai ki he finangalo ʻo e ʻOtuá (vakai, Ngāue 3:19; 3 Nīfai 9:20 ) mo fai ha tukupā ke hoko ko ha ākonga ʻa Kalaisi.

“… ʻI heʻetau talagofua ki he ngaahi ouau mo e ngaahi fuakava ʻo e fakamoʻuí mo e hakeakiʻí (vakai, T&F 20:25), ‘vivili atu ki muʻa ʻi he tui mālohi kia Kalaisi’ (2 Nīfai 31:20), pea kātaki ʻi he tui ki he ngataʻangá (vakai, T&F 14:7), ʻoku tau hoko ai ko ha kakai foʻou ʻia Kalaisi (vakai 2 Kolinitō 5:17)” (“Ului ki he ʻEikí,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2012, 107).

Fakaafeʻi e tokotaha ako takitaha ke fakatahaʻi ʻa e ongo laʻipepá. Fakamatalaʻi ange ko e fakaleleí ko hano fakatahaʻi ia ʻo ha ongo meʻa naʻe mavahevahe kimuʻa. Koeʻuhí ko e Hinga ʻa ʻĀtamá kae ʻumaʻā ʻetau ngaahi angahalá, ʻoku tau mavahe fakalaumālie ai mei he Tamai Hēvaní. ʻOku ʻaloʻofa ʻa Sīsū Kalaisi ke fakalelei kitautolu ki he Tamaí mo fakafoki mai hotau vā fetuʻutaki mo Iá, ʻo fakafou ʻi Heʻene Fakaleleí.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e 2 Kolinitō 5:20–21. Kole ki he kalasí ke kumi ʻa e ngaahi meʻa naʻe naʻinaʻi ʻe Paula ki he Kāingalotu ke faí.

  • Ko e hā naʻe naʻinaʻi ʻe Paula ki he Kāingalotú ke faí?

  • Ko e hā naʻe akoʻi ʻe Paula fekauʻaki mo Sīsū Kalaisí ʻa ia ne lēkooti ʻi he veesi 21? (Neongo naʻe ʻikai ha angahala ʻa Sīsū Kalaisi, naʻá Ne kātakiʻi ʻetau ngaahi angahalá koeʻuhí kae lava ke tau māʻoniʻoni.)

Fakamoʻoni ki he ngaahi moʻoni naʻe ʻilo ʻe he kau akó ʻi he lēsoni ko ʻení. Kole ki he kau akó ke nau toe vakaiʻi ʻa e lisi ʻo e ngaahi moʻoni ne nau hikí pea fakakaukau ki he meʻa kuo pau ke nau fai ke nau fakalelei ai ki he ʻOtuá. Poupouʻi kinautolu ke muimui ʻi he ngaahi ueʻi fakalaumālie te nau ala maʻú.

Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

2 Kolinitō 4:5–10. “Fakaʻapiʻapi ʻa kimautolu mei he potu kotoa pē, ka ʻoku ʻikai efituʻu”

Lolotonga ha taimi faingataʻa, naʻe maʻu ʻe Siaosi A. Sāmita, ko e Tokoni ʻUluaki kia Pilikihami ʻIongí ha faleʻi mei he Palōfita ko Siosefa Sāmitá, ʻa ia naʻá ne tokoua ʻakí ʻa ia ne meimei tatau mo e ngaahi akonaki ʻa Paula ki he Kāingalotu Kolinitoó:

“Naʻá ne talamai kiate au ʻoku ʻikai totonu ke u teitei loto-foʻi, tatau ai pē pe ko e hā ʻa e ngaahi faingataʻa te ne ʻākilotoa aú. Kapau te u melemo hifo ʻi he vanu loloto taha ʻo Nova Sikōtiá pea tanumia au ʻe he ʻOtu Moʻunga Maká kotoa, ʻoku ʻikai totonu ke u loto-foʻi ka ke u kātaki pē, tui, mo loto-toʻa, pea te u ikuna ʻi he ikuʻangá.” (Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa Sāmita [2007], 270).

2 Kolinitō 4:17. Tauhi ʻetau ngaahi faingataʻaʻia ʻi he moʻui fakamatelié ʻi hono tuʻunga totonú

Naʻe fakaʻaongaʻi ʻe ʻEletā Paula V. Sionisoni ʻo e Kau Fitungofulú e ngaahi lea ʻa Paulá ke tokoniʻi kitautolu ke tau fakakaukau ki hotau ngaahi faingataʻaʻia fakamatelié ʻi ha founga taʻengata:

“Naʻe akoʻi ʻe he ʻAposetolo ko Paulá, ‘He ko homau mamahi maʻamaʻá ni, ʻa ia ʻoku ʻosingofuá, ʻoku fakatupu maʻamautolu ʻa e lelei ʻoku lahi hake fakamanavahē ʻaupito pea mamafa mo taʻengata’ [2 Kolinitō 4:17]. ʻOku mālie hono fakaʻaongaʻi ʻe Paula e foʻi lea ‘mamahi maʻamaʻa.’ ʻOku maʻu ʻeni mei ha tokotaha naʻe teʻia, [tolongi] ʻaki ʻa e maká, mate ʻi he vaká, nofo fale fakapōpula, pe ko ha taha naʻá ne aʻusia ha ngaahi faingataʻa lahi [vakai, 2 Kolinitō 11:23–28]. ʻOku ʻikai ke u loko tui ʻe ʻi ai ha tokolahi ʻo kitautolu te tau pehē ʻoku faingofua pē hotau ngaahi faingataʻaʻiá. Ka ko hono fakafehoanaki atu ki he ngaahi tāpuaki mo e tupulaki ʻoku tau maʻú ʻi he ngataʻangá, ʻi he moʻuí ni pea ʻi he taʻengatá fakatouʻosi, ʻoku faingofua moʻoni hotau ngaahi ʻahiʻahí” (“Mahulu Hake He Kau Ikuná ʻIate Ia naʻe ʻOfa Kiate Kitautolú” Ensign pe Liahona, Mē 2011, 79).

2 Kolinitō 5:19. “Fakalelei ʻa māmani kiate ia”

Naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻEletā Pulusi R. Makongikī ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá e ngaahi akonaki ʻa Paula fekauʻaki mo e fakaleleí ʻo pehē:

“Ko e fakaleleí ko e founga ia hono totongi e tangatá mei hono tuʻunga angahalá mo e fakapoʻuli fakalaumālié pea fakafoki ia ki ha tuʻunga ʻoku fenāpasi mo uouangataha mo e ʻOtuá. ʻOku ʻikai toe hoko ai ʻa e tangatá mo e ʻOtuá ko ha ongo fili. Ko e tangata naʻe tomuʻa fakakakano mo koví, ʻa ia naʻe moʻui fakatatau mo e kakanó, ʻoku hoko ia ʻo foʻou ʻi he Laumālie Māʻoniʻoní; ʻe toe fanauʻi foʻou ia, pea hangē ha kiʻi tamasiʻi valevalé, te ne moʻui ʻia Kalaisi” (Doctrinal New Testament Commentary, 3 vols. [1965–73], 2:422–23).