Laipelí
Lēsoni 122: ʻEfesō 4


Lēsoni 122

ʻEfesō 4

Talateú

Naʻe akoʻi ʻe Paula ne fokotuʻu ʻe he ʻEikí Hono Siasí pea ui e kau takí ke fakahaohaoaʻi mo fakatahatahaʻi fakatouʻosi e Kāingalotú. Naʻá ne poupouʻi foki e kāingalotu ʻo e Siasí ke liʻaki ʻenau founga motuʻá pea moʻui ʻaki e meʻa naʻa nau ʻilo ʻoku moʻoní.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

ʻEfesō 4:1–16

ʻOku akoʻi ʻe Paula ʻa e mahuʻinga ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisí

Fakaafeʻi e kau akó ke fakakaukauʻi ʻa e ongo tūkunga ko ʻení:

  1. ʻOku kole hoʻo faiako he akó ki he kalasí ke fakahaaʻi ʻenau ngaahi fakakaukaú ki ha tefito ʻoku lahi hono tālangaʻí. ʻI hono vahevahe ʻe he kau akó ʻenau ngaahi fakakaukaú, ʻokú ke fakatokangaʻi ʻoku poupouʻi ʻe honau tokolahi ha fakakaukau ʻoku kehe mei he ngaahi akonaki ʻo e Siasí.

  2. Kuo fakalaoʻi ʻe he kau faʻu lao ʻi homou fonuá ha ʻulungaanga kuo akoʻi ʻe he kau taki ʻo e Siasí ʻoku hala.

  • Ko e hā nai ʻe faingataʻa ai ha ngaahi tūkunga hangē ko ʻení ki ha mēmipa ʻo e Siasí?

Fakaafeʻi e kau akó ke kumi ʻi heʻenau ako e ʻEfesō 4:1–16 ha foʻi moʻoni fekauʻaki mo e founga te tau lava ai ʻo ʻilo e meʻa ʻoku totonú mo e meʻa ʻoku halá ʻi ha māmani ʻoku feliliuaki ai e tuʻunga ʻulungaanga mahuʻingá mo e meʻa ʻoku tui ki aí.

Fakamanatu ki he kau akó mahalo naʻe tohi ʻa Paula ʻi he tohí ni ki he kau mēmipa foʻou ʻo e Siasí. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e ʻEfesō 4:1–6. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai pea kumi e meʻa naʻe akoʻi ʻe Paula fekauʻaki mo e Siasí mo hono tokāteliné.

  • Ko e hā naʻe akoʻi ʻe Paula fekauʻaki mo e Siasí mo hono tokāteliné?

  • ʻOkú ke pehē naʻe ʻuhinga ʻa Paula ki he hā ʻi heʻene akoʻi ʻoku ʻi ai ha “ʻEiki pē taha, ko e tui pē taha, [mo e] papitaiso pē taha”? (veesi 5). (ʻI he kuonga ʻo Paulá, hangē ko hotau kuongá, ʻoku ʻi ai ʻa e Siasi moʻoni pē ʻe taha ʻo Sīsū Kalaisi ʻi he māmaní [vakai, T&F 1:30].)

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e ʻEfesō 4:7–10 ʻaki hono fakamatalaʻi ange naʻe akoʻi ʻe Paula kuo foaki mai kiate kitautolu kotoa ʻo fakafou ʻi he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí, ʻa e meʻaʻofa ʻo ʻEne ʻaloʻofá. Naʻá ne akoʻi foki naʻe foaki ʻe Kalaisi ha ngaahi meʻaʻofa kehe ki he faʻahinga ʻo e tangatá.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e ʻEfesō 4:11. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa naʻe foaki ʻe he ʻEikí ki he Siasí. Fakaafeʻi e kau akó ke lipooti e meʻa ʻoku nau maʻú.

  • Ko e hā naʻe foaki ʻe he ʻEikí ki he Siasí?

Fakamatalaʻi ange ʻe malava ke kehe ʻa e hingoa ʻo e ngaahi tuʻunga ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻi he Siasí he ʻahó ni mei he hingoa naʻe fakaʻaongaʻi ʻi he kuonga ʻo Paulá pea mahalo he ʻikai maʻu ʻi he Siasí kimuʻa ʻa e fatongia kotoa ʻoku ʻi he Siasí he ʻaho ní. Hangē ko ʻení, naʻe akoʻi ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ko e “ʻevangelioó ko e Pēteliake” (Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa Sāmita [2007], 159). Ko e faifekaú foki ko ha tauhisipi, pe ko e taha ʻokú ne tataki ha tākanga monumanu—ko ha fakamatala ʻoku feʻunga mo e kau pīsope ʻi onopōní, kau palesiteni fakakoló, kau palesiteni fakasiteikí mo e kau palesiteni fakavahefonuá.

Hiki ʻa e sētesi taʻekakato ko ʻení ʻi he palakipoé: Kuo ui ʻe he ʻEikí ʻa e kau ʻaposetolo, kau palōfita, mo e kau taki kehe ʻo e Siasí ke tokoni …

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e ʻEfesō 4:12–13. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e ʻuhinga naʻe foaki ai ʻe he ʻEikí e kau ʻaposetolo, kau palōfita mo e kau taki kehe ki he Siasí.

  • Ko e hā e taumuʻa naʻe fokotuʻu ai ʻe he ʻEikí ha kau ʻaposetolo, kau palōfita, mo e kau taki kehe ʻo e Siasí ki Hono Siasí? (Tānaki atu e fakahaohaoaʻi ʻa e Kāingalotú ki he fakamatala ʻi he palakipoé.)

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻoku tokoni ai e kau ʻaposetoló, kau palōfitá, mo e kau taki kehe ʻo e Siasí ke fakahaohaoaʻi kitautolu?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e ʻEfesō 4:14. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai pea kumi ha ʻuhinga ʻe taha naʻe foaki ai ʻe he ʻEikí ki Hono Siasí ʻa e kau ʻaposetoló, kau palōfitá, mo e kau taki kehé.

  • Ko e hā ha toe ʻuhinga naʻe fokotuʻu ai ʻe he ʻEikí e kau taki ko ʻení maʻá e kāingalotu ʻo e Siasí? (Tānaki atu ki he palakipoé ʻa e pea maluʻi kinautolu mei he ngaahi tokāteline halá koeʻuhí ke peheni ʻa e foʻi moʻoní kakato: Kuo ui ʻe he ʻEikí e kau ʻaposetolo, kau palōfita, mo e kau taki kehe ʻo e Siasí ke tokoni ʻi hono fakahaohaoaʻi e Kāingalotú pea maluʻi kinautolu mei he ngaahi tokāteline halá.)

ʻĪmisi
boat in rough water

Ke tokoni ke mahino ki he kau akó ʻa e fakatātā ʻi he veesi 14, fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo ha vaka ʻi he lotolotonga ʻo ha tahi hou. Pe te ke tā pe ko ha tokotaha ako ha fakatātā he palakipoé ha vaka ʻi ha tahi hou .

  • Ko e hā ʻe lava ke hoko ki ha vaka ʻoku fepāleaki holo ʻi he fukahi vaí ʻi ha matangi mālohi?

Toe vakai ki he ongo tūkunga naʻe fakamatalaʻi ‘i he kamataʻanga ‘o e lēsoní.

  • Ko e hā ha founga ʻe lava ʻo fakatatau ai ha vaka ʻoku fepālekina ʻi he tahi hoú ki ha taha ʻoku “felīlīaki mo feʻaveaki fano” (veesi 14) ʻe he ngaahi matangi feliliuaki ʻo e ngaahi akonaki halá mo e fakakaukau ʻa e kakaí?

  • ʻOku tokoni fēfē e ngaahi akonaki ʻa e kau ʻaposetoló, kau palōfitá, mo e kau taki kehe ʻo e Siasí ke folaua ʻe he kau muimui ʻo e ʻOtuá ʻa e ngaahi tahi hou ko ʻení pea foki hao ki he Tamai Hēvaní?

Hiki e ngaahi uiuiʻi ko ʻeni ʻi he Siasí ʻi he palakipoé: kau ʻaposetolo, kau palōfita, kau pēteliake, kau pīsope, mo e kau faiako. Fakaafeʻi e kau akó ke fili ha uiuiʻi ʻe ua pea hiki ʻi heʻenau pepa ki he kalasí pe tohinoa ako folofolá ha founga kuo tokoniʻi ai kinautolu ʻe ha taki ʻokú ne maʻu ʻa e uiuiʻi ko iá ke nau fakalakalaka pe tupulaki fakalaumālie pe tokoni ke maluʻi kinautolu mei he tokāteline halá mo e kākaá. Hili ha taimi feʻunga, fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke vahevahe ha taha ʻo e ngaahi aʻusia ne nau hikí.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e ʻEfesō 4:15–16. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai pea kumi e founga ʻoku totonu ke akoʻi ai kitautolu ʻe hotau kau taki ʻi he Siasí ʻi he ngaahi moʻoni ʻo e ongoongoleleí.

  • Ko e hā e founga ʻoku totonu ke akoʻi ai kitautolu ʻe hotau kau taki ʻi he Siasí ʻa e ngaahi moʻoni ʻo e ongoongoleleí?

ʻEfesō 4:17–32

ʻOku poupouʻi ʻe Paula e Kāingalotú ke liʻaki ʻa e koví pea hoko ʻo foʻou ʻia Sīsū Kalaisi

ʻOmi ki he kalasí ha kote pe sāketi vala siʻi (lelei tahá ha kote ʻoku motuʻa pe mahaehae ʻaupito). Kapau foki ʻe lava, ʻomi ha kote pe sāketi ʻe feʻunga ke tui ki ha kātoanga ʻoku hoko. (Kapau ʻokú ke fie fakahoko, ʻe lava ke ke ʻomi ha sote vala siʻi ʻe taha mo e sote fakaʻofoʻofa ʻe taha. Fakapapauʻi ʻoku lahi feʻunga ʻa e ongo soté ke tui ʻe ha tokotaha ako ʻi tuʻa ʻi hono valá.) Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke haʻu ki muʻa ʻi he kalasí pea tui ʻa e kote vala siʻí. Kole ki he tokotaha akó ke tafoki pea fakaʻaliʻali ʻa e koté ki he kalasí. Hokó, kole ange ke ne vete ʻa e kote vala siʻí pea tui leva ʻa e kote fakaʻofoʻofa angé pea fakaʻaliʻali ia ki he kalasí. Fakamālō ki he tokotaha akó, pea fakaafeʻi ia ke vete ʻa e koté pea tangutu ki lalo.

  • Ko e fē ʻi he ongo koté ni ʻe lelei ange [ke tui] ki ha kātoanga ʻoku hoko?

Fakamanatu ki he kau akó mahalo naʻa ko e lea ʻa Paula ki he kau toki papi ului ki he Siasí. Fakaafeʻi e kau akó ke kumi ʻi heʻenau ako e ʻEfesō 4:17–32 ki ha founga naʻe fakaʻaongaʻi ai ʻe Paula e fakatātā ʻo hono liʻaki ha meʻa mo toʻo hake ha meʻa kehe ke akoʻi ki he kau ului foʻou ko ʻení ʻa e meʻa naʻe fie maʻu ke nau fai ʻi heʻenau hoko ko e kau ākonga ʻa Sīsū Kalaisí.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e ʻEfesō 4:17–20. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e ngaahi foʻi lea pe ngaahi kupuʻi lea ʻoku nau fakamatalaʻi ʻa e tuʻunga fakalaumālie ʻo e kau Senitaile ne ʻikai kau ki he Siasí.

  • Naʻe fakamatalaʻi fēfē ʻe Paula ʻa e tuʻunga fakalaumālie ʻo e kau Senitaile kehé?

  • Ko e hā naʻe pehē ʻe Paula ko e ʻuhinga naʻe ʻi he tuʻunga fakalaumālie ko ʻení ʻa e kau Senitaile kehé?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e ʻEfesō 4:21–24. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa naʻe tokoni ki he kāingalotu ʻo e Siasí ke nau kehe mei he kakai kehé.

  • Fakatatau ki he veesi 21, ko e hā naʻe tokoni ki he kāingalotu ʻo e Siasí ke nau kehe mei he kakai kehé?

Taki e tokangá ki he tokotaha ako naʻá ne tui ʻa e ongo koté, pea fehuʻi ki he kalasí e meʻa naʻe pau ke fai ʻe he tokotaha ako ko iá kimuʻa peá ne lava ʻo tui ʻa e sāketi pe kote fakaʻofoʻofa angé.

  • Ko e hā naʻe talaange ʻe Paula ki he kāingalotu ʻo e Siasí ke “siʻakí”? (veesi 22). (Mahalo te ke fie fakamanatu ki he kau akó ʻoku faʻa ʻuhinga e foʻi lea naʻe liliu ko e ʻulungaanga ki ha tōʻonga fakalūkufua ʻa ha taha.)

  • ʻOku ʻuhinga ki he hā ke “ʻai ʻe kimoutolu ʻa e tangata foʻoú”? (veesi 24). (Ke fanauʻi foʻou fakalaumālie [vakai, Mōsaia 27:25] pea moʻui faivelenga fakaʻaho ʻaki ʻa e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí.)

  • Ko e hā e moʻoni te tau lava ʻo ʻiloʻi mei he ngaahi vēsí ni fekauʻaki mo e kau ākonga ʻo Sīsū Kalaisí? (Mahalo ʻe fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ha ngaahi lea kehe, kae fakapapauʻi ʻoku nau ʻiloʻi ha moʻoni hangē ko ʻení: ʻOku liʻaki ʻe he kau ākonga ʻa Sīsū Kalaisí ʻenau ngaahi founga motuʻa mo angahalá pea muimui ʻi he ngaahi founga foʻou mo māʻoniʻoní.)

Fakaafeʻi e kau akó ke hiki e saati ko ʻení ki heʻenau pepa ki he kalasí pe tohinoa ako folofolá:

Tangata Motuʻa

Tangata Foʻou

Vahevahe e kau akó ke nau tauhoa. Fakaafeʻi e hoa takitaha ke lau leʻolahi fakataha e ʻEfesō 4:25–32. Kole ange ke nau fakafonu ʻenau sātí ʻi heʻenau laú, ʻo hiki ʻi lalo ʻi he “Tangata Motuʻa” e ngaahi meʻa ʻoku fie maʻu ke “siʻaki” (veesi 22) ʻe he kau ākonga ʻa Kalaisí pe “tuku ke mamaʻó” (veesi 31) pea hiki ʻi lalo ʻi he “Tangata Foʻou” ʻa e ngaahi meʻa ʻoku fie maʻu ke “ʻai” (veesi 24) ʻe he kau ākonga ʻa Kalaisí. Fakamatalaʻi ange ʻoku fetongi ʻe he Liliu ʻa Siosefa Sāmita ki he ʻEfesō 4:26 ʻa e “ke mou ʻita, kae ʻoua naʻa faiangahala” ʻaki e fehuʻi “Te mou lava nai ʻo ʻita pea ʻikai faiangahala?”

Hili ha taimi feʻunga, fakaafeʻi e hoa takitaha ke fakakaukau ki ha tūkunga ʻokú ne fakatātaaʻi ʻa e ʻulungaanga ʻe lava ke maʻu ʻe ha taha kuo ʻikai ke ne liʻaki hono natula angahalá ʻi he taha ʻo e ngaahi tafaʻaki naʻe fakamatalaʻi ʻe Paulá. Fakaafeʻi e hoa takitaha ke fakakaukau foki ki ha tūkunga ʻokú ne fakatātaaʻi e founga ʻe ala ngāue ai ha taha kapau te ne haʻu kia Kalaisi pea hoko ko ha tokotaha foʻou. Hili hono maʻu ʻe he kau akó ha taimi ke palani aí, fakaafeʻi ha ngaahi hoa ke haʻu ki muʻa ʻi he kalasí pea fakamatalaʻi ʻenau ngaahi tūkungá. Hili e fakamatala ha niʻihi ʻo e ngaahi hoá, fehuʻi ki he kalasí:

  • Ko e hā nai ha founga ʻe tatau ai ha mēmipa ʻo e Siasí ʻokú ne ʻiloʻi ʻa e moʻoní kae ʻikai moʻui ʻaki mo ha taha ʻoku fakaafeʻi ki ha kātoanga ʻoku hoko kae ʻikai tui ha vala ʻoku tāú?

  • Ko e hā ha ngaahi faingataʻa te tau ala fehangahangai mo ia ʻi heʻetau feinga ke liʻaki hotau ngaahi natula motuʻa mo angahalaʻiá pea hoko ʻo foʻou ʻi heʻetau hoko ko e kau ākonga ʻa Kalaisí?

  • Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke manatuʻi ʻe he kāingalotu ʻo e Siasí ko e siʻaki ko ia ʻetau founga motuʻá pea muimui kakato ʻia Sīsū Kalaisí ko ha founga ʻoku hokohoko pea ʻikai fai tuʻo taha pē?

Fakamatalaʻi ange ko e tokolahi ʻoku faingofua hono ʻai e ngaahi founga foʻou ʻo e māʻoniʻoní ʻo hangē ko hono fai ʻo e ngaahi liliu iiki hangē ko e angaʻofa pe faʻa kātaki ange, tauhi kakato ange ha fekau, pe liʻaki ha ʻulungaanga kovi mei heʻetau moʻuí.

Fakamoʻoni ki he mahuʻinga ʻo hono liʻaki ʻetau ngaahi founga motuʻa mo angahalaʻiá pea ʻai e ngaahi founga foʻou ʻo e māʻoniʻoní. Fakaafeʻi e kau akó ke hiki ha meʻa ʻe taha te nau lava ʻo fai he ʻahó ni ke liʻaki ai ʻenau founga motuʻá pea muimui kakato kia Sīsū Kalaisí. Poupouʻi kinautolu ke ngāue ʻo fakatatau mo e meʻa ne nau hikí.

ʻĪmisi
scripture mastery icon
Veesi Fakataukei Folofolá— ʻEfesō 4:11–14

Ke tokoni ki he kau akó ke fakamatalaʻi ʻa e tokāteline naʻe akoʻi ʻi he ʻEfesō 4:11–14, fakaafeʻi e kau akó ke kumi ha hoa pea fakaʻaongaʻi e ngaahi akonaki ʻa Paula ʻi he ʻEfesō 4:11–14 ke fakamatalaʻi e ʻuhinga naʻe fokotuʻu ai ʻe he ʻEikí Hono Siasí pea ui ha kau takí ke ngāue aí. Hili iá pea fakaafeʻi e kau akó ke fakamatalaʻi e founga te nau lava ai ʻo fakaʻaongaʻi e tokāteline ʻi he ʻEfesō 4:11–14 ke tokoniʻi ha kaungāmeʻa ʻoku tui ʻoku ʻikai fie maʻu ha Siasi ʻoku fokotuʻutuʻu māú.

Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

ʻEfesō 4:13. “Ki he fuofua ʻo hono lahi ʻo e fonu ʻo Kalaisí”

ʻOku ʻuhinga ki he hā ke haʻu “ki he fuofua ʻo hono lahi ʻo e fonu ʻo Kalaisí” ( ʻEfesō 4:13)? Naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻEletā Pulusi R. Makongikī ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻoku ʻuhinga ia ki he “tuʻunga ʻo e nāunau mo e hakeakiʻí ʻoku fiefia ai ʻa Kalaisi pē. ʻOku fakataumuʻa e palani kakato ʻo e fakamoʻuí ke malava ʻa e tangatá ʻo hoko ʻo hangē ko e ʻOtuá. ʻE tatau ʻa kinautolu ʻoku maʻu ʻa e haohaoa taʻe-fakangatangatá mo Kalaisi pea ʻokú ne tatau mo e Tamaí. (3 Nīfai 28:10.) [Hangē ko ia ʻoku fakamatalaʻi ʻe he Lectures on Faith]: ‘ʻOku kau ʻa e fakamoʻuí ʻi he nāunau, mafai, fakaʻeiʻeiki, mālohi mo e pule ʻa ia ʻoku maʻu ʻe Sihová pea ʻikai ʻi ha meʻa kehe; pea he ʻikai lava ke maʻu ia ʻe ha taha ka ko ia pē pe ko ha taha hangē ko iá.’ [Lectures on Faith (1985), 76.]

“… Naʻe maʻu ʻe Kalaisi ‘ʻa hono fonu ʻo e nāunau ʻo e Tamaí; Pea naʻá ne maʻu ʻa e mālohi kotoa, ʻi he langí pea ʻi he māmaní fakatouʻosi, pea naʻe ʻiate ia ʻa e nāunau ʻo e Tamaí, he naʻá ne ʻafio ʻiate ia.’ (T. & F. 93:16–17.)” (Doctrinal New Testament Commentary, 3 vols. (1965–73), 2:511.