Laipelí
Lēsoni 141: Sēmisi 2


Lēsoni 141

Sēmisi 2

Talateú

Naʻe poupouʻi ʻe Sēmisi e Kāingalotú ke tokoniʻi e liʻekiná mo akoʻi ko e kau muimui moʻoni ʻo Sīsū Kalaisí ʻoku ʻikai ke nau filifilimānako ki he koloaʻiá ʻi he masivá. Naʻe akoʻi foki ʻe Sēmisi kau ki he vā fetuʻutaki ʻi he vahaʻa ʻo e tuí mo e ngāué.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Sēmisi 2:1–13

Ko e akoʻi ʻe Sēmisi e kau muimui ʻo Kalaisí ke ʻoua naʻa nau fakahā e filifilimānako ki he koloaʻiá

Fili ha tokotaha ako pē, pea ʻoange kiate ia ha kiʻi meʻalelei. Talaange ki he kalasí, naʻá ke ʻoange ki he tokotaha akó ni ha meʻa lelei ʻi he ʻuhinga pē ʻaʻau (hangē ko ʻení, koeʻuhí he naʻe tui ʻe he tokotaha ako ko iá e lanu ʻokú ke saiʻia taha aí pe koeʻuhí naʻá ne ʻomi ha meʻa ki he kalasí).

  • Naʻe fēfē homou ongoʻi ʻi heʻeku meʻa ne fai ki he tokotaha akó ni?

  • Ko e hā ʻoku faʻa fakahā ai ʻe he kakaí ʻa e filifilimānakó?

Fakaafeʻi e kau akó ke fakakaukau ki ha ngaahi taimi kehe kuo nau mamata ai ki hono ngaohi leleiʻi ange ha taha ʻi he niʻihi kehe pea ke fakakaukau ki heʻenau ongoʻí.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Sēmisi 2:1–4. Fakamatalaʻi ange ko e fakalea ʻo e Liliu ʻa Siosefa Sāmita ki he Sēmisi 2:1 ʻoku pehē, “ʻE hoku kāinga, he ʻikai te mou maʻu ʻa e tui ki hotau ʻEiki ko Sīsū Kalaisí, ʻa ia ko e ʻEiki ʻo e nāunaú, ka mou filifilimānako ki he kakaí.” Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa naʻe fakatokanga ki ai ʻa Sēmisi ki he Kāingalotú.

  • Ko e hā naʻe fakatokanga ki ai ʻa Sēmisi ki he Kāingalotú?

Fakamahinoʻi ange ʻoku ʻuhinga ʻa e “filifilimānako ki he kakai” ʻi he (Liliu ʻa Siosefa Sāmitá, Sēmisi 2:1) ki hono fakahaaʻi ha filifilimānako ki ha tokotaha pe ha falukunga kakai kae ngaohikovia e niʻihi kehé koeʻuhí ko honau ngaahi tūkungá pe ʻulungāngá.

  • Ko e hā ha sīpinga ʻo e filifilimānakó naʻe vahevahe ʻe Sēmisí?

  • Ko e hā ha ngaahi sīpinga ʻi hotau kuongá ni hono fakahaaʻi ʻo e filifilimānakó ʻe ha niʻihi fakafoʻituitui ki ha kakai ʻe niʻihi kae ngaohikovia e niʻihi kehé koeʻuhí ko honau ngaahi tūkungá pe ʻulungāngá?

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Sēmisi 2:5–7 ʻaki hano fakamatalaʻi ange naʻe hokohoko atu hono valokiʻi ʻe Sēmisi e Kāingalotu ne filifilimānako ki he koloaʻiá. Naʻá ne akoʻi kinautolu kuo fili ʻe he ʻOtuá ʻa e kakai masivá ke koloaʻia ʻi he tuí mo e kau ʻea hoko ki Hono puleʻangá. Naʻe toe fakamanatu foki ʻe Sēmisi ki he Kāingalotú ko e koloaʻiá ne nau ngaohikovia kinautolu mo taukae ki he ʻEikí.

Fakaafeʻi e kau akó ke lau fakalongolongo e Sēmisi 2:8, ʻo kumi e meʻa naʻe fakamanatu ʻe Sēmisi ki he Kāingalotú ke nau fai te ne tokoniʻi kinautolu ke taʻofi e filifilimānakó.

  • Ko e hā naʻe fakamanatu ʻe Sēmisi ki he Kāingalotú ke fai?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā naʻe ui ai e fekaú ni ko e “fono fakaʻeikí”? (Sēmisi 2:8).

  • Ko e hā ha tefitoʻi moʻoni te tau lava ʻo ako mei he ngaahi vēsí ni fekauʻaki mo e anga ʻoku fai ʻe he kau ākonga faivelenga ʻa Sīsū Kalaisí ki he kakaí? (ʻE ala fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ha ngaahi lea kehe ka ʻoku totonu ke nau ʻiloʻi ha tefitoʻi moʻoni hangē ko ʻení: ʻOku ʻofa ʻa e kau ākonga faivelenga ʻa Sīsū Kalaisí ʻi he kakai kotoa pē neongo pe ko e hā honau tūkungá. Tohi ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé.)

  • Lolotonga ʻEne ngāue fakafaifekau ʻi he māmaní, naʻe hoko fēfē ʻa e Fakamoʻuí ko ha sīpinga ʻo hono ʻofaʻi e niʻihi kehé neongo pe ko e hā honau tūkungá?

Kole ki he kau akó ke fakakaukau ki ha taha ʻoku feinga ke ʻofa ki he kakai kotoa pē. Fakaafeʻi ha kau ako ʻe niʻihi ke vahevahe mo e kalasí ʻa e tokotaha ne nau fakakaukau ki aí pea mo hono ʻuhingá.

Kole ki he kau akó ke fakakaukau ki honau anga ʻoku fai ki he niʻihi kehé. Poupouʻi kinautolu ke kumi ha ngaahi faingamālie ke muimui ai he sīpinga ʻa e Fakamoʻuí ʻi he ʻofa ki he niʻihi kehé.

Fakaafeʻi e kau akó ke fakakaukauloto, hili e fanongo ki he ngaahi akonaki ʻa Sēmisi fekauʻaki mo e ʻofa ki he kakai kotoa peé, ʻoku nau fanongo ki ha pehē ʻe ha taha ʻoku ʻikai ko ha meʻa lahi ia kapau te tau fakahā e filifilimānako ki ha kakai ʻe niʻihi kae ngaohikovia e niʻihi kehé. Naʻe pehē foki ʻe he tokotahá ni te tau lava ʻo fai ha ngaahi meʻa matuʻaki kovi ange.

  • Ko e hā e ngaahi palopalema ʻe lava ke tupu mei hono maʻu e fakakaukaú ni?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Sēmisi 2:9–10. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e ʻuhinga ko ha palopalema lahi ʻa e ʻikai ke ʻofa ki he kakai kotoa pē neongo honau tūkungá.

  • Ko e hā ʻoku hoko ai ko ha palopalema lahi ʻa e ʻikai ke tau ʻofa ki he kakai kotoa pē neongo honau tūkungá?

  • Ko e hā ha moʻoni te tau lava ʻo ako mei he ngaahi akonaki ʻa Sēmisi ʻi he ngaahi vēsí ni? (ʻE ala fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ha ngaahi lea kehe, kae fakapapauʻi ʻoku nau ʻiloʻi ha moʻoni hangē ko ʻení: Kapau te tau fai ha angahala ʻe taha, ʻoku tau halaia ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá.)

  • Fakatatau ki he Sēmisi 2:10, ko e hā e nunuʻa taʻengata hono maumauʻi ha taha ʻo e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá? (ʻOku hangē ne tau “halaia ʻi he meʻa kotoa pē” ʻoku tau taʻemaʻa ai pea ko ia ʻe ʻikai lava ke tau nofo ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá [vakai foki, 1 Nīfai 10:21].)

  • Ko e hā hono ʻuhinga ʻe lava ke tau kei ʻamanaki lelei ai pē, neongo ʻoku ngaohi kitautolu ʻe he talangataʻa ki he ʻOtuá ke tau taʻemaʻa ke nofo mo e ʻOtuá?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e fakamatala ko ʻeni naʻe fai ʻe Palesiteni Tieta F. ʻUkitofa ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí:

ʻĪmisi
President Dieter F. Uchtdorf

“ʻOku ʻikai mole ai ʻa e meʻa kotoa pē.

“Ko hotau ʻamanakilelei ʻanga maʻongoʻonga mo taʻengatá pē ʻa e ʻaloʻofa e ʻOtuá.

“Tuʻunga ʻi he feilaulau ʻa Sīsū Kalaisí, ʻoku fakalato ai ʻe he ʻaloʻofá e ngaahi fie maʻu ʻa e fakamaau totonú, [vakai, ʻAlamā 42:15] ʻpea [ʻomi] ai ʻa e ngaahi founga ki he tangatá ke nau maʻu ai ha tui ke fakatomala’ [ ʻAlamā 34:15].

“Neongo ʻe tatau ʻetau ngaahi angahalá mo e kulaʻahoʻahó, ka ʻe lava ke hangē ko e ʻuha hinaekiakí [vakai ʻĪsaia 1:18]. He kuo hanga ʻe hotau Fakamoʻui ʻofeiná ʻʻo foaki ʻe ia ia ko e totongi huhuʻi maʻá e kakai kotoa pē,’ (1 Tīmote 2:6), ko ha hūʻanga ki Hono Puleʻanga taʻengatá [vakai, 2 Pita 1:11]” (“Ko e Meʻaʻofa ʻo e ʻAloʻofá,” Ensign pe Liahona, Mē 2015, 108).

  • Ko e hā ʻe fie maʻu ke tau fai ke tau taau ai ke hū ki he puleʻanga ʻo e ʻEikí ʻo fakafou he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí?

  • ʻE tokoniʻi fēfē kitautolu ʻe he tefitoʻi moʻoni ne tau ʻiloʻi ʻi he veesi 10 ke fakahoungaʻi kakato ange e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí?

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Sēmisi 2:11–13 ʻaki hano fakamatalaʻi ange naʻe ʻoange ʻe Sēmisi ha sīpinga ʻo e tefitoʻi moʻoni naʻe akoʻi ʻi he veesi 10. Naʻá ne poupouʻi leva e kakai tuí ke angaʻofa ki he niʻihi kehé, he ko kinautolu ʻoku ʻikai angaʻofa ki he niʻihi kehé ʻe fakamaauʻi kinautolu ʻo ʻikai ha ʻaloʻofa.

Sēmisi 2:14–26

Ko e akoʻi ʻe Sēmisi e ngaahi fatongia ʻo e tuí mo e ngāué ʻi hotau fakamoʻuí

Fakaafeʻi e kau akó ke fakakaukau kuo ʻiloʻi ʻe ha talavou kuó ne faiangahala. ʻOkú ne tui ki he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí pea mo e malava ʻa e Fakamoʻuí ke fakahaofi iá. ʻOkú ne pehē ko e meʻa pē te ne faí ko e tui pea ʻe fakamolemoleʻi ia ʻe he ʻEikí, taʻe-toe ʻi ai ha ngāue kehe ke ne fai.

Kole ki he kau akó ke fakakaukau pe ʻoku feʻunga nai e tui ʻa e talavoú ni ke fakamolemoleʻi ai ʻene ngaahi angahalá.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Sēmisi 2:14. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa naʻe fehuʻi ʻe Sēmisi ki he Kāingalotú fekauʻaki mo e tuí.

  • Ko e hā naʻe fehuʻi ʻe Sēmisi ki he Kāingalotú fekauʻaki mo e tuí?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā e faʻahinga ngāue naʻe ʻuhinga ki ai ʻa Sēmisí?

Fakamatalaʻi ange naʻe fakatonutonu ʻe Sēmisi ha fakakaukau hala fekauʻaki mo e tuí. Naʻe ʻi ai ha kakai ʻe niʻihi ne nau maʻu hala ko e tuí ko ha fakahā ngutu pē ʻo e tuí. ʻI he tūkunga ʻo e Sēmisi 2:14, naʻe kehe hono fakaʻaongaʻi ʻe Sēmisi e foʻi lea ngāué mei he founga naʻe fakaʻaongaʻi ai ʻe he ʻAposetolo ko Paulá. ʻI hono fakaʻaongaʻi ʻe Paula e foʻi lea ngāué, naʻe ʻuhinga ia ki he ngaahi ngāue ʻo e fono ʻa Mōsesé. ʻI hono fakaʻaongaʻi ʻe Sēmisi e foʻi lea ngāué, naʻe ʻuhinga ia ki he ngaahi ngāue mateakí pe ngaahi ngāue ʻo e māʻoniʻoní.

Hangē ko hono lekooti ʻi he Sēmisi 2:15–16, naʻe fakaʻaongaʻi ʻe Sēmisi ha talanoa fakatātā ke tali ʻene fehuʻi ʻi he veesi 14. Fakaafeʻi ha ongo tamaiki ako ke na haʻu ki muʻa. Kole ki ha taha ʻo e ongo tamaiki akó ke hoko ko ha tokotaha kolekole ʻoku kole ha meʻakai, vala, mo e maluʻi ʻokú ne fie maʻu ke moʻui aí. Fakaafeʻi e tokotaha ako ʻe tahá ke hoko ko ha tokotaha ʻe lava ʻo tokoni ki he tokotaha kolekolé. Fakaafeʻi ha tokotaha ako hono tolu ke lau leʻolahi e Sēmisi 2:15–16 lolotonga hono fakatātaaʻi ʻe he ongo tamaiki ako kehé e meʻa ʻoku fakamatalaʻi ʻi he ngaahi vēsí ni.

  • Ko e hā ʻoku fehalaaki ʻi he tali naʻe ʻoange ki he tokotaha kolekolé? ʻE feʻunga nai e tali ʻa e tokotaha ako ʻe tahá ke fakahaofi e tokotaha kolekolé?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Sēmisi 2:17–18. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa naʻe akoʻi ʻe Sēmisi fekauʻaki mo e tuí.

  • ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā e kupuʻi lea “ʻoku pehē foki ʻa e tuí, kapau ʻoku ʻikai ʻi ai ʻa e ngaahi ngāué, ʻoku mate ia” (veesi 17)?

  • ʻOku tokoni fēfē ʻa e talanoa fakatātā ʻa Sēmisi ʻo e tokotaha kolekolé ke mahino kiate kitautolu e ʻuhinga ʻo e kupuʻi leá ni?

  • Fakatatau ki he veesi 17, ko e hā e foʻi moʻoni naʻe akoʻi ʻe Sēmisi fekauʻaki mo e tui moʻoni kia Sīsū Kalaisí? (ʻE ala fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ha ngaahi lea kehe ka ʻoku totonu ke nau ʻiloʻi ha foʻi moʻoni hangē ko ʻení: ʻOku hāsino ʻa e tui moʻoni kia Sīsū Kalaisí ʻi heʻetau ngaahi ngāue māʻoniʻoní. Tohi ʻa e moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé.)

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Sēmisi 2:19–20. Fakamatalaʻi ange ʻoku fakalea e Liliu ʻa Siosefa Sāmita ki he Sēmisi 2:19 ʻo pehē, “ʻOkú ke tui ʻoku ai ʻa e ʻOtua pe taha; ko hoʻo fai lelei ia; ʻoku tui foki ʻa e kau tēvolo, pea nau tetetete; kuó ke fakatatau ai koe kiate kinautolu, ʻo ʻikai fakatonuhiaʻi.” Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e sīpinga naʻe fakaʻaongaʻi ʻe Sēmisi ke fakahaaʻi ʻoku ʻikai kau ʻi he tui ki he ʻOtuá hono maʻu ha tui ki he ʻOtuá.

  • Ko e hā e sīpinga naʻe fakaʻaongaʻi ʻe Sēmisi ke fakahaaʻi ʻoku ʻikai kau ʻi he tui ki he ʻOtuá ʻa hono maʻu ha tui ki he ʻOtuá?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e fakamatala ko ʻeni naʻe fai ʻe ʻEletā Tēvita A. Petinā ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻĪmisi
Elder David A. Bednar

“ʻOku fakataumuʻa ʻa e tui moʻoní ki he ʻEiki ko Sīsū Kalaisí pea ʻoku iku maʻu pē ia ki he ngāue māʻoniʻoní. … ʻOku ʻikai ko e tui ki he Fakamoʻuí ʻa e ngāue ʻataʻataá pē, ka ko e ngāue ʻo fakatatau mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni totonú, ko e ʻēlito ia ʻo e tuí” (“Kole ʻi he Tui,” Ensign pe Liahona, Mē 2008, 95).

  • Fakatatau kia ʻEletā Petinā, ko e hā “e ʻēlito ʻo e tuí”?

  • Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke ʻilo ko e tui kia Sīsū Kalaisí ʻa e tui kiate Ia mo e ngāue ʻo fakatatau ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni totonú?

Fakamanatu ki he kau akó e talavou ʻi he talanoa fakatātā he kamataʻanga ʻo e konga ko ʻeni ʻo e lēsoní.

  • ʻE tokoni fēfē hono maʻu ha mahino ʻoku kau ʻi he tuí ʻa e tuí mo e ngāué fakatouʻosi, ki ha taha ʻoku fekumi ki ha fakamolemole ʻo ʻene ngaahi angahalá?

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Sēmisi 2:21–26 ʻaki hono fakamatalaʻi ange naʻe ui ʻe Sēmisi ʻa ʻĒpalahame mo Lēhapi ko ha ongo sīpinga ʻo e kakai naʻe hāsino ʻenau tui ki he ʻOtuá ʻi heʻenau ngaahi ngāué. (ʻOku maʻu ʻa e talanoa ʻo e fefine loto-toʻa ko Lēhapí ʻi he Sosiua 2:1–22.)

Fakaafeʻi e kau akó ke fakaʻaongaʻi ʻenau pepa ki he kalasí pe tohinoa ako folofolá ke tohi fekauʻaki mo ha taimi ne nau fakahaaʻi ai ʻenau tui kia Sīsū Kalaisí ʻi heʻenau ngaahi ngāué mo e founga ne tāpuekina ai kinautolu ʻi hono fai iá. Poupouʻi e kau akó ke fakakau ai ʻenau fakamoʻoni ki he Fakamoʻuí pea mo e founga te nau fakahaaʻi ai e tui ko iá ʻi heʻenau ngaahi ngāué. Kole ki ha kau ako tokosiʻi ke vahevahe e meʻa ne nau tohí mo e kalasí.

Fakaafeʻi e kau akó ke fakakaukau ʻi he faʻa lotu ki he founga te nau lava ʻo ngāue ʻaki kakato ange ai ʻenau tui kia Sīsū Kalaisí ʻi he talangofua kiate Iá. Poupouʻi kinautolu ke muimui ki ha faʻahinga ueʻi pē ʻoku nau maʻu.

ʻĪmisi
scripture mastery icon
Fakataukei Folofolá—Sēmisi 2:17–18

Ke tokoni ke fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó e ngaahi moʻoni ne akoʻi ʻi he veesi fakataukei folofola ko ʻení, ʻoange kiate kinautolu takitaha ha laʻipepa. Fakaafeʻi kinautolu ke hiki e lea ʻo e potufolofolá ni ʻi ha tafaʻaki ʻe taha ʻo e laʻipepá. Hili iá pea kole ange ke nau fakakakato e sētesi ko ʻení ʻi he tafaʻaki ʻe taha ʻo e laʻipepá: Te u fakahā ki he ʻEikí ʻeku tui kiate Iá ʻi he … Poupouʻi e kau akó ke faʻo ʻa e laʻipepa ko ʻení ʻi honau kató he ʻahó kakato pea ke tauhi ha lisi ʻo ha ngaahi fakakaukau ki hono fakahaaʻi ʻenau tui ki he ʻEikí. ʻI heʻenau tānaki atu ki heʻenau lisí, ʻe lava ke nau toe vakaiʻi ʻa e veesi fakataukei folofolá. Poupouʻi kinautolu ke tuku e laʻipepá ʻi ha feituʻu te nau sio maʻu pē ki ai ʻo fakamanatu kiate kinautolu ʻenau ngaahi taumuʻá.

Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

Sēmisi 2:10. Kapau ʻoku tau halaia ʻi ha angahala ʻe taha, ʻoku tau halaia nai ʻi he meʻa kotoa pē?

ʻOku mahuʻinga ke mahino e akonaki ʻa Sēmisi naʻe lekooti ʻi he Sēmisi 2:10 ka ʻoku toe faingofua foki ke maʻu hala. Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Siosefa Filitingi Sāmita ʻa e meʻá ni fekauʻaki mo e vēsí ni:

“Naʻe pehē ʻe Sēmisi ʻi heʻene tohí: ‘He ko ia te ne fai kotoa pē ʻa e fonó, kae hala ʻi hono meʻa ʻe tahá, ʻoku halaia ia ʻi hono meʻa kotoa pē’ [Sēmisi 2:10]. Kuo hoko ʻeni ko ha lea faingataʻa ki ha tokolahi, ka ʻoku moʻoni. ʻOku haohaoa e ngaahi fono ʻokú ne puleʻi e puleʻanga fakasilesitialé pea kimuʻa pea tau hū ki aí, kuo pau ke tau fakafenāpasi mo kinautolu kotoa. He ʻikai lava ke fakatonuhiaʻi ha tokotaha ʻoku talangataʻa ki ha taha ʻo e ngaahi fekau taʻengatá pea ʻikai lava ʻo hū ki he puleʻanga fakasilesitialé. Kapau naʻe fakaʻatā ia ke fai pehē te ne ʻave ʻa e puputuʻú ki he puleʻanga ko iá, pea he ʻikai lava ke fakatonuhiaʻi ha faʻahinga tūkunga pehē” (“The Standards of the Church,” Improvement Era, July 1957, 506).

Sēmisi 2:14–18. He ʻikai fakahaofi kitautolu ʻi heʻetau ngaahi ngāué

Naʻe fakamahinoʻi ʻe Palesiteni Tieta F. ʻUkitofa ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí ʻoku ʻikai ko ʻetau talangofua ki he ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá ʻokú ne fakahaofi kitautolú:

“He ʻikai ke lava ʻo fakatau e fakamoʻuí ia ʻaki e talangofuá pē; ʻoku fakatau ʻaki ia e taʻataʻa ʻo e ʻAlo ʻo e ʻOtuá [vakai, Ngāue 20:28]. ʻOku hangē ʻetau fakakaukau te tau lava ʻo fetongi ʻetau ngaahi ngāue leleí ʻaki e fakamoʻuí, ko haʻatau fakatau ha tikite vakapuna pea tau pehē ai ʻoku tau maʻu e kautaha vakapuná. Pe ko ʻetau fakakaukau ʻi he ʻosi hono totongi e fale ʻoku tau nofo aí, kuo tau maʻu ai e foʻi palanité kotoa” (“Ko e Meʻaʻofa ʻo e ʻAloʻofá,” Ensign pe Liahona, Mē 2015, 109).

Sēmisi 2:18–26. “Te u fakahā kiate koe ʻeku tuí ʻaki ʻeku ngaahi ngāué”

“Naʻe fakahoko ʻe Sēmisi ha tali ki he ngaahi lipooti ʻo ha kakai ne nau pehē ko e tuí ko ha meʻa mavahe pē ia mei he ngaahi tōʻonga, pe ‘ngāue’ ʻa ha tokotaha (vakai, Sēmisi 2:14–26). …

“… Naʻe ʻikai akoʻi ʻe Sēmisi ʻoku ʻikai ha mālohi fakamoʻui ʻo e tuí; ka naʻá ne akoʻi ʻoku ʻikai moʻoni e tui mālohi ʻoku ʻikai hano olá, ka ko e tuí pē. ʻI he taimi ne fakatukupaaʻi ai ʻe Sēmisi e kau laukonga ʻo ʻene tohí ke ‘fakahā mai kiate au hoʻo tui taʻe ha ngaahi ngāué (Sēmisi 2:18), naʻá ne fakamahinoʻi mai he ʻikai lava ke fakahā ʻe ha taha ʻene tuí ka ʻi heʻene ngaahi ngāué—he ʻikai lava ke maʻu ʻa e tui moʻoní taʻe kau ai e ngaahi ngāue māʻoniʻoní” (New Testament Student Manual [Church Educational System manual, 2014], [00]495).

Naʻe ui ʻe Sēmisi ʻa ʻĒpalahame mo Lēhapi ko ha ongo sīpinga ʻo e kakai naʻe hāsino ʻenau tui kia Sīsū Kalaisí ʻi heʻenau ngaahi ngāué. Naʻe fakamatalaʻi ʻe Sēmisi naʻe “fakatonuhiaʻi ʻe he ngaahi ngāué” ʻa ʻĒpalahame mo Lēhapí. ʻOku ʻuhinga e fakatonuhiaʻí “ke fakamolemoleʻi mei ha tautea koeʻuhi ko ha angahala pea fakahā ʻoku taʻehalaia. ʻOku fakatonuhiaʻi ha taha ʻi he ʻaloʻofa ʻa e Fakamoʻuí tuʻunga ʻi he tui kiate Ia. ʻOku fakahā ʻa e tui ko ʻení ʻi he fakatomala mo e talangofua ki he ngaahi fono mo e ngaahi ouau ʻo e ongoongoleleí” (Fakahinohino ki he Folofolá, “Fakatonuhiá,” scriptures.lds.org). Ko ia, naʻe ʻikai fakahaofi ʻa ʻĒpalahame mo Lēhapi koeʻuhí ko ʻena ngaahi ngāué, ka naʻe fakahaaʻi ʻe heʻena ngaahi ngāué mo e talangofua ki he ʻEikí naʻá na maʻu ha tui moʻoni kia Sīsū Kalaisi mo Hono mālohi ke fakahaofí.