Laipelí
Lēsoni 123: ʻEfesō 5–6


Lēsoni 123

ʻEfesō 5–6

Talateú

Naʻe akoʻi ʻe Paula e Kāingalotú ʻa e founga ke tekeʻi ʻaki e ngaahi ivi tākiekina koví. Naʻá ne akoʻi foki kinautolu ki he founga ke fakamālohia ai e ngaahi vā fetuʻutaki fakafāmilí. Naʻe fakaʻosi ʻaki ʻe Paula ʻene tohí ʻaki e naʻinaʻi ki he kau muimui ʻo e ʻOtuá ke “ʻai … ʻa e mahafu tau kotoa ʻo e ʻOtuá” ( ʻEfesō 6:11) kae lava ke matuʻuaki ʻa e ngaahi kākā ʻa Sētané.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

ʻEfesō 5:1–20

ʻOku akoʻi ʻe Paula e Kāingalotú ke tekeʻi ʻa e ngaahi ivi tākiekina koví

Kapau ʻe lava, fakaʻaliʻali ha meʻa ʻe ʻiloʻi ‘e he kau akó naʻe toki ngaohi pe fakatau foʻou pea fehuʻi ange:

  • Ko e hā e founga angamaheni ʻoku tau ngaohi ʻaki e ngaahi meʻa ʻoku foʻoú?

Fakamanatu ki he kau akó ʻoku ʻi he ʻEfesō 4 ʻa e faleʻi ʻa Paula ki he kau mēmipa foʻou ʻo e Siasí ke “siʻaki” honau ʻulungaanga “motuʻá [,] … fakalieliá” (veesi 22) pea “ʻai … ʻa e tangata foʻou” (veesi 24), pe kamata ha moʻui foʻou ʻi he hoko ko e kau muimui ʻo Sīsū Kalaisí.

  • Ko e hā e founga ʻe lava ʻo pehē ai ʻoku foʻou ha moʻui ʻa ha taha kuó ne fakapapau ke muimui ʻia Sīsū Kalaisi?

Fakaafeʻi e kau akó ke kumi ha tefitoʻi moʻoni ʻi heʻenau ako e ʻEfesō 5–6 ʻe lava ke ne tokoniʻi kinautolu ke “ʻai … ʻa e tangata foʻou” ʻi heʻenau hoko ko e kau muimui ʻo Sīsū Kalaisí.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e ʻEfesō 5:1–7. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa naʻe faleʻi ʻe Paula e Kāingalotú ke fai mo ʻikai faí ʻi heʻenau hoko ko e kau muimui ʻo Sīsū Kalaisí.

  • Ko e hā naʻe faleʻi ʻe Paula ke fai ʻe he kau muimui ʻo Sīsū Kalaisí? Ko e hā naʻá ne faleʻi ke ʻoua te nau faí?

  • Ko e hā e moʻoni te tau lava ʻo ʻilo mei he ngaahi veesi ko ʻení ʻo kau ki he kau muimui ʻo Sīsū Kalaisí? (Mahalo ʻe ʻiloʻi ʻe he kau akó ha ngaahi moʻoni kehekehe, kae fakapapauʻi ke fakamamafaʻi ʻoku ʻikai fai ʻe he kau muimui ʻo Sīsū Kalaisí ʻa e ngaahi kovi ʻo e māmaní.)

  • Fakatatau ki he veesi 5, ko e hā ʻe mole meiate kinautolu ʻoku maʻu ʻa e ngaahi kovi ʻo e māmaní?

  • ʻE lava ke uesia fēfē ʻa e moʻui foʻou ʻa ha taha ʻia Kalaisi ʻi hono maʻu e ngaahi kovi ʻo e māmaní? ʻE lava ke tākiekina fēfē ʻe he sīpinga ʻa e tokotahá ni ʻa e niʻihi kehé?

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e ʻEfesō 5:8–20 ʻaki hono fakamatalaʻi ange naʻe poupouʻi ʻe Paula e Kāingalotú ke “ʻaʻeva ʻo taau mo e fānau ʻo e māmá” (veesi 8), ke poto, pea feinga ke ʻiloʻi e finangalo ʻo e ʻEikí ʻi he “fonu … ʻi he Laumālié” (veesi 18).

ʻEfesō 5:21–6:9

ʻOku faleʻi ʻe Paula ʻa e kakai ʻEfesoó fekauʻaki mo honau ngaahi vā fetuʻutaki fakafāmilí

Kole ki he kau akó ke fakakaukau ki heʻenau ngaahi fengāueʻaki mo e kau mēmipa honau fāmilí ʻi he houa ʻe 24 kuohilí pea naʻe lelei pe kovi ʻa e fengāueʻaki ko iá. (Hangē ko ʻení, naʻe fai nai e ngaahi fengāueʻaki ko iá ʻi he ʻofa pe fakakikihi? angaʻofa pe fakatupu loto mamahi? langaki moʻui pe tukuhifo?)

  • Ko e hā ʻoku faingataʻa ai he taimi ʻe niʻihi ke maʻu ha ngaahi vā fetuʻutaki fakafāmili lelei?

Fakaafeʻi e kau akó ke kumi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi heʻenau ako e ʻEfesō 5:21–6:9 ʻe lava ʻo tokoni ke fakamālohia honau ngaahi vā fetuʻutaki fakafāmilí.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e ʻEfesō 5:21. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa ne poupouʻi ʻe Paula ke fai ʻe he Kāingalotú.

  • Ko e hā naʻe poupouʻi ʻe Paula ke fai ʻe he Kāingalotú? (Fakamatalaʻi ange ʻoku ʻuhinga ʻa e “fefakavaivaiʻaki ʻa kimoutolu kiate kimoutolu” ʻoku totonu ke tau fakamuʻomuʻa e niʻihi kehé kae ʻikai ko kitautolu pea ʻoku ʻuhinga e “manavahē ki he ʻOtuá” ki heʻetau ʻofa mo fakaʻapaʻapa ki he ʻOtuá.)

  • Ko e hā ha ngaahi founga naʻe fakatātaaʻi ai ʻe Sīsū Kalaisi e ʻulungaanga ʻo e fakavaivaí?

  • ʻE tokoni fēfē hono fakamuʻomuʻa e niʻihi kehé ʻiate kitautolú ke fakamālohia hotau ngaahi vā fetuʻutaki fakafāmilí?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e ʻEfesō 5:22–29. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa naʻe faleʻi ʻe Paula e ngaahi husepānití mo e uaifí ke fai ʻi honau ngaahi vā fetuʻutakí.

  • Ko e hā ha vā fetuʻutaki naʻe faleʻi ʻe Paula e ngaahi uaifí ke faʻifaʻitaki ki ai honau vā fetuʻutaki mo honau husepānití? (Fakamatalaʻi ange naʻe akoʻi ʻe Paula ʻoku totonu ke “fakavaivai” ha uaifi ki hono husepānití [veesi 22]. ʻE lava ke fakaʻuhingaʻi ʻeni ko hono pukepuke, poupouʻi, mo fakaʻapaʻapaʻi hono husepānití ʻo hangē ko ia ʻokú ne fai ki he ʻEikí. Ko e fatongia fakalangi ʻo ha husepāniti ke pule pe tokangaʻi ʻa e fāmilí, ʻo hangē pē ko hono tokangaʻi mo tataki ʻe he Fakamoʻuí Hono Siasí.)

  • Ko e hā naʻe faleʻi ʻe Paula e ngaahi husepānití ke fai ʻi honau vā fetuʻutaki mo honau uaifí?

  • Ko e hā e founga ʻe fai ʻe ha husepāniti ʻoku ʻofa ʻi hono uaifí ʻo hangē ko e ʻofa ʻa e Fakamoʻuí ki he Siasí? (Te ne “[ʻoange] ia” maʻana [veesi 25], pe fakamuʻomuʻa ia ʻiate ia, pea “[mataʻikoloa ʻaki]” ia [veesi 29].)

  • Ko e hā ha moʻoni te tau lava ʻo ʻiloʻi mei he ngaahi akonaki ʻa Paula fekauʻaki mo e meʻa ʻe lava ke hoko ʻi hotau fāmilí kapau te tau fakaʻaongaʻi ʻa e vā fetuʻutaki ʻa e Fakamoʻuí mo e Siasí ko hotau fai fakahinohino? (ʻI hono fakaʻaongaʻi pē ʻenau leá, ʻoku totonu ke ʻiloʻi ʻe he kau akó ha tefitoʻi moʻoni hangē ko ʻení: ʻI heʻetau fakaʻaongaʻi ʻa e vā fetuʻutaki ʻo e Fakamoʻuí mo e Siasí ko hotau fai fakahinohinó, te tau lava ai ʻo fakamālohia hotau ngaahi vā fetuʻutaki fakafāmilí.)

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e ʻEfesō 5:30–33. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa ʻoku hoko ki ai e ngaahi husepānití mo e uaifí ʻi heʻenau malí.

  • Fakatatau ki he veesi 31, ko e hā ʻoku hoko ki ai e ngaahi husepānití mo e uaifí ʻi heʻenau malí? (ʻOku nau hoko ko e “kakano taha”, pe uouangataha fakatuʻasino, fakaeloto mo fakalaumālie.)

  • ʻE tokoni fēfē ʻa e muimui he sīpinga e Fakamoʻuí ʻi heʻena ngaahi fengāueʻakí ʻo tokoni ki ha hoa mali (mo e fāmili) ke fakatupulaki e ʻofá mo e uouangatahá ʻi heʻena vā fetuʻutakí?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e ʻEfesō 6:1–4. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e founga ʻoku kaunga ai hono fakaʻaongaʻi e sīpinga ʻa Sīsū Kalaisí ko ha fakahinohinó ki he vā fetuʻutaki ʻa ha fānau mo ʻene ongomātuʻá. Fakaafeʻi e kau akó ke lipooti e meʻa ʻoku nau maʻú.

  • ʻOku muimui fēfē ha kiʻi tamasiʻi ki he sīpinga ʻa Sīsū Kalaisí ʻi he talangofua ki heʻene mātuʻá?

  • Ko e hā naʻe faleʻi ʻe Paula e ngaahi tamaí ke faí ʻi heʻene fekauʻaki mo hono ohi hake ʻenau fānaú?

Kole ki he kau akó ke fakalaulauloto ki he founga ʻe fakamālohia ai honau ngaahi vā fetuʻutaki fakafāmilí kapau ne nau fakaʻaongaʻi honau vā fetuʻutaki mo e Fakamoʻuí ko ha fakahinohino. Fakaafeʻi kinautolu ke fili ha vā fetuʻutaki ʻe taha te nau loto ke fakaleleiʻí pea ke hiki ha ngaahi founga ʻe lava ke nau fakaleleiʻi ai e vā fetuʻutaki ko ʻení ʻaki e muimui he sīpinga ʻa e Fakamoʻuí. Poupouʻi kinautolu ke ngāue ʻo fakatatau mo e meʻa ne nau hikí.

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e ʻEfesō 6:5–9 ʻaki hono fakamatalaʻi ange naʻe akoʻi ʻe Paula fekauʻaki mo e vā fetuʻutaki ʻo ha tamaioʻeiki mo e ʻeikí. Naʻe angamaheni ʻi he Puleʻanga Lomá kotoa, e nofo pōpulá he taimi ʻo e Fuakava Foʻoú, ʻo aʻu pē ki ha niʻihi ʻo e kāingalotu e Siasí. ʻOku ʻikai ʻuhinga e faleʻi ʻa Paulá naʻá ne tali e tukufakaholo ʻo e nofo pōpulá.

ʻEfesō 6:10–24

Ko e faleʻi ʻe Paula e Kāingalotú ke “ʻai … ʻa e mahafu tau kotoa ʻo e ʻOtuá”

Hiki he palakipoé ʻa e fakamatala ko ʻeni ʻa Palesiteni ʻEselā Tafu Penisoní. (ʻOku maʻu e fakamatala ko ʻení ʻi he “The Power of the Word,” Ensign, May 1986, 79.) Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e fakamatala ko ʻení.

“ʻOku uki ʻe Sētane ke tauʻi ʻa e kau mēmipa ʻo e Siasí kuo ʻi ai ʻenau ngaahi fakamoʻoní mo feinga ke tauhi ʻa e ngaahi fekaú” (President Ezra Taft Benson).

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻoku uki ai ʻe Sētane ke tauʻi e toʻu tupu ʻo e Siasí?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e ʻEfesō 6:10–13. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa naʻe pehē ʻe Paula naʻe tauʻi ʻe he Kāingalotu ʻi hono kuongá. Fakamatalaʻi ange ʻoku ʻuhinga e tuʻutuʻuni kākaá ki he ngaahi founga kākā pe tauhele ʻoku fakaʻaongaʻi ke kākaaʻi pe tauheleʻi.

  • Ko e hā naʻe pehē ʻe Paula naʻe tauʻi ʻe he Kāingalotú ʻi hono kuongá?

  • ʻOku tatau fēfē e meʻa naʻe hiki ʻe Paula he veesi 12 mo e meʻa ʻoku tau fepaki mo ia ʻi hotau kuongá ni?

  • Ko e hā naʻe tala ʻe Paula ki he Kāingalotú ʻi hono kuongá ke ʻai kae lava ke nau matuʻuaki e ngaahi kovi ko ʻení? (Hili e tali ʻa e kau akó, hiki ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení he palakipoé: Kapau te tau ʻai e teunga tau kakato ʻo e ʻOtuá, te tau lava ʻo matuʻuaki ʻa e koví.)

ʻĪmisi
handout, armor of God

Tui e Teunga Tau Kakato ʻo e ʻOtuá.

Tohi Lēsoni ʻa e Faiako Seminelí ki he Fuakava Foʻoú—Lēsoni 123

ʻĪmisi
diagram, armor of God

ʻOange ki he kau akó e laʻipepa tufa ʻoku ʻoatu ko ʻení. Vahevahe e kalasí ki ha kulupu ʻe nima, pea vahe ki he kulupu takitaha ha konga ʻo e teunga tau ʻoku hā ʻi he ʻEfesō 6:14–17. (ʻOua ʻe vahe e “nonoʻo ʻaki ʻa e moʻoní ʻa e kongalotó” [veesi 14]. Kapau ʻoku tokosiʻi hoʻo kalasí mahalo ʻe fie maʻu ke ke vahe ki ha kulupu ʻe niʻihi ha konga ʻo e teunga taú ʻo laka he tahá.)

Hiki e ngaahi fehuʻi ko ʻení he palakipoé:

  1. Ko e hā ʻoku fakaʻaongaʻi ki ai e konga ʻo e teunga taú?

  2. Ko e hā naʻe ui ʻe Paula e konga ʻo e teunga taú?

  3. Ko e hā ʻe lava ke fakafofongaʻi fakalaumālie ʻe he konga ʻo e sinó ʻoku maluʻi ʻe he teunga taú?

  4. ʻE lava fēfē ke tokoni hono tui e konga ko ʻeni ʻo e teunga tau fakalaumālié ke ke matuʻuaki ʻa e koví?

Ke fakahaaʻi ki he kau akó e founga ke fakakakato ai e laʻipepa tufá, fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e ʻEfesō 6:14. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e tali ki he ngaahi fehuʻi he palakipoé ʻi heʻene kaunga ki he “nonoʻo ʻaki ʻa e moʻoní ʻa e kongalotó” pea hiki e ngaahi talí ʻi heʻenau laʻipepa tufá.

Fakamatalaʻi ange ko e teunga tau ʻoku “nonoʻo” he kongalotó ko ha leta ia ʻoku haʻi takai he konga loto ʻo e sinó. Mahalo ʻe fokotuʻu atu ʻe he kau akó ha ngaahi tali meimei tatau mo ʻení: (1) ʻOkú ne ʻufiʻufi e kongalotó (ko e ngaahi konga mahuʻinga ʻoku felāveʻi mo e fakafanaú). (2) Moʻoní. (3) ʻOkú ne fakafofongaʻi ʻetau angamaʻá pe moʻui maʻá. (4) ʻE lava ke fakaʻaiʻai kitautolu ʻi he ʻiloʻi e moʻoni ʻo e palani ʻo e fakamoʻuí ke tau kei moʻui maʻa.

Fakaafeʻi e kau akó ke muimui ki he sīpinga ko ʻení ʻi heʻenau lau e ʻEfesō 6:14–18 mo ʻenau kulupú pea fakakakato e konga ʻo e laʻipepa tufá ʻoku fekauʻaki mo e ngaahi konga ʻo e teunga taú ne vahe angé. (Fakamatalaʻi ange ʻoku ʻuhinga e “topuvaʻe ʻaki” [veesi 15] ki hono tui e suú pe maluʻi kehe ki he vaʻé.)

Hili ha taimi feʻunga, fakaafeʻi ha kau fakafofonga mei he kulupu takitaha ke lipooti e meʻa ne nau akó ki he kalasí. ʻI he lipooti ʻa e kulupu takitaha, fakaafeʻi e kau akó ke hiki e ngaahi meʻa naʻe maʻu ʻe he kulupú ʻi heʻenau laʻipepa tufá.

  • Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke maluʻi kitautolu ʻaki e teunga tau kakato ʻo e ʻOtuá?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e fakamatala ko ʻeni ʻa ʻEletā M. Lāsolo Pālati ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, pea kole ki he kau akó ke fakafanongo ki he founga ʻoku tau tui mo fakamālohia ai e teunga tau ʻo e ʻOtuá.

ʻĪmisi
Elder M. Russell Ballard

“ʻOku ou saiʻia ke fakakaukau ki he teunga tau fakalaumālie ko ʻení ʻo ʻikai ko ha konga ukamea ʻoku fakafōtunga ke feʻunga mo e sinó kae hangē ha sēini fefeká. ʻOku kau ʻi he sēini fefeká ha fanga kiʻi konga ukamea ʻoku fakamaʻu fakataha ke fakaʻatā ʻa e tauʻatāina lahi ange ʻa e ngāué kae ʻikai mole ʻa e maluʻí. ʻOku ou lea ʻaki ia he kuó u ʻilo ʻoku ʻikai ha meʻa maʻongoʻonga mo fakaofo ʻe taha te tau lava ʻo fai ke fakamahafu fakalaumālie kitautolu. ʻOku makatuʻunga hono maʻu ʻa e mālohi fakalaumālie moʻoní ʻi he ngaahi ngāue iiki kuo lalanga fakataha ʻi ha tupenu kuo fakamālohia fakalaumālié ʻa ia ʻokú ne maluʻi mo fakahaofi mei he kovi kotoa pē” (“Be Strong in the Lord,” Ensign, July 2004, 8).

  • Ko e hā ʻokú ke fai ke tui pea fakamālohia ai e teunga tau ʻo e ʻOtuá he ʻaho takitaha? Kuo tokoni fēfē ʻeni ke ke matuʻuaki ʻa e koví, ʻahiʻahí pe kākaá?

Hiki ʻa e ngaahi fehuʻi ko ení he palakipoé, pea fakaafeʻi e kau akó ke hiki hifo ʻenau talí:

Ko e fē e ngaahi konga ʻi ho teunga tau fakalaumālié ʻokú ke pehē ʻoku mālohí?

Ko e fē e konga vaivai taha ʻi ho teunga taú?

Ko e hā te ke lava ʻo fai ke fakamālohia ai e ngaahi konga takitaha ko ʻeni ʻo e teunga tau fakalaumālié ʻi hoʻo moʻuí?

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e ʻEfesō 6:19–24 ʻaki hono fakamatalaʻi ange naʻe fakaʻosi ʻe Paula ʻene tohí ʻaki hono kole ki he Kāingalotú ke lotua ʻe foaki kiate ia ʻa e “lea” (veesi 19) pea lava ke malanga ʻaki e ongoongoleleí ʻi he loto-toʻa lolotonga ʻene ʻi he fale fakapōpulá.

Vahevahe hoʻo fakamoʻoni ki he ngaahi moʻoni kuo ʻiloʻi ʻe he kau akó ʻi he ʻEfesō 5–6. Poupouʻi e kau akó ke ngāueʻi ha faʻahinga ueʻi fakalaumālie te nau maʻu lolotonga e lēsoni ʻo e ʻaho ní.

Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

ʻEfesō 5:25–28; 6:4. “ʻO hangē ko e ʻofa ʻa Kalaisi ki he siasí”

Naʻe fakamatala ʻa Palesiteni ʻEselā Tafu Penisoni ki he sīpinga ʻa e Fakamoʻuí ʻi heʻene faleʻi e ngaahi husepānití ki he founga ke taki ai honau fāmilí:

“ʻOku ʻikai ke tau ʻilo ʻoku taki ʻe he Fakamoʻuí ʻa e Siasí ʻaki ha toʻukupu fakapuhopuhaʻa pe anga taʻeʻofa. ʻOku ʻikai ke tau ʻilo ʻoku taʻe-fakaʻapaʻapa pe liʻaki ʻe he Fakamoʻuí ʻa Hono Siasí. ʻOku ʻikai ke tau ʻilo hano fakaʻaongaʻi ʻe he Fakamoʻuí e fakamālohí pe fakakounaʻí ke fakahoko ʻEne ngaahi taumuʻá. ʻOku ʻikai ha feituʻu te tau ʻilo ai hono fai ʻe he Fakamoʻuí ha meʻa kehe ka ko ia pē ʻoku fakamāmaʻi, langaki hake, fakafiemālieʻi, mo hakeakiʻi ʻa e Siasí” (“To the Fathers in Israel,” Ensign, Nov. 1987, 50).

Naʻe akonaki ʻa Palesiteni Sipenisā W. Kimipolo fekauʻaki mo e ivi tākiekina ʻe lava ke maʻu ʻe ha husepāniti ʻi heʻene ʻofa ʻi hono fāmilí ʻo hangē ko e ʻofa e Fakamoʻuí ki he Siasí:

“Naʻe ʻofa lahi ʻa Kalaisi he siasí pea mo hono kakaí, ʻo Ne loto fiemālie ke kātakiʻi e fakatangá maʻanautolu, kātekina e fakamaá maʻanautolu, matuʻuaki lototoʻa e mamahí mo e ngaohikovia fakaesino maʻanautolu, peá Ne toki foaki ʻEne moʻui maʻongoʻongá koeʻuhí ko kinautolu.

“ʻI he taimi ʻoku mateuteu ai e husepānití ke fai pehē ki hono fāmilí, he ʻikai ngata pē ʻi he uaifí ka ʻe tali ʻe he fāmilí ʻa ʻene takimuʻá” (“Home: The Place to Save Society,” Ensign, Jan. 1975, 5).

ʻEfesō 6:1. “Talangofua ki hoʻomou mātuʻá ʻi he ʻEikí”

“Naʻe pehē ʻe Paula, ‘Fānau, mou talangofua ki hoʻomou mātuʻá ʻi he ʻEikí: he ʻoku totonu ʻeni’ ( ʻEfesō 6:1; toki tānaki atu hono fakamamafaʻí), peá ne tānaki atu hili pē iá, ‘Fakaʻapaʻapa ki hoʻo tamaí mo hoʻo faʻeé’ (v. 2). Ka neongo ia, ʻi he taimi ko ʻení naʻe ʻikai ke ne tānaki atu ha fakamatala ke fakafeʻungaʻi, kae fakamatalaʻi pē ia ko e ‘ʻuluaki fekau ia ʻoku ʻi ai ʻa e talaʻofá’ ( ʻEfesō 6:2). ʻOku ʻuhinga e talangofua ki he mātuʻá ʻi he ʻEikí ke talangofua kiate kinautolu ʻi he māʻoniʻoni (vakai, McConkie, Doctrinal New Testament Commentary, 2:521). Ko e taimi kotoa pē ʻoku moʻui angatonu ai ha fānau, ʻokú ne ʻomi e lāngilangi ki heʻene mātuʻá, ʻo tatau ai pē pe ʻoku angatonu pe faiangahala e mātuʻa ko iá. ʻOku toe moʻoni pē foki ʻa e fehangahangaí. Ko e taimi kotoa pē ʻoku moʻui faiangahala ai ha fānau, ʻokú ne fakamaaʻi ʻene mātuʻá, ʻo tatau ai pē pe ʻoku angatonu pe ʻikai ʻa e mātuʻa ko iá. Ko ia, ʻe malava ke ʻikai ʻuhinga maʻu pē hono fakalāngilangiʻi e mātuʻá ke talangofua kiate kinautolu. ʻI he ngaahi meʻa siʻi ko iá, ʻe ala kole ai pe poupouʻi ʻe he mātuʻá e ʻulungaanga taʻe-māʻoniʻoni ʻenau fānaú, ʻe malava ke fakamaaʻi ʻe he tokotaha fakafoʻituituí ʻa ʻene mātuʻá kapau ʻokú ne talangofua kiate kinaua” (Old Testament Student Manual: Genesis–2 Samuel [Church Educational System manual, 2003],  [00]131).

ʻEfesō 6:11. “ʻAi kiate kimoutolu ʻa e mahafu tau kotoa ʻo e ʻOtuá”

Naʻe fakamatalaʻi ʻe Palesiteni Hāloti B. Lī e mahuʻinga ʻo hono tui e teunga tau kakato ʻo e ʻOtuá:

“ʻOku tau maʻu ʻa e ngaahi konga ʻe fā ʻo e sinó ʻa ia naʻe pehē ʻe he ʻAposetolo ko Paulá [ʻoku] vaivai taha ki he mālohi ʻo e fakapoʻulí. Ko e kongalotó, ʻokú ne fakataipe ʻa e angamaʻá mo e angatonú. Ko e mafú, ʻokú ne fakataipe ʻetau tōʻonga moʻuí. Ko hotau vaʻé, ʻa ʻetau ngaahi taumuʻa pe kaveinga ʻi he moʻuí pea ko hono fakaʻosí ko hotau ʻulú, ʻa ia ko ʻetau ngaahi fakakaukaú” (Feet Shod with the Preparation of the Gospel of Peace, Brigham Young University Speeches of the Year [Nov. 9, 1954], 2).

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Niila A. Mekisuele ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá e meʻa kuo pau ke tau tomuʻa faí kimuʻa pea toki lava ke tau tui e teunga tau ʻo e ʻOtuá:

“ʻOku malava ʻi hono siʻaki ʻo e tangata fakakakanó ʻa hono tui ʻo e teunga tau kakato ʻo e ʻOtuá, ʻa ia ne ʻikai hao kakato kimuʻá! (vakai, ʻEfesō 6:11, 13)” (“Plow in Hope,” Ensign, May 2001, 60).

Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni N. ʻEletoni Tena ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí e meʻa te tau lava ʻo fai ke tui ai e teunga tau kakato ʻo e ʻOtuá:

“Sivisiviʻi hoʻo teunga taú. ʻOku ʻi ai nai ha feituʻu ʻoku ʻikai leʻohi pe maluʻi? Fakapapauʻi he taimí ni ke tānaki atu ha konga pē ʻoku pulia. …

“Te ke lava ʻo kamata foʻou hoʻo moʻuí ʻo fakafou ʻi he tefitoʻi moʻoni maʻongoʻonga ʻo e fakatomalá pea kamata hono ʻai kiate koe e teunga tau ʻo e ʻOtuá ʻi he akó, lotú, mo ha loto fakapapau ke tauhi ki he ʻOtuá mo tauhi ʻEne ngaahi fekaú” (“Put on the Whole Armor of God,” Ensign, May 1979, 46).