Seminelí
ʻIuniti 11: ʻAho 3, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 46


ʻIuniti 11: ʻAho 3

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 46

Talateú

Naʻe maʻu ʻa e fakahā ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 46 ʻi he ʻaho 8 ʻo Māʻasi 1831—ko e meimei taʻu ia ʻe taha hili hono fokotuʻu e Siasí. Naʻe fakamanatu ʻe he ʻEikí ʻi he fakahā ko ʻení ki he Kāingalotu ʻoku totonu ke tataki e ngaahi fakataha ʻa e Siasí ʻaki e Laumālié, pea naʻá Ne fakamamafaʻi ʻoku ʻikai totonu ke kapusi ki tuʻa ʻa kinautolu ʻoku ʻikai kau ki he Siasí. Naʻe fakamatala foki ʻa e ʻEikí ki he taumuʻa ʻo e meʻafoaki ʻo e Laumālié.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 46:1–6

ʻOku fakahinohinoʻi ʻe he ʻEikí e Kāingalotú ʻo kau ki heʻenau ngaahi fakataha faka-Siasí

Fakakaukauloto ki hano kole atu ke palani ha houalotu sākalamēniti kakato. Ko e hā ha founga te ke fili ai e hivá, ko hai ʻe lotú, ngaahi tefito ʻo e ngaahi leá, ko hai te ne fai e leá, pea mo e fakahokohoko ʻo e ngaahi leá?

Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 46:1-2, ʻo fekumi ki he fakahinohino naʻe fai ʻe he ʻEikí fekauʻaki mo e founga ʻoku totonu ke tataki ʻaki e ngaahi fakatahaʻangá. ʻOku fakakau ʻi he foʻi lea ko e tataki ʻi he veesi 2 ʻa hono palani mo tataki ʻa e ngaahi fakataha ʻa e Siasí.

  1. Fakamatalaʻi ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá ʻa e meʻa ʻokú ke pehē ko ha fakataha ʻoku “tataki mo fakahinohinoʻi ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní.”

  2. Tali ‘a e ngaahi fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá:

    1. Ko e hā nai ha meʻa ʻoku fie maʻu ke fai ʻe he kau taki mo e kāingalotu ʻo e Siasí kae lava ke tataki mo fakahinohino ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ha fakataha ʻa e Siasí.

    2. Ko e hā te ke lava ʻo fai ke tokoni ki he ivi tākiekina ʻo e Laumālié ʻi he ngaahi fakataha ʻa e Siasí?

Fakaʻilongaʻi ʻa e ngaahi foʻi lea pe kupuʻi lea ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 46:2 ʻokú ne akoʻi e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: ʻOku totonu ke tataki e kau taki ʻo e Siasí ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ʻi heʻenau tataki e ngaahi fakatahá.

Fakakaukau ki ha niʻihi ʻo e ngaahi feituʻu kuó ke mamata ai ki he kupuʻi lea ko e “ʻOku Talitali Lelei Kimoutolu”. Lau ʻa e talateu ki he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 46, ʻo kumi pe ko hai naʻe fakangoufa ʻe he fuofua Kāingalotú ki heʻenau ngaahi fakatahá. Hili iá pea lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 46:3–6 ke maʻu ʻa e ngaahi kupuʻi lea mo e lea ʻoku nau fakahaaʻi kuo fekauʻi kitautolu ʻe he ʻEikí ke talitali lelei ʻa e kakai kotoa pē ki heʻetau ngaahi fakatahaʻangá. Mahalo ʻokú ke ʻosi ʻiloʻi kuo fokotuʻu ʻa e kupuʻi lea ko e “ʻOku Talitali Lelei e Kau ʻAʻahí” ʻi he holisi ʻo e ngaahi falelotu ʻa e Siasí.

Fakalaulauloto ki he meʻa ko ʻeni naʻe hokó: ʻOku fuofua ʻaʻahi atu ha finemui mo hono fāmilí ki ha uooti foʻou. Hili ʻa e houalotu sākalamēnití, ne fakafeʻiloaki ange ha mēmipa ʻo e uootí ki he fāmilí pea fakahā ange e feituʻu ʻoku fai ai e Lautohi Faka-Sāpaté. Naʻá ne ʻave e finemuí ki heʻene kalasí pea fakafeʻiloaki ia ki he faiakó. Ne kiʻi tokanga mai pē e kau talavou mo e kau finemui ʻi he kalasí ki he finemuí pea hoko atu pē ʻenau fepōtalanoaʻakí, ʻo ʻikai ke nau tokanga mai kiate ia.

Ko e hā ha founga ʻe kehe ai e meʻa ne hoko ko ʻení kapau ne mahino ki he kau mēmipa ʻo e kalasi Lautohi FakaSāpaté ʻa e fekau ke talitali lelei ʻa e kakai kotoa ki heʻetau ngaahi fakatahaʻanga?

  1. Hiki ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá ha ngaahi founga te ke ala tokoni ai ke ongoʻi ʻe he niʻihi ʻoku ʻikai kau mai ki he Siasí, kau mēmipa kuo fuoloa ʻa e ʻikai ke nau maʻu lotú, mēmipa foʻou ki hoʻo uōtí pe koló, mo e kau ʻaʻahí ʻoku talitali lelei kinautolu.

ʻE ala faingataʻa ha niʻihi ʻo e ngaahi founga ne ke hikí ke ke fai, ka ke fakakaukau ki ha taimi ne ke ʻalu ai ki ha fakatahaʻanga pe ʻekitivitī ʻi ha uooti pe kolo kehe ʻo e Siasí. Ko e hā ne fai pe ko e hā ne ke fakaʻamu ke fai ʻe he kāingalotu kehe ko ʻeni ʻo e Siasí ke tokoni ke ke ongoʻi ʻoku talitali lelei ai koe? Fakakaukau mo lotua ha founga te ke lava ʻo tokoni ai ke ongoʻi ʻe he niʻihi kehé ʻoku talitali lelei kinautolu ki he ngaahi fakataha mo e ʻekitivitī ʻa e Siasí.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 46:7-33

ʻOku fakamatalaʻi ʻe he ʻEikí ʻa e taumuʻa ʻo e meʻafoaki ʻo e Laumālié.

ʻOku ʻuhinga ki he hā ʻa hono kākaaʻi kita? ʻE lava nai ke ke fakakaukau ki ha taimi naʻá ke ongoʻi ne kākaaʻi ai koe? Ko e hā te tau lava ʻo fai ke fakaʻehiʻehi mei hano kākaaʻi kitautolu?

ʻI he tūʻuta ʻa e Palōfita ko Siosefa Sāmitá ki ʻOhaioó, naʻá ne mamata ki ha tōʻonga ngali kehe mo taʻe-ʻunua ʻi ha niʻihi ʻo e kāingalotu ʻo e Siasí; hangē ko ʻení, ne pehē ʻe ha niʻihi ʻoku nau ʻi he malumalu ʻo e ivi tākiekina ʻo e Laumālié ka naʻa nau fakahaaʻi ha ngaahi tōʻonga ʻoku ʻikai fenāpasi mo e Laumālie Māʻoniʻoní. Naʻe huʻuhuʻu e kau takí mo e kāingalotu kehé ʻo pehē ne ʻomi e ngaahi ʻulungāngá ʻe ha ivi tākiekina kovi. Ako ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 46:7–8, ʻo fekumi ki he meʻa ne faleʻi ʻe he ʻEikí Hono kakaí ke fai ke ʻoua naʻa kākaaʻi kinautolu ʻe he ngaahi laumālie pe tokāteline halá.

  1. Tali ‘a e ngaahi fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá:

    1. Fakatatau ki he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 46:7–8, ko e hā ʻoku tokoni ke tau fakaʻehiʻehi mei hano kākaaʻi kitautolú?

    2. ʻOkú ke pehē ko e hā ʻe tokoni ai ki ha taha ke ʻoua naʻa kākaaʻi ia?

ʻOku akoʻi ʻe he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 46:7 ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: ʻI he taimi ʻoku tau muimui ai ki he ngaahi fakahinohino ʻa e Laumālié ʻi he māʻoniʻoni kakato pea fai e meʻa kotoa pē ʻi he lotu mo e loto fakafetaʻí, ʻe lava ke tau fakaʻehiʻehi mei hano kākaaʻi kitautolú.

Mahalo te ke fie fakaʻilongaʻi ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 46: 8 ʻa e meʻa ne pehē ʻe he ʻEikí ʻoku totonu ke tau fekumi fakamātoato ki aí.

Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 46:9-12, 26, ʻo kumi ki he meʻa ʻoku finangalo e ʻEikí ke mahino kiate kitautolu e meʻafoaki ʻo e Laumālié. (Mahalo te ke fie fakaʻilongaʻi e ngaahi meʻa ʻokú ke maʻú.) Makatuʻunga ʻi he meʻa kuó ke ako mei he ngaahi veesi ko ʻení, fakakakto e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: Kapau te tau fekumi fakamātoato ki he ngaahi meʻafoaki lelei tahá, .

  1. Tohi ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá e ʻuhinga ʻokú ke pehē ʻoku mahuʻinga ai ke tau fekumi ki he ngaahi meʻafoaki fakalaumālié koeʻuhí ko e lelei ʻa e fānau ʻa e ʻOtuá kae ʻikai ko ha ngaahi taumuʻa siokita. Hili iá, tali e ngaahi fehuʻi ko ʻení: Fakatatau ki he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 46:11–12, ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ki he Siasí e meʻafoaki fakalaumālie ʻo e tokotaha kotoa pē? (vakai foki, 1 Kolinitō 12).

Neongo ʻe kehekehe pē ʻa ʻetau ngaahi meʻafoakí, ʻoku fie maʻu kinautolu kotoa ʻe he Siasi ʻa e ʻEikí. ʻOku ʻi ai ha fatongia ʻo e tokotaha kotoa pē ki hono langa hake ʻo e puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻi he māmaní. Ako ʻa e lisi ʻo e ngaahi meʻafoaki fakalaumālie naʻe foaki ʻe he ʻEikí ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 46:13–27. Mahalo te ke fie fakaʻilongaʻi kinautolu takitaha.

Ke tokoni ke mahino lelei ange kiate koe e ngaahi meʻafoaki ʻo e Laumālié, fakatauhoa e ngaahi meʻafoaki ʻoku lisi atu ʻi he saati ko ʻení mo fakamatala ʻoku kaungatonu lelei taha ki aí. (ʻE lava ke maʻu e ngaahi talí ʻi he fakaʻosinga ʻo e lēsoní.)

Meʻaʻofa

Fakamatalá

  1. Ko e meʻafoaki ke “ʻiloʻi ʻa e ngaahi faikehekehe ʻi he pulé” (T&F 46:15)

  1. ʻOku faʻa fakahaaʻi ʻa e meʻaʻofa ko ʻení ʻi he kau faifekau ʻoku nau lava ʻo ako pea mahino vave ʻa e ngaahi lea fakafonuá.

  1. Ko e meʻafoaki ke “ʻiloʻi ʻa e ngaahi faikehekehe ʻo e ngaahi ngāué” (T&F 46:16)

  1. ʻOku fakaʻatā ʻe he meʻaʻofa ko ʻení ke ʻiloʻi pe maʻu ʻe ha taha ʻa e moʻoni ʻo e ngaahi fakakaukaú mo e ngaahi fakaʻaiʻai fakapulipulí. ʻOkú ne tokoniʻi ha taha ke ʻiloʻi e ngaahi kovi fakapulipulí pea vakai ki he lelei ʻi he niʻihi kehé.

  1. Ko e meʻafoaki ʻo e “ʻiloʻi ʻo e ngaahi laumālié” (T&F 46:23)

  1. ʻOku faʻa fakahaaʻi e meʻaʻofa ko ʻení ʻi he kau taki ʻoku nau fakatokangaʻi ʻa e founga ʻe ala tokoni ai e ngaahi meʻafoaki ʻa e niʻihi kehé, neongo ʻenau faikehekehé ʻi he ngaahi tuʻunga kehekehe ʻo e ngāue tokoní.

  1. Ko e meʻafoaki “ke lea ʻi he ngaahi lea kehekehé” mo “fakamatalaʻi ʻo e ngaahi kehekehé” (T&F 46:24–25)

  1. ʻOku fakahaaʻi e meʻafoaki ko ʻení ʻi he malava ʻe ha taha ʻo ʻilo ʻa e faikehekehe ʻi he ngaahi meʻafoaki moʻoní pe ko e ngaahi ngāue ʻa e Laumālié mo e laumālie kākaá, ngaahi tokāteline, pe ngaahi fekaú.

Ko e lisi ʻo e ngaahi meʻafoaki ʻo e Laumālié ʻoku ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 46 ko ha niʻihi pē ia ʻo e ngaahi meʻafoaki ʻoku malava ke maʻú. Naʻe fakamatala ʻa ʻEletā Pulusi R. Makongikī ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē: “ʻOku ʻikai ha ngataʻanga pea taʻe-fakangatangata ʻa e ngaahi meʻafoaki fakalaumālié. Ko kinautolu ʻoku hiki atu ʻi he ngaahi folofola kuo fakahā maí ko ha ngaahi sīpinga pē ia ʻo e taʻe-fakangatangata ʻo e ʻaloʻofa fakalangi ʻoku foaki mai ʻe ha ʻOtua ʻaloʻofa kiate kinautolu ʻoku ʻofa mo tauhi kiate Iá” (A New Witness for the Articles of Faith [1985], 371).

Te ke lava ʻo fakakaukau ki ha meʻafoaki fakalaumālie kuó ke mamata pe malava ke ʻiloʻi ʻoku ʻikai hā atu ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 46?

Kapau kuó ke maʻu ho tāpuaki fakapēteliaké, mahalo kuo lisi atu ʻe he ʻEikí ha niʻihi ʻo e ngaahi meʻafoaki kuó Ne foaki atu kiate koé. ʻE lava foki ke ke aʻusia ha ngaahi meʻafoaki fakalaumālié ʻi hoʻo tauhi ki he Tamai Hēvaní mo ʻEne fānaú ʻi he ngaahi uiuiʻi kehekehe ʻo e Siasí. ʻOku akoʻi mai ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 46 ʻoku foaki kiate kinautolu ʻoku uiuiʻi ke “leʻohi ʻa e Siasí” ʻa e meʻafoaki ke fakamāú ʻa ia ko ha meʻafoaki mei he ʻOtuá (vakai, T&F 46:27 Te ke lava ʻo maʻu ʻa e tui ʻi he malava ko ia ʻe hoʻo pīsopé ke ʻiloʻi hoʻo ngaahi meʻafoakí pea mo e feituʻu te ke ngāue lelei taha ai ke tokoniʻi mo tāpuakiʻi e niʻihi kehe ʻi he Siasí, ʻo aʻu pē kapau ʻoku teʻeki ai ke ke ʻiloʻi e ngaahi meʻafoaki ko iá.

Mahalo ʻe tokoni ke mahino lahi ange ki he meʻafoaki ʻo e ngaahi lea kehekehé. Naʻe akoʻi ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻa e ngaahi meʻá ni fekauʻaki mo e meʻafoaki ko ʻeni ʻo e Laumālié:

ʻĪmisi
Brother Joseph

“ʻOku fakataumuʻa e [meʻafoaki ʻo e lea ʻi he lea kehekehé] ʻi he malanga ki he kakai ʻoku ʻikai mahino ʻenau leá; ʻo hangē ko ia ʻi he ʻaho ʻo e Penitekosí, mo ha ngaahi taimi kehe pē, pea ʻoku ʻikai fie maʻu ia ke akoʻi ki he Siasí ʻa e lea ʻi he lea kehekehé, he ka ʻi ai ha tangata ʻokú ne maʻu ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní, te ne lava ia ʻo lea ʻi he ngaahi meʻa ʻa e ʻOtuá ʻi heʻene lea fakafonuá pea pehē ki ha toe lea fakafonua kehe pē; he ʻoku ʻikai hoko ʻa e tuí tuʻunga ʻi he ngaahi fakaʻilongá, ka ʻi he fanongo ki he folofola ʻa e ʻOtuá” (Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa Sāmita [2007], 443).

“Kapau ʻoku akoʻi ha meʻa ʻi he meʻafoaki ʻo e lea he lea kehekehé, ʻoua naʻa tali ia ko e tokāteline” (Ngaahi Akonakí: Siosefa Sāmita, 444).

“ʻOua naʻa mou lea ʻi he meʻafoaki ʻo e lea he lea kehekehé kapau ʻoku taʻe mahino kiate kimoutolu, pe taʻe ʻi ai ha fakatonu lea. ʻE lava foki mo e tēvoló ke lea ʻi he lea kehekehé; ʻe haʻu ʻa e filí mo ʻene ngāué; te ne lava ke fakataueleʻi ʻa e faʻahinga kotoa pē; ʻo lava ʻo lea faka-Pilitānia pe faka-Hōlani. ʻOua naʻa lea ha taha ʻi he lea kehekehé tuku kehe kapau te ne fakatonulea, pea tuku kehe kapau ʻoku loto ki ai ʻa e tokotaha kuo tuku ke ne puleʻí; te ne lava leva ke ʻilo pe fakatonulea, pe fakahoko ia ʻe ha taha kehe” (Ngaahi Akonakí: Siosefa Sāmita, 444).

ʻĪmisi
ʻEletā Bruce R. McConkie

Naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻEletā Pulusi R. Makongikī ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá: “ʻOku ʻomai e ngaahi leá mo honau ngaahi fakaʻuhingá ki ha ngaahi taumuʻa makehe ʻi ha ngaahi tūkunga makehe. ʻOku ʻi ai ha ngaahi meʻafoaki lahi ʻoku mahuʻinga ange pea ʻi hono fakaʻaongaʻí ʻoku siʻisiʻi ange ai e faingamālie ki he kākaá. Ko e ngaahi meʻafoaki ʻo e naʻinaʻí, malangá, ʻa hono fakamatalaʻi ʻo e tokāteliné, aloʻi ʻo e ongoongoleleí—neongo ʻoku ʻikai fuʻu fakaofo—ʻoku mahuʻinga lahi ange ia ʻi he ngaahi leá” (Mormon Doctrine, 2nd ed. [1966], 800).

Kiʻi fakakaukauloto ki he founga kuo kau lelei ai kiate koe e ngaahi meʻafoaki ʻo e Laumālié. Fakakaukau foki ki he founga ʻe lava ke ke fekumi mo fakaʻaongaʻi hoʻo ngaahi meʻafoakí ke tāpuakiʻi ʻa e fānau ʻa e ʻOtuá.

Naʻe fakaʻosi ʻaki ʻe he ʻEikí e fakahā ko ʻení ʻaki ʻEne fakahinohinoʻi ʻEne kau muimuí ki he meʻa kuo pau ke nau faí. Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 64:5–6, ʻo kumi e meʻa naʻe akoʻi ʻe he ʻEikí.

ʻĪmisi
scripture mastery icon
Fakataukei Folofola—Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 46:33

Fakamoleki ha ngaahi miniti siʻi ke ako maʻuloto ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 46:33. Kapau ʻe lava, lau maʻuloto ia ki ha mēmipa ʻo e fāmilí pe kaungāmeʻa.

  1. Hiki ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá ha ngaahi founga ʻe lava ke ke “ngāue ʻaki ʻa e angamaʻá mo e anga-māʻoniʻoní.” ʻI hoʻo tohi hoʻo lisí, fili ha konga ʻe ua pe tolu mei he kiʻi tohi Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú pea fakaʻaongaʻi ia ke tokoniʻi koe ke ke tānaki atu ki hoʻo lisí. Hiki ha taumuʻa fekauʻaki mo e founga ʻokú ke palani ke fakahoko ʻo e angamaʻá mo e māʻoniʻoni ʻi he ʻao ʻo e ʻEikí.

  2. Hiki ʻa e fakamatala ko ʻení ʻi lalo ʻi he ngaahi ngāue ke fai ʻi he ʻahó ní ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá:

    Kuó u ako ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 46 peá u fakakakato ʻa e lēsoni ko ʻení ʻi he (ʻahó).

    Ko e ngaahi fehuʻi, fakakaukau, mo e ngaahi mahino makehe ʻoku ou fie vahevahe mo ʻeku faiakó: