Seminelí
ʻIuniti 7: ʻAho 2, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27


ʻIuniti 7: ʻAho 2

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27

Talateú

Naʻe papitaiso ʻa ʻEma Sāmita mo ha toko 12 kehe, kau ai ʻa Niueli Naiti mo hono uaifí ko Seli, ʻi he ʻaho 28 ʻo Sune 1830 ʻi Kolesivili, ʻi Niu ʻIoke. Neongo ia, naʻe ʻikai ke hilifakinima leva kinautolu koeʻuhí naʻe hanga ʻe ha kau fakatanga he feituʻu ko iá ʻo taʻofi e fakatahá pea naʻe puke pōpula ʻa e Palōfita ko Siosefa Sāmitá “ʻi hono tukuakiʻi ko ha tokotaha fakamoveuveú, ʻi hono ʻai ke vālau e fonuá ʻi hono malangaʻi e Tohi ʻa Molomoná, mo e alā meʻa peheé.” (vakai, History of the Church, 1:87–88). Naʻe fakaʻatā ʻa Siosefa mei he ngaahi tukuakiʻi kotoa pē, ka naʻe kei taʻofi pē ia ʻe he kau fakatangá mei Kolesivili ʻo aʻu ki ʻAokosi 1830, pea ne toki lava ai ʻo hilifakinima ʻa e tokolahi ʻo e kau papiului foʻoú. Naʻe foki leva ʻa Siosefa Sāmita ki hono ʻapí ʻi Hāmoni, Penisilivēnia.

ʻI he konga kimuʻa ʻo ʻAokosi 1830, naʻe fononga ʻa Niueli Naiti mo hono uaifí ki Hāmoni ke ʻaʻahi kia Siosefa mo ʻEma Sāmita. Koeʻuhí ne teʻeki ai ke hilifakinima ʻa Seli Naiti mo ʻEma, naʻe fakapapauʻi leva ke fai honau hilifakinimá pea ko kinautolu naʻe fakataha maí te nau lava ke maʻu fakataha ʻa e sākalamēnití. ʻI he ʻalu ʻa e Palōfita ko Siosefá ke ʻomi ha uaine ki he sākalamēnití, naʻe fakafetaulaki mai kiate ia ha talafekau fakalangi pea naʻe maʻu ai ʻa e fakahā ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27 (vakai, History of the Church, 1:106).

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27:1–4

ʻOku ʻomi ʻe he ʻEikí ha ngaahi fakahinohino fekauʻaki mo e ongo fakaʻilonga ʻo e sākalamēnití

Ko e hā hoʻo fakakaukau kapau naʻá ke sio ʻoku fakaʻaongaʻi ha kiliʻi pateta ki he sākalamēnití?

Hili pē ʻa e Tau Lahi Hono II ʻa Māmani, naʻe ʻaʻahi ʻa Palesiteni ʻEselā Tafu Penisoni ki ʻIulope kuo fakaʻauha ʻe he taú. Naʻe siʻisiʻi e meʻakaí he taimi ko iá, pea naʻe faingataʻaʻia ʻa e kakai tokolahi he feinga pē ke moʻuí. Naʻe hoko e siʻisiʻi ʻo e meʻakaí ke fie maʻu ai ʻe he kāingalotu ʻo e Siasí ke liliu e meʻa naʻa nau fakaʻaongaʻi ko ha konga ʻo e sākalamēnití. Naʻe manatu ki ai ʻa Palesiteni Penisoni: “He ʻikai lava ke ngalo ʻiate au ʻa e Kāingalotu Falaniseé, naʻe ʻikai lava ke maʻu ha mā, pea naʻa nau fakaʻaongaʻi ʻa e kiliʻi patetá ko e fakaʻilonga ʻo e sākalamēnití” (“Prepare for the Days of Tribulation,” Ensign, Nov. 1980, 33–34)

  1. Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27:1–2, pea feinga ke ʻiloʻi e meʻa naʻe fakahā ʻe he ʻāngeló kia Siosefa Sāmitá fekauʻaki mo e ongo fakaʻilonga ʻo e sākalamēnití. Tali ‘a e ngaahi fehuʻi ko ‘ení, ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá:

    1. ʻOkú ke pehē ko e hā naʻe tali ai ʻi he tūkunga ʻo e Kāingalotu Falaniseé ke fakaʻaongaʻi ha meʻa pē kae ʻikai ko e mā ko e fakaʻilonga ʻo e sākalamēnití?

    2. Fakatatau ki he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27:2, ko e hā ʻoku totonu ke tau tokanga taha ki ai ʻi heʻetau maʻu ʻa e sākalamēnití?

Fakakakato ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻaki haʻo fakafonu e feituʻu ʻoku fakaʻatā atú: ʻI heʻetau maʻu ʻa e , kuo pau ke tau ʻa e feilaulau fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí.

  1. Tali ‘a e ngaahi fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá:

    1. ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā hono maʻu e sākalamēnití “ʻaki ʻa e mata ʻoku hanga taha pē ki [hono] fakalāngilangiʻi [ʻo e ʻOtuá]?

    2. Te ke lava fēfē ʻo manatuʻi kakato ange e Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí ʻi hoʻo maʻu ʻa e sākalamēnití?

Naʻe fakatokanga ʻa e ʻEikí kia Siosefa Sāmita ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27:3–4 ke ʻoua naʻa fakaʻaongaʻi ʻa e uainé pe inu mālohí (ha faʻahinga inu ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi meʻa fakatupu koná) ki he sākalamēnití kapau naʻe fakatau mai mei honau filí. Naʻe lava ke fakaʻaongaʻi ʻa e uaine pē naʻe ngaohi ʻe he Kāingalotú (naʻe laka hake he taʻu ʻe uá hono fai ʻení kimuʻa pea fakahā mai ʻa e Lea ʻo e Potó [T&F 89]). ʻI he ʻaho ní, ʻoku fakaʻaongaʻi ʻa e vaí ʻi he sākalamēnití kae ʻikai ko e uainé.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27:5-14

ʻE toe maʻu ʻe he ʻEikí ʻa e sākalamēnití ʻi he māmaní

Fakalaulauloto ki he founga naʻe mei kehe ai hoʻo aʻusiá ʻi hono maʻu ʻo e sākalamēnití kapau naʻá ke fai ia ʻi he ʻao ʻo e Fakamoʻuí.

ʻI he taimi naʻe fakafeʻiloaki ai ʻe he Fakamoʻuí ʻa e ouau ʻo e sākalamēnití ki Heʻene Kau ʻAposetoló ʻi he ʻOhomohe Fakaʻosí, naʻá Ne kikite ki ha taimi te Ne toe foki mai ki he māmaní ʻo maʻu ʻa e sākalamēnití mo ʻEne kau ākongá (vakai, Mātiu 26:26–29).

ʻI he kotoa ʻo e hisitōliá kuo foaki ʻe he ʻEikí e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ki he kau tangata angatonu ke tokoni ʻi hono fakahoko e ngaahi ouau ʻo ʻEne ongoongoleleí. Kuó Ne toe foaki foki e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ki he kau taki ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ke nau lava ʻo tataki, mapuleʻi, pea puleʻi ʻa hono fakaʻaongaʻi Hono lakanga fakataulaʻeikí ʻi he māmaní.

  1. ʻOku tau ako ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27:5–12 ki ha niʻihi ʻo kinautolu te nau ʻi he houalotu sākalamēnití mo Sīsū Kalaisí. Lau ʻa e ngaahi veesi ko ʻení, pea hiki ha lisi ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá ʻo e kakai fakafoʻituitui te nau ʻi he fakataha ko ʻení pea, kapau ʻoku ʻasi ai, ko e hā e ngaahi kī pe fatongia ʻoku nau maʻú.

Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27:13, pea feinga ke ʻiloʻi ʻa e ngaahi kī naʻe foaki ange ʻe he ʻEikí ki he Palōfita ko Siosefa Sāmitá. Mahalo te ke fie fakaʻilongaʻi ʻa e kupuʻi lea “kuonga ʻo e ongoongoleleí ki he ngaahi taimi fakaʻosí; pea ki he kakato ʻo e ngaahi kuongá.” ʻOku tau ako mei he veesi ko ʻení ʻoku ʻomi fakataha ʻe he kuonga ʻo e kakato ʻo e ngaahi kuongá ʻa e kotoa e ngaahi kī ʻo e ongoongoleleí, ngaahi ouau mo e ngaahi moʻoni ʻo e kuonga fakakosipeli ʻo e kuo hilí.

Ko e kuonga fakakosipelí ko ha vahaʻataimi ʻoku fakahā ai ʻe he ʻEikí e ngaahi tokāteline, ngaahi ouau, mo e lakanga fakataulaʻeiki ʻo ʻEne ongoongoleleí. Ko ha vahaʻataimi ia “ʻa ia naʻe ʻi ai ha tamaioʻeiki kuo fakamafaiʻi ʻe he ʻEikí ʻi he māmaní pea ʻokú ne maʻu ʻa e lakanga fakataulaʻeiki māʻoniʻoní mo e ngaahi kií, pea ʻokú ne maʻu ha misiona fakalangi ke fakamafola ʻa e ongoongoleleí ki he kakai ʻo e māmaní. ʻI he taimi ʻoku hoko ai ʻení, ʻoku fakahā foʻou mai ʻa e ongoongoleleí, koeʻuhí ke ʻoua naʻa fakafalala ʻa e kakai ʻo e kuonga fakakosipeli ko iá ki he ngaahi kuonga fakakosipeli kuo ʻosí ke maʻu mei ai ha ʻilo ki he palani ʻo e fakamoʻuí” (Bible Dictionary, “Dispensations”).

Ko hotau kuonga fakakosipelí ʻa e kuonga fakakosipeli fakaʻosí. ʻOku faʻa ui “ko e kuonga ʻo e kakato ʻo e ngaahi kuongá” koeʻuhí kuo fakafoki mai ʻa e ngaahi kī kotoa ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻa ia kuo fakahā mai ʻe he ʻEikí ke faitāpuekina ai ʻEne fānaú (vakai, ʻEfesō 1:10). Ko e ʻulu, pe ko e taki ʻo e kuonga fakakosipeli ko ʻení ko e Palōfita ko Siosefa Sāmitá, hangē pē ko ʻĀtama, ʻĪnoke, Noa, mo Mōsese naʻa nau hoko ko e ʻulu ki he ngaahi kuonga fakakosipeli kehé.

Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27:14, pea feinga ke ʻiloʻi pe ko hai ʻe toe ʻi ai ʻi he houalotu sākalamēnití fakataha mo e Fakamoʻuí.

ʻOkú ke pehē ko e hā e ʻuhinga ʻa e Fakamoʻuí ʻi Heʻene folofola “mo kinautolu kotoa pē kuo foaki kiate au ʻe heʻeku Tamaí mei he māmaní”?

ʻĪmisi
ʻEletā Bruce R. McConkie

Naʻe pehē ʻe ʻEletā Pulusi R. Makongikī: “Ko e tokotaha faivelenga kotoa pē ʻi he kotoa ʻo e hisitōlia ʻo e māmaní, ʻa e tokotaha kotoa pē kuo moʻui taau ke maʻu ʻa e moʻui taʻengatá ʻi he puleʻanga ʻo e Tamaí ʻe ʻi ai pea ʻe kau ʻi hono maʻu ʻo e sākalamēnití fakataha mo e ʻEikí” (The Promised Messiah: The First Coming of Christ 1978], 595).

  1. Tohiʻi ho hingoá ʻi lalo ʻi he lisi ʻo e ngaahi hingoa kuó ke ʻosi hiki ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá. Hili iá pea tali e fehuʻi ko ʻení: ʻOkú ke ongoʻi fēfē nai, ʻi hoʻo ʻiloʻi ʻe lava ke ke kau ʻi he fakataha sākalamēniti ko ʻení mo e ʻEikí?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27:15–18

ʻOku fekauʻi ʻe he ʻEikí ʻa Hono kakaí ke nau ʻai e teunga tau kakato ʻo e ʻOtuá

ʻOku ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27:15–18 ʻa e faleʻi ʻe tokoni kiate kitautolu ke tau moʻui taau ke maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki ʻa e ʻEikí, kau ai ʻa e tāpuaki ʻo e kau ki he houalotu sākalamēniti ʻoku lau ki ai ʻi he veesi 4–14.

Ko e hā te ke fie tui kapau naʻá ke ʻilo ʻokú ke ʻalu ki he taú?

  1. Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27:15, pea tali ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá:

    1. Ko e hā ʻoku faleʻi mai ʻe he ʻEikí ke tau fai ke teuteu ai ki heʻetau ngaahi feinga tau fakalaumālié?

    2. Naʻe talaʻofa mai ʻa e ʻEikí kapau te tau ʻai kiate kitautolu ʻa e teunga tau kakato ʻo e ʻOtuá, te tau lava ʻo kātakiʻi ʻa e ʻaho ʻo e koví. ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ʻa e “ʻaho ʻo e koví”? ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā “[ke] tuʻu” ʻi he taimi ko iá?

Ako ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27:15–18, pea fakahingoa ʻa e konga takitaha ʻo e teunga taú ʻi he fakatātā ʻoku ʻoatu fakataha mo e ngaahi foʻi lea pe kupuʻi lea mei he ngaahi veesi ko iá.

ʻĪmisi
teunga tau ʻo e ʻOtuá
  1. Tali ‘a e ngaahi fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá:

    1. ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku fakaafeʻi ai kitautolu ʻe he ʻEikí ke tau ʻai ʻa e teunga tau kakato ʻo e ʻOtuá?

    2. ʻE maluʻi fēfē kitautolu mei he ʻahiʻahí mo e koví ʻe he ngaahi ʻulungaanga ʻoku fekauʻaki mo e konga takitaha ʻo e teunga taú?

    3. Ko e hā ha ngaahi founga kuó ke ongoʻi malu ai ʻi hoʻo moʻuí ʻi hoʻo fekumi ke ʻai e teunga tau ʻo e ʻOtuá?

Fakalaulauloto ki he meʻa te ke lava ʻo fai ke ke ʻai kakato ange ai e teunga tau kakato ʻo e ʻOtuá ʻi hoʻo fakakaukau ki he ngaahi tafaʻaki ʻi hoʻo moʻuí ʻoku fie maʻu ke fakaleleiʻí.

  1. Hiki ʻa e fakamatala ko ʻení ʻi lalo ʻi he ngaahi ngāue ke fai ʻi he ʻahó ní ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá:

    Kuó u ako ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27 peá u fakakakato ʻa e lēsoni ko ʻení ʻi he (ahó).

    Ko ha toe ngaahi fehuʻi, fakakaukau, mo e mahino makehe ʻoku ou fie vahevahe mo ʻeku faiakó: