Jerusalem

Ti siudad a masarakan iti baro nga Israel. Daytoy ti kalatakan a siudad iti pakasaritaan ti biblia. Sumagmamano kadagiti kasagraduan a lugar kadagiti Kristiano, Hudio, ken Muslim ti adda iti daytoy a siudad ket kanayon a sarsarungkaran dagiti napudno a mamati. Maaw-awagan iti nasantuan a siudad.

Am-ammo idi a kas Salem (Gen. 14:18; Sal. 76:2), siudad a Jebusite idi ti Jerusalem agingga a pinarmek ni David (Jos. 10:1; 15:8; 2 Sam. 5:6–7), a namagbalin a kapitolio. Manipud idin nagbalinen a kas bantay a kastilio, nga agarup 2600 kadapan (800 metro) iti ngatuen ti kaadalem ti baybay. Nalawlaw iti nauneg a tantanap malaksid iti amianan.

Bayat ti panagturay ni Ari David iti Jerusalem, nagyan iti kayo a palasio. Nupay kasta, bayat ti panagturay ni Solomon, adu a banag ti pinangpapintas dagiti tao iti siudad, a pakairamanan ti pannakabangon iti palasio ti ari ken ti templo.

Kalpasan ti pannakabingay dagiti pagarian ti Israel ken Juda, nagtalinaed a kapitolio ti Juda ti Jerusalem. Masansan a rauten dagiti buyot nga agpanggep a mangagaw (1 Ari 14:25; 2 Ari 14:13; 16:5; 18–19; 24:10; 25). Iti babaen ni Hezekias, nagbalin ti Jerusalem a sentro a pagkararagan, ngem adda pasetna a nadadael idi 320 S.C., 168 S.C., ken 65 S.C. Pinatarimaan ni Herodes dagiti pader ken ti templo, ngem idi K.P. 70 intaramente a dinadael dagiti Romano.