‘Inisititiuti
Lēsoni 37: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 94–97


“Lēsoni 37: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 94–97,” Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó (2017)

“Lēsoni 37,” Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó

Lēsoni 37

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 94–97

Talateú mo e Fakahokohoko ʻo e Ngaahi Meʻa Ne Hokó

Hangē ko hono lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 94, naʻe fakahinohino ʻe he ʻEikí e Kāingalotú ke nau palani e kolo ko Ketilaní “fakatatau ki he sīpinga” kuó Ne fakahā ange kiate kinautolú (TF 94:2). Naʻe fekau foki ʻe he ʻEikí e Kāingalotu ʻi Ketilaní ke nau langa ha fale maʻá e Kau Palesiteni ʻo e Siasí pea mo ha fale paaki.

ʻI ha fakahā ne maʻu he ʻaho 27–28 ʻo Tīsema 1832, naʻe fekauʻi ai ʻe he ʻEikí e Kāingalotú ke nau langa ha temipale ʻi Ketilani, ʻOhaiō (vakai, TF 88:119). Hili ha māhina ʻe nima mei ai, ne teʻeki kamata ʻe he kau taki ʻo e Siasí mo e kau mēmipá hono langa e temipalé. ʻI he ʻaho 1 ʻo Sune , 1833, naʻe maʻu ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻa e fakahā ʻoku lekooti he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 95, ʻa ia ne valokiʻi ai ʻe he ʻEikí e Kāingalotu Ketilaní hono fakatoloi e langa ʻo e temipalé. Naʻá Ne talaʻofa foki ke fakakoloaʻaki e Kāingalotú ha mālohi ʻi he temipalé mo ʻoange ha ngaahi fakahinohino fekauʻaki mo hono langá.

ʻI he ʻaho 4 ʻo Sune , 1833, naʻe fakataha ha kau taulaʻeiki lahi ke aleaʻi e founga ke fakaʻaongaʻi mo tokangaʻi ai e faama ʻa Pita Felenisi naʻe toki fakataú. ʻI he ʻikai ke nau maʻu ha loto tahá, ne nau kole ai ki he ʻEikí, pea ʻi hono talí, naʻe maʻu ai ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻa e fakahā ʻoku lekooti he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 96. ʻI he fakahā ko ʻení naʻe foaki ai ʻe he ʻEikí kia Pīsope Niueli K. Uitenī ʻa e fatongia hono tokangaʻi e faama Felenisí, ʻa ia ne kau ai e konga kelekele ʻe langa ai e Temipale Ketilaní, pea fokotuʻu ʻa Sione Sionisoni ko ha mēmipa ʻo e Faama Uouongatahá.

ʻI he faʻahitaʻu māfana ʻo e 1833, ʻi he talangofua ʻa e kau taki ʻo e Siasí ʻi Mīsulí ki he ngaahi fakahinohino ʻa e ʻEikí ʻoku lekooti he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88, naʻe fokotuʻutuʻu ai ʻe he kau taki ʻo e Siasí ʻi Mīsulí ha akoʻanga tatau mo e Akoʻanga ʻo e Kau Palōfitá, ne tuʻu ʻi Ketilani, ʻOhaioó. Naʻe tohi e kau taki ko ʻeni ʻo e Siasí ki he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻi he konga kimuʻa ʻo Siulaí, ʻo kole ha fakahinohino lahi ange fekauʻaki mo e akoʻanga ko ʻení. Naʻe fakahoko ʻe he Kau Palesitenisií ha tali ʻi he ʻaho 6 ʻo ʻAokosi , 1833, ʻa ia naʻe kau ai e fakahā ʻoku lekooti he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 94: 97–98; 97–98. ʻI he fakahā ʻoku lekooti he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 97, naʻe fekau ʻe he ʻEikí e Kāingalotu Mīsulí ke langa e temipale ʻi Mīsulí ʻi he “fakatoʻotoʻo” (TF 97:11) mo fakamatalaʻi e ngaahi tāpuaki te nau maʻu heʻenau fai iá. Naʻe fakatokanga foki e ʻEikí ki he Kāingalotú te nau “faingataʻaʻia lahi” kapau he ʻikai ke nau muimui Heʻene ngaahi fekaú (TF 97:26).

Fakatokangaʻi ange: Naʻe fakatonutonu ʻi he pulusinga 2013 ʻo e folofolá ʻa e ʻaho ne maʻu ai e fakahā ʻoku lekooti he Doctrine and Covenants 94. ʻE aleaʻi he lēsoni ko ʻení ʻa e vahe 94–97 ʻi he hokohoko ne maʻu ai kinautolú (95, 96, 97, 94) kae ʻikai ko e hokohoko ʻoku tuʻu ai ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá.

ʻAho 27–28 ʻo Tīsema, 1832Naʻe fekau ʻe he ʻEikí e Kāingalotu ʻi Ketilani ʻOhaioó, ke langa ha temipale.

ʻAho 10 ʻo ʻEpeleli, 1833Naʻe fakatau ai ʻe he Siasí ha kelekele ʻeka ʻe 103 ʻi Ketilani meia Pita Felenisi.

ʻAho 1 ʻo Sune , 1833Naʻe maʻu ai ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 95.

ʻAho 4 ʻo Sune , 1833Naʻe maʻu ai ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 96.

ʻAho 20 ʻo Siulai, 1833Naʻe fakaʻauha ʻe ha kau fakatanga ʻi Tauʻatāina, Mīsuli, ʻa e ʻōfisi pākí pea valitaaʻi mo fakapipiki fulufuluʻi moa ʻa Pīsope ʻEtuate Pātilisi mo Sālesi ʻĒleni.

ʻAho 23 ʻo Siulai, 1833ʻI he fakamanamana ʻa e kau fakatangá, naʻe fakamoʻoni ai e kau taki ʻo e Siasí ʻi Mīsulí ʻi ha aleapau ʻe mavahe kotoa e kau Māmongá mei he Vahefonua Siakisoni Mīsulí, kimuʻa he ʻaho 1 ʻo ʻEpeleli , 1834.

ʻAho 2 ʻo ʻAokosi , 1833Naʻe maʻu ai ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 97 mo e 94.

ʻAho 6 ʻo ʻAokosi , 1833Naʻe tohi ʻe he kau Palesitenisī ʻo e Siasí ha tohi ki he kau taki ʻo e Siasí ʻi Mīsulí mo fakakau ai e ngaahi fakahā ʻoku lekooti he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 94: 97–98.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 95:1–17

ʻOku valokiʻi ʻe he ʻEikí ʻa e Kāingalotú ko hono fakatoloi e langa ʻo e temipalé

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau ki ha taimi ne feinga ai ha taha ke fakatonutonu kinautolu.

  • Ko e hā hoʻo tali he taimi ʻoku feinga ai e niʻihi kehé ke fakatonutonu koé?

  • Ko e hā ha ngaahi ʻuhinga ʻoku totonu ke tau fekumi ai ki ha fakatontonu ʻi heʻetau moʻuí?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau kumi ha tefitoʻi moʻoni ʻi heʻenau ako e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 95, ʻa ia ʻe lava ʻo tokoni ke mahino kiate kinautolu ʻa e ʻuhinga ʻoku totonu ke tau fekumi ai ki ha fakatonutonu mei he ʻOtuá.

Hiki ʻi he palakipoé ʻa e ʻaho 27–28 ʻo Tīsema 1832. Fakamanatu ki he kau akó naʻe maʻu ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻi he ngaahi ʻaho ko ʻení ha fakahā ʻa ia ne fekauʻi ai ʻe he ʻEikí e Kāingalotú ke nau langa “ha fale ʻo e ʻOtuá” (TF 88:119), pe ko ha temipale.

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau fakalongolongo e ʻuluʻi vahe ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 95, ʻo kumi ʻa e ʻaho naʻe foaki mai ai e fakahā ʻoku lekooti he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 95. Kole ange ke nau fikaʻi ʻo fakafuofuaʻi e lahi ʻo e taimi ne ʻosi ʻi he vahaʻa taimi ne maʻu ai e ongo fakahā ko ʻení. Fakamatalaʻi ange lolotonga e taimi ko ʻení, naʻe maʻu ʻe he kau taki ʻo e Siasí ha kelekele ki he temipalé pea fokotuʻu mo ha kōmiti ki hono langa ʻo e temipalé. Ka neongo ia, ʻi he ʻaho 1 ʻo Sune , 1833, ne teʻeki kamata hono langa ʻe he Kāingalotú e temipalé.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 95:1–3 Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa naʻe folofola ki ai e ʻEikí fekauʻaki mo e fakatoloi ʻe he Kāingalotú hono langa e temipalé.

  • Fakatatau ki he veesi 2, ko e hā ne folofola e ʻEikí ʻoku fie maʻu ke hoko koeʻuhí ko e fakatoloi ʻe he Kāingalotú hono langa ʻo e temipalé? (Hili e laukonga ʻa e kau akó, fakamatalaʻi ange ʻoku ʻuhinga ʻa e valokiʻí ki hano akoʻi pe fakatonutonu.)

  • Ko e hā e tokāteline te tau lava ʻo ʻilo mei he veesi 1 fekauʻaki mo e ʻuhinga ʻoku valokiʻi ai ʻe he ʻEikí ʻa kinautolu ʻokú Ne ʻofa aí? (Tokoni ki he kau akó ke nau ʻiloʻi e tokāteline ko ʻení: ʻOku valokiʻi ʻe he ʻEikí ʻa kinautolu ʻokú Ne ʻofa aí koeʻuhí ke lava ʻo fakamolemoleʻi ʻenau ngaahi angahalá.)

  • ʻOkú ke pehē ʻoku fakahaaʻi fēfē ʻe he valoki ʻa e ʻEikí ʻEne ʻofa ʻiate kitautolú?

Fakamahinoʻi ange ʻi he taimi ʻoku valokiʻi ai kitautolu ʻe he ʻEikí, te tau lava ʻo fili ke tali pe fakafīsingaʻi e fakatonutonu ko iá. Fakamoʻoni ange kapau te tau fili ke tali e fakatonutonú ʻaki ʻetau fakatomala, ʻe fakamolemoleʻi kitautolu ʻe he ʻEikí mo teuteu ha founga ke “fakahaofi ai ʻa [kitautolu] ʻi he ngaahi meʻa kotoa pē” (TF 95:1).

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 95:4–9. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo kumi e ngaahi ʻuhinga naʻe fekau ai ʻe he ʻEikí e Kāingalotú ke nau langa ha temipale ʻi Ketilaní.

  • Ko e hā ha ngaahi ʻuhinga naʻe fekau ai ʻe he ʻEikí e Kāingalotú ke langa ha temipalé? (Hili e tali ʻa e kau akó, hiki e tokāteline ko ʻení ʻi he palakipoé: ʻOku teuteuʻi ʻe he ʻEikí ʻa ʻEne kau tamaioʻeikí ʻi he ngaahi temipalé, ke fai ʻEne ngāué mo fakakoloaʻi kinautolu ʻaki ʻa e mālohi.)

Fakamatalaʻi ange ʻoku ʻuhinga e fakakoloaʻí ke ʻoange ha meʻaʻofa ki ha taha. ʻI he ngaahi veesi ko ʻení, naʻe talaʻofa ai ʻe he ʻEikí ki he Kāingalotú te Ne fakakoloaʻi kinautolu ʻi he loto temipalé, pe foaki maʻanautolu ʻa e meʻafoaki ʻo e mālohi fakalaumālié. ʻOku ʻatā e talaʻofa tatau ki he Kāingalotu moʻui taau kotoa pē he ʻahó ni ʻi heʻenau fakahoko ha ngaahi fuakava toputapu mo e ʻEikí ʻi Hono ngaahi temipale māʻoniʻoní.

Ke tokoni ke mahino ange ki he kau akó e mālohi fakalaumālie ʻe fakakoloa ʻaki kitautolu ʻi he temipalé, fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā M. Lāsolo Pālati ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻĪmisi
ʻEletā M. Russell Ballard

“ʻI he taimi ʻoku ʻalu ai e kakai tangatá mo e houʻeiki fafiné ki he temipalé, ʻoku fakatou fakakoloaʻi kinautolu ʻaki e mālohi tatau. …

“…  ʻE lava ke maʻu ʻe kinautolu kotoa kuo nau fai e fuakava toputapu mo e ʻEikí pea fakaʻapaʻapaʻi e ngaahi fuakava ko iá ha fakahā fakatāutaha, ke faitāpuekina ʻi he tauhi mai ʻa e kau ʻāngeló, ke fefolofolai mo e ʻOtuá, ke maʻu ʻa e kakato ʻo e ongoongoleleí, pea ko hono tumutumú, ke hoko ʻa e kau ʻea-hoko fakataha mo Sīsū Kalaisi, ki he meʻa kotoa ʻoku ʻa ʻetau Tamaí” (M. Russell Ballard, “Men and Women and Priesthood Power,”Ensign, Sept. 2014, 32).

Fakamatalaʻi ange ko ha ngāue lahi fau hono langa ʻo e Temipale Ketilaní ki he Kāingalotú. ʻI he konga kimuʻa ʻo e 1833, ne toko siʻi pē e kau mēmipa ʻo e Siasí ʻi ʻOhaioó, pea ne masiva ʻaupito honau tokolahi.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 95:11–12 Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa naʻe talaʻofa ʻe he ʻEikí ki he Kāingalotú kapau te nau tauhi ʻEne ngaahi fekaú. Fakaafeʻi e kau akó ke lipooti e meʻa ʻoku nau maʻú.

  • Ko e hā ha tefitoʻi moʻoni te tau lava ʻo ako mei he veesi 11? (ʻOku totonu ke ʻilo ʻe he kau akó ha tefitoʻi moʻoni hangē ko ʻení: Kapau te tau tauhi e ngaahi fekaú, te tau maʻu ʻa e mālohi ke fai ʻa ia ʻoku kole mai ʻe he ʻEikí ke tau faí.)

  • Ko e hā ha ngaahi tūkunga te ke ala fehangahangai mo ia pea fakaʻaongaʻi ai e tefitoʻi moʻoni ko ʻení?

  • Ko e fē nai ha taimi kuó ke ongoʻi ai naʻá ke maʻu e tokoni ʻa e ʻEikí ke fai ha meʻa faingataʻa koeʻuhí naʻá ke tauhi e ngaahi fekaú?

Fakamatalaʻi fakanounou e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 95:13–17 ʻaki haʻo fakamatalaʻi ange naʻe ʻomi ʻe he ʻEikí ha ngaahi fakahinohino kau ki he lahi mo e taumuʻa ʻo e ngaahi loki takitaha ʻi he Temipale Ketilaní.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 95:14. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo kumi e founga ʻe taha ʻe fakakakato ai ʻe he ʻEikí ʻEne talaʻofa ke foaki ki he Kāingalotú ʻa e mālohi ke langa ʻaki e temipalé. Fakaafeʻi e kau akó ke lipooti e meʻa ʻoku nau maʻú. (ʻE lava ke ke fakamahinoʻi ange ko e tokotolu naʻe filí ko Siosefa Sāmita, Sitenei Likitoni, mo Feletiliki G. Uiliamisi, ʻa ia ne nau hoko ko e Kau Palesitenisī ʻo e Lakanga Fakataulaʻeiki Māʻolungá, pe Kau Palesitenisī ʻUluakí.)

Ke tokoni ke vakai e kau akó ki he founga ne fakahoko ai e talaʻofa ko ʻení, fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e palakalafi ko ʻení:

Naʻe lotu fakataha ʻa Siosefa Sāmita, Sitenei Likitoni, mo Feletiliki G. Uiliamisi pea nau mamata ki he temipalé ʻi ha meʻa-hā-mai. Kimui ange, naʻe manatuʻi ʻe Feletiliki G. Uiliamisi hili ʻenau vakai ki he fakaikiiki ʻo e tafaʻaki kituʻá “naʻe hangē naʻe haʻu ʻa e falé ʻi ʻolunga ʻiate [kinautolu]” pea naʻa nau mamata ki he loto falé ʻo hangē ne nau tuʻu moʻoni ʻi aí (Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa Sāmita [2007], 313).

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 96:1–9

ʻOku fili ʻa e pīsopé ke ne tokangaʻi e koloa kotoa ʻa e Siasí

Talaange ki he kau akó, ʻi he ʻaho 10 ʻo ʻEpeleli , 1833, naʻe fakatau ʻe he kau taki ʻo e Siasí e faama ʻa Pita Felenisí ʻi Ketilani, ʻOhaiō. ʻI ha konifelenisi ʻa e kau taulaʻeiki lahí ʻi he ʻaho 4 ʻo Sune , 1833, ne ʻikai lava ke lototaha e fakataha alēleá ki he founga ke fakaʻaongaʻi mo tokangaʻi ai e fāmá. Ne lototaha e kau mēmipa ʻo e fakataha alēleá ke fehuʻi ki he ʻEikí, ne iku ai ʻo maʻu ʻe Siosefa Sāmita ʻa e fakahā ʻoku lekooti he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 96. ʻI he fakahā ko ʻení, naʻe fili ʻe he ʻEikí ʻa Pīsope Niueli K. Uetinī ke ne tokangaʻi e fāmá, naʻe fakahā ange ʻoku totonu ke langa ʻa e temipalé ʻi ha konga ʻo e kelekelé, pea fili ʻa Sione Sionisoni ko ha mēmipa ʻo e Kautaha Uouongatahá.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 97:1–28

Ko e fakamamafaʻi ʻe he ʻEikí Hono finangalo ke langa ʻe he Kāingalotu ʻi Mīsulí ha temipalé

Kapau ʻe lava, fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo ha temipale ʻoku tuʻu ʻi ha feituʻu mamaʻo mei he feituʻu ʻoku nofo ai hoʻo kau akó.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā hono ʻuhinga ʻoku finangalo ai ʻa e ʻEikí ke lava ʻEne fānau moʻui taau kotoa pē ʻo Hū ki Hono ngaahi temipalé?

Talaange ki he kau akó ʻoku ʻikai ngata pē he finangalo ʻa e ʻEikí ke langa ha temipale ʻi Ketilani, ʻOhaioó, ka naʻá Ne finangalo foki ke langa ʻe he Kāingalotú ha temipale ʻi Saione, pe Tauʻatāina, Mīsuli. Fakaafeʻi e kau akó ke nau kumi ha tokāteline ʻi heʻenau ako e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 97 ʻe tokoni ke mahino lelei ange ai kiate kinautolu ʻa e ʻuhinga naʻe fekau ai ʻe he ʻEikí Hono kakaí ke nau langa mo moihū kiate Ia ʻi he ngaahi temipalé.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e ʻuluʻi vahe ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 97, pea kole ki he kalasí ke nau fakatokangaʻi e taimi naʻe maʻu ai e fakahā ko ʻení pea ko e hā ha meʻa makehe naʻe toki hoko ʻi Mīsuli.

  • Ko e hā ne hoko ki he Kāingalotú ʻi loto he uike ʻe ua kimuʻa pea toki maʻu e fakahā ko ʻení? (Talaange ki he kau akó ne teʻeki ʻilo ʻe he Palōfitá he taimi naʻá ne maʻu ai e fakahā ko ʻení ʻa e ongoongo ʻo e aleapau fakamālohi ke mavahe e Kāingalotú mei he Vahefonua Siakisoní.)

Fakamatalaʻi fakanounou e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 97:1–9 ʻaki haʻo fakamatalaʻi ange naʻe fakahā ʻe he ʻEikí ki he Kāingalotú ʻEne hoifua ʻi heʻenau fokotuʻu e akoʻanga maʻá e kaumātuʻa ʻi Saioné, ʻo fakatatau ki Heʻene fakahinohino kimuʻá (vakai, TF 88). Naʻe hoifua foki e ʻEikí kia Paʻale P. Pālati, ʻa ia naʻá ne puleʻi ʻa e akoʻangá.

Ke tokoni ke mahino ki he kau akó e ʻuhinga ʻo e ngaahi fakahinohino ʻa e ʻEikí ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 97:10–14, fakamatalaʻi ange naʻe toki ʻave ʻe he Palōfitá mo hono ongo tokoní ha tohi ki he Kāingalotu ʻi Mīsulí, ʻo fakahinohinoʻi kinautolu ke kamata leva ʻenau langa ha temipale ʻi Tauʻatāina, Mīsuli. Naʻe ʻi he tohí foki ha ngaahi fakahinohino mo ha mape fakaikiiki ki he fōtunga ʻo e loto temipalé.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 97:10–14. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo kumi e ʻuhinga naʻe finangalo ai ʻa e ʻEikí ke langa ʻe he Kāingalotú ha temipale ʻi Saioné.

  • Ko e hā ha niʻihi ʻo e ngaahi ʻuhinga naʻe fekauʻi ai ʻe he ʻEikí e Kāingalotú ke nau langa ha temipale ʻi Saioné?

Fakaafeʻi ha kau ako ʻe niʻihi ke nau taufetongi he lau leʻolahi mei he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 97:15–21. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo kumi e ngaahi tāpuaki naʻe talaʻofa ʻe he ʻEikí ki he Kāingalotú kapau te nau langa e temipalé.

  • Ko e hā e ngaahi tāpuaki naʻe talaʻofa ʻe he ʻEikí ki he Kāingalotú kapau te nau langa e temipalé?

  • ʻOkú ke pehē ko e ʻuhinga ki he hā ʻa e “kakai loto-maʻá” (veesi 16, 21)?

  • Ko e hā ha tokāteline te tau lava ʻo ako mei he veesi 16 fekauʻaki mo e meʻa ʻe aʻusia ʻe he kakai loto-maʻá ʻi he temipalé? (ʻOku totonu ke ʻilo ʻe he kau akó ha tokāteline hangē ko ʻení: ʻE fakahā ʻe he ʻOtuá Ia ʻi he temipalé, kiate kinautolu ʻoku loto-maʻá.)

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻoku fakahā ai ʻe he ʻOtuá Ia ʻi he temipalé?

  • Ko e hā ha founga kuo faitāpuekina ai koe ʻi hoʻo ʻalu moʻui taau ki he temipalé?

Fakamatalaʻi fakanounou e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 97:22–28 ʻaki haʻo talaage naʻe folofola ʻa e ʻEikí ki he Kāingalotú te Ne tauteaʻi ʻa e faiangahalá pea ʻe fakahaofi mo faitāpuekina ʻa Saione kapau ʻe talangofua e Kāingalotú ki Heʻene folofolá. Ka neongo ia, kapau he ʻikai ke nau fai e fekau ʻa e ʻOtuá, ʻe aʻusia ʻe he kau mēmipá ha “faingataʻa lahi” (verse 26).

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 94:1–17

ʻOku tuku mai ʻe he ʻEikí e fakahinohino ki hono langa ʻo e ngaahi fale ʻo e Siasí mo toe fakapapauʻi mai ʻa e fie maʻu ko ia ke langa ha temipalé

Fakamatalaʻi fakanounou e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 94 ʻaki haʻo fakamatalaʻi ange naʻe fakahinohino ʻe he ʻEikí e Kāingalotú ke nau fokotuʻu e kolo ko Ketilaní ʻo “fakatatau ki he sīpinga” naʻá Ne fakahā angé. ʻIkai hanga hono fekauʻi e Kāingalotú ke nau langa e temipalé, naʻe fakahinohino foki kinautolu ʻe he ʻEikí ke nau langa ha fale maʻá e kau Palesitenisī ʻo e Siasí mo ha fale paaki.

Fakamoʻoni ki he mālohi mo e ngaahi tāpuaki te tau maʻu ʻi he fale ʻo e ʻOtuá. Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau ʻi he faʻa lotu ki he meʻa te nau lava ʻo fai ke fakahaohaoʻi ai kinautolu mo nau ʻalu maʻu pē ki he temipalé ke lava ke nau maʻu e ngaahi tāpuaki fungani kuo talaʻofa mai ʻe he ʻEikí.