‘Inisititiuti
Lēsoni 15: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 37–38; 41


Lēsoni 15

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá 37–38; 41

Talateú mo e Fakahokohoko ʻo e Ngaahi Meʻa Ne Hokó

Naʻe hokohoko atu ʻa e Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻi hono liliu fakalaumālie ʻo e Tohi Tapú, ʻi he konga kimui ʻo Tīsema 1830. Naʻe maʻu ʻe Siosefa ʻi he lolotonga ʻo e taimi ko ʻení, ʻa e fakahā naʻe lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 37. Ne fekauʻi ʻe he ʻEikí ʻa e Palōfitá ʻi he fakahā ko ʻení ke tuku fakataimi ʻa hono liliu ‘o e Tohi Tapú, pea ke malanga ʻaki ʻa e ongoongoleleí mo fakamālohia ʻa e Siasí. Naʻá ne fekauʻi foki e Kāingalotú ke tānaki fakataha ki ʻOhaiō.

Naʻe fanongonongo ʻe Siosefa Sāmita ʻi ha konifelenisi ‘a e Siasí naʻe fai ʻi he ʻaho 2 ʻo Sanuali 1831, ʻa e fekau ʻa e ʻEikí ki he Kāingalotú ke tānaki fakataha ki ʻOhaioó. Naʻe fakaʻamu ha tokolahi ʻo e Kāingalotú ke ʻilo lahi ange fekauʻaki mo e fekaú, pea fehuʻi leva ʻe he Palōfitá ki he ʻEikí lolotonga e konifelenisí. Naʻe maʻu ʻe Siosefa ʻa e fakahā naʻe lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38 ʻi he ʻao ʻo e kāingalotú. Naʻe fakahā ʻe he ʻEikí ʻi he fakahā ko ʻení ʻa e ʻuhinga ʻo ʻEne fekau ʻa e Kāingalotú ke nau tānaki fakataha ki ʻOhaioó, pea fakamatalaʻi ʻa e ngaahi tāpuaki kuo talaʻofa mai ʻi hoʻo fai iá.

Naʻe tali ʻe he tokolahi ʻo e Kāingalotú ʻa e fekaú, pea kamata ‘a e ngaahi teuteu ki he hiki ki ʻOhaioó. Naʻe fononga ʻa e Palōfita ko Siosefa Sāmitá, hono uaifi ko ʻEma, mo e niʻihi kehe, ʻi ha saliote mei Niu ʻIoke ki ʻOhaiō, ʻi he ofi ki he fakaʻosinga ʻo Sanuali 1831, pea nau tūʻuta ki Ketilani ʻi he konga kimuʻa ʻo Fepuelí. Naʻe maʻu ʻe Siosefa ʻi he ʻaho 4 ʻo Fepuelí ʻa e fakahā naʻe lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 41, ʻa ia ne fakahinohino ai ʻe he ʻEikí ʻa e Palōfitá mo e kau taki kehe ʻi he Siasí, ke nau lotu ke maʻu ʻEne ngaahi fonó. Naʻe uiuiʻi foki ʻe he ʻEikí ʻa ʻEtuate Pātilisi ke hoko ko e ʻuluaki pīsope ʻo e Siasí.

Tīsema 1830Naʻe kamata ngāue ʻa Sitenei Likitoni ko ha tangata tohi kia Siosefa Sāmita lolotonga hono toe vakaiʻi fakalaumālie ʻo e Tohi Tapú.

Tīsema 1830Naʻe maʻu ʻe Siosefa Sāmita ha konga ʻo e lekooti fakakuongamuʻa ʻa ʻInoké ʻi he lolotonga ʻene liliu ʻa e Tohi Tapú (Mōsese 7).

Tīsema 1830Naʻe maʻu ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 37.

2 Sanuali 1831Naʻe fanongonongo ʻe Siosefa Sāmita ʻi he konifelenisi hono tolu ʻa e Siasí, ke tānaki ʻa e Kāingalotú ki ʻOhaiō.

2 Sanuali 1831Naʻe maʻu ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38.

Sanuali–Fepueli 1831Naʻe hiki ʻa Siosefa mo ʻEma Sāmita ki Ketilani, ʻOhaiō, ʻo tūʻuta ki ai ʻi he konga kimuʻa ʻo Fepuelí.

4 Fepueli 1831Naʻe maʻu ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 41.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 37

ʻOku fekauʻi ʻe he ʻEikí Hono Siasí ke tānaki fakataha ki ʻOhaiō

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau ki ha ngaahi fekau ʻoku nau ongoʻi ʻoku faingofua ke talangofua ki ai. Pea kole ange leva ke nau fakakaukau ki ha ngaahi fekau ʻoku nau ongoʻi ʻoku faingataʻa ke talangofua ki ai.

Fakaafeʻi e kau akó ke nau kumi ʻi heʻenau ako ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 37–38, ki he ngaahi moʻoni ʻe tokoni kiate kinautolu ke nau maʻu ʻa e mālohi ke talangofua ki he ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá, ʻo tatau ai pē ʻi he taimi ʻe faingataʻa ai ke fai iá.

Fakamatalaʻi ange, naʻe nofo pē ʻa Sitenei Likitoni ʻi Feieti ʻi he hili ʻene feʻiloaki mo e Palōfitá ʻi he konga kimuʻa ʻo Tīsema 1830, pea ʻi he fakahinohino ʻa e ʻEikí, naʻá ne hoko ko e tokoni mo e tangata tohi kia Siosefa Sāmita ʻi he ngāue ʻa Siosefa ki hono liliu ʻo e Tohi Tapú. Naʻe foaki ʻe he ʻEikí kia Siosefa Sāmita ʻa e fakahā naʻe lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 37, ʻi ha taimi kimui ʻi he māhina pē ko iá.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 37:1–4, pea kole ki he kalasí ke nau kumi e meʻa naʻe fekau ʻe he ʻEikí ki he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ke ne faí.

  • Ko e hā naʻe fekauʻi ʻa Siosefa ke ne faí?

  • Ko e hā e ʻuhinga ʻokú ke pehē ne folofola ai ʻa e ʻEikí kia Siosefa ʻo fakamālohia ʻa e Kāingalotu ʻo tautautefito ʻi Kolesivilí? (Kapau ʻe fie maʻu, fakamanatu ki he kau akó ne feʻao ʻa e Kāingalotu ‘i Kolesivilí mo ha fakatanga ne fakaʻau ke lahi ange.

  • Ko e hā e fekau naʻe fai ʻe he ʻEikí ki he Kāingalotú ʻi he veesi 3?

  • Ne tali fēfē nai ʻe he Kāingalotú ʻa e fekau ʻa e ʻEikí ke nau hiki ʻi ha maile ʻe 300 nai, kae ʻikai ʻiloʻi pau ʻa e ʻuhingá?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:1–22

ʻOku fakahā ʻe he ʻEikí ʻEne tokaimaʻanangá pea fakapapauʻi ki he Kāingalotú ʻokú Ne ʻi honau lotolotongá

Fakamatalaʻi ange, naʻe fakataha ʻa e Kāingalotú ʻi he konifelenisi hono tolu ʻo e Siasí, ʻi he ʻaho 2 ʻo Sanuali 1831 ʻi Feieti, Niu ʻIoke, ʻi ha taimi nounou pē hili hono maʻu ʻe Siosefa Sāmita ʻa e fakahā naʻe lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 37. Naʻe aleaʻi ʻe he kau mēmipa mo e kau takimuʻa ʻo e Siasí ʻi he konifelenisí ni, ʻa e fekau ʻa e ʻEikí ke tānaki fakataha ki ʻOhaioó. Naʻe fakahaaʻi ʻe ha kau mēmipa ʻe niʻihi ʻo e Siasí ʻi he lolotonga ʻo e konifelenisí ʻenau hohaʻa fekauʻaki mo e fekaú.

  • Ko e hā ha ngaahi hohaʻa ʻokú ke pehē naʻe maʻu ʻe ha niʻihi ʻo e Kāingalotu ko ʻení?

Fakamatalaʻi ange, naʻe fehuʻi ʻe Siosefa Sāmita ki he ʻEikí koeʻuhí naʻe hohaʻa ʻa kinautolu naʻe ʻi he konifelenisí, mo nau loto ke ʻilo lahi ange fekauʻaki mo e fekau ke fakataha ki ʻOhaioó. Naʻe maʻu ʻe Siosefa ʻi he ʻao ʻo e Kāingalotú ʻa e fakahā naʻe lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38 .

Fakaafeʻi ha niʻihi tokosiʻi ʻi he kau akó ke nau taufetongi hono lau leʻolahi ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:1–7. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, pea kumi ki he meʻa naʻe fakahā ʻe he ʻEikí ki he Kāingalotú ʻa ia ne malava ke fakamālohia ai ʻenau tui mo e falala kiate Iá, pea ʻi Heʻene fekau ke nau tānaki fakataha ki ʻOhaioó. Fakaafeʻi e kau akó ke nau lipooti e meʻa ʻoku nau maʻú.

  • Ko e hā naʻe fakahā ʻe he ʻEikí fekauʻaki mo Ia ʻi he veesi 2 mo e 7 ʻe lava ke tokoni ke fakamālohi ʻetau falala mo tui kiate Iá? (Hiki ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé ʻi he hili hono ʻomai e tali ʻa e kau akó: ʻE lava ke tau tui mo falala kia Sīsū Kalaisi koeʻuhí ʻokú ne ʻafioʻi mo ʻafio ki he meʻa kotoa pē.)

  • Ne tokoniʻi fēfē nai ʻe he tokāteline ko ʻení ʻa e Kāingalotú ʻi heʻenau tali ki he fekau faingataʻa ke nau hikí?

  • ‘E tokoniʻi fēfē kitautolu ʻe he tokāteline ko ʻení ʻi he taimi ʻoku fie maʻu ai ʻe he ʻEikí ha meʻa faingataʻa meiate kitautolu?

Fakamahinoʻi ʻa e kupuʻi lea “Ko au ia naʻe ʻave ʻa e Saione ʻo ʻĪnoké ki hoku fatafata ʻoʻokú” ʻi he veesi 4, pea fakamatalaʻi ange, kimuʻa pea maʻu ʻa e fakahā ko ʻení, ne lolotonga ngāue ʻa Siosefa Sāmita ki ha liliu fakalaumālie ʻo e Tohi Tapú, peá ne lekooti ʻa ia ʻoku maʻu ʻi he taimí ni ʻi he Mōsese 6–7 ʻi he Mataʻitofe Mahuʻingá. ʻOku fakamatala ʻa e ngaahi vahe ko ʻení ki he palōfita ko ʻĪnoke mo hono kakaí. Naʻe ui ʻe he ʻEikí ʻa e kakai ko ʻení ko Saione, koeʻuhí ko ʻenau anga māʻoniʻoní mo e uouangatahá. Naʻe akoʻi ʻe he ʻEikí ʻa e Kāingalotu ʻi he kuonga ʻo Siosefa Sāmitá fekauʻaki mo ʻĪnoke mo e kakai ʻo Saione ʻi he kuongamuʻá, lolotonga ʻEne teuteuʻi kinautolu ke fokotuʻu ʻa Saioné. Naʻe toe ʻomai ʻe he ʻEikí ʻi he vahe 38 ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e uouangatahá, māʻoniʻoní, mo hono tokangaʻi ʻo e masivá, ʻa ia ne ʻilo ʻe he kāingalotú mei he talanoa ki he kakai ʻo ʻĪnoke ʻi he Mōsese 7, ko e ngaahi tefitoʻi moʻoni ke langa hake ai ʻa Saione ʻo onopōní.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā e ʻuhinga naʻe fakaʻaongaʻi ai ʻe he ʻEikí ʻa e sīpinga ʻo ʻĪnoke mo hono kakaí, ke tokoniʻi e Kāingalotu ʻi Niu ʻIoké ke maʻu ʻa e tuí mo falala kiate Iá?

Fakamatalaʻi ange, naʻe fakatokanga ʻa e ʻEikí ki he Kāingalotú ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:8–12, fekauʻaki mo e mālohi ʻo e fakapoʻulí ʻi he funga ʻo māmaní. Naʻá ne fai leva ha fakatokanga pau ʻo kau ki he fakatuʻutāmaki naʻe fehangahangai mo e Kāingalotu ʻi Niu ʻIoké. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:13–16. Fakaafeʻi ʻa e kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo fekumi ki he meʻa ne folofola ʻaki ʻe he Fakamoʻuí kau ki he fakatuʻutāmaki ne tofanga ai ʻa e Kāingalotú.

  • Fakatatau ki he veesi 13, ko e hā e meʻa naʻe folofola ʻe he ʻEikí ki he Kāingalotú kau ki he taumuʻa ʻa honau ngaahi filí?

  • ʻOku fakahaaʻi fēfē ʻe he fakatokanga ʻa e ʻEikí ʻi he veesi 13 e ʻuhinga ʻe lava ai ke tau falala mo tui kiate Iá?

  • Fakatatau ki he veesi 16, ko e hā e ʻuhinga ne ʻoatu ai ʻe he ʻEikí ʻa e fekau ki he Kāingalotú ke nau hiki ki ʻOhaioó?

Fakamoʻoni ange, ʻe lava ke fakatokanga mai ʻa e ʻEikí kiate kitautolu ki ha ngaahi fakatuʻutāmaki mo ʻomai ha ngaahi fekau ke tau maʻu ai ʻa e fakamoʻuí, koeʻuhí ʻokú Ne ʻafioʻi ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē.

Fakamatalaʻi ange naʻe folofola ʻe he ʻEikí ki he Kāingalotú ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:17–22, naʻá Ne fakatupu ʻa e māmaní pea ʻokú Ne finangalo ke tāpuakiʻi mo fakatupulaki Hono kakaí.

  • Ne tokoni fēfē nai ʻa e ngaahi talaʻofa ko ʻeni mei he ʻEikí, ke fakanonga e hohaʻa ʻa e Kāingalotú fekauʻaki mo e liʻaki honau ngaahi ʻapí mo e ngaahi fāmá ka nau hiki ki ʻOhaioó?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:23–42

ʻOku fekau ʻe he ʻEikí e Kāingalotú ke nau fāitaha pea fakamatalaʻi ange e ʻuhinga naʻá Ne fekau ai ke nau tānaki fakataha ki ʻOhaioó

Fakamatalaʻi ange, naʻe ʻikai ngata pē ʻi he folofola ange ʻa e ʻEikí ki he Kāingalotú fekauʻaki mo e ngaahi taumuʻa ʻa honau ngaahi filí, ka naʻá Ne toe akoʻi kinautolu ki he meʻa naʻá Ne fie maʻu meiate kinautolu ko Hono kakai. Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau fakalongolongo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:24–27, ʻo fekumi ki he meʻa naʻe fie maʻu ʻe he ʻEikí mei he Kāingalotú.

  • Ko e hā ʻokú ke pehē ʻoku fekauʻi ai kitautolu ʻe he ʻEikí ke tau ʻofa ki he, pe fakamahuʻingaʻi ʻa e, niʻihi kehé ʻo hangē pē ko ʻetau ʻofa ʻiate kitautolú?

  • Ko e hā e tefitoʻi moʻoni te tau lava ʻo ako mei he ngaahi talanoa fakatātā mo e folofola ʻa e ʻEikí ʻi he veesi 26–27? (Hiki ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé ʻi he hili hono ʻomai e tali ʻa e kau akó: He ʻikai lava ke tau hoko ko e kakai ʻa e ʻEikí kapau ʻe ʻikai ke tau taha.)

Kole ki he kau akó ke nau lau fakalongolongo hono fakamatalaʻi ʻe he ʻEikí ʻa e kakai ʻo Saione ʻi he Mōsese 7:18, ke tokoni ke mahino kiate kinautolu ʻa e ʻuhinga ke hoko ʻo “taha pē”.

  • Fakatatau ki he veesi ko ʻení, ʻoku ʻuhinga ki he hā ʻa e taha pē?

  • Ne tokoniʻi fēfē nai ʻe he tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻa e Kāingalotú ʻi heʻenau hiki ki ʻOhaioó?

  • Ko e hā ha ngaahi tāpuaki kuó ke mamata ai ʻi ho fāmilí, pe ʻi he Siasí, mei hono moʻui ʻaki e tefitoʻi moʻoni ko ʻení?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau fakalongolongo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:28–33, ʻo kumi e ngaahi ʻuhinga naʻe fekau ai ʻe he ʻEikí ʻa e Kāingalotú ke nau tānaki fakataha ki ʻOhaioó.

  • Fakatatau ki he ngaahi veesi ko ʻení, ko e hā ha niʻihi ʻo e ngaahi ʻuhinga naʻe fekau ai ʻe he ʻEikí e kāingalotú ke tānaki fakataha ki ʻOhaioó?

  • Ko e hā ha moʻoni ʻe lava ke tau ako mei he ngaahi veesi ko ʻení fekauʻaki mo e ʻuhinga naʻe tānaki ai ʻe he ʻEikí Hono kakaí? (Fakapapauʻi ʻe ʻiloʻi ʻe he kau akó ha moʻoni ʻoku faitatau mo ʻení: ʻOku tānaki ʻe he ʻEikí Hono kakaí ke maluʻi mo fakamālohia fakalaumālie kinautolu.)

Fakamatalaʻi ange, naʻe ʻi ai e ngaahi taimi pau ne fekau ai ‘e he ʻEikí Hono kakaí ke nau tānaki fakatuʻasino ki ha feituʻu. ʻI hotau kuongá ni, kuo fekauʻi ʻe he ʻEikí ke tau fakataha fakalaumālie ki he ngaahi uooti, ngaahi siteiki, mo e ngaahi temipale, ʻi he feituʻu pē ʻoku tau nofo aí.

  • ʻOku tokoni fēfē ʻetau tānaki fakataha ki he ngaahi uōtí, siteikí, mo e ngaahi temipalé, ke maluʻi mo fakamālohia kitautolu?

Fakamatalaʻi ange, naʻe ʻoatu ʻe he ʻEikí ha ngaahi fekau mo ha faleʻi ki he Kāingalotú ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:34–42, ʻa ia ʻe tokoni kiate kinautolu ʻi heʻenau feinga ke hiki ki ʻOhaioó. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:37, 39, pea kole ki he kalasí ke nau kumi e faleʻi mo e talaʻofa ʻa e ʻEikí.

  • Ko e hā naʻe faleʻi ʻe he ʻEikí ʻa e Kāingalotú ke nau faí, pea ko e hā naʻá Ne talaʻofa kiate kinautolú?

  • ʻOkú ke pehē ne tokoni fēfē ʻa e ngaahi talaʻofa ko ʻení ki he Kāingalotu, ʻa ia ne fekau ke nau hikí?

  • ‘Oku fakatupulaki fēfē ʻe he ngaahi talaʻofá hoʻo holi ke talangofua ki he ngaahi fekau ʻa e ʻEikí?

Fakamoʻoni ki he ngaahi tāpuaki ʻoku hoko mai kiate kitautolu ʻi heʻetau fai ia ʻoku fekau ʻe he ʻEikí, ʻo hangē pē ko hono talaʻofa ʻo ha ngaahi tāpuaki ki he Kāingalotú ʻi heʻenau tānaki fakataha ki ʻOhaioó.

Fakaafeʻi e kau akó ke nau toe fakakaukau ki ha fekau ʻoku faʻa faingataʻa ke nau tauhi.

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fai ha tukupā ke tauhi e ngaahi fekaú, neongo ʻe lava ke ngali faingataʻa ʻi he taimi ʻe niʻihi ke fai ia.

Talaange ki he kau akó, naʻe ʻaukai mo lotu ʻa e Kāingalotú ʻi he hili ʻa e Konifelenisí, ke ʻilo ʻa e finangalo ʻo e ʻEikí. Naʻe fai ʻe ha tokolahi ʻo kinautolu ha ngaahi feilaulau lahi ke tānaki fakataha mo e Kāingalotú ki ʻOhaiō, hili hono fakapapauʻi fakalaumālie ʻa e fekaú.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 41

ʻOku akoʻi ʻe he ʻEikí ʻe tauhi ʻe he kau ākonga moʻoní ʻa ʻEne fonó

Fakamatalaʻi ange, naʻe hiki ʻa Siosefa Sāmita mo hono uaifí, ko ʻEma, ʻa ia naʻe lolotonga feitama māhina ʻe ono, mei Niu ʻIoke ki ʻOhaiō ʻi Sanuali 1830, peá ne tūʻuta ki Ketilani ʻi he kamataʻanga ʻo Fepuelí. ʻI he taimi naʻe tūʻuta atu ai ʻa e Palōfitá, “naʻe lolotonga feinga [ʻa e Kāingalotú] ke fai ʻa e finangalo ʻo e ʻOtuá, ʻo fakatatau ki he meʻa ne nau ʻiló; ka ne hū atu ha ngaahi fakakaukau ngali kehe mo ha ngaahi laumālie loi kiate kinautolu” (Joseph Smith, Manuscript History of the Church, vol. A-1, p. 93, josephsmithpapers.org). Naʻe maʻu ʻe he Palōfitá ʻi he hili pē ʻene tūʻutá, ʻa e fakahā naʻe lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 41.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 41:1–6, pea kole ki he kalasí ke nau kumi e meʻa naʻe folofola ʻe he ʻEikí ki he Palōfitá ʻi he taimi naʻá ne tūʻuta ai ki Ketilaní.

  • Ko e hā naʻe fekau ʻe he ʻEikí ki he kaumātuʻa ʻo e Siasí ke faí?

  • Fakatatau ki he veesi 5, ko hai ʻoku lau ʻe he ʻEikí ko ʻEne kau ākongá? (Tokoniʻi e kau akó ke nau ʻiloʻi ʻa e tokāteline ko ʻení: Ko e kau ākonga moʻoni ʻa Sīsū Kalaisí ʻa kinautolu ʻoku nau maʻu mo talangofua ki he fono ʻa e ʻEikí.)

  • Ne tokoniʻi fēfē nai ʻe he moʻoni ko ʻení ʻa kinautolu ʻi he Kāingalotu ʻi Ketilaní, ʻa ia naʻa nau tokanga ki he ngaahi laumālie loí mo e ngaahi fakakaukau fakalotu ngali kehé? ʻE lava fēfē ke ne tokoniʻi kitautolu?

Fakamatalaʻi fakanounou e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 41:7–12, ʻaki hono fakamatalaʻi naʻe folofola ʻe he ʻEikí ki he Kāingalotú ʻi he toenga ʻo e fakahaá ni, ke nau langa ha fale ke nofo mo fakahoko ai e liliu lea ʻa Siosefá, pea naʻá Ne ui ʻa ʻEtuate Pātilisi ko e fuofua pīsope ʻo e Siasí.

Fakaʻosi ʻaki haʻo fakamoʻoni ki he ngaahi moʻoni naʻe akoʻi he lēsoni ko ʻení.