‘Inisititiuti
Lēsoni 19: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 50


Lēsoni 19

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 50

Talateú mo e Fakahokohoko ʻo e Ngaahi Meʻa Ne Hokó

ʻI he tūʻuta e Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻi Ketilani, ʻOhaiō ʻi he konga kimuʻa ʻo Fēpueli 1831, naʻá ne ʻilo ai “kuo ʻi ai ha ngaahi fakakaukau ngali kehe mo e ngaahi laumālie hala ʻi he lotolotonga” ʻo e Kāingalotú. Naʻe kamata ke ne akonaki “tokanga mo kiʻi fakapotopoto” ke lava ʻo fakangata e ngaahi fakahā fakalaumālie hala ko ʻení (Manuscript History of the Church, vol. A-1, p. 93, josephsmithpapers.org). ʻI ha ngaahi māhina siʻi mei ai, naʻe foki mai ʻa ʻEletā Paʻale P. Pālati mei haʻane ngāue fakafaifekau peá ne fakatokangaʻi ha ʻulungaanga tatau ʻi he ngaahi kolo ʻo e Siasí mavahe mei Ketilaní, ko ia naʻá ne ʻalu ai mo ha kaumātuʻa kehe kia Siosefa Sāmita ke maʻu ha fakahinohino (vakai, Manuscript History, vol. A-1, p. 114, josephsmithpapers.org). ʻI Mē 1831, naʻe fehuʻi ʻe he Palōfitá ki he ʻEikí fekauʻaki mo e meʻá ni pea maʻu ʻa e fakahā ne lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 50. Naʻe fakahinohinoʻi ʻe he ʻEikí ʻa e Kāingalotú ʻi he fakahā ko ʻení, ke nau fakaʻehiʻehi mei hono kākaaʻi kinautolú ʻaki ʻenau akoʻi mo maʻu ʻa e ongoongoleleí ʻi he Laumālie ʻo e Moʻoní.

Faʻahitaʻu Failau ʻo e 1831Naʻe tākiekina ha niʻihi ʻo e kāingalotu ʻo e Siasí ʻi Ketilaní ʻe he ngaahi fakahā fakalaumālie halá.

Konga kimui ʻo Māʻasi pe konga kimuʻa ʻo ʻEpeleli 1831Naʻe foki ʻa Paʻale P. Pālati ki Ketilani mei haʻane ngāue fakafaifekau ki he Vahefonua ʻo e Kau ʻInitiá mo Mīsuli.

30 ʻo ʻEpeleli, 1831Naʻe fāʻeleʻi ʻe ʻEma Sāmita ha ongo māhanga, ko ha tama tangata mo ha tama fefine, ʻa ia naʻá na fakatou mālōlō hili ha ngaahi houa siʻi.

9 ʻo Mē, 1831Naʻe maʻu ai ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 50.

9 ʻo Mē, 1831 Naʻe ohi ʻe Siosefa mo ʻEma Sāmita ʻa e ongo māhanga valevale ʻa Sione mo Sūlia Moatakí, hili e mālōlō ʻa Sūlia ʻi hono fāʻeleʻi e ongo māhangá ʻi he ʻaho 30 ʻo ʻEpelelí.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 50:1–9

ʻOku fakatokanga ʻa e ʻEikí ki he kaumātuʻa ʻo e Siasí fekauʻaki mo e laumālie kākaá

Kole ki he kau akó ke nau fakakaukauloto ʻoku vahevahe ange ʻe ha kaungāmeʻa pe fāmili ʻa e loto-hohaʻa ko ʻení: “ʻOku ou feinga ke u moʻui taau, ka ʻoku ou fāifienga ke ʻiloʻi pe ko ʻeku ngaahi fakakaukaú mo e ongó ʻoku mei he Laumālié nai ia pe ko ʻeku ngaahi fakakaukau pē ia ʻaʻakú.”

  • Te ke tali fēfē nai ʻa e loto-hohaʻa ko ʻení?

Hili ha fealēleaaʻaki nounou, kole ki he kau akó ke nau fakakaukau ki he loto-hohaʻa ko ʻení ʻi heʻenau ako e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 50 he ʻaho ní. Fakaafeʻi ke nau fekumi ki ha tokāteline mo ha ngaahi tefitoʻi moʻoni fekauʻaki mo e Laumālie Māʻoniʻoní mo hono maʻu e moʻoni mei he ʻOtuá, ʻa ia ʻe tokoni kiate kinautolu mo e niʻihi kehé ke nau fekumi mo ʻiloʻi ai ʻa e fakahinohino fakalaumālié.

Fakamanatu ki he kau akó naʻe hili e tūʻuta ʻa e Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻi Ketilani, ʻOhaiō ʻi Fepueli 1831, naʻá ne kamata ngāue ke fakangata e “ngaahi fakakaukau ʻoku ngali kehe mo e ngaahi laumālie hala ne hū mai ki he lotolotonga” ʻo e Kāingalotú (Manuscript History, vol. A-1, p. 93, josephsmithpapers.org). Naʻe hohaʻa ʻa e Palōfitá naʻa fakaʻauha ʻe he ngaahi fakahā fakalaumālie hala ko ʻení ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni totonu ʻo e ongoongolelei kuo toe fakafoki maí (vakai, “Try the Spirits,” Times and Seasons, Apr. 1, 1842, 747, josephsmithpapers.org). ʻI he konga kimuʻa ʻo Māʻasí, naʻe maʻu ʻe he Palōfitá ha fakahā ʻa ia naʻe akoʻi ai ʻe he ʻEikí e Kāingalotú fekauʻaki mo e founga ke nau fakaʻehiʻehi ai mei hono kākaaʻi kinautolu ʻe he ngaahi laumālie ʻulí mo e ngaahi tokāteline ʻa e tēvoló (vakai, T&F 46:7–8). Neongo e feinga ʻa e Palōfitá ke taʻofi ʻa e ngaahi laumālie hala ko ʻení, naʻe kei hoko atu pē e ngaahi tōʻonga ngali kehé. ʻI Mē 1831, naʻe fekumi ha kaumātuʻa tokolahi ʻo e Siasí ki he faleʻi ʻa e Palōfita ko Siosefa Sāmitá he naʻe ʻikai ke mahino kiate kinautolu e ngaahi fakahā fakalaumālie ne nau fakamoʻoniʻi ʻi ha niʻihi ʻo e kāingalotú. Naʻe ʻikai lava ʻe he kaumātuʻá ke fakafaikehekeheʻi ʻa e fakahā fakalaumālie mei he ʻOtuá mo e ngaahi fakahā kehé. Naʻe fehuʻi ʻe he Palōfitá ki he ʻEikí fekauʻaki mo e ngaahi fakahā ko ʻení peá ne maʻu ai ʻa e fakahā ne lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 50.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 50:1–3. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo fekumi ki he meʻa naʻe akoʻi ʻe he ʻEikí ki he kaumātuʻá fekauʻaki mo e ngaahi fakahā fakalaumālie ngali kehe ne nau siotonu aí.

  • Ko e hā naʻe akoʻi ʻe he ʻEikí ki he kaumātuʻá fekauʻaki mo e ngaahi laumālie kuo nau “ʻalu atu ʻi he māmaní” (T&F 50:2)?

  • Fakatefito ʻi he fakatokanga ʻa e ʻEikí ʻi he veesi 3, ko e hā ha moʻoni te tau lava ʻo ako fekauʻaki mo Sētane? (Tokoni ke ʻiloʻi ʻe he kau akó ʻa e moʻoni ko ʻení: ʻOku feinga ʻa Sētane ke ne kākaaʻi kitautolu kae lava ke ne puleʻi kitautolu. Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke nau fakaʻilongaʻi e moʻoni ko ʻení ʻi heʻenau tohi folofolá.)

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻoku feinga ai ʻa Sētane ke ne kākaaʻi kitautolu?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 50:7–9, ʻo fekumi ki ha founga naʻe maʻu ai ʻe Sētane ha mālohi ke kākaaʻi ha niʻihi ʻo e kāingalotu ʻo e Siasí ʻi he kuonga muʻá.

  • Fakatatau ki he ngaahi veesi ko ʻení, ne maʻu fēfē ʻe Sētane ʻa e mālohi ke kākaaʻi ha niʻihi ʻo e kāingalotu ʻo e Siasí ʻi he kuonga muʻá?

  • Ko e hā ʻa e mālualoi? (Ko e mālualoí ko ha tokotaha ʻoku fakangalingali ke moʻui māʻoni’oni ka ʻoku fehangahangai ʻene ngaahi angafaí mo e sīpinga hala ʻokú ne fakahāʻí. [Vakai foki, Bible Dictionary, “Hypocrite.”])

  • Ko e hā nai ha ngaahi founga ne lava ai ʻe he kau mālualoí ʻo kākaaʻi e kāingalotu ʻo e Siasí ʻi he 1831? ʻOku nau kākaaʻi fēfē nai e kāingalotu ʻo e Siasí he ʻahó ni?

  • Ko e hā naʻe folofola ʻe he ʻEikí ʻe hoko ki he kau mālualoi ko ʻení?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 50:10–46

ʻOku akoʻi ʻe he ʻEikí ki he kaumātuʻá ʻa e founga ke ʻiloʻi ai ʻa e laumālie halá mei he Laumālie ʻo e Moʻoní

Fakamatalaʻi ange naʻe folofola ʻe he ʻEikí ki he kaumātuʻa ʻo e Siasí ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 50:10–12 te Ne fakamahinoʻi ange kae lava ke mahino kiate kinautolu. Fakamanatu ki he kau akó naʻe haʻu e kaumātuʻá ki he Palōfitá he naʻe ʻikai mahino kiate kinautolu e ngaahi fakahā fakalaumālie hala ne nau mamata tonu ai ne hā mei ha niʻihi ʻo e kāingalotu ʻo e Siasí.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 50:13–16. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo fekumi ki he ngaahi fehuʻi naʻe ʻeke ʻe he ʻEikí ki he kaumātuʻá ʻi Heʻene fefolofolai mo kinautolú.

  • Ko e hā naʻe fehuʻi ʻe he ʻEikí ki he kaumātuʻá ʻi he veesi 13?

  • Ko e hā ha tokāteline te tau lava ʻo ako mei he tali ʻa e ʻEikí ʻi he veesi 14 fekauʻaki mo e Laumālie Māʻoniʻoní? (Hili e tali ʻa e kau akó, hiki e tokāteline ko ʻení ʻi he palakipoé: ʻOku ʻomi ʻe he ʻOtuá ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ke Ne akoʻi ʻa e moʻoní.)

  • Ko e hā ne mei ʻaonga ai ke mahino ki he kaumātuʻá e tokāteline ko ʻení lolotonga e taimi puputuʻú ni?

Fakamatalaʻi ange ʻoku hā ʻi he veesi 15–16, naʻe valokiʻi ʻe he ʻEikí ʻa e kaumātuʻá ʻi heʻenau maʻu e ngaahi laumālie hala ne ʻikai mahino kiate kinautolú. Ka neongo iá, naʻe folofola ange ʻe he ʻEikí te Ne kei ʻaloʻofa pē kiate kinautolu.

Vahe ua e kalasí. Fakaafeʻi e vaeua ʻe taha ʻo e kalasí ke nau lau fakalongolongo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 50:17–18, ʻo fekumi ki he meʻa naʻe folofola ʻaki ʻe he ʻEikí fekauʻaki mo e founga totonu hono malanga ʻaki ʻEne moʻoní. Fakaafeʻi ʻa e vaeua ʻe tahá ke nau lau fakalongolongo ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 50:19–20, ʻo fekumi ki he founga ʻoku totonu ke maʻu ʻaki ʻEne moʻoní.

  • ʻOku founga fēfē nai hono malanga ʻaki ʻa e “folofola ʻo e moʻoní” (veesi 17)?

  • ‘Oku founga fēfē nai hono maʻu iá?

  • Ko e hā nai hono ʻuhinga ʻo e kupuʻi lea “kapau ʻoku fai ia ʻi ha founga kehe ʻoku ʻikai mei he ʻOtuá ia” ʻi he veesi 18 mo e 20?

  • Ko e hā nai ha sīpinga ʻo e founga te tau lava ai ʻo malanga pe feinga ke maʻu ʻa e moʻoní “ʻi ha founga kehe”?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 50:21–22. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai ʻo fekumi ki he meʻa naʻe finangalo ʻa e ʻEikí ke mahino ki he kaumātuʻá fekauʻaki mo kinautolu ʻoku nau malanga ʻaki ʻa e folofola ʻo e moʻoní pea mo kinautolu ʻoku nau fanongo ki heʻenau pōpoakí.

  • Fakatatau ki he veesi 21, ko e hā naʻe finangalo e ʻEikí ke mahino ki he kaumātuʻá fekauʻaki mo hono malanga ʻaki mo hono maʻu e folofola ʻo e moʻoní?

  • Fakatatau ki he veesi 22, ko e hā naʻe folofola e ʻEikí ʻe hoko ʻi he taimi ʻoku malangaʻi mo maʻu ai ʻa e folofola ʻo e moʻoní ʻi he Laumālie ʻo e Moʻoní?

  • Fakatefito ʻi he meʻa naʻe akoʻi ʻe he ʻEikí ʻi he veesi 22, ko e hā ha ngaahi fakahā ʻa e Laumālié ʻe lava ke Ne tokoniʻi kitautolu ke tau ʻiloʻi ʻa e meʻa ʻoku haʻu mei he ʻOtuá mo e meʻa ʻoku ʻikai haʻu meiate Iá? (Hili e tali ʻa e kau akó, hiki e tokāteline ko ʻení ʻi he palakipoé: ʻOku ʻomi ʻe he Laumālie ʻo e ʻEikí ha mahino, maama, mo ha fiefia.)

  • ʻOkú ke pehē ko e hā e ʻuhinga ʻo e hoko ʻo fakamaamaʻi? (Ke fakatupulaki pe fakamālohia fakalaumālie.)

  • Ne tokoni fēfē nai hono ʻiloʻi e moʻoni ko ʻení ki he kaumātuʻa ne nau puputuʻú, ʻi he ngaahi tōʻonga ngali kehe ha niʻihi ʻo e kāingalotú?

  • ʻE tokoni fēfē nai e moʻoni ko ʻení ke tau ʻiloʻi ai e kākā ʻa Sētané ʻi hotau kuongá?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau ki ha ngaahi taimi ne nau ʻiloʻi ai ko e meʻa ne akoʻi pe ne nau fanongo ki aí naʻe mei he Laumālié ia he naʻá ne ʻomi ha mahino, maama mo e fiefia. Kole ki ha kau ako ʻe niʻihi ke vahevahe ʻenau ngaahi aʻusiá mo e kalasí.

Fakamatalaʻi ange naʻe fakaʻaongaʻi ʻe he ʻEikí ha fakatātā ʻo e māmá mo e poʻulí kae lava ke tokoni ki he kaumātuʻa ʻo e Siasí ke nau fakatokangaʻi lelei ange ʻa e meʻa mei he ʻOtuá mo e meʻa ne ʻikai meiate Iá.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 50:23. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo fekumi ki he meʻa naʻe fakahā ʻe he ʻEikí ki he kaumātuʻá fekauʻaki mo e fakapoʻulí.

  • Ko e hā naʻe folofola ʻe he ʻEikí fekauʻaki mo e fakapoʻulí?

  • Te ke fakamatalaʻi fēfē nai ʻa e ngaahi ongo mo e fakakaukau ʻokú ke maʻú ʻi he taimi ne ʻikai ke fakamaama ai ha meʻa?

  • Ne tokoni fēfē nai ʻa hono ʻiloʻi ʻení ki he kaumātuʻa ʻo e Siasí ke nau fai ha tali ki he kāingalotu ko ia ne nau maʻu ʻa e ʻulungaanga ngali kehé?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 50:24. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo fekumi ki he meʻa naʻe fakahā ʻe he ʻEikí ki he kaumātuʻá fekauʻaki mo e māmá.

  • Ko e hā ʻoku hoko ai ʻa e māmá ko ha fakataipe lelei ki he meʻa ʻoku haʻu mei he ʻOtuá?

  • Ko e hā naʻe folofola ʻe he ʻEikí ʻe hoko kapau te tau maʻu ʻa e māmá pea hokohoko atu ai pē ʻi he ʻOtuá? (ʻE lava ke fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ha ngaahi lea kehe, ka ke fakapapauʻi ʻoku nau ʻiloʻi ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: Kapau te tau maʻu ʻa e māmá pea hokohoko atu ai pē ʻi he ʻOtuá, te tau maʻu ha maama lahi ange, ʻa ia ʻe tupulaki ʻo ngingila ange. Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau ke fakaʻilongaʻi ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi heʻenau tohi folofolá.)

  • ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ʻa e kupuʻi lea “fai atu ai pē ʻi he ʻOtuá”?

  • Ko e hā hono ʻuhinga ka tau ka feinga ai ke tupulaki ʻetau māmá ʻo “ngingila ange”?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau ki ha ngaahi taimi ne nau ongoʻingofua ai ʻa e maama mo e tākiekina ʻa e ʻOtuá ʻi heʻenau moʻuí pea mo aʻusia ha taumalingi hifo ʻo Hono Laumālié mo e ivi tākiekiná. Kole ki ha kau ako ʻe niʻihi ke vahevahe ʻenau ngaahi aʻusiá mo e kalasí.

  • Ko e hā te tau lava ʻo fai ke tau maʻu lahi ange ai e maama ʻa e ʻOtuá ʻi heʻetau moʻuí?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau fakalongolongo ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 50:25, ʻo fekumi ki he ʻuhinga naʻe akoʻi ai ʻe he ʻEikí ʻa e ngaahi moʻoni ko ʻení ki he kaumātuʻá.

  • Ko e hā ha ʻuhinga ne ʻomi ʻe he ʻEikí ki hono akoʻi e ngaahi moʻoni ko ʻení ki he kaumātuʻa ʻi Ketilaní?

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻe tokoni ai ʻa hono maʻu ha maama lahi angé ke tau ʻiloʻi ai ʻa e moʻoní?

  • ʻE tokoni fēfē nai hono maʻu ha maama mo ha moʻoni ʻoku lahi angé ke tau “kapusi ʻa e fakapoʻulí meiate [kitautolu]” (veesi 25), pe kapusi ʻa e ngaahi ʻahiʻahi mo e tākiekina ʻa e tēvoló?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau ki ha taimi ne nau malava ai ke kapusi ʻa e fakapoʻulí, pe ʻahiʻahí mo e koví, koeʻuhí ko e maama mo e moʻoni ne nau maʻú. Fakaafeʻi ha kau ako tokosiʻi ʻoku nau loto-fiemālie ke vahevahe ʻenau ngaahi aʻusiá mo e kalasí.

Fakaʻaliʻali ʻa e fakamatala ko ʻeni naʻe fai ʻe ʻEletā Lōpeti D. Heili (1932–2017) ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, pea fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ia:

ʻĪmisi
ʻEletā Robert D. Hales

“ʻOku kapusi ʻe he māmá ʻa e fakapoʻulí. Ko e taimi ʻoku maama aí, ʻokú ne kāpui ʻe ia ʻa e fakapoʻulí pea kuo pau ke puli atu ia. Kae hiliō aí, heʻikai lava ʻe he fakapoʻulí ke ne ikunaʻi ʻa e māmá kae ʻoua kuo fakasiʻisiʻi pe mavahe atu ia. ʻI he taimi ʻoku tau maʻu ai ʻa e maama fakalaumālie ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní, ʻoku mavahe atu ʻa e fakapoʻuli ʻa Sētané.

“… Kapau te tau tuku ʻa e maama ʻo e Laumālié ke takemokemo pe poipoila ʻaki ʻetau taʻe tauhi e ngaahi fekaú pe ʻikai ke maʻu ʻa e sākalamēnití pe ʻikai ke lotu mo ako e folofolá, kuo pau leva ke hū mai e fakapoʻuli ʻa e filí” (Robert D. Hales, “Out of Darkness into His Marvelous Light,” Ensign, May 2002, 70, 71).

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakalaulauloto ki he founga te nau tali ʻaki e fehuʻi ko ʻení:

  • Ko e hā te ke fai ke ke maʻu ai ha maama lahi ange mo hokohoko atu ai pē ʻi he ʻOtuá koeʻuhí ke ke lava ʻo ʻiloʻi ʻa e moʻoní mo kapusi ʻa e fakapoʻulí mei hoʻo moʻuí?

Poupouʻi e kau akó ke nau ngāue ʻo fakatatau mo ha faʻahinga ueʻi pē te nau maʻu.

Fakanounou ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 50:26–37 ʻaki hano fakamatalaʻi ange naʻe faleʻi ʻe he ʻEikí ʻa e kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí fekauʻaki mo e mālohi mo e ngaahi fatongia ʻoku maʻu fakataha mo honau fakanofó. Naʻá Ne akoʻi kinautolu ke nau tokoni ki he niʻihi kehé mo tauhi kinautolu ke nau haohaoa. Naʻe talaʻofa ange ʻe he ʻEikí, kapau te nau fai ia, te Ne foaki ange ʻa e mālohi ke nau ʻiloʻi ʻa e ngaahi laumālie halá. Naʻe mateuteu ʻa Paʻale P. Pālati, Sione Koleli mo ʻEtuate Pātilisi ke nau ʻalu atu “ʻi he lotolotonga ʻo e ngaahi potu siasí pea fakamālohia ʻa kinautolu” (T&F 50:37) ʻaki e ngaahi tefitoʻi moʻoní ke tokoni ki he Kāingalotú ke nau ʻiloʻi ʻa e ngaahi laumālie ʻulí mo fakaʻehiʻehi mei hono kākaaʻi kinautolú.

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau fakalongolongo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 50:40–46, ʻo fekumi ki ha ngaahi faleʻi fakafiemālie mei he ʻEikí. Kole ki he kau akó ke nau vahevahe ha kupuʻi lea mei he ngaahi veesi ko ʻení ʻoku ʻuhingamālie kiate kinautolu. Hiki ʻi he palakipoé e ngaahi kupuʻi lea ʻe vahevahe ʻe he kau akó.

  • Naʻe hoko fēfē nai e faleʻi ʻoku hiki ʻi he palakipoé ko ha fakafiemālie ki he Kāingalotu ʻi he kuonga muʻá? ʻE lava fēfē ke hoko ia ko ha fakafiemālie kiate kitautolu?

Fakaʻosi ʻaki haʻo fakamoʻoni ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni naʻe akoʻi he lēsoni ko ʻení. Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakalaulauloto ki he meʻa kuo nau ako ʻi he ʻaho ní pea tuku ha kiʻi taimi ke nau hiki ʻa e founga te nau ngāueʻi ai ʻa e meʻa kuo nau akó.