‘Inisititiuti
Lēsoni 17: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 43–45


Lēsoni 17

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 43–45

Talateú mo e Fakahokohoko ʻo e Ngaahi Meʻa Ne Hokó

ʻI he tūʻuta ʻa Siosefa Sāmita ki Ketilani ʻOhaiō ʻi Fēpueli 1831, naʻá ne ʻilo ai kuo takihalaʻi ha niʻihi ʻo kinautolu ne uluí ʻi he tōtuʻa e lotú mo e ngaahi fakahā loí. Naʻe pehē ʻe ha niʻihi ʻoku nau maʻu ha ngaahi fakahā, kau ai ha fefine ne ʻiloa ko Mīsisi Hāpolo ʻa ia naʻá ne pehē ko ha palōfita fefine ia. Koeʻuhí naʻá ne kākaaʻi ha niʻihi ʻo e Kāingalotú, naʻe lotu ai ʻa e Palōfita ko Siosefa Sāmitá fekauʻaki mo e meʻa ne hokó peá ne maʻu ai ʻa e fakahā ne lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 43. Naʻe ʻomi ʻe he ʻEikí ʻi he fakahā ko ʻení ʻa e ngaahi moʻoni naʻá ne fakamanatu ki he Kāingalotú e founga ʻa e ʻOtuá ki hono foaki e fakahā ki he Siasí.

Kuo uiuiʻi ʻe he ʻEikí kimuʻa e kaumātuʻa ʻo e Siasí ke nau talaki e ongoongoleleí (vakai, T&F 42:4–8). ʻI he taimi nounou pē hili hono ʻomi e fekau ko iá, naʻe ʻomi ʻe he ʻEikí ha fakahā ʻa ia ʻoku lekooti he taimí ni ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 44, ʻo fakahinohinoʻi e kaumātuʻá ke nau teuteu ki ha konifelenisi. Naʻe talaʻofa ai ʻe he ʻEikí kiate kinautolu kapau te nau fakaʻaongaʻi ʻa e tui kiate Iá, te nau maʻu Hono Laumālié pea ikunaʻi ʻa honau ngaahi filí.

ʻI he tupulaki ʻa e Siasí ʻi Ketilaní, ne fakalalahi ai e fakafepaki ki he Siasí. Ne ʻohofi ʻe he kau fakaangá e Siasí ʻi he ngaahi nusipepá mo fai ha ngaahi feinga kehe ke fakafepakiʻi e Kāingalotú. ʻI Māʻasi 1831, lolotonga e taimi ko ʻeni ʻo e fakafepakí, naʻe maʻu ai ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá e fakahā ne lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 45. Naʻe fakamatalaʻi ʻe he ʻEikí ʻi he fakahā ko ʻení ʻa e ngaahi ʻaho kimui ní, ko e Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa Sīsū Kalaisí, mo e Selusalema Foʻoú, pe ko Saione.

Nōvema 1830–Fēpueli 1831Naʻe pehē ʻe he niʻihi ʻo e kau ului foʻou ʻi Ketilani ʻOhaioó, ne nau maʻu ha ngaahi tohi mei he langí.

Konga kimuʻa ʻo e 1831 Naʻe ʻasi ha ngaahi lipooti loi fekauʻaki mo e Kāingalotú mo ʻenau tuí ʻi he ʻū nusipepa ʻi ʻOhaioó hangē ko e Painesville Telegraph.

Fepueli 1831Naʻe pehē ʻe Mīsisi Hapolo, ko ha tokotaha ne toki ului ʻi ʻOhaiō, ko ha palōfita fefine ia ʻa e ʻEikí.

Fepueli 1831 Naʻe maʻu ai ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 43.

Fepueli 1831 Naʻe maʻu ai ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 44.

7 ʻo Māʻasi, 1831Naʻe maʻu ai ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 45.

Konga kimuʻa ʻo Sune 1831 Naʻe fakahoko ai ha konifelenisi ʻa e Siasí ʻi Ketilani, ʻOhaiō.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Tokāteline moe Ngaahi Fuakava 43–44

ʻOku fakahā ʻe he ʻOtuá ʻa e tokotaha ʻe maʻu fakahā maʻá e Siasí pea fekauʻi ʻEne kau tamaioʻeikí ke nau tānaki fakataha

Lau leʻolahi ʻa e tūkunga ko ʻení ki he kalasí:

ʻOkú ke fanongo fekauʻaki mo ha taha ʻokú ne tala ʻoku tui ko Siosefa Sāmitá ko ha palōfita pea ʻoku moʻoni e Tohi ʻa Molomoná, ka ʻokú ne toe tala foki ʻoku ʻikai ke maʻu ʻe he palōfita lolotongá ha fakahā. ʻOku toe pehē foki ʻe he tokotahá ni ʻokú ne maʻu fakahā maʻá e Siasí.

  • Te ke tali fēfē e fakamatala ʻa e tokotaha ko ʻení?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fekumi ki ha moʻoni ʻi heʻenau ako ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 43 ʻa ia ʻe tokoni ke nau ʻiloʻi ai e tali ki he fakamatala ʻa e tokotaha ko ʻení.

Fakamatalaʻi ange ʻi he taimi naʻe aʻu mai ai ʻa Siosefa Sāmita ki Ketilani, ʻOhaiō, ʻi Fepueli 1831, naʻá ne ʻiloʻi ai kuo takihalaʻi ha kau papi ului tokolahi ʻe ha ngaahi fakahā fakalaumālie loi. ʻI he māhina tatau pē naʻe aʻu mai ai ʻa e Palōfitá ki Ketilaní naʻe haʻu ai mo ha fefine ko Mīsisi Hapolo ki Ketilani, ʻo tala ko ha palōfita fefine ia. Naʻá ne fakahā ʻokú ne tui ki he Tohi ʻa Molomoná pea ʻokú ne maʻu ha ngaahi fakahā maʻá e Siasí. Koeʻuhí kuo kākaaʻi ʻe he ngaahi fakahā loi ʻa Mīsisi Hapoló mo ha niʻihi ʻo e Kāingalotú, naʻe lotu ʻa e Palōfita ko Siosefa Sāmitá fekauʻaki mo e meʻá ni peá ne maʻu ai ʻa e fakahā mei he ʻEikí ʻoku lekooti he taimí ni ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 43.

Kole ki ha kau ako ʻe niʻihi ke nau taufetongi ʻi hono lau leʻolahi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 43:1–7. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo fekumi ki he tali ʻa e ʻEikí ki he fehuʻi ʻa e Palōfitá. Fakaafeʻi e kau akó ke lipooti e meʻa ʻoku nau maʻú.

  • Ko e hā ʻa e tokāteline ʻoku akoʻi ʻe he veesi 2–4 fekauʻaki mo e founga ʻoku fakahā ai ʻe he ʻEikí ʻa e moʻoní ki he Siasí hono kotoa? (Hili e tali ʻa e kau akó, hiki ʻa e tokāteline ko ʻení ʻi he palakipoé: Ko e palōfitá pē taha ʻoku lava ke ne maʻu fakahā maʻá e Siasí fakakātoa.)

Fakamanatu ki he kau akó naʻe tomuʻa akoʻi ʻe he ʻEikí ʻi ha māhina ʻe nima kimuʻa ʻa e tokāteline ko ʻení ki he Kāingalotu ʻi Niu ʻIoké, ʻi he taimi naʻe tala ai ʻe Hailame Peisi naʻá ne maʻu ha ngaahi fakahā maʻá e Siasí (vakai, T&F 28:2). Ka, naʻe tokolahi ʻa e Kāingalotu ʻi Ketilani naʻe ʻikai ke nau ʻiloʻi ʻa e tokāteline ko ʻení he ko ha niʻihi tokosiʻi pē ʻo e Kāingalotu mei Niu ʻIoké ne nau ʻosi tūʻuta ʻi Ketilani ʻi he taimi ko ʻení, pea naʻe teʻeki ke pulusi e ngaahi fakahā ia naʻe maʻu ʻe Siosefa Sāmita ʻi he kaveinga ko ʻení. ʻIkai ngata aí, ko e tokolahi ʻo e Kāingalotu ʻi Ketilaní ko ha kau papi ului foʻou mai mei ha ngaahi tui fakalotu kehekehe pea ne nau maʻu ha ngaahi fakakaukau kehekehe fekauʻaki mo e tokotaha ʻoku lava ke maʻu fakahā maʻa ha siasi.

  • Ko e hā ne mahuʻinga ai ke mahino ki he Kāingalotu ʻi Ketilaní e tokāteline ko e palōfitá pē taha ʻe lava ʻo maʻu fakahā maʻá e Siasí fakakātoa?

  • Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke mahino kiate kitautolu e tokāteline ko ʻení he ʻaho ní?

  • Fakatatau ki he veesi 7, ko e hā ʻa e sīpinga naʻe ʻomi ʻe he ʻEikí ke tokoni ke tau fakaʻehiʻehi mei hono kākaaʻi kitautolu ʻe kinautolu ʻoku ʻikai ke nau maʻu ha mafai ke faiako ʻi he Siasí?

Fakamatalaʻi ange naʻe fakahinohino ʻe he ʻEikí ki he Kāingalotú ʻa e founga ke nau ako ai mei he ngaahi fakahā ne akoʻi ʻo fakafou ʻi Heʻene palōfitá. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 43:8. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo fekumi ki he fakahinohino ʻa e ʻEikí.

  • Ko e hā ne fekau ʻe he ʻEikí ke fai ʻe he Kāingalotú ʻi he taimi naʻa nau fakatahataha mai aí?

  • Ko e ʻuhinga ki he hā ʻa e fefakamaamaʻaki? (ʻOku ʻuhinga ʻa e fakamāmá ke fakamālohia pe langaki fakalaumālie.)

  • Ko e hā naʻe folofola ʻe he ʻEikí te tau ako ʻi heʻetau fakataha ke feakoʻaki mo fefakamaamaʻakí? (Hili e tali ʻa e kau akó, hiki ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé: ʻI heʻetau feakoʻaki mo fefakamaamaʻaki ʻi he ngaahi fakataha ʻa e Siasí, te tau ako ai e founga ke ngāueʻi e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá.)

Kole ki he kau akó ke nau lau fakalongolongo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 43:9, ʻo kumi e meʻa ʻoku totonu ke tau fai hili ʻetau ako e founga ke ngāue aí.

  • Ko e hā naʻe folofola ʻe he ʻEikí ke fai ʻe he Kāingalotú hili ʻenau ako ʻEne fonó mo e ngaahi fekaú mo e founga ke moʻui ʻaki ai iá?

  • ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ʻa e fehaʻiʻaki kitautolu ke ngāue ʻi he māʻoniʻoni kakato ʻi he ʻao ʻo e ʻEikí? (Ke tukupā pe fuakava ke moʻui ʻo fakatatau mo e meʻa kuo tau akó.)

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakalaulauloto ki he founga kuo tāpuekina ai kinautolu ʻi heʻenau ako mo ngāueʻi e ngaahi fekau ʻa e ʻEikí. Fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke vahevahe ʻenau aʻusiá. Poupouʻi e kau akó ke nau feinga mālohi ange ke feakoʻaki mo fefakamaamaʻaki ʻi heʻenau fakataha ʻi he Siasí, pea fakaafeʻi ke nau tukupā ke ngāueʻi ʻa e meʻa ʻoku nau akó.

Fakanounouʻi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 43:11–35 mo e vahe 44 ʻaki hano fakamatalaʻi ange ʻoku ʻi he ngaahi veesi ko ʻení ha fakahinohino ʻa e ʻEikí ke tokoni ke ako ʻe he Kāingalotú ʻa e ongoongoleleí, fakatomalá, pea teuteuʻi kinautolu mo e niʻihi kehé ki he Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa Sīsū Kalaisí.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 45:1–14

ʻOku fakamamafaʻi ʻe Sīsū Kalaisi ʻa Hono fatongia ko e Tupuʻanga, Taukapo mo e Maama mo e Moʻui ʻo e Māmaní

Kole ki he kau akó ke nau fakakaukauloto ʻoku nau fie maʻu ha fakakaukau ʻa ha taha kehe fekauʻaki mo ha meʻa mahuʻinga.

  • Ko e hā ha ngaahi ʻulungaanga ʻo ha taha ʻokú ne ʻai koe ke ke fie fanongo ki heʻene fakakaukaú?

Fakamatalaʻi ange naʻe maʻu ʻa e fakahā ne lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 45 ʻi ha taimi ne fanongo mo lau ai ʻe he Kāingalotú mo e niʻihi kehé ha ngaahi pōpoaki naʻe ʻikai fenāpasi mo e Siasí. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e talateu ʻo e vahé ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 46. Kole ki he kalasí ke nau fakatokangaʻi ʻa e ngaahi tūkunga naʻe fehangahangai mo e Kāingalotú.

Kole ki he kau akó ke nau kumi ʻa e ʻuluaki foʻi lea ʻo e fakahā ko ʻení.

  • Ko e ʻuhinga ki he hā ʻa e tokangá? (Fakafanongo lelei, pea talangofua.)

Fakamatalaʻi ange naʻe toutou folofola e ʻEikí ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 45:1–14, ʻo fakahinohino ki he Kāingalotú ke nau tokanga kiate Ia pea fakamanatu kiate kinautolu ʻa Hono mālohí, ʻaloʻofá mo e potó. ʻI hono fakamamafaʻi ʻa Hono ngaahi ʻulungāngá, naʻe tokoni ʻa e ʻEikí ke mahino ki he Kāingalotú ʻa e ʻuhinga ʻoku totonu ke nau tokanga ai kiate Iá. Fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke nau taufetongi ʻi hono lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 45:1–5, ʻo fekumi ki he ngaahi ʻulungaanga ko ʻení.

  • Ko e fē ʻi he ngaahi ʻulungaanga ʻo e ʻEikí ʻi he ngaahi veesi ko ʻení ʻoku mahuʻinga taha kiate koé? Ko e hā hono ʻuhingá?

  • ʻOku fakatātaaʻi fēfē ʻe he ngaahi ʻulungaanga ko ʻení e ʻuhinga ʻoku totonu ke tau falala mo tokanga ai ki he ʻEikí?

  • Ko e hā ʻa e tokāteline naʻe akoʻi ʻe he ʻEikí fekauʻaki mo Ia ʻi he veesi 3–5? (Ko Sīsū Kalaisi ʻa hotau Taukapo ki he Tamai Hēvaní.)

Fakamatalaʻi ange ko e taukapó ko ha “taha ʻokú ne tautapa maʻa ha tokotaha kehe” (Bible Dictionary, “Advocate”).

  • Ko e hā ʻoku tau fie maʻu ai ha taukapo ki he Tamai Hēvaní? (ʻO ka fie maʻu, fakamatalaʻi ange ʻoku tau halaia ʻi he faiangahalá. Fakatatau ki he fakamaau totonu ʻa e ʻOtuá, he ʻikai lava ha meʻa taʻe maʻa ʻo nofo ʻi Hono ʻaó. Ko ia ai, ʻoku tau fie maʻu ha taukapo ke ne taukapoʻi kitautolu ʻi he ʻao ʻo e Tamaí pea tokoni ke fakalelei kitautolu kiate Ia.)

  • Fakatatau ki he veesi 4–5, ko e hā ʻa e meʻa ʻokú ne fakafeʻungaʻi ʻa Sīsū Kalaisi ke tautapa maʻanautolu ʻoku tui kiate Iá? (ʻO ka ʻaonga, fakamahinoʻi ange ʻe lava ʻe he Fakamoʻuí ke tautapa ke fakahaofi kitautolu mei he nunuʻa taʻengata ʻo ʻetau ngaahi angahalá ʻo ʻikai koeʻuhí ʻoku tau taʻehalaia, ka koeʻuhí kuó Ne mamahi ke totongi ʻetau ngaahi angahalá.)

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau fakalongolongo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 45:6–14, ʻo fekumi ki ha toe ngaahi ʻuhinga naʻe totonu ke tokanga ai e Kāingalotú ki he Fakamoʻuí. Kole ki ha kau ako ʻe niʻihi ke nau lipooti ʻa e meʻa ne nau maʻú.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 45:15–59

ʻOku fakahā ʻe he Fakamoʻuí ʻa e ngaahi fakaʻilonga mo e ngaahi meʻa fakaofo ʻe hoko kimuʻa Heʻene Hāʻele ʻAnga Ua Maí

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 45:15. Kole ki he kalasí ke nau fekumi ki ha ʻuhinga ʻe taha naʻe ʻomi ʻe he ʻEikí, ki he ʻuhinga ʻoku totonu ke tokanga ai ʻa e Kāingalotú kiate Iá.

Fakamatalaʻi ange naʻe toutou folofola ʻa e ʻEikí ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 45:16–59, ki ha niʻihi ʻo e ngaahi meʻa naʻá Ne akoʻi ki Heʻene kau ākongá ʻi he Moʻunga ʻŌlivé fekauʻaki mo hono fakaʻauha ʻo Selusalemá mo ʻEne Hāʻele ʻAnga Ua Maí (vakai, Mātiu 24:3–46; vakai foki, Siosefa Sāmita—Mātiu 1:4–55). ʻI he veesi 16–24 naʻe kikiteʻi ʻe he ʻEikí ha ngaahi meʻa ʻe hoko hili pē ʻEne pekiá mo e Toetuʻú, ʻo kau ai ʻa hono fakaʻauha ʻo Selusalemá mo hono fakamoveteveteʻi ʻo e kakai Siú ʻi he ngaahi puleʻanga kotoa pē. ʻI he veesi 25–46 naʻe kikiteʻi ʻe he ʻEikí ʻa e ngaahi meʻa ʻe toki fakahoko ʻi he kuonga fakakosipeli kimuʻa ʻi Heʻene Hāʻele ʻAnga Ua Maí.

Hiki ʻa e kupuʻi lea mo e potufolofola ko ʻení ʻi he palakipoé: Ngaahi fakaʻilonga ʻe hoko kimuʻa ʻi he Hāʻele ʻAnga Uá: T&F 45:25–27; T&F 45:28–31, 33; T&F 45:40–43. Vahe ki he kau akó ke nau lau ha potufolofola ʻe taha pe lahi ange mei he lisi ʻi he palakipoé, pea fekumi ki he ngaahi fakaʻilonga ʻo e Hāʻele ʻAnga Uá. Hili ha taimi feʻunga, kole ki ha kau ako ʻe niʻihi ke lipooti e meʻa ne nau maʻú. Hiki e tali ʻa e kau akó ʻi he palakipoé.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 45:34, pea kole ki he kau akó ke nau fekumi ki he tali ʻa e kau ākongá ki he meʻa naʻe akoʻi ʻe he ʻEikí kiate kinautolu fekauʻaki mo e ngaahi fakaʻilonga ʻo ʻEne Hāʻele ʻAnga Ua Maí.

  • Ko e hā ha ngaahi founga te ke lava ai ʻo fakafelāveʻi ki he tali ʻa e kau ākongá?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 45:35–38. Kole ki he kau akó ke nau fekumi ki he meʻa naʻe folofola ʻe he ʻEikí ke fakafiemālieʻi ʻaki ʻEne kau ākongá fekauʻaki mo ʻEne Hāʻele ʻAnga Ua Maí.

  • Ko e hā ʻa e fakafiemālie naʻe foaki ʻe Sīsū ki Heʻene kau ākongá fekauʻaki mo ʻEne Hāʻele ʻAnga Ua Maí?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau fakalongolongo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 45:32, 39, ʻo fekumi ki he meʻa ʻe lava ke fai ʻe he kau muimui ʻo Sīsū Kalaisí ke nau mateuteu ai ki Heʻene hāʻele maí.

  • Ko e hā ha tefitoʻi moʻoni te tau lava ʻo ʻiloʻi ʻi he ngaahi veesi ko ʻení fekauʻaki mo e meʻa te tau lava ʻo fai ke tau mateuteu ai ki he Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa e ʻEikí? (Hili e tali ʻa e kau akó, hiki ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé: Kapau te tau tuʻu ʻi he ngaahi potu toputapú pea tokanga ki he ngaahi fakaʻilongá, te tau mateuteu ki he Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa e ʻEikí.)

  • ʻE founga fēfē haʻatau lava ke “[tuʻu] ʻi he ngaahi potu toputapú”?

Hiki ʻa e kupuʻi lea mo e potufolofola ko ʻení ʻi he palakipoé: Ngaahi fakaʻilonga ʻe hoko ʻi he Hāʻele ʻAnga Uá: T&F 45:47–59. Fakamatalaʻi ange naʻe fakahā ʻe he ʻEikí ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 45:47–59, ha ngaahi fakaʻilonga mo e meʻa fakaofo ʻe hoko ʻi Heʻene Hāʻele ʻAnga Ua Maí. Fakaafeʻi ha kau ako ʻe niʻihi ke nau taufetongi ʻi hono lau leʻolahi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 45:47–55. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo fekumi ki he meʻa ʻe hoko ʻi he taimi ʻe toe hāʻele mai ai ʻa e Fakamoʻuí. Kole ki ha kau ako ʻe niʻihi ke lipooti e meʻa ʻoku nau maʻú. Hiki ʻenau talí ʻi he palakipoé.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ka tangi ai ʻa e māmaní ʻi he Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa e ʻEikí (vakai, T&F 45:49–50)?

  • ʻOkú ke pehē ko hai ʻoku ʻuhinga ki ai ʻa e kupuʻi lea “ko kinautolu naʻe katá” (T&F 45:49)?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 45:56–59. Kole ki he kalasí ke nau fekumi ki he talanoa fakatātā naʻe folofola ʻe he Fakamoʻuí ʻe fakakakato ʻi Heʻene Hāʻele ʻAnga Ua Maí.

  • Ko e hā ʻa e talanoa fakatātā naʻe folofola ʻe he ʻEikí ʻe fakakakato ʻi he taimi te Ne hāʻele nāunauʻia mai aí?

Kole ki ha tokotaha ako ke ne fakanounouʻi ʻa e talanoa fakatātā ki he kau tāupoʻou ʻe toko hongofulú (vakai, Mātiu 25:1–13). Ke tokoni ke toe mahino ange ki he kau akó e talanoa fakatātā ko ʻení, fakaafeʻi ha taha ako ke ne lau leʻolahi e fakamatala ko ʻeni ʻa ʻEletā Tāleni H. ʻOakesi ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻĪmisi
ʻEletā Dallin H. Oaks

“ʻOku fakailifia a e pōpoaki ʻo e talafakatātaá ni. ʻOku mahino hono fakafofongaʻi ʻe he kau tāupoʻou ʻe toko hongofulú ʻa e kāingalotu ʻo e Siasi ʻo Kalaisí, he naʻe fakaafeʻi ʻa e taha kotoa ki he kātoangá pea naʻe ʻilo ʻe he taha kotoa ʻa e meʻa naʻe fie maʻu ke hū mo ia he taimi ʻe hoko mai ai ʻa e tangata taʻané. Ka ko e vaeua pē ʻe taha naʻe mateuteu ʻi heʻene hoko maí” (Dallin H. Oaks, “Preparation for the Second Coming,” Ensign pe Liahona, May 2004, 8).

  • Fakatatau ki he veesi 57, ko e hā kuo pau ke tau fai ke tau hangē ai ko e kau tāupoʻou potó ʻo mateuteu ki he hāʻele mai ʻa e ʻEikí? (Hili e tali ʻa e kau akó, hiki ʻa e moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé: Kapau ʻoku tau maʻu ʻa e moʻoní pea tali ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ke hoko ko hotau fakahinohino, te tau mateuteu ki he Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa e Fakamoʻuí.)

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻoku tau maʻu ai ʻa e moʻoní?

  • ʻOku ʻuhinga ki he hā hono tali ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ko hotau fakahinohinó?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau vahevahe ʻa e meʻa kuo nau fai ke fakaafeʻi ai e takaua ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ki heʻenau moʻuí pea mo tali ʻa ʻEne fakahinohinó.

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni kuo hiki he palakipoé ke nau fokotuʻu ha taumuʻa ʻe tokoni ke nau mateuteu lelei ange ai ki he Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa e Fakamoʻuí.

  • Fakatatau ki he veesi 58–59, ko e hā ʻa e meʻa ʻe hoko kiate kinautolu kuo nau mateuteu ki he Hāʻele ʻAnga Ua mai ʻa e Fakamoʻuí ʻaki ʻenau tali ʻa e moʻoní mo e Laumālie Māʻoniʻoní ke hoko ko honau fakahinohinó?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 45:60–75

ʻOku fakamatalaʻi ʻe he ʻEikí ʻa Saione pe ko e Selusalema Foʻoú

Fakanounouʻi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 45:60–75 ʻaki hono fakamatalaʻi ange naʻe fekau ʻe he ʻEikí ʻa Siosefa Sāmita ke ne kamata liliu ʻa e Fuakava Foʻoú, fakatokanga ki he Kāingalotú ke nau fakatahataha ki he tukui fonua fakahihifó pea mo fakamatalaʻi ʻa Saione pe ko e Selusalema Foʻou.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 45:66–71. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo kumi e founga naʻe fakamatalaʻi ʻaki ʻe he ʻEikí ʻa Saioné.

  • Makatuʻunga ʻi he fakamatala ʻa e ʻEikí, ko e hā ka ke ka fie hoko ai ko ha konga ʻo Saione?

Fakaʻosi ʻaki haʻo fakaafeʻi ha kau ako ʻe niʻihi ke nau vahevahe pe ko e hā ʻa e ngaahi moʻoni ʻi he lēsoni ko ʻení ʻoku ʻuhingamālie kiate kinautolú pea ko e hā hono ʻuhingá. Poupouʻi e kau akó ke nau moʻui ʻaki ʻa e ngaahi moʻoni ko ʻení.